Morgunblaðið - 20.06.1986, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 1986
27
AKUREYRI
100 ára afmæli KEA:
Gífurlegur fjöldi
á hátíðarfundinum
Akureyri.
100 ÁRA afmæli Kaupfélags
Eyf irðinga var haldið hátíðlegt
i gær. Hátíðarfundur var hald-
inn við Mjólkurstöð félagsins
þar sem gífurlegur fjöldi fólks
kom saman, enda var allt
starfsfólk KEA í fríi í tilefni
afmælisins. í lok hátíðarfund-
arins var stærsta listaverk
landsins, Auðhumla og mjalta-
stúlkan, eftir Ragnar Kjartans-
son myndhöggvara afhjúpað.
Veðurguðimir sáu til þess að
fólk sæti ekki heima vegna
slæmra skilyrða — sól skein í
heiði í allan gærdag á Akureyri
og mjög heitt var. Hátt á annað
þúsund manns safnaðist saman
við mjólkurstöðina þar sem hátíð-
arfundurinn fór fram. Þar hélt
Hjörtur E. Þórarinsson stjómar-
formaður KEA hátíðarræðu, Val-
ur Amþórsson talaði einnig og
kirkjukórar fyrstu hreppanna
þriggja sem vom í KEA, Onguls-
staðahrepps, Hrafnagilshrepps og
Saurbæjarhrepps, sungu undir
stjóm Sigríðar Schiöth. KEA
barst mikiil fjöldi heillaskeyta,
utanlands og innanlands frá, og
einnig nokkrar gjafír.
Fundinum lauk síðan með því
að Ambjörg Hlíf Valsdóttir, 10
ára dóttir Vals Arnþórssonar
kaupfélagsstjóra, afhjúpaði
stærsta listaverk landsins, Auð-
humlu og mjaltastúlkuna, eftir
Ragnar Kjartansson. Valur sagði
í ræðu sinni að lengi hefðu menn
verið í vafa um hver ætti að
afhjúpa listaverkið fyrst Ragnar
vildi ekki gera það sjálfur. Sér
hefði svo verið bent á Ambjörgu
og það færi vel á því að hún gerði
það. „Hún ætlar sér nefnilega að
verða næsti kaupfélagsstjóri
KEA. Hún segist verða 23 ára
þegar ég verð 65 ára og þá verði
upplagt fyrir sig að taka við!“
sagði Valur.
Þess má geta að í gærkvöldi
var fyrri hluti „veislu aldarinnar"
í íþróttahöllinni. Um 1.000 manns
vora þar í gærkvöldi og síðari
helmingur boðsgesta, annar 1.000
manna hópur, verður þar í kvöld.
KEA bauð öllu starfsfólki sínu
ásamt mökum og mörgum fleir-
um, m.a. öllum aðalfundarfulltrú-
um félagsins, en aðalfundur þess
var haldinn í fyrradag, svo og
öllum aðalfundarfulltrúum SÍS,
en aðalfundur þess er haldinn á
Akureyri í dag og á morgun.
Mikil örtröð var í afmælisveislunni í mjólkurstöðinni eftir hátíðarfundinn.
Olafur Ragnar Grímsson:
Vill afsögn Guðmundar J. og Alberts
ÓLAFIJR Ragnar Grímsson,
varaþingmaður Alþýðubanda-
lagsins og formaður fram-
kvæmdastjórnarþess, telur að
það að Guðmundur J. Guðmunds-
son þáði fé úr hendi Alberts
Guðmundssonar haustið 1983
samrýmist ekki því að hann
gegni þingmennsku fyrir Al-
þýðubandalagið eða öðrum trún-
aðarstörfum fyrir flokkinn.
Hann telur þvi að Guðmundur
verði að segja af sér þing-
mennsku. Jafnframt telur hann
að þáttur Alberts Guðmundsson-
ar i þessu máli sé með þeim
hætti að óhjákvæmilegt sé að
hann segi nú þegar af sér ráð-
herradómi, og ef hann ekki geri
það að Steingrímur Hermanns-
son og flokksforysta Sjálfstæðis-
flokksins knýi fram afsögn ráð-
herrans. Albert Guðmundsson
neitaði að ræða þetta mál eða
önnur við Morgunblaðið i gær.
„Grandvallarspumingin í þessu
máli er hvort stjómmálalegt sið-
gæði sé í lýðræðisskipulaginu á ís-
landi, eða hvort forystumönnum í
stjómmálum og ráðherram leyfíst
að gera hér óátalið það sem alls
staðar í nágrannalöndum okkar er
talið óleyfílegt," sagði Ólafur Ragn-
ar þegar blaðamaður Morgunblaðs-
ins spurði hann um ástæður ofan-
greindrar afstöðu sinnar.
Ólafur Ragnar sagði að forystu-
menn i stjómmálum bæra ekki
einungis formlega ábyrgð heldur
einnig siðræna ábyrgð og þeir
þyrftu að uppfylla ákveðnar trunað-
arkröfur. Slflct ætti sérstaklega við
um ráðherra í ríkisstjómum og aðra
sem kjömir væra til trúnaðarstarfa.
„Málið snýst þessvegna í heild sinni
um það hvort ísland er í hópi sið-
væddra lýðræðisríkja á Vesturlönd-
um eða hvort við eram með stjóm-
arfar meira í ætt við óþroskuð
bananalýðveldi, þar sem mönnum
leyfíst hvað sem er,“ sagði Ólafur
Ragnar og hélt áfram: „Albert
Guðmundsson hefur þegar játað að
hafa tekið við peningum frá for-
stjóra stórfyrirtækis og hefur að
öllum líkindum vitað að þessir
peningar komu bæði frá Hafskip
og Eimskip. Hann afhendir þá síðan
vini sínum, sem er reyndar alþingis-
maður og forystumaður í þjóðmál-
um, á skrifstofunni í Ijármálaráðu-
neytinu. Ráðherrann, sem jafn-
framt er æðsti yfírmaður skatta-
mála og skattrannsóknarlögregl-
unnar í landinu, lætur hvergi koma
fram að hann hafí þannig flutt frá
fyrirtæki yfír til einstaklings tæp-
lega árslaun verkamanns og óljóst
er með hvaða hætti fyrirtækin töldu
þessa peninga fram til skatts, eða
hvort þau gerðu það.“
Ólafur Ragnar sagði að ráðherr-
ann hefði ekki talið þessa peninga
fram og hann hefði samkvæmt
heimildum dulið Guðmund J. Guð-
mundsson þess hvaðan peningamir
vora komnir. Hann sagði að það
væri einnig athyglisvert að sú
upphæð sem forstjóri Eimskips og
aðrir tilgreindu í þessu sambandi,
120 þúsund krónur, væri önnur
upphæð en sú sem Guðmundur J.
Guðmundsson segðist hafa tekið
við. „Þannig að eftir þeim upplýs-
ingum sem nú liggja fyrir," sagði
Ólafur Ragnar, „virðist sem
ákveðna upphæð vanti upp á, og
spuming er hvað ráðherrann hefur
gert við þann hluta.“
„I sérhveiju lýðræðislegu ná-
grannalandi okkar væri þetta sem
nú liggur ljóst fyrir nægilegt til
þess að ráðherrann sjálfur bæðist
lausnar samstundis. Ef hann vill
ekki gera það, þá eiga forsætisráð-
herrann og formaður Sjálfstæðis-
flokksins og aðrir forystumenn hans
að ganga í það verk. Það er sið-
blindur forsætisráðherra sem ekki
biðst þegar í stað lausnar fyrir
Albert Guðmundsson á grundvelli
þeirra upplýsinga sem þegar era
komnar fram. Það þarf ekki að bíða
eftir neinu í rannsókn Hafskips-
málsins hvað það snertir, þetta eitt
sem verknaður fjármálaráðherra og
æðsta yfirmanns skatta og skatt-
rannsókna í landinu er nægilegt til
þess að biðjast lausnar fyrir hann
sem ráðherra, ef siðgæðiskröfum
lýðræðisþjóðfélagsins á að vera
fullnægt," sagði Olafur Ragnar.
Ólafur Ragnar sagðist telja að
það sama gilti um Þorstein Pálsson
og aðra forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins. Þeir þyrftu ekki að bíða
eftir því að eitthvað nánara kæmi
fram úr rannsókn Hafskipsmálsins,
vegna þess að játning Alberts í
þessu máli lægi nú fyrir. Hann sagði
að það sem forsætisráðherra og
forystumenn Sjálfstæðisflokksins
gerðu næstu daga væri þess vegna
prófsteinn á það hvort við lifðum í
siðgæðisþjóðfélagi eða ekki.
Ölafur Ragnar var spurður um
afstöðu sína til máls Guðmundar
J. Guðmundssonar:
„Mál Guðmundar J. Guðmunds-
sonar er persónulegur harmleikur,
sem hefur þijár hliðar: Sú fyrsta
snýr að Hafskipsmálinu, önnur snýr
að verkalýðshreyfingunni og þeim
trúnaðarkröfum sem verður að gera
til forystumanna hennar, og sú
þriðja snýr að stjómmálalífínu í
landinu, Alþýðubandalaginu og
Alþingi. Vinátta í stjómmálum,
einkum milli stjómmálamanna úr
andstæðum stjómmálaflokkum,
getur verið eðlileg, en hún er vand-
meðfarin, vegna þess að stjóm-
málamaðurinn er ekki bara persóna,
hann er líka trúnaðarfulltrúi og fé-
lagslegur forystumaður.
Þegar inn í vináttuna er blandað
peningalegum samskiptum og öðr-
um hagsmunum er verið að flytja
vináttuna yfír á annað svið. Al-
þýðubandalagið hefur verið flokkur
þeirrar gerðar að forystumenn
flokksins hafa ekki haft peningaleg
samskipti við stjórnmálalega and-
stæðinga sína, hvað þá heldur höf-
uðandstæðinga. Alþýðubandalagið
hefur í þeim efnum haft hreinan
skjöld og gert ákveðnar kröfur til
allra forystumanna sinna í þeim
efnum. Það er út frá því ljósi, sem
við félagar Guðmundar J. Guð-
mundssonar verðum óhjákvæmi-
lega að líta á málið, hvað sem okkur
kann að fínnast um hina stórbrotnu
persónu, Guðmund J. Guðmunds-
son, vin okkar og félaga. í stjóm-
málum era ákveðnar grandvallar-
reglur og ef þær bresta þá getur
sjálfur jarðvegurinn undir stjóm-
málahreyfíngum og tilvist þeirra,
og reyndar lýðræðinu í landinu
einnig, brostið."
Ólafur Ragnar var spurður hvort
hann með þessum orðum væri að
segja að Guðmundur ætti að segja
af sér þingmennsku alfarið, en ekki
bara um sinn:
„Yfirlýsing Guðmundar er ekki
ljós að mínum dómi. Ég hef ekki
séð form hennar með eigin augum.
Ef hún þýðir það að hann biðjist
lausnar frá þingdómi, þá tel ég það
rétta ákvörðun. Ákvörðun sem
styrki hann, bæði sem stjómmála-
mann, manneskju og félaga okkar.
Mér þykir hins vegar mjög leitt að
Guðmundur skuli í Morgunblaðinu
í dag láta skína í það með nokkuð
beinum orðum að afskipti mín af
þessu máli stafí af annarlegum
hagsmunum mínum sem varaþing-
manns hans og ég h'afí jafnvel
stundað undirróður í þessu máli.“
Ólafur Ragnar var spurður hvort
hann hefði ekki beitt sér í þessu
máli: „Ég er formaður fram-
kvæmdastjómar Alþýðubandalags-
ins og ásamt formanni flokksins
hef ég undanfama daga reynt að
vinna af heilindum að þessu máli.
Ég hef talið það skyldu mína, sér-
staklega vegna þess að foijnaður
þingflokksins er erlendis. Ég hef
átt löng trúnaðarsamtöl við for-
mann flokksins, við þingmenn
flokksins, við Ásmund Stefánsson,
við Þröst Ólafsson, einnig við Guð-
mund J. Guðmundsson og ijölmarga
aðra í flokknum. í þeim efnum hef
ég reynt að fara eftir þvl sem ég
taldi réttast og sannast og sam-
kvæmt grundvallareðli og mark-
miðum Alþýðubandalagsins, en á
engan hátt eftir því sem snertir
mína persónu eða stöðu. En þegar
farið er að láta að því liggja, og
það af félaga mínum Guðmundi J.
Guðmundssyni, að ég láti stjómast
af annarlegum persónulegum hags-
munum, vegna þess að ég sé vara-
þingmaður hans, þá tel ég óhjá-
kvæmilegt að ég umsvifalaust komi
í veg fyrir allan slíkan skilning,
með því að taka þá ákvörðun að
taka ekki sæti Guðmundar J. Guð-
mundssonar sem varamaður á Al-
þingi. Máiið er að mínum dómi
miklu stærra og alvarlegra og hefur
miklu víðtækari afleiðingar fyrir
Alþýðubandalagið sem flokk en að
einhver þröng persónuleg staða
geti blandast þar inn í. Til þess að
koma í veg fyrir að málið dragist
niður á stig persónulegrar tog-
streitu milli einstaklinga i flokknum
ákvað ég eftir að hafa lesið þessi
ummæli Guðmundar í Morgunblað-
inu í morgun að taka ekki sæti
hans á þingi. það verður því Grétar
Þorsteinsson sem mun gegna störf-
um sem varaþingmaður hans.“
Spumingunni hvort hann hefði á
fundi sínum með Guðmundi í fyrra-
kvöld lagt hart að honum aðsegja
af sér þingmennsku svaraði Ólafur
Ragnar á eftirfarandi hátt:
„Ég útskýrði mjög rækilega fyrir
honum í löngu samtali okkar niður-
stöður af samtölum mínum við aðra
forystumenn og trúnaðarmenn í
flokknum og greindi honum síðan
frá mínum eigin sjónarmiðum í
málinu. Ég útskýrði að þau pen-
ingasamskipti sem hann hefði átt
við Albert Guðmundsson ráðherra
Sjálfstæðisflokksins samræmdust
ekki þeim kröfum sem Alþýðu-
bandalagið hefur gert og hlýtur að
gera til þingmanna sinna og ann-
arra forystumanna. Mér fínnst hins
vegar ekki rétt að vera að lýsa ítar-
lega þessu nætursamtali sem ég átti
við Guðmund sem flokksfélaga, vin
og stjómmálamann."
Ólafur Ragnar var spurður hvort
hann teldi að stjómmálalegur ferill
Guðmundar J. Guðmundssonar væri
á enda og að hann ætti enga aftur-
komuleið á Alþingi: „Það er ekki
mitt að ákveða það,“ sagði Ólafur
Ragnar, „það gera í fyrsta lagi
flokksmenn í Alþýðubandalaginu
og almennir kjósendur í landinu."