Morgunblaðið - 26.02.1984, Side 7

Morgunblaðið - 26.02.1984, Side 7
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1984 55 voru þeir aðeins tveir, en 1910 voru þeir orðnir 166. Það mun hafa verið þjóðhátíðin 1874, sem minnt hefur menn á söguhelgi nafnsins og vakið upp vinsældir þess. Enginn Njáll og enginn Skarphéðinn Ýmis hinna sögufrsegustu nafna Á þessari öld hafa nafngiftir á íslandi tekið verulegum breyting- um og fjölbreytni aukizt verulega í nafnavali. Þá taka tvínefni mjög að tíðkast, þrínefni og jafnvel fjórnefni. í eftirfarandi töflu sem tekin er úr bók Þorsteins Þor- steinssonar, fyrrverandi hagstofu- stjóra, „íslenzk mannanöfn", kem- ur fram hvernig menn skiptast tímabilið 1921—50, eftir þvf hve mörgum nöfnum hver þeirra heit- Nafnberar með Sveinar Meyjar Einnefni 21.119 49,7% 20.028 49,6% Tvínefni 20.238 47,7% 19.416 48,0% Þrfnefni 1.078 2,5% 929 2,3% Fjórnefni 20 0,1% 23 0,1% Fimmnefni — — 1 0,0% Samtals 42.455 100,0% 40.397 100,0% í bók sinni segir Þorsteinn m.a. um tíðni eiginnafna á tímabilinu 1921—50: „Það, sem vekur athygli í þessu yfirliti, er það, hve mörg nöfn eru aðeins borin af einum manni eða örfáum hvert. Tæplega þrír fjórðu hlutar meynafnanna og tveir þriðju hlutar sveinsnafn- anna eru borin af færri en 10 manns hvert. Og meira en helmin- gurinn af þessum fátíðu nöfnum er aðeins borinn af einum manni hvert. í nafnaskrám þeim, sem áð- ur hafa verið gefnar út, virðast þau hafa vakið einna mesta at- hygli. Þau hafa verið tínd upp hvað eftir annað og birt víðsvegar, auðvitað öllum landslýð til viðvör- unar. Mér virðist þessi ótti við skrípanöfn vera harla ástæðulítill, þegar þess er gætt, að flest þeirra eru borin aðeins af einum manni, vorra vantar algerlega 1703. Þá var enginn Njáll í landinu, enginn Skarphéðinn, enginn Kormákur, enginn Barði, enginn Úlfljótur. Bergþórur voru að vísu 12, en eng- in þeirra var í Rangárþingi. Kjart- an heita 15 menn, og er enginn þeirra í Dalasýslu. Margt fleira mætti til tína, sem athugavert er um nöfn þessi, m.a. það að tvö nöfn, Abel og Elís, sem bæði eru nú karlmannsnöfn, voru þá kvennanöfn ...“ Ýmislegt um tíðni íslenzkra nafna, nafnasið landsmanna og einstök nöfn Jón og Guðrún tróna í efstu sætum allt tímabilið frá 1921—’50, og Sigríður skipar alls staðar ann- að sæti af kvennöfnum. Sigurður og Guðmundur takast hins vegar á um annað sæti karlmannsnafna. Á öðrum hinna 10 vinsælustu nafna er lítil hreyfing, nema karlmannsnafnið Þór var ekki gef- ið 1921-30. Breytingar á tíðni nafna Ef litið er á önnur algeng nöfn koma hins vegar fram meiri breytingar yfir sama tímabil, eins og sést í eftirfarandi töflu: Af 100 nafnberum Karlanöfn: 1910 1921-50 1910 1921—50 Þór 9 725 0,0% 1,7% Ragnar 191 685 0,5% 1,6% Karl 327 520 0,8% 1,2% Örn 7 504 0,0% 1,2% Haukur 24 477 0,1% 1,1% Óskar 317 477 0,8% 1,1% Ingi 38 447 0,1% 1,1% Birgir Kvennanöfn: 3 433 0,0% 1,1% Sigrún 397 1090 0,9% 2,7% Jóna 398 954 0,9% 2,4% Erla — 808 — 2,0% Hulda 57 648 0,1% 1,6% Ásta 103 544 0,2% 1,3% Lilja 258 482 0,6% 1,2% Unnur 117 467 0,3% 1,2% Erna 14 416 0,0% 1,0% og eins og tízka er nú orðin um fleirnefni, mun meira en % þeirra ekki vera einnefni, heldur eitt af tveim eða fleiri nöfnum, og því ef til vill þegar lögð til hliðar og aldrei komizt í notkun. Það sem setur svipinn á nafna- sið landsmanna eru ekki fátiðu nöfnin, sem menn rekast á endr- um og sinnum eða jafnvel aðeins í nafnaskrám, heldur tíðustu nöfn- in, sem mest eru notuð ...“ Taflan sem hér fer á eftir sýnir 10 vinsælustu nöfnin af þeim sem gefin voru á áratugnum 1941—50. Sveinar Meyjar Nöfn Köð Nöfn Röð ’21—’30 ’31—’40 ’41—’50 ’21—’30 ’31—’40 ’41—'50 Jón 1 1 1 Guðrún 1 1 1 Sigurður 3 3 2 Sigríður 2 2 2 Guðmundur 2 2 3 Kristín 3 3 3 Gunnar 4 4 4 Margrét 4 4 4 Ólafur 5 5 5 Anna 6 6 5 Magnús 6 7 6 Sigrún 13 10 6 Kristján 7 9 7 Ingibjörg 5 5 7 Þór 12 8 Helga 8 7 8 Jóhann 9 10 9 Jóhanna 7 9 9 Einar 8 6 10 María 11 11 10 Athyglisvert er að eitt þessara nafna, Erla, sem komið er upp í 13. sæti vinsælustu kvennafna, kom jafnvel ekki fyrir hér á landi 1910 og nokkur af karlanöfnunum, sem orðin eru meðal tíðustu nafna nú, voru borin af færri en 10 mönnum árið 1910. Skringileg nöfn Mörg sjaldgæf nöfn eða skringi- leg hafa alltaf vakið kátinu meöal manna, Lofthæna Algotsdóttir er t.d. hugsanlegt íslenzkt nafn, og þó enginn hafi heitið því eru nöfn- in kunn hvort í sínu lagi. Það mætti nefna karlmannsnöfn eins og Athanasíus, Dagstyggur, Fabí- an, Kleppjárn og Tunis og kvenna- nöfn s.s. Broteva, Friðsemd, Ker- dís, Lalía, Opía, Petronella og Við- bekka. Mörg fleiri slík nöfn mætti tína til. Flest þessara nafna hafa aðeins verið borin af einum manni hvert, svo vitað sé, og setja þannig ekki svip sinn á íslenzkar nafn- giftarvenjur í heild, — á þeim vettvangi hefur þjóðin jafnan far- ið troðnar slóðir og haldið hug- myndafluginu innan hæfilegra marka. Samantekt: — bó. í Kaupmannahöfn FÆST í BLAÐASÖLUNNI ÁJÁRNBRAUTAR- STÖÐINNI OG Á KASTRUP- FLUGVELLI GERIÐ VERÐSAMANBURÐ GOODYEAR GERI KRAFTAVERK Til kraftaverka sem þessa þarf gott jarðsamband. Það næst með GOODYEAR hjólbörðum. Gott samband jarðvegs og hjólbarða auðveldar alla jarðvinnu. Hafið samband við næsta umboðsmann okkar. GOODfYEAR GEFUfí ^fíÉTTA GRtPtÐ HEKIAHF Laugavegi 170-172 Sími 21240

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.