Morgunblaðið - 06.06.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUPAGUR 6. JÚNÍ 1985
Bretar fylgjandi
Eureka-áætluninni
BRKTAR hafa tilkynnt Frökkum að þeir hyggist styðja hugmyndir þeirra um
eflingu evrópskrar Uekni til að koma í veg fyrir að evrópskir vísindamenn
fari vestur um haf og taki þátt í geimvarnarannsóknum þar.
Sir Geoffrey Howe utanríkis-
ráðherra hefur í bréfi til utanrík-
isráðherra Frakka, Roland Dum-
as, lýst yfir stuðningi við svokall-
aða „Rannsóknarsamstarfsstofn-
un Evrópu“, Eureka.
Francois Mitterrand forseti
hleypti Eureka af stokkunum þeg-
ar Bandaríkjamenn höfðu boðið
vina- og bandalagsþjóðum að taka
þátt í geimvarnarannsóknum
samkvæmt svokallaðri stjörnu-
striðsáætlun, sem opinberlega
gengur undir nafninu SDI (Strat-
egic Defense Initiative).
Mitterrand fullyrti að nauðsyn-
legt væri að Evrópuþjóðirnar
„varðveittu þann sjóð þekkingar
og tæknikunnáttu, sem þær ættu“.
Mjög fáar vina- og bandalags-
þjóðir Bandaríkjanna hafa sýnt
áhuga á boði Bandaríkjastjórnar
um þátttöku í geimvarnaáætlun.
Endanleg niðurstaða liggur ekki
fyrir, en aðeins Bretar og fsra-
elsmenn hafa þekkzt boðið.
Frakkar, Norðmenn, Danir og
Ástralíumenn hafa afþakkað boð-
ið. Vestur-Þjóðverjar og aðrar
vinaþjóðir Bandaríkjamanna hafa
sýnt mismunandi mikinn áhuga.
Bretar telja að aðild að Eureka
geti samrýmzt þátttöku í geim-
varnarannsóknunum.
í bréfinu til Dumas lagði Howe
Réttarhöldin í Póllandi:
„Pólitískur
skrípaleikur“
- segir einn verjendanna
Gdanslt, 5. júní. AP.
EINN verjenda SamstöðuleiAtog- nokkrum ættingjum og vinum
anna þriggja, sem nú eru fyrir rétti í sakborninganna hefur hins vegar
Gdansk, sagði í dag, að réttarhöldin verið hleypt inn í réttarsalinn.
yfir þeim væru „pólitískur skrípa- _
leikur".
áherzlu á að undirstöðurannsókn-
ir væru ekki vandinn. Vandinn
væri sá að beita þeirri getu og
kunnáttu, sem væru fyrir hendi.
Hann kvaðst vera sammála
þeirri skilgreiningu Frakka að
svokallað „tæknibil" Evrópu og
Bandaríkjanna væri alvarlegasti
vandinn, sem Eureka ætti að
leysa.
Howe lagði til að Evrópuráðið
skipaði nefnd embættismanna á
fundi sínum 28.-29. júní til að at-
huga starfstilhögun Eureka.
Vikublaðið Observer segir að
þeirri spurningu sé enn ósvarð
hvort Bandaríkjamenn ætlist til
þess að þau ríki, sem taki þátt í
geimvarnaáætluninni, leggi fé til
hennar.
Blaðið telur að þetta geti haft
úrslitaáhrif á áhuga Breta og
Vestur-Þjóðverja á áætluninni.
Það telur að e.t.v. hafi þetta atriði
orðið til þess að brezka stjórnin
hafi komizt að þeirri niðurstöðu
að Eureka byði upp á betri fram-
faramöguleika.
TiIIagan um Eureka var aðal-
umræðuefni á fundi leiðtoga jafn-
aðarmannaflokka Noregs, Dan-
merkur, Belgíu, Hollands og Lúx-
emborgar fyrir nokkrum dögum
og þar kom fram eindreginn
stuðningur við hana að sögn
Aftenposten í Ósló.
Kínverska utanríkisráðuneytið
lýsti í gær yfir stuðningi við Eur-
eka sem mótvægi gegn geimvarna-
áætlun Reagans.
í dag var einn sakborninganna,
Bogdan Lis, fluttur úr réttarsaln-
um fyrir að trufla störf dómsins.
Þá var ákveðið að refsa Adam
Michnik fyrir óviðurkvæmileg
ummæli um dómsforsetann. Verð-
ur hann m.a. settur í strangari
gæslu en aðrir fangar og látinn
sofa á hörðum bekk án dýnu.
Um tíma í dag var gert rétt-
arhlé til að leita að vopnum. Að
sögn verjenda fundust engin vopn,
en tvö segulbandstæki áheyrenda
svo og minniskompa vinstúlku
Michniks voru gerð upptæk.
Erlendir fréttamenn fá ekki að
fylgjast með réttarhöldunum, en
GENGI
GJALDMIÐLA
Pundið
fellur
London, 5. júní. AP.
GENGI dollarans hækkaði í dag
gagnvart öllum helstu gjald-
míðlum í Evrópu. Lækkun á verði
hráolíu í Bretlandi réð tveggja
centa hækkun dollarans gagn-
vart sterlingspundi. Verð á gulli
lækkaði.
{ lok viðskipta í dag fékkst
1,2565 dollari fyrir hvert pund,
en gengið var 1,2762 í gær og
1,2932 á mánudag.
I lok viðskipta í Tókýó feng-
ust 248,95 yen fyrir dollara,
sem er lækkun frá þeim 249,10
yenum sem fengust fyrir doll-
arann í gær. í lok viðskipta í
London fengust hins vegar
249,25 yen fyrir hvern dollara.
Staða annarra helstu gjald-
miðla gagnvart dollara var sem
hér segir: 3,0700 vestur-þýsk
mörk (í gær 3,0470); 2,5757
svissneskir frankar (2,5590);
9,3375 franskir frankar
(9,2850); 3,4560 hollensk gyllini
(3,4360); 1.955,50 ítalskar lírur
(1.944,50) og 1,3700 kanadadoll-
ari (1,3665).
Fyrir gullúnsu fengust f dag
314,75 dollarar, en i gær 315,50.
Heseltine, vamarmálaráðherra Breta, gagnrýnir Dani:
Engin hefðbundin varnarvopn
til gegn kiarnorkuvopnahótun
5. júní. Frá fréturitnn
BREZKI varnarmálaráðherrann,
Michael Heseltine, fór hörðum orðum
um stefnu Dana í varnarmálum í eins
dags beimsókn sinni til Kaupmanna-
hafnar í gær og gagnrýndi harðlega
framlag Danmerkur til NATO. Komst
dagblaðið Politiken svo að orði, að
hann hafi „húðskammað" Dani.
Brezki varnarmálaráðherrann
fór hins vegar lofsamlegum orðum
um danska hermenn, sem hann
hrósaði mjög fyrir samvinnu þeirra
við brezka hermenn. Danskir
stjórnmálamenn fengu það aftur á
móti óþvegið, hvaða álit Heseltine
hefði á þeim. Skirskotaði hann til
þess, að aðeins 15-% af framlögum
Dana til varnarmála gengju til
nýrra tækja á móti 28-% af fram-
lögum Breta.
„Við höldum uppi og þjálfum
herlið, sem á að koma Danmörku til
hjálpar. Ef hið versta ætti eftir að
gerast, þá standa 20.000 brezkir
hermenn I viðbragðsstöðu tilbúnir
til þess að fórna lífinu fyrir frelsi
ykkar. Á móti reiknum við með því,
að þið muni verja og tryggja öryggi
þeirra hafna og flugvalla, sem
nauðsynlegir eru fyrir sameiginleg-
ar varnir okkar. Örlög okkar, hvort
sem við erum danskir eða brezkir,
eru samofin, ekki bara í stjórn-
málalegri merkingu, heldur erum
við á gagnkvæman hátt hvorir um
sig háðir hinum í hernaðarlegu til-
liti,“ sagði Michael Heseltine.
Brezki varnarmálaráðherrann lét
einnig í ljós álit sitt á afstöðu meiri
hluta þingmanna á danska þjóð-
þinginu til endurnýjunar NATO á
meðaldrægum eldflaugum banda-
lagsins. „Áfstaða ykkar hefur ekki
verið I þágu sameiginlegra hags-
muna NÁTO. Ég spyr; Hvaða hugs-
anleg hefðbundin varnarvopn eru
til gegn kjarnorkuvopnahótun. Þau
eru engin til.“
Heseltine kallaði áformin um
kjarnorkuvopnalaust svæði á Norð-
MorininbUAsiiis, Ib Björnbak.
urlöndum „stefnu fyrirhyggjuleys-
is“. „Kjarnorkuvopnalaust svæði
verður að búa við ógnunina frá
kjarnorkueldflaugum fyrir utan
svæðið. Sovétmenn gætu freistast
til að halda, að þeir gætu beitt yfir-
burðum sínum á sviði hefðbundinna
vopna sem hótun án þess að eiga
stigmögnun á hættu. Fæling frá
stríðsaðgerðum bæði gegn þessu
svæði og nágannalöndum þess
myndi minnka,“ sagði Heseltine.
Danskir stjórnmálamenn fengu
einnig ádrepu frá Heseltine, er
hann sagði, að það hefðu ekki verið
„fyrirvarar", sem fengu Sovétríkin
til þess að setjast aftur að saminga-
borðinu í Genf. Vísaði hann þar til
þess, að á undanförnum misserum
hafa Danir haft fyrirvara á afstöðu
sinni, þegar rætt er um meðaldræg
kjarnorkuvopn.
Þrátt fyrir gagnrýni sína, lauk
brezki varnarmálaráðherrann máli
sínu með því að segja: „Þið megið
samt aldrei efast um, að við komum
Danmörku til hjálpar, ef Danmörku
verður ógnað.“
Michael Heseltine, varnarmálaráð-
herra Bretlands.
Portúgal er í reynd ríkisstjórn-
arlaust land, en sósíaldemó-
kratar hafa eignazt leiðtoga á ný
„FLOKKUR okkar hefur ekki trú á
því að Sósíalistaflokkurinn hafi dug
og einurð til að gera þær ráðstafanir,
sem þarf til að koma Portúgal á rétt-
an kjöl og stuðla að nauðsynlegum
framförum og bættum hag,“ sagði
Anibal Cavaco Silva, nýr leiðtogi
Sósíaldemókrataflokksins (PSD), að
loknum fundi með Mario Soares,
forsætisráðherra, þar sem Cavaco
Silva greindi Soares frá þeirri
ákvörðun PSD að draga flokkinn út
úr stjórnarsamstarfinu. Hann hafði
cinnig gengið á fund Ramalho Ean-
es forseta að segja honum tíðindin. í
sjálfu sér koma þessi tíðindi þó ekki
á óvart, vegna þeirrar gremju sem
hefur verið í ýmsum ráðamönnum
Sósíaldemókrata með stjórnarstarfið
og minnst var á í grein í Morgun-
blaðinu fyrir nokkrum dögum. Kjör
Cavaco Silva, sem gekk tiltölulega
greiðlega fyrir sig, einnig í stað
Mota Pinto sem lézt 7. maí, gaf
einnig vísbendingu um að flokkur-
inn myndi fara úr stjórninni.
Cavaco Silva sem tók við af Rui
Machete, en hann varð formaður
fram að flokksþingi PSD sem boð-
að var til fljótlega eftir dauða
Mota Pinto, telst til hægri arms
PSD. Hann tók á sínum tíma af-
stöðu með Sousa Franco í innan-
flokksdeilum, en Sousa Franco var
af mörgum talinn vilja fara með
PSD inn á íhaldssamari brautir en
sú forysta sem flokkurinn hefur
lotið.
Cavaco Silva er 45 ára gamall og
ættaður frá Algarve. Hann sagði á
blaðamannafundi sem hann hélt
eftir að hafa rætt við Soares að
PSD myndi þó ekki draga ráð-
herra sína sjö út úr ríkisstjórninni
fyrr en eftir 13. júní, daginn eftir
að ríkisstjórnin — sem í reynd er
ekki lengur starfhæf — ætlar að
skrifa undir samninginn við Evr-
ópubandalagið.
Cavaco Silva tilkynnti um
ákvörðun PSD tveimur árum eftir
að tveir stærstu flokkar landsins
ákváðu að mynda stjórn, sem varð
sú 15. síðan stjórnarbyltingin var
gerð 1974. Þessi stjórn varð jafn-
framt sú sem lengst hefur setið.
Miklar vonir voru bundnar við
störf hennar í upphafi ferils henn-
ar og Portúgalir kváðust fúsir til
að taka á sig þær byrðar, sem
fylgdi því að koma rústuðum efna-
hag landsins í horf á ný. Aftur á
móti hefur árangurinn ekki orðið