Morgunblaðið - 01.06.1986, Blaðsíða 58

í stóra viðarkassa. Á hafnarbakkan-
um tók kranamaðurinn þá upp með
lélegum vír og hífði 4 metra upp í
loftið. Þaðan var kassinn látinn
detta og sprakk vitanlega eins og
mjólkurhyma á kajanum. Fimmtíu
krakkar komu eins og eldibrandar
úr öllum áttum og gripu ventlana.
Höfðu þá með sér út í fátækrahverf-
in og við fórum svo á þjófamarkað-
inn og keyptum þá aftur þar. Ég
þekkti þetta ekki og ætlaði alveg
upp úr þakinu í fyrsta skipti. En
svo sá ég að þetta mál var af þjóð-
félagslegum toga. Féll nánast undir
launa- eða skattamál. Þeir skatt-
lögðu útlendingana með því að láta
þá borga þetta svona. Svo vel vildi
bara til í þetta sinn að við vorum
ekki að byggja og lá ekkert á þessu
dóti og þá féll verðið á því.
Með vini Marcosar
Undir þessu sat maður þama
með flóra menn í vinnu. Hafði meira
en nóg að gera, en ekkert gekk.
Við vorum búnir að þrælteikna
verkefnið og undirbúa það og hvorki
gekk né rak. Jú, jú, þeir borguðu
af lánunum samkvæmt samningi.
Þetta var undir útflutningslána-
tryggingu, sem skiptist á Þýskaland
og Svíþjóð. Þeir þorðu ekki annað.
Svo var 7 milljón marka loft í þess-
um 24 milljónum og þar áttum við
hauk í homi, sem tryggði greiðslur.
Það höfðu okkar menn tryggt."
Ingvar segir skemmtilegar sögur
af framkvæmdastjóra verktakanna,
Rudolfo Quenca, sem spilaði golf á
sunnudögum með Marcosi. „Rudi
var reglulegur „sjómaður" í enskri
merkingu orðsins. Hann gekk alltaf
með litla leðurtösku og opnaði hana
svo að hver maður mátti sjá að þar
lá ofan á lítil beretta, svona eins
og James Bond er með. Enginn vissi
nokkurn tíma hvort byssan var
hlaðin. Rudi átti hús með stórum
garði á þakinu. Þegar hann bauð
öllu liðinu, þar með okkur Önnu,
eitt sinn til veislu, þá röðuðu sér
snyrtilega sex einkahermenn hans
með vélbyssur í hönd í kringum
okkur á þakbrúninni. Um það leyti
sem það þótti fínt í Svíþjóð að yfir-
taka önnur fyrirtæki og Alfa Laval
keypi STAL, þá kom toppmaður
STAL til Manila. Rudi tók þá
Beachkraft flugvél sína og hlóð
hana fulla af mat og dýrindis vínum.
Svo var flogið út á eyju í Kyrrahaf-
inu, þar sem hann átti klúbbhús og
einkaflugvöll. Gestir hans undu sér
i dýrðlegum fagnaði með sjóböðum
allan daginn. Hvergi hefi ég séð
tærari sjó, og við skoðuðum þennan
litríka sjávargróður og fallegu fiska
niður á mikið dýpi. Rudi féll svo
seinna í ónáð hjá Marcosi og ég
veit ekkert hvað varð um hann.
Nei, ég hitti aldrei Marcos, Anna
fékk einu sinni að taka í hendina á
honum, lengra náði okkar sæmd
nú ekki.“
Þegar hér var komið sögu var
Ingvar farinn að óróast. 1973 var
hann búinn að vera þarna í 3 ár
og fannst nóg komið. „Þetta snerist
orðið um að taka á móti gestum
og maður á góðri leið með að verða
alkoholisti", segir hann. „Ég settist
þá niður og skrifaði bréf til höfuð-
stöðvanna, sagðist vilja flytja skrif-
stofuna til Singapore, en hafa bara
einn staðgengil í Manila, enda var
ekki farið að byggja húsið fyrr en
á árinu 1973. Hafði enga þolinmæði
með þessu lengur. Stakk upp á
því að skrifstofan í Singapore ynni
að því að selja okkar vaming um
öll Austurlönd. Loks kom stutt
svarbréf: Flyttu skrifstofuna til
Singapore! Það gerði ég í hvellinum.
Fór að selja í Singapore, Malasíu,
Indónesíu og alla leið til Bangla-
desh. Var líka uppi í Kína að þvæl-
ast. Það gekk, þó ekkert alltof vel.“
Breytt viðhorf í
Austurlöndum
„Jú, þetta gekk í tvö ár“, svarar
Ingvar. „En ég veit ekkert hvað svo
gerðist. Ég fékk víst bara nóg.
Maður hefði svosem átt að sjá fyrr
að viðhorfið var farið að breytast
allmikið gagnvart Vesturlandabú-
02
k 58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR1. JÚNÍ1986
Ingvar og Anna Nielsson eru komin heim eftir 25 ára útivist og búsetu og störf í Austurlöndum — Bangkok, Manila og Singapore — Loósm-BAR
ráðgjöf án ábyrgðar
Vidtal vid Ingvar Nielsson,
verkfræding
Á undanförnum áratugum hafa íslendingar verið að virkja vatns-
afl og jarðhita á landi sinu og leysa í því sambandi margvíslegan
vanda í erfiðu landi. Við það hefur safnast upp margvísleg þekking
og kunnátta á þessu sviði. Hvers virði ætli hún sé öðrum en íslend-
ingum? Vijja aðrar þjóðir kaupa slflct af okkur? „Til að markaðsfæra
erlendis þá þekkingu sem Orkustofnun ræður yfir á sviði rannsókna,
vinnslu og notkunar jarðhita, vatnsorku, rannsókna og áætlunargerð-
ar í orkumálum, svo og á öðrum sviðum sem fært þykir“, eins og
segir í iögunum nr. 53 frá 1985, var um mitt sl. ár stofnað fyrirtæk-
ið Orkint. Orkustofnun erlendis hf. heitir það eða Orkustofnun
Interaational Ltd. og er til húsa hjá Orkustofnun við Grensásveg.
Og í vetur var ráðinn þar framkvæmdastjóri, Ingvar Nielsson verk-
fræðingur, nýkominn heim eftir 25 ára starf erlendis, lengst af í
Austnrlöndum. Hefur hann sér til aðstoðar Sigutjón Ásbjörasson,
viðskiptafræðing. Ingvar hefur verið mikið á ferðinni nú í vetur —
og raunar tregur tfl viðtals — en nú með vorinu gripum við hann
nýkominn heim frá Grikklandi og Tyrklandi í sambandi við könnun
á hugsanlegum viðskiptum á þessu sviði.
Undirritaður blaðamaður hafði
fyrst hitt þau hjónin Önnu og Ingv-
ar Nielsson í Thailandi á árinu 1970
og síðar nokkrum sinnum í Singa-
pore, þangað sem þau þá voru flutt
með viðkomu á Filippseyjum. En
Ingvar var m.a. íslenskur aðal-
ræðismaður i Singapore í 7 ár.
Talið barst því fyrst að fjölbreyttum
starfsferli hans í Austurlöndum.
Ingvar fór fyrst út til Þýskalands
árið 1955 til verkfræðináms og var
að námi loknu heima á íslandi í
rúmt ár, en fór svo 1961 til Svíþjóð-
ar, þar sem hann vann hjá kælivéla-
fyrirtækinu STAL við að setja upp
kæliklefa, frystihús og ísverksmiðj-
ur. En í apríl 1964 söðlaði hann
um, og leitaði fyrir sér hjá danska
fyrirtækinu Sabroe, sem var í
samskonar iðnaði, en þeir voru þá
að hasla sér völl í Thailandi.
A öldufaldinum
í Thailandi
„Þegar ég kom til Aarhus var
mér sagt að best myndi að ég færi
til Thailands, en ég var ekki klárari
en svo á því hvar það tand væri að
við þurftum að ganga yfir í næsta
herbergi til að líta á það á kortinu",
segir Ingvar kíminn. „En til Bang-
kok vorum við komin eftir 3 mán-
uði. Þá lenti ég í þeirri skemmtileg-
ustu sölumennsku sem ég hefi
upplifað. Þetta var á þeim tíma er
Viet Nam stríðið var að magnast.
Við lentum á öldunni og riðum á
öldufaldinum í fímm ár. Þarna í
Thailandi komum við ínn í markað,
þar sem ekkert var fyrir nema
gamalt drasl. En Viet Nam stríðið
varð til þess að Thailendingar gátu
leyft sér að endumýja og byggja
upp hjá sér. í Viet Nam vora 625
þúsund hermenn þegar mest var,
og 125 þúsund þeirra vora jafnan
í Thailandi í hvíldarleyfi. Hver
þessara hermanna eyddi líklega 100
dollurum á dag eða 12,5 milljónum
í allt. Af þessu urðu mikil uppgrip
og Thailendingar gátu farið að Qár-
festa. Það tók mig um ár að koma
okkur inn á markaðinn. Svona var
þetta að vísu ekki mjög lengi, varla
meira en 6-12 mánuði, en við lent-
um í löðrinu og voram á öldufaldin-
um fram til 1969. Við settum upp
stórar ísverksmiðjur sem fram-
leiddu upp í 400 tonn af ís á dag,
frystihús, loftræstikerfí og frysti-
kiefa af ýmsu tagi. Um leið og búið
var að selja var farið í að hanna
og svo að útvega verktaka. Um
ekkert annað að ræða. Viðskipta-
vinurinn átti auðvitað að sjá um
það; en hann naut ráðgjafar okkar.
Ekkert var klárt og við urðum að
sjá um að koma honum í gang.
Þannig settum við upp 5 stórar ís-
verksmiðjur og mörg frystihús. Til
að byija með voram við svo að segja
einir á markaðnum. Svo komu
Japanir til skjalanna. Það var á
þeim tíma þegar Japanir litu á það
sem markaðsfærslu að koma fram
með lágt verð og buðu niður. Þeir
fóra því að gera okkur erfítt fyrir
og ólgan hjaðnaði. Ekki eins
skemmtilegt að vera í þessu.
í mars árið 1970 var ég búinn
með tvo 3ja ára samninga og sýni-
legt að sæi fyrir endann á þessu.
Þegar Ameríkanar fóru frá Viet
Nam þá snera Thailendingamir
bara aftur til þess að vera 65%
landbúnaðarland, eins og þeir höfðu
verið í aldir. Þeir höfðu fengið
skvettu af tækni, sem heldur áfram
að koma þeim til góða og breytti
þróuninni. Af þessu biðu þeir engan
heilaskaða. Þeir höfðu byggt heil-
mikið upp, vora ánægðir og hlógu
bara að öllu saman. Þetta er þeirra
háttur. Thailendingar era ákaflega
þægilegir menn og ég á þama mikið
af vinum enn. Þeir eru talsvert
öðravísi en aðrir Austurlandabúar.
Ég skrifa það á þann reikning að
þeir hafa aldrei verið nýlenda. Eina
ríkið á þessum slóðum sem var það
aldrei".
Ný tegnnd af
vandamálasúpu
Á árinu 1970 ákvað Ingvar því
að ráða sig til Filippseyja og fjöl-
skyldan, Ingvar, Ánna og einka-
dóttirin Borghildur, fluttust til
Manila. „Þá var Marcos að bijótast
til valda og hann á alltaf dálítinn
veikan blett í mínu hjarta. Hann
stóð sig vel um tíma í upphafí,"
segir Ingvar og hlær við. „Þama
vora komnir gamlir vinir mínir frá
Norrköping, búnir að vera þar í sex
vikur og selja þangað stærstu
frystihúsasamstæðu sem nokkurs
staðar þekktist, með ísverksmiðju,
hraðfrystiklefum, ávaxtaþroskun-
arklefum með stýringu á samsetn-
ingu loftsins o.s.frv. Búnir að undir-
rita með tilheyrandi matar- og
drykkjuveislum samning um þetta
allt fyrir ein lítil 24 milljón mörk.
Svo vöknuðu þeir upp við að þeir
vora ekki einu sinni famir að sjá
inn að miðjunni hvað þá fyrir end-
ann á þessu. Þeir urðu því að smala
saman liði í verkefnið og fengu
vitanlega ekki nema helminginn af
þeim sem þeir ætluðu að nota til
þess. Það var ems og alltaf verður
í okkar heimshluta — á íslandi líka
— allir sammála um þetta sé aldeil-
is upplagt. En svo koma alls konar
persónuleg mál, konan ófrísk eða
eitthvað, og enginn er reiðubúinn.
Allt lendir í afsökunum. Svo komu
þeir til Bangkok og við sátum
saman yfír þessu. Niðurstaðan sú
að ég flytti til Manila og yrði staðar-
verkfraeðingur fyrir verkefnið.“
Og hvemig ætli svo hafí gengið
í Manila? „Þama kom upp alveg
ný tegund af vandamálasúpu,"
svarar Ingvar. „Tugir tonna af vél-
um tóku að síast inn í landið. Fil-
ippseyingar höfðu ekki haft meiri
forsjálni en hinir. Ekkert famir að
hugsa um að byggja hús yfír vélam-
ar. Ég stóð uppi með þær og þurfti
að veija þær skemmdum. Fór að
rekast í húsbyggingunni og lenti á
pólitískum hnút. Um þetta leyti
setti Marcos herlög. Farið var að
brenna á öðram vígstöðvum og
forgangsverkefnið orðið annað.
Erfíðleikamir voru gífurlegir.
Smærri og dýrari hlutum, svo sem
stýribúnaði fyrir ammoníaksleiðsl-
ur, hafði af forsjálni verið pakkað