Morgunblaðið - 20.02.1985, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1985
Kartöflur
— eftir Árna
Árnason
Stutt er síðan neytendur
styrktu kartöflubændur vegna
harðæris. í fréttum nú um helgina
er þess getið, að kartöflubændur
vinni nú að því að fá bannaðan
innflutning á verksmiðjuunnum
kartöflum.
Flesta rekur minni til kartöflu-
hneykslisins á síðasta ári, þegar
reynt var í skjóli einokunar að
pranga óætum kartöflum inn á
fólk. Finnsku kartöflurnar voru
kornið sem fyllti mælinn og í
kjölfar mótmæla tugþúsunda
neytenda náðust fram nokkrar
umbætur í verslun með kartöflur
og nýtt grænmeti.
En áratuga ólag í verslun með
kartöflur hafði skilið eftir sitt
mark í neysluvenjum þjóðarinnar.
Kartöfluneysla íslendinga var
orðin miklu minni en hún gæti
verið miðað við fyrri neyslu og
neyslu í nágrannalöndum. Það var
því stórt verkefni að markaðssetja
kartöflur á ný, einkum með tilliti
til þess að metuppskera varð hjá
íslenskum kartöflubændum síð-
astliðið sumar.
Um margra ára skeið hafa verið
fluttar inn verksmiðjuunnar kart-
öflur, franskar kartöflur, og hafa
þær seinni árin verið seldar í sam-
keppni við framleiðslu innlendra
kartöfluverksmiðja. Franskar
kartöflur hafa eins og hver önnur
innflutt iðnaðarframleiðsla veitt
innlendri framleiðslu aðhald í
samkeppni og neytendur hafa get-
að valið um vörur eftir verði, gæð-
um og þjónustu. Þessi innflutning-
ur er þó ekki það mikill að hann
hafi afgerandi áhrif á sölu inn-
lendra kartaflna.
Þeir sem tengdust kartöflu-
hneykslinu í fyrra virðast. ekki
hafa lært sína lexíu: Að það er
úrelt verslunarfyrirkomulag að
neyða vöru og þjónustu upp á fólk
í skjóli einokunar. Haftaliðið fór
því aftur af stað í haust og náði í
kyrrþey að knýja fram dulbúin
innflutningshöft á franskar kart-
öflur sem kom til framkvæmda í
byrjun þessa árs. Farið var að inn-
heimta 30% vörugjald af frönsk-
Árni Árnason
„Þeir sem tengdust
kartöfluhneykslinu í
fyrra virdast ekki hafa
lært sína lexíu: Aö þaö
er úrelt verslunarfyrir-
komulag að neyða vöru
og þjónustu upp á fólk í
skjóli einokunar. Hafta-
liöiö fór því aftur af stað
í haust og náði í kyrrþey
að knýja fram dulbúin
innflutningshöft á
franskar kartöflur sem
kom til framkvæmda í
byrjun þessa árs.“
um kartöflum hvort sem þær eru
innfluttar eða framleiddar í verk-
smiðjum hér heima. Tekjum af
þessu vörugjaldi er síðan varið til
að greiða niður hráefni innlendu
framleiðslunnar. Þannig á að bola
keppinautunum út af markaðinum
á kostnað neytenda og skattgreið-
enda.
Þessi nýstárlegu innflutnings-
höft geta ekki skipt sköpum fyrir
íslenska kartöflubændur vegna
þess hve innflutningur á frönskum
kartöflum er lítill miðað við heil-
darneyslu kartaflna. Hitt er miklu
alvarlegra hvaða aðferðum er
beitt og þar eru miklir hagsmunir
í húfi. Þessum hagsmunum tefla
skammsýnir stjórnmálamenn nú í
tvísýnu.
íslendingar flytja út vörur fyrir
um það bil 20 milljarða kr. árlega.
Ef innflutningstollar í viðskipta-
löndum okkar eru lágir, njótum
við þess í hærra útflutningsverði
eða bættri samkeppnisaðstöðu. Ef
tollar eru hækkaðir minnka tekjur
okkar eða samkeppnisaðstaða
versnar. Tollar í öðrum löndum
eru því yfirleitt tekjutap fyrir
okkur. Af þessum ástæðum höfum
við gengið í Fríverslunarsamtök
Evrópu, EFTA, samið við EB og
eigum aðild að Alþjóða tolla-
sáttmálanum, GATT. Þetta sam-
starf miðar að því að brjóta niður
tollmúra sem torvelda verslun
milli landa.
Nú er það alkunna, að tvískinn-
ungs gætir í þessum efnum hjá
mörgum þjóðum. Þær neyta ým-
issa bragða við að koma á duldum
höftum, vernda heimamarkaðinn
en vilja njóta frjálsræðis í sölu á
eigin framleiðslu. Slíkt hefur
skaðað okkur íslendinga. Hags-
munir okkar eru meiri en annarra
að því leyti að við flytjum út um
35% af þjóðarframleiðslunni, sem
er miklu hærra hlutfall en hjá
viðskiptaþjóðum okkar. Við þurf-
um ekki að vera kaþólskari en páf-
inn í þessum efnum, en við verðum
að hafa hreinan skjöld, þegar við
erum að gagnrýna aðra. Annars
verða vopnin auðveldlega slegin úr
höndum okkar.
Á síðasta ári ákváðu Portúgalir
að hækka innflutningstolla af
saltfiski í 12%. Við Islendingar
höfum mótmælt þessari ákvörðun.
Hér eru gríðarlegir fjárhagslegir
hagsmunir í húfi fyrir íslendinga.
Saltfiskútflutningur til Portúgals
nam 34 milljónum Bandaríkja-
dollara á síðasta ári, 1984. Helstu
rök okkar í málinu eru að skír-
skota til alþjóðasamninga, frí-
verslunarsamninga og hugmynda
um frjáls viðskipti og hafa toll-
arnir ekki enn komið til fram-
kvæmda. Hvernig getum við búist
við því að aðrir hlusti á slík rök, ef
við virðum þau að vettugi sjálfir?
Árni Arnason er framkræmdastjóri
Verziunarriðs ísiands.
Morgunblaðið/RAX
Reykvísk yngismær gæðir sér á bollu á bolludaginn.
Verðstríð á
bollumarkaði
Af auglýsingum um verð á bollum á mánudaginn, þar sem
bollurnar voru auglýstar allt frá kr. 25,00, mátti ráða að
framleiðendur kepptu um viðskiptavini sín í milli. Mbl.
hafði samband við formann Landsambands bakarameistara,
Jóhannes Björnsson, og sagði hann verðmuninn geta að
hluta til stafað af því að notað væri þeytikrem í staðinn fyrir
rjóma, en hann vildi ekki fullyrða að það ætti alltaf við.
„Við hjá landsambandinu
ákveðum ekki verð, það er
frjáls álagning á bollum, en al-
mennt verð á þeim er 35,00
krónur í flestum bakaríum",
sagði Jóhannes. „Það gæti
hafa breyst vegna þessara
auglýsinga og menn hafi lækk-
að verð á bollum, en ég hef
ekki heyrt um það. En menn
eru mjög óhressir með hvað
verðið er orðið lágt.“
Ennfremur benti hann á að
þegar samkeppnin væri orðin
svona mikil í bakaragreininni
yrði freistingin alltaf mikil í
kringum þessa bolluhelgi að
lækka verðið og veldur því
framleiðslugeta bakaría sem
er orðin mikil.
„Þetta lága verð stafar að
miklu leyti af því að menn eru
hreinlega að gefa sína vinnu.
Við skiljum ekkert í þessu þvi
við vitum að álagningin er ekki
undir 25% á bollum í verslun-
um, svo að bakarinn fær ekki
meira en 20 krónur fyrir boll-
una sem hann selur. Þetta er
frjálsræðið sem allir vilja,"
sagði Jóhannes að lokum.
Daun Eifel sumarhúsin hafa reynst með afbrigðum vel, enda leit un
að vandaðri sumardvalarslað. Bæði er gistiaðstaðan einstök og nágrennið
sérstaklega spennandi. Þar má nefna Móseldalinn með hinni fornu róm-
versku verslunarborg Trier og gullfallegum bæjum eins og Cochem, Enkirch
eða Bernkastel, Eifelvötnin með sólbaös- og íþróltaaðstöðu, dýragarða, hina
heimsfrægu kappaksturbraut Niirburgring og hinn stórkostlega skemmti-
garð Fantasíuiand með gullgrafarabæ, Kínahverfi, breiöstræti frá Berlín,
víkingaskipum og óteljandi öðrum tryllitækjum og skemmliatriðum.
Það er líka með ólíkindum ódýrl að lifa í Daun Elfel.
Brollfarir: Alla sunnudaga frð 31. mars.
Ferðatiihögun: Flogiö lil Luxemhorgar, þaðan er um 2ja klst. akstur til Daun
Eifel. A Continental bílaleigunni liggja frammi leiðbeiningar um leiðina á
íslensku. Það er hvergi auðvcldara að leggja út í Evrópuferöina en í
Luxemborg.
Dvalartími: 1—4 vikur.
Verð: án bílaleigubíls frá kr. 13.457,-. með bílaleigubíl frá kr. 14.818,-.
Barnaafsláttur: 2— 11 ára fá kr. 5.800,- i afslátt.
DAUN EIFEL er margfalt betri en verðið gefur til kynna.
FERÐASKRtFSTOFAN ÚRVAL
Ferðaskrifslofan Úrval við Austurvöll, sími (91)-26900.