Morgunblaðið - 20.06.1986, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JÚNl 1986
12
SVAVAR
GUÐNASON
Myndlist
Valtýr Pétursson
Það er mikil myndlistarveizla í
landinu um þessar mundir. Picasso
á Kjarvalsstöðum, Karl Kvaran í
Listasafni íslands og Svavar
Guðnason í Norræna húsinu. Og
ekki nóg með það, norður á Akur-
eyri eru tvær sýningar í gangi, og
mun það vera einstakt þar í sveit.
Önnur frá Listasafni íslands, en hin
gerð af heimamönnum. Já, það er
Listahátíð, og framlag Norræna
hússins til hátíðarinnar er ekki af
lakara taginu. Sjálfur Svavar
Guðnason er þar á ferð með úrvals
verk, og ætti margur að verða fróð-
ari um snilli þessa mikla málara
okkar við að kynnast þeim verkum,
er þar hanga á veggjum. Þótt sjálf-
ur Picasso eigi hlut að máli, finnst
mér sýning Svavars vera einn aðal-
rétturinn ( þeirri veizlu, sem ég
minntist hér á í upphafí.
Þeir sem fylgzt hafa með fram-
vindu málverks í íslenzku þjóðfélagi
síðustu áratugi, fara ekki (grafgöt-
ur með stöðu Svavars Guðnasonar
á þeim vettvangi. Hann situr nú í
því sæti að vera nokkurs konar
æðsti prestur þeirra, sem fást af
alvöru við að skapa málverk hér á
landi. Mikið og margt hefur verið
skrifað að undanfömu um frægð
og frama Svavars í útlöndum og
ætla ég ekki að endurtaka það hér,
en vil gjaman koma því til skila,
að mér fínnst þar sízt um oflof að
ræða og grannt skoðað held ég að
Svavar standi undir öllu því lofí og
þeim viðurkenningum, er honum
hafa hlotnazt í listaheiminum á
undanfömum áratugum. En líf hans
og starf hefur ekki verið neinn dans
á rósum. Mótlætið hjá kynslóð
Svavars á sínum tíma var af því
taginu, að nútímafólk á erfítt með
að skilja, að sl(kt skuli ekki lengra
undan en raun ber vitni. Ekki var
ég viðstaddur, er Svavar hélt sína
fyrstu sýningu hér heima 1945, en
þá urðu þáttaskil í íslenzkri mjmd-
list. Fólk glápti ringlað á þau ósköp,
sem Svavar færði heim til lands síns
að lokinni langri útivist á viðsjálum
tímum. Einangrunin var þá í al-
gleymingi og listin heldur provins-
ial, eins og sagt er á útlenzku. Ég
man það aftur á móti vel, þegar
Svavar kom með Höstudstillingen
á sínum tíma, og var það mikil og
góð vakning fyrir þá, sem þar með
luku upp augum eftir þann langa
Þymirósarsvefn, sem þá var al-
gengur. Síðan settust Svavar og
Asta að hér á landi, og verður þeim
seint þakkað fyrir þá ákvörðun, en
það er óskráð saga, hveija þýðingu
það hefur haft fyrir (slenzka menn-
ingu.
Það var heldur ekki nein logn-
molla kringum Svavar eftir heim-
komuna. Það voru menn, er vart
máttu heyra hann nefndan, og hið
fræga orðatiltæki „klessumálari"
bar oft á góma. Svavar var ekki á
Skipoghaf, 1939.
þeim buxunum að ljá slíku rugli
eyra, hann háði sína baráttu á sinn
hátt og varð stundum harður í hom
að taka, en smátt og smátt öðlaðist
hann þá viðurkenningu, sem hlaut
að falla honum í skaut, og nú efast
enginn um, hver maðurinn er. Það
er því engin tilviljun, að nú er
honum teflt fram við hlið eins mesta
meistara sem tuttugasta öldin hefur
fóstrað.
Sýning Svavars í Norræna hús-
inu er sérlega sterk og merkileg í
alla staði. Ég fer ekki hér að tíunda
verkin út af fyrir sig, en læt nægja
að benda á sérstaka litameðferð,
sem er svo persónuleg og sterk, að
enginn hefði getað fansað annað
eins. Enginn nema sá, sem lifír í
andanum með íslenzku landslagi á
ákveðinn og baráttuglaðan hátt.
Sumar, 1945.
Sólstöðuganga um úti-
vistarsvæði Reylg avíkur
Upphafleg hugmynd Þórs Jakobs-
sonar veðurfræðings og frumkvöðuls
tilvonandi heimshátíðar var að koma
á „boðgöngu" umhverfís jörðina og
þá skiljanlega á láði og legi. Það er
ennþá framtíðartakmark.
í umræðum og að fenginni reynslu
hefur boðgangan breyst úr beinni
göngu milli flarlægra staða í hring-
göngu innan svæða, sólarhrings-
göngu, t.d. á sólstöðudegi. Þetta
virðist vera vel framkvæmanleg leið
sem gæti nýst við undirbúning
heimshátíðar.
Á næsta ári verða öll sveitarfélög,
bæir og kaupstaðir á íslandi hvattir
til að framkvæma slíka göngu hjá
sér á sólstöðudegi, sunnudaginn 21.
júní 1987.
Einnig standa vonir til að slíkt hið
sama geri önnur lönd og þá sérstak-
lega Norðurlöndin.
Sólstöðuganga 21. júm' ár hvert,
öðru nafni Sólstöðuhátíð, er í rauninni
röð stuttra gönguferða milli tiltek-
inna áfangastaða og vinnur hún sér
nú smám saman sess sem fastur liður
á almanakinu.
Tjaldið dregið frá!
Gangan hefst á miðnætti
í Víkurgarði
Að þessu sinni er hugmjmdin
framkvæmd í fyrsta sinn sem sólar-
hringsganga gegnt sólu mestallan
tímann, sólstöðuganga um Reykja-
vík, sem varð fyrir valinu vegna 200
ára afmælisins.
Gönguleiðum, viðkomustöðum og
atburðum á leiðinni er reynt að gefa
táknrænt gildi. Þannig hefst gangan
á miðnætti í Víkurgarði eða í hlað-
varpa Ingólfs og Hallveigar. „Helg-
un“ hringferðarinnar um Reykjavík
verður framkvæmd í upphafí hátiðar-
innar með Qörubáli við Ægissíðu.
Þaðan verður haldið í Örfírisey og
fylgst þar með sólarupprás kl. 2.45.
Síðan verður stefnt á næsta
áfangastað, sem er Kaffivagninn við
Reykjavíkurhöfn. Þar verður opnað
l'A tíma fyrr en venjulega í tilefni
Sólstöðuhátíðar, eða kl. hálffjögur
um nóttina. Í Kaffívagninum verður
fjallað í stuttu máli um sjómennsku
og Slysavamafélag íslands og síðan
verður Landhelgisgæsla fslands
kynnt en hún er til húsa á Selja-
vegi, í gönguleið.
Að svo búnu verður stigið um
borð í Viðeyjarferju Hafsteins
Sveinssonar og siglt um Sundin í
rúman klukkutíma (gegn vægu
gjaldi).
Eftir siglinguna um Sundin blá
verður lent í Grófínni, vörinni hans
Ingólfs og uppsátri árabáta um
aldaraðir, og gengin „Ingólfsgata"
að Alþingishúsi og Dómkirkju. Á
þeirri leið verður minnst á upphaf
iðnaðar og verslunar, skútu- og
togaraútgerðar (Reykjavík.
Þannig verður haldið áfram allan
daginn og komið inn á mörg svið
þjóðfélagsins ( þessari opnu sólar-
hringsdagskrá.
Morgiinávarp í
Dómkirkjunni
Klukkan sjö um morguninn 21.
júní hefst síðari hluti Sólstöðuhátíð-
ar við Dómkirkjuna með brott-
fararávarpi dómprófasts Reykjavík-
urprófastsdæmis, sr. Ólafs Skúla-
sonar. Frá Austurvelli verður geng-
ið í austur yfír Amarhól eftir fom-
um slóðum og komið við í nýjum,
glæsilegum húsakynnum Seðla-
banka íslands. Þaðan verður
skundað meðfram Skúlagötu sjáv-
armegin og á Miklatún (Klambra-
tún). Á þeirri leið verður t.d. Náms-
gagnastofnun heimsótt, en fá
Kjarvalsstöðum verður staldrað við.
Þar verður m.a. hlýtt á Sólstöðu-
söngvarann í ár, Gunnar Guðbjöms-
son söngnema.
Næsti áfangi er ganga í Laugar-
nes, en á Laugamestanga verður
rætt um náttúruvernd, sögu
Sundsins og list Sigurjóns Ólafs-
sonar myndhöggvara. Kl. 11 f.h.
verður lagt af stað á ný og stefnt
í Laugardal þar sem verða tveir
viðkomustaðir: Hjá Þvottakonu Ás-
mundar Sveinssonar munu fulltrúar
Friðarhreyfmgar íslenskra kvenna
sjá um stutta dagskrá og fá fólk
til að taka lagið. í Grasagarðinum
munu „Krýsuvíkursamtökin" kynna
starfsemi sína. Grasagarðurinn
verður jrfírgefmn um kl. 13 og
þaðan farið sem leið liggur upp Ell-
iðaárdal framhjá Rafstöðinni og
s(ðan áð við Félagsheimili Raf-
magnsveitu Reykjavíkur. Þar verð-
ur rakin saga Rafmagnsveitunnar
í stuttu máli, saga raforkumála í
Reykjavík og framkvæmda í Elliða-
árdal en að því loknu verður haldið
áfram eftir Élliðaárdal og Árbæjar-
safn skoðað.
Áfangi í Árbæjarsafni
— tjaldið fellur í Viðey
Meðan heimsókn í Árbæjarsafni
stendur yfír mun athygli Sólstöðu-
manna beinast að Sólstöðumínútu
kl. 16:30, en síðan verður haldið
áfram og farið sem leið liggur niður
Fossvogsdal að Skógræktarstöð-
inní með stuttri viðkomu ( Foss-
vogsskóla. Frá Skógræktarstöð
verður haldið um kl. 18:30 og
Sólstöðugangan 1986
21. júní
Kl. 0:04Brottför í Víkurgarði við Aðalstræti.
Kl. 1:00 Fjörubál við Ægissíðu.
Kl. 3:30 Miðnæturhressing í Kaffivagningum á Granda-
garði. Þar verður kynnt ýmislegt tengt mannin-
um og hafinu.
Kl. 5:00 Farið í siglingu í dögun um Sundin blá.
Kl. 6:30 Gengið á land í Grófinni.
Kl. 7:00 Brottfararávarp í Dómkirkjunni og síðan lagt
af stað inn í Laugarnes með viðkomu í Seðla-
banka íslands, Námsgagnastofnun og á Kjarv-
alsstöðum.
Kl. 11:00 Farið frá Laugarnestanga inn í Laugardal.
Kl. 13:00 Fariö úr Laugardal inn i Elliðaárdal og að Árbæ
með viðkomu í Rafstöðinni.
Kl. 16:30 Sólstöðumínútan. Lagt af stað niður Fossvogs-
dai í Skógræktarstöðina.
Kl. 18:30 Farið frá Skógraektarstöðinni niður í Fossvog
sunnan og vestan Öskjuhlíðar að háskólanum.
Kl. 22:00 Ávarp í tilefni 75 ára afmælis háskólans. Farið
niður að Grófarbryggju í Reykjavíkurhöfn og siglt
útíViðey.
Kl. 24:05 Sólstöðuhátíð lýkur í Viðey.