Morgunblaðið - 12.12.1985, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR12. DESEMBER1985
Matthías Á. Mathiesen, fyrrverandi við-
skiptaráöherræ
Knúði á um fund
í bankaráðinu
MATTHÍAS Á. Mathiesen, fyrrverandi viðskiptaráðherra, upplýsti í umræðunum
um Hafskipsmálið á alþingi í gær, að strax og honum barst skýrsla frá banka-
eftirlitinu um stöðu Utvegsbankans 30. júlí sl. hafi hann átt viðræður við
bankastjora Útvegsbankans. Á þeim fundi gerði ráðherrann grein fyrir þeim
ályktunum sem hann drægi af skýrslunni.
Matthías sagði, að sér hefði verið boðað til fundar með bankastjórum
linH
Fjöldi fólks var á þingpöllum og fylgdist með umræðunum um Hafskipsmálið í fyrradag.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
tjáð að á sameiginlegum fundi for-
ráðamanna Útvegsbankans og Haf-
skips hefðu verið teknar ákvarðanir
um að kanna með hvaða hætti fyrir-
tækið gæti leitað eftir samningum
um sölu á eignum sínum og við-
skiptavild. Bankaeftirlitið hefði
síðan haldið áfram athugun málsins
og sent viðskiptaráðherra nýja
skýrslu 9. september. Þá hafi verið
GuÖmundur Eínarsson:
„Við erum allir í þessu strákaru
Kvöldfundur um Hafskip/Útvegsbanka
Utandagskrárumræðu um Haf-
skip/Útvegsbanka, sem Ólafur
Ragnar Grímsson (Abl.-Rvk) hóf,
var fram haldið á kvöldfundi í
fyrradag. Fundurinn stóð til
klukkan hálf eitt um nóttina. Örfá
efnisatriði úr máli þingmanna á
kvöldfundinum verða lauslega
rakin hér á eftir.
A valdaárum AlþýAubandalags
Guðmundur Einarsson (BJ-Rn)
taldi hagsmunaárekstra óhjá-
kvæmilega er sami maðurinn sæti
á þingi, í stól bankaráðsformanns
og í sæti stjórnarformanns stærsta
viðskiptavinar bankans.
Albert Guðmundsson var gerður
að formanni bankaráðs í ársbyrjun
1981 þegar Alþýðubandalagið axl-
aði ríkisstjórnarábyrgð. Ólafur
Ragnar Grímsson var guðfaðir
þeirrar ríkisstjórnar er þá sat.
Málflutningur þingmanna
gömlu flokkanna einkennist af
sama undirtóninum: við erum ailir
í þessu strákar! Allir gömlu flokk-
arnir deila með sér bankaráðum
ríkisbankanna. Og það er víðar
pottur brotinn. Hvað um rað-
smíðaskipin? Reikningur þaðan á
þjóðina er upp á 400—600 m.kr.
Vegna Austurlandsvirkjunar um
600 m.kr. Vegna Hafskips 400
m.kr. Vegna togarakaupa tengdum
Fiskveiðasjóði 400 m.kr. Samtals
eru reikningar af þessu tagi
1.700— 2000 m.kr. Það er ekki nema
von að fólkið í landinu eigi vart I
sig og á. Það verður að taka pen-
ingastjórnina í landinu úr höndum
stjórnmálamanna. Þjóðin hefur
ekki efni á að gefa þeim óútfylltan
tékka með stjórn ríkisbankanna.
Ríkisbönkunum á að breyta í
almenningshlutafélög.
Ræða Alberts Guðmundssonar
Albert Guðmundsson iðnaðarráð-
herra, sem kom mjög við sögu í
utandagskrárumræðunni, tók
næstur til máls. Ræða hans er birt
í heild á öðrum stað í Morgun-
blaðinu í dag.
Pólitískt og siðferðilegt mál
Kristín S. Kvaran (BJ-Rvk) taldi
mál það, sem hér væri um rætt,
Hafskip-Útvegsbankamálið, fyrst
og síðast pólitískt og siðferðilegt
mál. Vera mætti að framvinda
þess stæðist lagalega, en siðferði-
| leg hlið þess skipti meginmáli. Sú
hlið fengi fremur skoðun hjá þing-
kjörinni nefnd, samkvæmt 39.
grein stjórnarskrárinnar, en hjá
ríkissaksóknara. Þingmaðurinn
velti því fyrir sér, hvern veg stæði
á því að Útvegsbankinn hafi lagt
nánast allt sitt á eitt fyrirtæki,
Hafskip, á sama tíma og Albert
Guðmundsson var þar bankaráðs-
formaður.
Nefnd frá þinginu, samkvæmt
tilvitnaðri stjórnarskrárgrein,
getur yfirheyrt alla viðkomandi,
svo sem bankaráðsmenn og banka-
stjóra, og sinnt pólitiskri og sið-
ferðilegri hlið málsins betur en
önnur rannsóknarform.
Lyginni líkast
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir
(Kl.-Rvk) sagði sögur um meðferð
fjármuna, sem Hafskip hf. hafi
fengið að láni hjá fólkinu í landinu,
ríkisbanka, sögur af lúxus margs-
konar og tilfærzlu fjármuna til
hliðarfyrirtækja, lyginni líkastar.
Fólk, sem vinnur myrkranna á
milli til að standa við eigin fjár-
hagslegar skuldbindingar, veltir
þessu fyrir sér.
Það er einnig lyginni líkast að
lánastofnun, sem telur sig ekki
hafa fengið nægar upplýsingar
nægilega ört frá svo stórum lán-
takanda skuli hafa haldið lánafyr-
irgreiðslu áfram svo lengi.
Kvennalistakonur vilja stuðla
að því að óhjákvæmileg rannsókn
geti orðið marktæk. Rannsókn á
bæði að skera úr um lagalega og
siðferðilega hlið rannsóknarefnis-
Spilling um ríkisbanka
Stefán Benediktsson (BJ-Rvk) vék
m.a. að fullyrðingu Alberts Guð-
mundssonar um að hagur- bæði
Útvegsbanka og Hafskips hafi
verið með ágætum, er hann fór úr
þessum stofnunum fyrir 3 árum.
Með þessu er ráðherrann að segja,
sagði Stefán, að þeir, sem tóku við
af honum, hafi keyrt þessar stofn-
anir í kaf.
Stefán vék og að yfirlýsingu
viðskiptaráðherra, þessefnis, að til
stæði að rannsaka öll stærri við-
skipti ríkisbankanna þriggja.
Þetta er hótun til SÍS, sagði þing-
maðurinn, SÍS á Landsbankann.
Allir gömlu flokkarnir eiga sína
bankaráðsmenn, sinn hlut í sam-
tryggingarkerfinu. Þeir þögðu allir
meðan hægt var að þegja, enginn
undantekinn. Ihlutun stjórnmála-
flokka í úthlutun peninga, um
ríkisbanka og þingkjörin banka-
ráð, hlýtur að leiða af sér spillingu.
Tryggingar brunnu upp
Árni Johnsen (S-SI) minnti á
aðför Ólafs Ragnars Grímssonar
(utandagskrárumræða/krafa um
rannsóknarnefnd) að Flugleiðum
fyrir fáum árum. Þá sá ólafur
Ragnar dauða og djöful í hverju
skoti. Þrátt fyrir þetta eru Flug-
leiðir í dag sterkt félag, stór vinnu-
veitandi, traustur hlekkur í sam-
göngum okkar og gjaldeyrisafl-
andi.
Útvegsbankinn gegnir verulega
stóru hlutverki í þágu sjávarút-
vegs, undirstöðugreinarinnar í
þjóðarbúskapnum, og landsbyggð-
arinnar. En hvaða máli skiptir það
þegar upphlaupsöfl eiga í hlut?
Hvað varðar þau um sjávarútveg
eða landsbyggð?
Árni sagði einstakt mál hér á
ferð. Tryggingar eða veð Hafskips
hafi brunnið upp á skömmum tíma.
Söluverð farmskipa hafa hrapað á
heimsmarkaði. Eitt SlS-skipa sem
metið hafi verið á 9 m.kr. fyrir
fáum misserum seldist varla í dag
fyrir 5 m.kr. Flutningar dregizt
almennt saman. Varnarliðsflutn-
ingar horfið úr myndinni. Engu
að síður hafði mátt stýra málum
fram hjá hluta skaðans ef ekki
hefðu komið til ótímabær og
óábyrg fjölmiðlaaðför, sem póli-
tískir upphlaupsmenn hefðu fylgt
eftir.
Það þykir sjálfsagt, sagði Árni,
að einkabankar auki eigið fé. Það
þykir hinsvegar glæpur ef sömu
kröfur eru gerðar til ríkisins um
ríkisbanka. Það er hinsvegar óhjá-
kvæmilegt að bankar tengist
áhætturekstri, svo afgerandi sem
hann er í íslenzkum þjóðarbúskap.
Skýrsla aftur í tímann
Steingrímur J. Sigfússon (AbLNe)
gerði grein fyrir beiðni sinni og
fleiri þingmanna Alþýðubandalags
til viðskiptaráðherra um skýrslu
um afskipti bankaeftirlitsins af
málefnum Útvegsbankans, allar
götur frá 1975 til þessa dags.
Steingrímur taldi Árna Johnsen
hafa drepið málum á dreif en
málflutningur hans hafi engu að
síður fallið saman í rökhelda
samloku undir lokin.
Tillaga BJ fáránleg
Olafur Kagnar Grímsson (Abl.-Re)
vék að málflutningi Bandalags
' jafnaðarmanna. En hvernig vill
Bandalagið skipa bankaráð? Það
vill færa skipan þeirra frá Alþingi
til eins manns, eins ráðherra, við-
skiptaráðherra. Einn maður á að
„skipa alla strákana". Ef Albert
Guðmundsson hefði orðið við-
skiptaráðherra, eins og til stóð,
hefði hann einn getað skipað öll
bankaráð ríkisbankanna, ef kerfi
Bandalags jafnaðarmanna réði.
Ólafur Ragnar vék að yfirlýs-
ingu forsætisráðherra, þessefnis,
að bankaleynd yrði aflýst af Haf-
skipsþætti Útvegsbanka — og að
ríkisstjórnin skipaði þriggja
mánna nefnd, til að rannsaka mál-
ið, samhliða rannsókn skipta-
ráðanda og væntanlega ríkissak-
sóknara, eftir tilmæli iðnaðarráð-
herra. Getur ríkisstjórn aflétt
lögbundinni bankaleynd spurði
Ólafur. Hann gagnrýndi og að
rannsóknarnefnd ríkisstjórnar-
innar ætti að starfa fyrir luktum
dyrum. Fólk á að fá að fylgjast
meö, sagði hann.
Þingmaðurinn spurði og hvort
leitað hafi verið tilboða í eignir
Hafskip frá öðrum en Eimskip.
Hann taldi og að sú könnun, sem
fyrirhuguð væri á stærri lánum
ríkisbanka, þyrfti að ná eyrum
almennings.
Útvegsbankans, Seðlabankans og
ráðherra til að ræða hvað hægt
væri að gera til að koma málum
bankans til betri vegar. Fram kom
á þeim fundi að viðræður væru í
gangi milli Eimskips og Hafskips
um sölu fyrirtækisins.
Matthías sagði, að í framhaldi af
þessum fundi hefði hann kallað
formann bankaráðs Útvegsbankans
á sinn fund 17. september og óskað
eftir því að bankaráð yrði boðað til
fundar til að ræða stöðuna. I fjar-
veru viðskiptaráðherra fylgdist
ráðuneytisstjórinn í viðskiptaráðu-
neytinu með því að fundur væri
haldinn í bankaráðinu og átti síðan
viðræður við bankaráðsformanninn
á ný 27. september.
Matthías sagði ennfremur, að
greinargerð sú frá Útvegsbankan-
um til Seðlabankans, sem dagsett
er 3. júní, hefði aldrei borist við-
skiptaráðuneytinu, eins og haldið
hefði verið fram. Lokaskýrsla
bankaeftirlitsins um stöðu Útvegs-
bankans hafi borist 22. október, en
þá hefði hann verið búinn að láta
af embætti viðskiptaráðherra.
„Ég tel að ég hafi gert allt, sem
í mínu valdi stóð til að koma þessum
málum þannig fram að þar á yrði
breyting," sagði Matthías. „Það
verður svo að vera mat hvers og
eins hvort nægjanlega vel hafi verið
að því verki staöið eða ekki.“
Matthías Á. Mathiesen lauk
umræðunni um Hafskipsmálið síðar
um kvöldið með því að segja, að
sjálfsagt hefði verið affarasælast
að Eimskip og Hafskip hefðu fengið
frið til að vinna að samningum
áfram og tjónið þá orðið minna við
að etja.
Spurt um útlán og
stöðu ríkisbanka
JÓHANNA Sigurðardóttir
(A.-Rvk.) hefur borið fram fyrir-
spurn í sameinuöu þingi til við-
skiptaráðherra um útlán og eigin-
fjárstöðu ríkisbankanna.
Þingmaðurinn spyr:
1. Hvert var hlutfall heildarfyrir-
greiðslu af eigin fé Útvegsbanka
Islands, Landsbanka Islands og
Búnaðarbanka Islands til fimm
stærstu lántakenda hvers um
sig í árslok 1983,1984 og 1. des.
1985? (Nöfn lántakenda þarf
ekki að tilgreina).
2. Er í einhverju tilfelli um að
ræða lántakendur (sbr. 1. lið),
einn eða fleiri, sem eru svo fjár-
hagslega tengdir öðrum lántak-
endum stofnunarinnar að skoða
beri heildarfyrirgreiðslu til
þeirra í einu lagi?
3. Getur viðskiptaráðherra stað-
fest að fullnægjandi tryggingar
séu fyrir ofangreindum lánafyr-
irgreiðslum?
4. Hver var eiginfjárstaða ríkis-
bankanna í árslok 1983, 1984 og
1. des. 1985?