Morgunblaðið - 13.08.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1985
Moskan í Malmö og inn-
flytjendavandamálið í Svíþjóð
— eftir Pétur
Pétursson
Eitt þeirra vandamála sem
verður æ fyrirferðarmeira hér í
Svíþjóð er hið svokallaða innflytj-
endavandamál. Eftir stríð og sér-
staklega á hagvaxtarárum sjötta
og sjöunda áratugarins opnaði
Svíþjóð landamæri sín fyrir er-
lendum vinnukrafti því þá vantaði
vinnuafl. Sænsk fyrirtæki sendu
jafnvel út leiðangra til Suður-
Evrópu til að lokka til sín verka-
menn. Ekkert var hugsað til þess
að búa þyrfti í haginn fyrir þetta
fólk sérstaklega, það var eins og
menn héldu að það mundi hverfa
aftur hljóðlaust þegar vinnu var
ekki lengur að fá. Fyrir þennan
innflytjendastraum var svo lokað
á sjöunda áratugnum þegar
vinnumarkaðurinn þurfti ekki á
meira fólki að halda, en aðstand-
endur þeirra sem þegar voru í Sví-
þjóð héldu áfram að koma inn í
landið svo og flóttamenn, sérstak-
lega frá Suður-Ameríku. Nú er svo
komið að um 10% íbúa Svíþjóðar
eru af erlendu bergi brotin en
nokkur hluti hefur fengið sænskan
ríkisborgararétt. U.þ.b. helmingur
þessa fólks er frá hinum Norður-
löndunum, einkum Finnlandi. Það
eru aðallega hin „framandi þjóð-
arbrot" sem liggja að baki hinu
svokallaða innflytjendavanda-
máli. Einn þessara hópa er músl-
ímar, sem ekki er sérstaklega stór
hópur, u.þ.b. 35 þúsund manns, en
á við alveg sérstök vandamál að
stríða í sænsku samfélagi vegna
trúarbragða sinna.
Múslímar í Svíþjóð
Það er ekki rétt að kalla þennan
hóp „múhameðstrúar" vegna þess
að fólkið trúir ekki á Múhameð
eins og kristnir menn trúa á
Jesúm Krist. Sjálfir kalla þeir sig
alls ekki múhameðstrúar. Bæði
orðin „múslím" og „íslam" merkja
að hlýða, beygja sig undir vilja
Allah eins og hann kemur fram i
boðskap spámanns hans, Múham-
eðs, og helgiritinu Kóraninum. Á
íslensku er stundum talað um
„múselmenn".
Múselmenn í Svíþjóð koma frá
ýmsum löndum þar sem trúin er
mismunandi mikill þáttur í hinu
opinbera stjórnkerfi. t íran og
Pakistan er múhameðstrú ríkistrú
og Kóraninn nánast opinber lög-
bók, en í Tyrklandi er ríkisvaldið
að nafninu til a.m.k. veraldlegt.
Sameiginlegt með öllu þessu fólki
er að trúin er mjög sterkur þáttur
í daglegu lífi þess og snar þáttur í
samheldni fjölskyldnanna. For-
eldrarnir halda trúnni mjög fast
að börnum sínum, enda er það í
mörgum löndum þar sem íslam
ríkir dauðasynd að kasta trú feðr-
anna.
Allt er þetta Svíum og öðrum
Norðurlandabúum framandi fyrir-
bæri, en múselmenn halda oft enn
fastar í siði sína í hinu nýja um-
hverfi, sem þeir upplifa sem
ógnandi og óskiljanlegt. Ýmsir
erfiðleikar mæta þessu fólki í
sambandi við trúariðkanir þess
t.d. er mjög erfitt fyrir þá sem
vinna úti að halda hinar fimm
reglulegu bænastundir á dag, en
nákvæmar reglur gilda um þetta.
Sama er að segja um föstumánuð-
inn (Ramadan) er trúaður músl-
ími verður að vera án matar og
drykkjar (má ekki einu sinni
kyngja sínu eigin munnvatni)
meðan bjart er af degi.
Ekki horfa málin betur við í
sambandi við skólagöngu barn-
anna. Foreldrarnir upplifa sænska
skólakerfið oft sem siðlaust og
mannskemmandi. Oft eiga sér
stað vandamál í mötuneytum skól-
anna, en börn múslíma mega ekki
borða svínakjöt og ekki einu sinni
mat sem soðinn hefur verið í sama
potti og svínakjötið. Reglan sem
gildir í Svíþjóð er að allir eigi að
fá sama „holla og góða matinn"
sem að næringargildi hefur verið
veginn og metinn samkvæmt
stöðlum Félagsmálaráðs (Social-
styrelsen). Kynferðisfræðslan er
algjört siðleysi samkvæmt við-
horfi múslíma svo og samvera
drengja og stúlkna, að ekki sé tal-
að um þegar þau eru bara í leik-
fimifötum eða sundskýlum.
Á föstudögum eiga allir músl-
ímar að mæta til mosku sinnar
(kirkja þeirra), en þeir verða oft-
ast að láta sér nægja bráða-
birgðaráðstafanir, leiguíbúðir og
herbergi til þess að safnast í.
Moskan er heilagur staður og eins
konar menningarmiðstöð múslíma
sem finnst mikið á skorta þegar
engin slík er í nágrenninu.
Malmö — Mekka
Norðursins
Rétt fyrir utan borgina Malmö í
Suður-Svíþjóð hefur risið fyrsta
sérbyggða moskan á Norðurlönd-
um. f Malmö búa um 3000 músiim-
ar sem ættu að treta vel við unað.
Þessi sérkennilega bygging sting-
ur mjög í stúf við aðrar byggingar
hér á Skáni og þótt víðar væri leit-
að. Það er engu líkara en að Allah
hafi með almáttugri hendi sinni
tekið einn helgidóm sinn upp með
rótum úr landi Þúsund og einnar
nætur og sett niður í skánskan leir
á sléttunni í útjaðri bæjarins. En
moskan er stílhrein og fögur og
nýtur sín furðanlega í þessu um-
hverfi ekki síst þegar hún er upp-
lýst að kvöldlagi. En það er meira
en einn galli á gjöf „Njarðar".
Verktakarnir sem byggðu húsið
vilja ekki afhenda það vegna van-
skila á greiðslum. Þeir eiga eftir
að fá inn 4,5 milljónir sænskra
króna.
En það er ekki nóg með það.
„Söfnuðurinn" neitar að mæta.
Mikill ágreiningur er á milli safn-
aðarins, (félags múslíma í Malmö)
og stofnunar þeirra, Islamic Cent-
er, sem staðið hefur fyrir bygging-
unni. Þetta Islamic Center hefur
átt í brösum við að gera múslím-
um og öðrum grein fyrir umboði
sínu og valdsviði. Að stofnuninni
standa aðeins þrír menn en þeir
hafa sambönd í Saudi-Arabíu og
fleiri löndum sem þeir hafa sagst
mundu fá fjármuni frá til að
borga brúsann. Söfnuðurinn, eða
félag múslíma í Malmö, hefur ekki
sætt sig við einræðiskenndar að-
ferðir þessara fáu manna varð-
andi bygginguna og framkvæmdir
allar. Stjórn þeirra hefur ekki
fengið innsýn í starfsemi Islamic
Center og á fundi fyrir rúmu ári
ákvað söfnuðurinn að afsegja öll
samskipti við Centrað og láta eins
og moskan væri ekki til. Þetta
hvftir í at.iiftn málí Koft oA Kotur
hefði verið heima setið en af stað
farið með byggingu þessa.
Harmsaga þessi hefur vakið
heimsathygli meðal múslíma og
ljóst er af skrifum málgagna
þeirra að moskunni í Malmö var
ætlað að vera útpóstur hins ísl-
amska siðar í Norður-Evrópu.
Samtök þau sem Islamic Center
virðist standa í sambandi við í
Saudi-Arabíu heita Rabita og
beita sér fyrir útbreiðslu Islam
m.a. með byggingu moska víðsveg-
ar um heim, og hafa samtökin að-
gang að olíuauði landsins til þess
arna.
Sænska fyrirtækið sem á mik-
illa hagsmuna að gæta í Araba-
löndunum vegna stórra verkefna
þar hefur hikað við að leggja fram
opinbera kæru á hendur Islamic
Center. Stofnunin á sennilega í
vök að verjast gagnvart stuðn-
ingsmönnum sínum vegna við-
bragða múslíma í Malmö. Því er
borið við að ekki sé hægt að borga
söluskatt og vexti sem eru inni-
faldir í verðinu og þetta af trúar-
ástæðum. Kóraninn bannar það
skírt og skorinort — en múslímsk-
ir athafnamenn hafa þrátt fyrir
það ýmis ráð, þegar þeir vilja,
koma sér sniðuglega fram hjá
þessum trúarlegu hindrunum í al-
þjóðlegum viðskiptum. Fyrirtækið
er ábyrgt fyrir söluskattinum í
ríkiskassann og hefur nú farið
þess á leit við ríkisstjórnina að fá
undanþágu frá söluskatti vegna
þessara sérstöku aðstæðna — en
svar hefur ekki borist frá stjórn-
inni.
Trú og samfélag eitt
og hið sama?
Vandamálið í sambandi við
moskuna í Malmö má í raun skýra
út frá trúarhugmyndum múslíma
sem vantar algerlega alla hefð og
viðmiðun þegar þeir eiga að fara
að skipuleggja „frjáls samtök" um
trúmál í nýja landinu til þess að
fvliria pft.ir haesmunum sínum. í
MIÐBÆR -
VESTURBÆR
HÖFUM OPNAÐ LÍKAMSRÆKTARSTÖÐ OG UÓSASTOFU í
ÁNANAUSTUM 15.
ERUM MEÐ TÆKI OG UÓSABEKKI AF BESTU GERÐ
BJOÐl'M
UPPÁ:
Tækjasal
Ljósabekki
Teygjuæfingar
Eimgufu
Aerobic leikfimi
Heilsubar
Xudd
Kaffistofu
Leiöbeinendur á stadnum
Opnunartími:
Mánud. — fimmtud
kl. 07—22
Föstud.
07—20
Laugard. — sunnud
10—18
RŒKTIN
Ánanaustum 15, Reykjavík,
sími 12815
sf.