Morgunblaðið - 06.06.1985, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, PIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ 1985
Minning:
Margrét Gissurar-
dóttir Ijósmóðir
Fædd 6. júlí 1904
Dáin 17. maí 1985
Margrét Gissurardóttir ljós-
móðir, Miðstræti 4, Reykjavík, lézt
hinn 17. maí sl. í Landspítalanum
eftir skamma legu. Útför hennar
fór fram frá Dómkirkjunni 24.
maí í kyrrþey eftir ósk hinnar
látnu.
Margrét fæddist 6. júlí 1904 að
Byggðarhorni í Sandvíkurhreppi í
Flóa í Árnessýslu. Foreldrar
hennar voru Gissur Gunnarsson
bóndi í Byggðarhorni, og kona
hans, Ingibjörg Sigurðardóttir frá
Langholti í Hraungerðishreppi.
Gissur (f. 1872), faðir Margrét-
ar, var sonur Gunnars bónda í
Byggðarhorni, Bjarnasonar, og
konu hans, Margrétar Gissurar-
dóttur, bónda í Byggðarhorni.
Einn bróður átti Gissur, Gunnar,
járnsmið að Vegamótum í Stokks-
eyrarhreppi.
Ingibjörg (f. 1876), móðir Mar-
grétar, var dóttir Sigurðar, bónda
í Langholti, Sigurðssonar, og konu
hans, Margrétar Þorsteinsdóttur,
bónda í Langholtsparti, Stefáns-
sonar. Ingibjörg átti mörg systk-
ini, m.a. Sigurð, ráðunaut og al-
þingismann Árnesinga, fyrsta for-
mann Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar í Reykjavík.
Ingibjörg og Gissur gengu í
hjónaband árið 1896 og hófu sama
ár búskap í Byggðarhorni, þar sem
Gissur stóð þá fyrir búi móður
sinnar. Ráku þau hjón síðan bú-
skap þar rúma fjóra áratugi eða
til ársins 1938, þegar Geir, sonur
þeirra, tók við jörðinni. Bjuggu
þau í skjóli sonar síns eftir það
þar til Gissur lézt árið 1941, en
Ingibjörg lifði mann sinn til árs-
ins 1959. Hún hafði þá verið búsett
hjá börnum sínum í Reykjavík um
skeið.
Mikill ættbogi er kominn frá
þeim Byggðarhornshjónum. Þau
eignuðust sextán börn, níu syni og
sjö dætur. Öll hafa þau komizt til
fullorðinsára, nema einn sonur,
sem lézt ungur í spönsku veikinni
1918. Margrét var sjöunda í röð-
inni af börnum þeirra. Á undan'
henni eru látin Sigurður, Gunnar,
Margrét Ingibjörg og Jón. Eftir
lifa Óskar, Ágúst, Vigdís, Stef-
anía, Þórný, Helga, Ólafur,
Bjarnheiður, Kjartan, Geir og Sig-
urður. Samheldni og vinátta milli
þessara gjörvilegu systkina á lífs-
leiðinni hefur mér virzt vera
sterkur þáttur í fari þeirra.
Það gefur augaleið, að lífsbar-
áttan hefur verið erfið hjá þeim
Byggðarhornshjónum með svo
mikla ómegð og eins og öll búskap-
arskilyrði voru hjá bændafólki á
landi hér um og upp úr síðustu
aldamótum. Húsbóndinn fór á
vertíðir í sjávarplássum til að
draga björg í bú og húsfreyjan
stóð fyrir búi á meðan með sinn
fjölgandi barnaskara. Það hefur
því ekki verið mulið undir börnin,
látið nægja það sem til var og tek-
ið til hendinni við bjargræðið und-
ir eins og aldur leyfði. Fábreytt og
fátækt þjóðfélag á uppvaxtarárum
þeirra á fyrri hluta þessarar aldar
bauð ekki þau tækifæri, sem nú
eru fyrir hendi. Fornum dyggðum .
hins gamla bændaþjóðfélags,
sparsemi, nægjusemi og vinnu-
semi var haldið í heiðri. Og slíkt
hefur líka hert einstaklinginn í
skóla lífsins og lagt undirstöðu að
því sem síðar varð. Börn þeirra
ByKKðarhornshjóna voru mann-
vænlegt fólk em reynzt hafa nýtir
og dugmiklir einstaklingar í lífi og
starfi. Það kom í hlut þessa fólks
og jafnaldra þeirra vítt um byggð-
ir að leggja grundvöll þess sem
síðar hefur orðið í landinu, afkom-
endunum til velfarnaðar.
Upp úr þeim jarðVegi, sem hér
hefur lauslega verið drepið á, er
Margrét Gissurardóttir frá
Byggðarhorni sprottin. Þegar
æskan var liðin hjá í hópi glaðra
systkina, leitaði hún starfa utan
heimilisins eftir því sem föng voru
á, m.a. í Vestmannaeyjum um
hrið. Hún var þó ávallt til heimilis
• Byggðarhorni, þar til hún sneri
sér að því að starfi sem hún fékkst
lengstum við á blómaskeiði ævinn-
ar. Margrét stundaði ljósmóður-
nám i Reykjavík og lauk prófi frá
Ljósmæðraskóla íslands 30. sept-
ember 1935. Var hún skipuð ljós-
móðir í Sandvíkurhreppi 1. óktó-
ber sama ár og fluttist þá skömmu
síðar ásamt dóttur sinni ungri frá
Byggðarhorni að Selfossi, sem á
þeim tíma var að byrja að verða
þorp með vaxandi umsvifum.
Einnig gegndi hún ljósmóður-
störfum i Hraungerðishreppi árin
1935—45 og Villingaholtshreppi
1939—41, og loks í Selfossumdæmi
1948—49, er hún fluttist til
Reykjavíkur. Jafnframt þessum
störfum vann hún á saumastofu
Kaupfélags Árnesinga lengstan
þann tíma sem hún bjó á Selfossi.
Ferðir ljósmóður voru enn
nokkrum annmörkum háðar á
flatlendi Árnessýslu milli Ölfusár
og Þjórsár, einkum fyrri hluta
þessa tíma. Ekki varð alltaf kom-
izt á milli staða með góðu móti,
þegar nota varð hesta til ferða eða
fáþreyttan farskot á frumstæðum
vegum. Allt mun þetta þó hafa
blessazt hjá Margréti og hún rækt
starf sitt með farsælum hætti.
Líknandi hendur ljósunnar hafa
verið kærkomnar sængurkonunni
í hinum sunnlenzku sveitum. Þar
bjó framar öðru virðing fyrir lífi
hins nýja einstaklings. Þáttur
slíkra kvenna í íslenzkri menning-
arsögu er vissulega stór, þótt ekki
sé hann fyrirferðarmikill á sögu-
spjöldum, fremur en annarra
„þegna þagnarinnar", sem skáldið
úr Kötlum orti svo vel um í al-
kunnu kvæði.
Margrét fluttist til Reykjavíkur
árið 1949, svo sem fyrr sagði, og
var starfandi ljósmóðir þar, en
fékkst auk þess við ýmis önnur
störf, m.a. saumaskap, sem lét
henni einkar vel. Hún vann Ijós-
móður- og hjúkrunarstörf á Sól-
vangi í Hafnarfirði um árabil, síð-
an hjúkrunarstörf á Hrafnistu
(DAS) í Reykjavík árin 1959—177,
og á þeim árum gegndi hún einnig
ljósmóðurstörfum í Garða- og
Bessastaðahreppsumdæmum.
Þegar Margrét fluttist til
Reykjavíkur hafði hún stofnað
heimili með Þórði Guðmundssyni,
trésmið frá Högnastöðum í
Hrunamannahreppi. Þau gengu í
hjónaband 27. júní 1952. Iængst-
um hafa þau átt heimili að Mið-
stræti 4. Þangað hafa ættingjar og
vinir lagt leið sína um langa hríð
og notið þar hlýju og sérstakrar
gestrisni þessara ágætu hjóna.
Þau hafa verið samhent í lífi og
starfi, þar sem rausn og mynd-
arskapur hafa setið í fyrirrúmi.
Þótt vettvangur ævistarfs þeirra
hafi lengi verið í höfuðstaðnum,
hafa þau ávalk rækt tengslin við
átthagana austanfjalls, leitað á
slóð vína og ættmenna 1 Árnes-
þingi, þegár tækifæri hafa gefizt,
og tekið virkan þátt í starfi Árnes-
ingafélagsins í Reykjavík.
Dóttir Margrétar og Theodórs
Jónssonar frá Holtsmúla í Land-
sveit, síðar skipstjóra í Boston í
Bandaríkjunum (1898—1974), er
Elsa, fóstra í Reykjavík, sem gift
er þeim er þetta ritar.
Við, sem áttum Margréti Giss-
urardóttur að, þökkum henni af
hlýjum hug samfylgdina og það
gera ekki sízt barnabörnin, sem
nutu einlægt ríkrar umhyggju
hennar og elskusemi. Við fráfall
hennar leitar samúðarhugur til
Þórðar, sem lifir konu sína nær
áttræður að aldri. Minning hennar
mun Iifa skír í hugum okkar allra.
Einar Laxness
„Þú skalt ekki hryggjast, þegar þú skil-
ur við vin þinn, því það, sem þér þykir
vænst um í fari hans, getur orðið þér
ljósara í fjarveru hans, eins og fjall-
göngumaður sér fjallið best af slétt-
unni.“ (Spámaðurinn)
Þegar ég nú rita smá kveðju um
Margréti vinkonu mína finnst mér
þessi orð fá nýja merkingu í huga
mér. Sannur vinur minn var hún í
gleði og sorg.
Ég varð fyrir því láni á fyrsta
árinu sem ég dvaldi í Reykjavík,
að verða heimagangur, eins og það
er kallað, hjá Þórði og Margréti,
þeim úrvals hjónum. Marga
ánægjustundina erum við hjónin
búin að eiga með þeim í rúm 30 ár.
Við Margrét vorum báðar Árnes-
ingar, og fyrstu kynni urðu þar,
þegar hún tók á móti fyrsta barni
Guðrúnar, systur minnar, heima á
Litlu-Reykjum í Hraungerðis-
hreppi. Margrét starfaði þá sem
Ijósmóðir í héraðinu. Það hittist
þannig á að rafmagnslaust varð,
þegar barnið var að fæðast, kl. 9
um morgun á þrettándanum. Það
voru kveikt kertaljós og raðað í
skál sem mamma átti, þannig að
Ijósin voru þrettán sem i skálina
komust. Þessi ljós lýstu Margréti
við störf hennar, allt gekk vel
einsog ætíð hjá henni, hún kvart-
aði ekki þó aðstæður væru engan
veginn viðunandi, heldur tók
þessu með jafnaðargeði. Mig
minnir að hún hafi gist einar
þrjár nætur á eftir til að hugsa
um sængurkonuna. Og svo spilaði
hún við pabba á kvöldin og glatt
var þá á hjalla í litlum bæ. Hún
var kölluð Magga ljósa fyrir aust-
an, það fannst mér alltaf eiga vel
við, því sannarlega kveikti hún
ljós á hverjum bæ þar sem ný
mannvera leit dagsins ljós undir
öruggri handleiðslu hennar.
Aldrei sá ég hana skipta skapi
en hún var samt mjög ákveðin
kona, og lífskraftur hennar og
vinnugleði óþrjótandi. Alltaf
fannst mér hún jafn ung, þó ég
vissi að árin væru orðin mörg, og
hún ætti við mikla vanheilsu að
stríða, hin síðustu ár. Þó lét hún
aldrei bugast.
Þau hjónin voru sérstaklega
hamingjusöm og samhent alla
sína sambúð. Margrét átti eina
dóttur áður, EIsu Theodórsdóttur.
Hún giftist ung Lúðvík Hjaltasyni
og eignuðust þau tvo syni, Hjalta
og Theodór. Elsa missti eigin-
mann sinn eftir 2 ára sambúð. Það
var mikil sorg í Miðstræti 4 þá. En
ekkjan unga stóð ekki ein heldur
var hún studd af sinni ástkæru
móður og hennar ágæta manni,
Þórði Guðmundssyni. Þau fluttu
strax til hennar úr sinni íbúð og
tveimur árum seinna þegar neðri
hæð hússins var til sölu, keyptu
Þórður og Margrét þá íbúðina. Og
síðan hefur heimili þeirra verið
þar.
Elsa bjó með sonum sínum á
efri hæðinni sem hún átti með
manni sínum. Hún fór síðan að
vinna úti en afi og amma, á neðri
hæðinni, tóku við uppeldi drengj-
anna að miklu leyti. Þegar Elsa
giftist seinni manni sínum, Einari
Laxness, fluttu þau og börnin i sitt
eigið hús. Síðar fluttist Hjalti,
sonur Elsu, aftur til afa og ömmu,
og hafði heimiii hjá þeim á náms-
árum sinum.
Sannarlega fengu drengirnir að
njóta hinna góðu mannkosta afa
síns og ömmu, og er veganesti
þeírra gott til komandi ára. Endá
eru þeir báðir hinir ágætustu
menn, vel menntaðir og hafa nú
þegar komist vel áfram í lífinu,
Hjalti bútæknifræðingur og Theo-
dór endurskoðandi og vinnur hann
hjá Sameinuðu þjóðunum. Þeir
eru báðir kvongaðir ágætum kon-
um, Hjalti á þrjár dætur en Theo-
dór fjórar. Elsa og Einar eiga
saman fjögur mannvænleg börn.
Nú er eins og dregið hafi fyrir sól
á hlýja og fallega heimilinu í
Miðstræti 4, og Þórður vinur minn
er farinn að heilsu, en hetjulund á
hann enn óbugaða, og tekur hinu
óumflýjanlega með rósemi og
æðruleysi. Hann á fagrar minn-
ingar sem aldrei verða frá honum
teknar. Ég vona að heilsa þín
styrkist og að ég eigi eftir að njóta
vináttu þinnar enn um stund.
Ég vitna að lokum í orð Spá-
mannsins:
„Fyrir þetta blessa ég ykkur: Þið gáfuð
mikið og vissuð ekki til, að þið gæfuð
neitt.“
Ljóssins faðir blessi Margréti
Gissurardóttur og styrki eftirlif-
andi eiginmann hennar og ætt-
ingja alla um ókomin ár.
Stefanía Kagnheiður Pálsdóttir
flOil
í 2. FLOKKI 1985—1986
Vinningur til íbúðarkaupa, kr. 500.000
40300
Vinningar til bílakaupa, kr. 100.000
4763 25801 46677 66519
14961 26569 55816 79616
Utanlandsferðir eftir vali, kr. 40.000
1700 8981 29471 42953 65510
3306 9556 29814 44652 65815
3351 10712 30049 48014 65881
3872 12688 33352 52385 67355
5578 14128 33365 54145 71460
6688 17703 33891 59792 73372
7454 21711 34482 61674 74047
7594 22744 35010 63040 74225
B364 23881 36921 63064 75662
8432 25096 38861 63759 77067
8524 27356 40191 64200 78321
8579 28893 42597 65130 79506
Húsbúnaður eftir vali, kr. 10.000
1664 17352 27310 44037 60314
2026 18907 27940 44688 60504
2257 19071 28377 44788 61031
2529 19152 29548 4494B 61607
3110 19400 30027 45145 61835
3676 19801 30979 45206 63575
4833 19848 30993 45405 64050
4849 20512 31120 46295 65281
5679 21144 34310 47293 65452
6903 21911 34915 48047 67576
7241 22317 36262 48737 68257
7742 22983 36357 49163 68571
8231 23939 37743 49796 70696
8328 24213 37809 49901 72899
11295 24306 38251 50863 73322
12241 25271 38879 51743 73338
12319 25404 39632 51928 76231
14007 25604 39800 54072 76721
14882 25759 40052 54718 76976
14909 26666 41234 55551 76986
16788 26960 42787 57706 77220
16824 27263 43325 60005 78203
Húsbúnaöur eftir vali, kr. 3.000
548 7279 14459 22274 30989 39243 47544 56962 65819 72756
896 7541 14528 22307 31148- 39581 47654 57204 65938 73049
1203 7642 14638 22574 31449 40192 47821 58111 66135 73173
1354 8107 14789 22711 31864 40394 47949 58127 66210 73362
1550 8265 14992 22969 31901 40637 47965 58215 66447 73429
1618 8586 15014 23034 31957 40940 48640 58277 66468 74388
1650 8915 15252 23126 32057 41407 49183 58404 66507 74552
1670 9075 15595 23198 32287 41534 49426 58714 66594 74806
1787 9160 15725 23302 32588 41683 49682 58908 66645 75520
2022 9298 15730 23377 32604 41874 49936 59110 66784 75535
2043 9411 15797 23648 32768 41958 50072 59205 66791 75634
2056 9499 15803 23800 32963 42021 50128 59331 67263 75830
2060 9571 16253 23955 33003 42050 50162 59554 67541 75943
2249 9672 16549 24506 33137 42383 50506 59899 67604 76339
2415 9682 16695 24592 33328 42550 50674 59928 67755 76962
2426 9704 17185 24700 33377 42590 50827 60549 68167 76990
2449 9750 17315 24847 33484 42739 50961 60556 68192 77055
2473 10255 17568 24850 33520 42782 51059 60624 68355 77162
2531 10284 17688 25344 33576 42939 51086 60752 68810 77284
3023 10345 17871 25449 33630 43085 51272 60928 68888 77527
3251 10542 17989 25510 33983 43162 51511 61368 69006 77732
3354 10741 18089 25520 34283 43472 51765 61898 69067 77908
3495 11114 18509 25940 34492 43611 51985 62099 69175 78004
3572 11123 18657 26155 34505 43782 52029 62101 69240 78156
3615 11303 18748 26194 34752 43800 52703 62288 69446 78319
3668 11488 18767 26362 34800 43811 53039 62291 69577 78437
3705 11555 19254 26452 34812 43983 53384 62292 69581 78539
5105 11941 19305 26584 34818 44052 53500 62462 69640 78736
5188 11974 19367 27354 34846 44141 53640 62509 69687 78758
5591 12007 19377 27498 35753 44178 53697 62536 69981 78874
5634 12012 19975 27944 36581 44219 54342 62848 70061 78924
5684 12090 20104 28794 36823 44660 54543 63116 70541 79034
5696 12598 20216 28894 36830 44740 55194 63332 70666 79741
6095 12928 20290 28969 37108 44830 55330 63763 71246 79881
6466 131 78 20302 29346 37813 45034 55370 64142 71258
6488 13214 20313 29493 37927 45684 55399 64205 72079
658« 13593 21.041. 2«766 37937 46246 55441 64554 72121
6596 1369« 21186 29805 37940 46290 56237 64694 72198
6819 14105 2125*1 30023 38487 46330 56287 6471 1 72470
6905 1-4122 21505 30185 JB617 46463 56351 64969 72564
71071 14165 21525 30212 39026 46829 56696 65546 72688
71*9- 14195 21833 305?»* 39196 46953 56713 656« 7 72712
2185 14264 22.154 30532' 39205 47508 56864 65764 ,7271 4
Afgreiösla húsbunaöarvinninga helsl 15. hvers mánaöar
og stendur til manaóamóta