Morgunblaðið - 11.07.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 1986
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11 JÚLÍ 1986
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöaistræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 40 kr. eintakiö.
Skoðanakönnun
Ríkisútvarpsins
Ríkisútvarpið hefur látið
gera skoðanakönnun um
afstöðu fólks til nokkurra þátta
í starfsemi stofnunarinnar,
þ.á m. til fréttaflutnings sjón-
varps og útvarps svo og
dagblaðanna í heild sinni. I
könnun þessari var m.a. spurt
um hversu ábyrgar og trúverð-
ugar þátttakendur teldu fréttir
sjónvarps og útvarps og dag-
blaðanna. Skoðanakönnun
þessi var framkvæmd af Hag-
vangi hf.
Niðurstaða þessarar könn-
unar var sú, að um 71-76%
þátttakenda töldu fréttir ríkis-
fjölmiðlanna mjög ábyrgar og
trúverðugar eða frekar ábyrgar
og trúverðugar en liðlega 21%
höfðu þá skoðun á fréttaflutn-
ingi dagblaðanna. Þá kemur
fram, að um 85% þátttakenda
telja breytingar á fréttatíma
sjónvarps hvað varðar skipulag
og fréttaflutning mjög jákvæð-
ar eða fremur jákvæðar. Loks
kemur fram að um 56% að-
spurðra eru sammála því, að
fréttaflutningur sjónvarpsins
markist í ríkara mæli en áður
af æsifréttastíl en um 73% að-
spurðra eru sammála því, að
fréttaflutningur sjónvarpsins
hafí í seinni tíð „orðið mark-
vissari varðandi ýmis mál, sem
til umfjöllunar eru á hverjum
tíma“.
Markús Öm Antonsson, út-
varpsstjóri, segir í viðtali við
Morgunblaðið í gær um niður-
stöður þessarar könnunar: „Ég
tel, að það hafi verið ákaflega
þýðingarmikið fyrir Ríkisút-
varpið að fá með þessum hætti
fram viðhorf notenda á fréttum
útvarps og sjónvarps. Ekki sízt
vegna þeirra umræðna, sem
orðið hafa að undanfömu í út-
varpsráði, þar sem hafa verið
uppi þær skoðanir, að breyting-
ar á framsetningu sjónvarps-
frétta hafí boðið heim vissum
trúnaðarbresti vegna þess, að
þar hefði borið á miður trúverð-
ugum fréttaflutningi upp á
síðkastið. Þessi sjónarmið hafa
verið túlkuð alloft í útvarpsráði
að undanfömu. Það er því ákaf-
lega mikilvægt fyrir okkur að
fá viðhorf notendanna í þessum
efnum, eigenda þessarar stofn-
unar, sem er fólkið í landinu."
Fréttaflutningur ríkisfjöl-
miðlanna um svonefnd Haf-
skipsmál og ýmsa þætti þeirra
hefur verið töluvert til umræðu
og gagnrýndur m.a. í útvarps-
ráði. Það getur stundum verið
dálítið vandasamt að lesa úr
niðurstöðum skoðanakannana.
í raun og vem þarf engum að
koma á óvart, að fréttaflutn-
ingur útvarps og sjónvarps
njóti trausts. Báðar þessar
stofnanir standa djúpum rótum
í þjóðlífí okkar og hljóðvarpið
á sér langa sögu og sterka
hefð í vinnubrögðum. Einmitt
þess vegna hlýtur það að verða
forráðamönnum þessarar
stofnunar nokkurt áhyggjuefni
að meira en helmingur þátttak-
enda í könnun Hagvangs telur
fréttaflutning sjónvarpsins
markast í ríkara mæli en áður
af æsifréttastfl. Hingað til hef-
ur fréttastofa sjónvarps ekki
verið kennd við æsifréttir en
nú bregður svo við að meira
en helmingur aðspurðra í skoð-
anakönnun telur þess gæta í
ríkara mæli en áður. Þessi nið-
urstaða er að sjálfsögðu í
samræmi við þá gagnrýni, sem
fram hefur komið í útvarpsráði
og m.a. hjá formanni útvarps-
ráðs. Það væri því rangt af
útvarpsstjóra að draga þá
ályktun af þessari skoðana-
könnun, að með henni séu
fréttastofur Ríkisútvarpsins
sýknaðar af þessari gagnrýni.
Þvert á móti er tekið undir þá
gagnrýni, sem fram hefur kom-
ið í útvarpsráði.
Það er svo mál út af fyrir
sig, hvort eðlilegt er að fram-
kvæma skoðanakönnun um
traust fólks á fréttaflutningi,
þar sem öll dagblöð eru sett
undir einn hatt. Það er auðvitað
ljóst, að þau eru mjög ólík og
afstaða þeirra til fréttaflutn-
ings sömuleiðis. Að því er
Morgunblaðið varðar er blaðið
mjög sátt við niðurstöðu þeirrar
„skoðanakönnunar", sem fram
kemur í upplagseftirliti Verzl-
unarráðs Islands. Morgunblað-
ið er eina dagblaðið í Reykjavík,
sem tekur þátt í þessu upplags-
eftirliti. Dagur á Akureyri, sem
kemur út 5 daga vikunnar, er
einnig þátttakandi. Hingað til
hefur upplagseftirlitið birt tölur
um dreifð eintök. Nú fyrir
skömmu voru í fyrsta sinn birt-
ar tölur um greidd eintök. Þar
kemur fram að meðaltal
greiddra eintaka af Morgun-
blaðinu var á sl. ári 44.194
eintök en á fyrstu þremur mán-
uðum þessa árs 45.377 eintök.
Þetta er um 2,7% aukning, sem
er auðvitað veruleg aukning
miðað við fólksfjölgun og upp-
lag Morgunblaðsins. Það traust
landsmanna til Morgunblaðs-
ins, sem fram kemur í þessum
tölum um greitt upplag er það
sem máli skiptir fyrir Morgun-
blaðið og starfsmenn þess.
>íý bók um sprengingarnar á Rainbow Warrior:
Slapp aðalút-
sendarinn undan
lögreglunni?
Misskilningur að danskan sé í hnignun
Wellington. Nýja Sjálandi, AP.
í BÓK, sem gefin verður út! dag, er áður óþekktum frönsk-
um útsendara gefið að sök að hafa komið fyrir tveimur
sprengjum, sem sökktu flaggskipi Grænfriðunga, Rainbow
Warrior, í Auckland-höfn á Nýja Sjálandi í fyrra.
Höfundur bókarinnar, Michael
King, sagði í samtali við útvarps-
stöð á Nýja Sjálandi á þriðjudag,
að aðeins einn franskur útsend-
ari, Jaeques Camurier, hefði
komið sprengjunum fyrir í Rain-
bow Warrior. Hafí hann svo
komist undan áður en lögregl-
unni varð kunnugt um tilvist
hans.
í bókinni, Dauði Rainbow
Warrior kemur fram að Camurier
hafí verið í einum þriggja flokka
útsendara frönsku stjómarinnar,
sem sendir voru til að vinna
skemmdarverk á skipinu.
í fyrsta flokknum voru skötu-
hjúin Alain Mafart og Dominique
Prieur, sem voru handtekin í
fyrra. í öðrum hópnum var áhöfn
snekkjunnar Ouvea, en King
heldur því fram að franskir njósn-
arar hafí verið um borð í snekkj-
unni og hafí þeir haft meðferðis
sprengiefni frá Nýju Kaledóníu,
sem notað var til að sprengja
Rainbow Warrior.
Samkvæmt frásögn Kings, var
þriðji hópurinn skipaður frosk-
mönnum og var Camurier á
meðal þeirra. Hann var sá sem
kom sprengjunum fyrir þegar
skipið var í höfn í Auckland. Auk
hans voru í hópnum stjómandi
aðgerðarinnar, Jean Louis Dor-
man, Alain Tonel og Francois
Verlet.
í bókinni hefur King eftir
ónefndum heimildum innan
frönsku leyniþjónustunnar að
hvorki áhöfnin á Oueva né Prieur
og Mafart hafí verið beinlínis við-
riðin sprengingu skipsins. Hann
segir að á meðan á aðgerðinni
stóð, hafí 13 franskir njósnarar
verið á Nýja Sjálandi. Áhöfnin á
Oueva hafí látið bera talsvert á
sér á meðan hún dvaldist í bæn-
um Whangarei, til að beina
athygli nýsjálensku rannsóknar-
lögreglunnar að áhafnarmeðlim-
um, fremur en hinum sem beinan
þátt tóku í sprengingu Rainbow
Warrior. Áhöfnin var yfírheyrð í
skamman tíma á Norfolk-eyjunni
nokkmm dögum eftir að Rain-
bow Warrior var sökkt, en var
síðan sleppt. Lögreglan gaf síðar
út aðra handtökuskipun á hendur
skipvetjum en þeir hafa enn ekki
fundist.
King segir einnig að stjómvöld
á Nýja Sjálandi hafí fengið upp-
lýsingar um að franskir leyni-
þjónustumenn og yfírmenn í
franska hemum hafí haft fyrir-
skipanir um að myrða Prieur og
Mafart, fremur en að hætta á
að upp kæmist um hlut franskra
stjómvalda í skemmdarverkun-
um. Það hafí verið ástæða þess
að geysileg öryggisgæsla var við-
höfð á meðan á gæsluvarðhaldi
skötuhjúanna stóð.
Forsætisráðherra Nýja Sjá-
lands, David Lange, sagðist
hvorki vilja staðfesta né neita
staðhæfingum Kings.
Prieur og Mafart vom dæmd
í 10 ára fangelsi fyrir þátt sinn
í aðförinni að Rainbow Warrior.
Þau verða bráðlega flutt í fang-
elsi í franskri herstöð á Huo-
kóralrifínu, skammt frá eyjunni
Muruora, þar sem kjamorkutil-
raunir Frakka fara fram. Frönsk
og nýsjálensk stjómvöld komust
að samkomulagi um að flytja
skötuhjúin sl. mánudag, og hefur
sú ákvörðun verið mikið gagn-
rýnd á Nýja Sjálandi. Stærsta
dagblaðið þar, New Zealand Her-
ald fordæmdi á þriðjudag ákvörð-
un stjómarinnar aið láta undan
þrýstingi Frakka um að flytja
fangana tvo. Sagði blaðið að þau
yrðu væntanlega laus úr haldi
innan þriggja ára eftir að þau
væra flutt, og væri það skömm
fyrir stjóm Nýja Sjálands að
sleppa morðingjum, sem dæmdir
hefðu verið í landinu, í hendur
Frakka.
Rainbow Warrior, fyrrum flaggskip Grænfriðunga, m&rar í
hálfu kafi í höfninni í Auckland, eftir sprengingarnar i júli í
fyrra.
Prófessor Erik Hansen, formaður dönsku málnefndarinnar. Hann
telur þær breytingar sem orðið hafa á dönsku máli siðustu aldir
eðlilega þróun.
Pia Riber Petersen, starfsmaður dönsku málnefndarinnar. Hún seg-
ir tökuorð ekki vera meðal kjarnaorða i dönsku máli, þau séu á
útjaðri málsins.
orð væri svarið já. Tökuorð em
fyrst og fremst orð sem fólk skilur
ekki. Danir hata þau orð sem þeir
ekki skilja en hafa ekkert á móti
orðum eins og satellit og appelsin."
Of seint að
hreinsa málið
— Finnst þér sjálfum að reyna
beri að halda málinu hreinu?
„Það er of seint, því hlutfallið
af tökuorðum er svo gífurlega hátt.
Það er því ekki til umræðu að
hreinsa öll tökuorð úr málinu, þá
yrði það ekki lengur danska. Aftur
á móti getum við íhugað hvort gera
skuli eitthvað til að halda fjölda
tökuorða í lágmarki. Og það hafa
menn eiginlega ekki gert almenni-
lega upp við sig. Ég skrifaði fyrir
nokkm grein um orðmyndun í
dönsku þar sem ég reyndi að kanna
í hve mörgum tilfellum við innlim-
um tökuorð í málið og hve oft við
fömm að dæmi íslendinga. Ég
komst að þeirri niðurstöðu að á
tímabilinu 1955—75 bjuggum við í
aðlögun orða. Aðspurður segir hann
samt að oft fínnist honum útlend
orð skera í eyra, mörgum þeirra sé
ofaukið. „Hvers vegna ættum við
t.d. að segja research þegar við
höfum orðið undersógelse? Það
fínnst mér rangt og ræð fólki frá
því að gera það. Sama gildir um
orðið policy og plan, því þó plan sé
tökuorð líka þá er það gamalt og
gróið tökuorð. Menn skyldu ekki
halda að við elskuðum útlend orð,
en við sættum okkur við mörg
þeirra."
— Ertu sammála því að Danir
séu fjarskalega hrifnir af enskum
orðum?
„Það má til sanns vegar færa
og það eigum við sameiginlegt með
Norðmönnum og Svíum, Þjóðveij-
um og Frökkum. Menn virðast hafa
tekið þá afstöðu að þessi orð eigi
heima á málsvæðinu. En undir
mörgum kringumstæðum þykir þó
„töff“ að nota þau. Það sést á aug-
lýsingum og í sumum blöðum.
Stundum em þau notuð þegar gefa
á einhverju alþjóðlegan blæ.“
— Líta þá Danir á sitt eigið mál
sem gamaldags og skammast sín
jafnvel fyrir það?
„Nei, það er alls ekki gamal-
dags, vegna þess að það endumýjar
sig stöðugt. En það em samt marg-
ir sem vilja færa það til enn
nútímalegra horfs.“
— Verður danskan þá ekki að
ensku fyrr eða síðar?
„Nei, alls ekki, vegna þess að í
þau þúsund ár sem danskan hefur
orðið fyrir áhrifum erlendis frá hef-
ur málfræðin afar lítið breyst. í
orðaforðann mun hins vegar bætast
mikið af tökuorðum. Við vitum aft-
ur á móti ekki hvort það em einhver
takmörk fyrir því hve miklu málið
getur tekið við. En það má benda
á það að þótt enska hafí orðið fyrir
enn meiri áhrifum en danska er hún
enn við lýði.“
Hvor aðferðin er betri?
Erik segir norræna málvísinda-
menn vera að reyna að afla fjár til
að rannsaka stöðu tökuorða og
heimasmíðaðra nýyrða í norrænu
málunum.
„Þegar við ræðum við málnefnd-
armenn frá íslandi, Færeyjum og
Finnlandi fáum við oft að heyra að
það að þýða og forðast tökuorð sé
ekki bara hefð og sjálfstæðisvið-
leitni, heldur eigi fólk auðveldara
með að skilja nýyrðin og muna
hugtökin. Þess vegna viljum við
núna taka venjuleg nútímaorð, s.s.
administration og acceleration,
þýða þau á hin Norðurlandamálin
og spyija síðan fólk hvort það skilji
orðin. Það væri mjög athyglisvert
ef í Ijós kæmi að íslendingar, Fær-
eyingar og Finnar væm betri en
við hin. Þá ættum við kannski að
reyna meira að forðast tökuorð í
dönsku. Það væri líka athyglisvert
ef þeir væm ekki betri, ef það skipti
engu máli hvor aðferðin væri not-
uð.“
— Að lokum Erik, hvaða sess
skipar danska málnefndin í hugum
almennings?
„Ef miða á við allar þær fyrir-
spurnir sem við fáum, um 8 þús. á
ári, er hún mjög mikilvæg. Með
þeim mannafla sem við höfum get-
um við ekki sinnt meira. En það
er ekki stór hluti þjóðarinnar sem
hefur samband við nefndina. Engu
að síður er mikill áhugi fyrir henni
og það er oft vitnað í hana og skrif-
að um hana. En við skipum ekki
þann sess í vitund almennings sem
norsku og fslensku málnefndimar
skipa, kannski af því við tökum
ekki fmmkvæðið í nýyrðasmíði og
slíku."
Þess má geta í lokin að dönsku
málnefndinni er ætlað þríþætt hlut-
verk, að safna nýjum orðum, vinna
að nýjum réttritunarorðabókum og
svara fyrirspurnum, bæði munnleg-
um og skriflegum.
Grein og myndir:
Rúnar Helgi Vignisson
— segir prófessor Erik Hansen, form. dönsku mál-
nefndarinnar, en hann telur mikinn fjölda nýrra
tökuorða merki um eðlilega endurnýjun málsins
„Danir geta ekki lengur taiað
dönsku. Flóðbylgja af bandarískum
orðum er að skola tungumálinu
okkar burt. Heimskulegt snobb og
sýndarmennska fær okkur til að
blanda svo stómm skömmtum af
amerísku slangri inn í setningamar
að nýtt tungumál hefur orðið til:
amerídanska."
Þannig komst blaðamaðurinn
Flemming Berg að orði í grein í
Politiken 19. apríl sl. Grein hans
er lýsandi dæmi um þann kvíðboga
sem margir bera fyrir framtfð döns-
kunnar og danskrar menningar.
Flemming heldur því fram að menn
séu nánast famir að skammast sín
fyrir að vera Danir og tala dönsku:
„Að vera Dani er ferlega „lousy",
meðan það er svakalega „cool“ að
vera Ameríkani, og því hermum við
eftir af öllum mætti og verðum
duglegir Amerídanir." Þetta telur
hann vera að bera landa sína að
feigðarósi: „Við viljum ekki vera
Danir en getum ekki orðið Amerík-
anar og því endum við með að busla
í sjónum milli tveggja stranda, án
þess að gera okkur grein fyrir að
við emm að drukkna."
Og víst er um það að víða blasa
hin bandarísku áhrif við hér í Dan-
mörku, bæði í ræðu og riti. Það er
ekki síst í viðskiptalífínu sem þetta
er áberandi, staðir em nefndir upp
á ensku, ýmiss konar tæknibúnaður
ber ensk heiti og auglýsendum þyk-
ir stundum ekkert lakara að auglýsa
á ensku. Meðan heimsmeistaraæðið
stóð sem hæst birtist daður Dana
við ensku mjög skýrt. Þá kytjuðu
þeir „We are red, we are white,
we are Danish dynamite!" í marga
mánuði var þetta nánast þjóðsöngur
þeirra.
En það er ekki samdóma álit allra
að danskan sé á undanhaldi vegna
erlendra áhrifa. Sumir, þ. á m. virt-
ir málvísindamenn, álíta þvert á
móti að hæfni málsins til að inn-
byrða tökuorð sé lífsmerki. Pia
Riber Petersen, sem er starfsmaður
dönsku málnefndarinnar og sá um
útgáfu á bók um tökuorð, heldur
því t.d. fram að þau séu ekki með-
al kjamaorða í dönsku, heldur séu
þau á útjaðri málsins. Gömlum og
gildum dönskum orðum sé ekki
varpað fyrir róða og tökuorð tekin
í staðinn. Þessu til áréttingar segir
hún vera u.þ.b. tíu sinnum fleiri
nafnorð en orð úr öðmm flokkum
meðal tökuorðanna og einkum sé
um stutt nafnorð að ræða. Yfír-
gnæfandi meirihluta orðanna sagði
hún koma úr ensku.
Til að fræðast frekar um erlend
áhrif f dönsku fyrr og nú og um
viðhorf Dana til málsins leitaði blm.
til Eriks Hansen prófessors í nútíma
dönsku við Hafnarháskóla og for-
manns dönsku málnefndarinnar.
Eðlilegþróun,
ekki hnigriun
„Það er útbreiddur misskilningur
að danskan sé í mikilli hnignun.
Það sem menn telja hnignun er í
raun.eðlileg þróun eða breyting sem
er í fullu samræmi við þær breyting-
ar sem orðið hafa á málinu síðustu
tvö þúsund ár,“ segir Erik Hansen.
Erik skrifaði þ. 24. april sl. grein
í Politiken og virðist hún vera svar
við skrifum Flemmings Berg. í
greininni segir hann m.a.: „Áður
fyrr tóku sagnimar gale, grave og
male sterkri beygingu: gale — gol,
grave — grov, male — mol, en hin
linjulegu og bamalegu veiku form
galede, gravede og malede þrengdu
sér smám saman inn í málið. Þau
vom röng, og þau hljómuðu hræði-
lega í samanburði við hin þróttmiklu
gol, grov og mol. En það stoðaði
ekki, hin veiku form em fyrir löngu
orðin góð og gild danska".
Þessi tilvitnun segir töluvert um
afstöðu Eriks til málsins. Þó grein-
in sé full af háði í garð málhreinsun-
armanna, þá viðurkennir Erik að
honum fínnist gömlu formin fal-
legri. Hann bætir hins vegar við
að það skipti engu máli hvað honum
fínnist persónulega. En telur hann
þá eðlilegt að tungumálið einfaldist
í tímans rás?
„Ég er ekki viss um að það hafí
einfaldast. Það verða breytingar
sem fylgja áður þekktu mynstri.
Það em fleiri veikar sagnir í málinu
nú og því tilhneiging til að sterkar
sagnir verði veikar, en fjöldinn allur
af sterkum sögnum hefur samt
ekki breyst. Það em líka dæmi um
að orðaröð hafí orðið flóknari."
Sjálfstæðisbarátta
og málvernd
Muninn á þróun íslensku og
dönsku telur Erik auðvelt að skýra.
„fsland er eyjarsamfélag og til-
tölulega einangrað, meðan Dan-
mörk hefur haft mjög mikil
samskipti við stóm menningarþjóð-
imar sunnar í álfunni. Að auki hefur
Island haft þörf fyrir að sýna fram
á menningarlegt, pólitískt og
tungumálalegt sjálfstæði sitt með
því að skera sig frá Danmörku.
Þetta tel ég hvatann að baki viljan-
um til að vemda tungumálið. Það
er hins vegar erfiðara að skýra
hvers vegna danska hefur þróast
meira en norska og sænska, en þau
tungumál em nokkuð íhaldssamari
Hluti af seðlasafni dönsku málnefndarinnar. Það gegnir lykilhlut-
verki í starfi nefndarinnar.
alls ekki haft erindi sem erfiði,
m.a. vegna þess að þeir hafa ekki
haft stuðning almennings. Samt er
mjög oft rætt um að of mörg erlend
orð séu í dönsku, en sú umræða
snýst ekki aðallega um að hreinsa
málið, heldur um að almenningur
skilji ekki orð sem notuð em á
ákveðnum sviðum þjóðlífsins. Aðal-
atriðið er sem sagt að fólk skilji
þau orð sem notuð em.“
— Tengjast málvemdun og sjálf-
stæðisviðleitni ekki í huga Dana?
„Nei. Ég er heldur ekki hræddur
um að þjóðin tapi menningarlegu
sjálfstæði sínu. Okkur fínnst þessi
tökuorð ekki svo framhandi og í
gmndvallaratriðum ólík öðmm.
Hefðin fyrir þeim er svo gömul að
þau eiga heima í okkar málsam-
félagi. Heitið tökuorð (fremmedord)
er líka dálítið villandi, því þegar við
notum það er það í málvísindalegu
tilliti, þ.e. sögulegu, en ef maður
spyr fólk á götunni hvort orð eins
og station, appelsin og cigaret séu
tökuorð segir það þvert nei. Ef það
væri síðan spurt um gömul norræn
90% tilfella til ný orð á dönskum
granni."
— Hver er það sem býr til þessi
orð?
„Það er nú verkurinn. Það væri
kannski hægt að taka ákvörðun um
að nú skuli ekki hafa jafn mörg
tökuorð í málinu, en hvaða mögu-
leikar em á að fylgja þeirri ákvörð-
un eftir? Við höfum enga sterka
hefð fyrir að stýra málinu, skipa
svo fyrir að frá og með mánudegi
eigi hlutimir að vera svona og
svona. Danska málnefndin getur
gert samþykktir og kynnt þær og
í vissum tilfellum er farið eftir þeim,
en þá hefur yfírleitt verið gert út
um málið áður, þvl við fáum oftast
ekki spumingarnar fyrr en farið er
að nota orðin í málinu. Það er mjög
erfitt að losna við orð úr málinu
þegar á annað borð er farið að
nota það.“
Hann nefnir tilfelli þar sem
nefndin hafi verið beðin að búa til
orð, það hafí hún gert (reyndar bjó
hún til tökuorð) og nú sé farið að
nota það.
„Þetta er eitt af fáum tilfellum
sem þetta hefur gengið og það var
af því við vomm beðnir um að fínna
orð. Þegar svo háttar eigum við
möguleika ef okkur tekst vel upp.
En sú staða að búin séu til nýyrði
og almenningur noti þau sfðan, hún
er óþekkt hér.“
Danskan ekki
gamaldags
Erik telur engum vafa undirorpið
að erlend orð falli betur að dönsku
en íslensku, þar sem íslenskan hafi
beygingakerfí sem torveldi mjög
en danska. Samt hafa þessi þijú
mál búið við mjög svipaðar aðstæð-
ur. Í þessu viðfangi skyldi maður
heldur ekki gleyma að íslenskur
framburður hefur þróast gífurlega
rnikið."
— Hafa Danir þá ekkj þann vilja
til að vemda málið sem íslendingar
hafa?
„Danir hafa vilja til að halda sinni
tungu, en þeir hafa ekki þann vilja
til að halda henni frá utanaðkom-
andi áhrifum sem íslendingar hafa.
Þar spilar inn í að sú hefð skapað-
ist mjög snemma í dönsku að taka
ýmislegt utanaðkomandi að láni. Á
vissum tímabilum hefur þó komið
fram mjög greint menningarfólk og
boðað að nú skyldi reynt að halda
málinu hreinu og fjarlægja útlendu
orðin. Á þessu var fyrst imprað á
17. öld og þessar raddir hafa heyrst
annað slagið. En þrátt fyrir margar
tilraunir hafa málhreinsunarmenn
Frá kl. 10 til 14 alla virka daga svara starfsmenn dönsku málnefndar-
innar fyrirspurnum almennings um málnotkun. Er þar spurt um
allt milli himins og jarðar, stafsetningu, orðaröð, málfræði, útlend
orð o.s.frv. Yfirleitt tekst að svara spurningum fólks. Milli 30 og
40 manns notfæra sér þessa símaþjónustu daglega.
*
S