Morgunblaðið - 11.07.1986, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 1986
Viðbrögð við niðurstöðum Kjaradóms
Ásmundur Stefánsson
forseti ASÍ:
Eykur þrýst-
inginn á að
laun annarra
stétta hækki
„Mér kemur það nokkuð á
óvart að dómur í sérkjarasamn-
ingi skuli með þessum hætti
notaður til almennrar hækkun-
ar á launum háskólamanna,
umfram það sem gerst hefur i
samningum almennt," sagði
Ásmundur Stefánsson forseti
Aiþýðusambands íslands um þá
niðurstöðu Kjaradóms að
hækka laun háskólamenntaðra
ríkisstarfsmanna um 2-4 launa-
flokka.
„Hér er um að ræða beina
hækkun á launum hóps, sem þrátt
fyrir allt er hvað hæstur, á tímum
þegar samið hefur verið um mjög
litlar kauphækkanir og verkafólk
almennt hefur ákveðið að freista
þess að ná kaupmáttaraukningu
með minni verðbólgu frekar en
stórum kauptölum,“ sagði Ás-
mundur.
Ásmundur sagðist ekki vera í
aðstöðu til að meta hvaða bein
áhrif þessi úrskurður kæmi til
með að hafa á samningagerð
ASÍ. „En auðvitað eykur þetta
þrýstinginn á að kaup annarra
sétta hækki," sagði hann.
Þórarinn
Þórarinsson
framkvæmda-
stjóri VSÍ:
„Síst til að
auðvelda
samninga-
gerð um
áramótin“
Hjúkrunarfræðing-
ar í BSRB krefjast
samræmingar
NIÐURSTAÐA Kjaradóms um
sérkjarasamninga aðildarfé-
laga Launamálaráðs BHMR
gæti aukið á spennu á vinnu-
markaði, magnað kröfur og
minnkað líkur á að árangur
febrúarsamninganna varðveit-
ist til frambúðar. Þetta er
skoðun Þórarins V. Þórarins-
sonar, framkvæmdastjóra
Vinnuveitendasambands ís-
lands. „Kjaradómur hefur ekki
bein áhrif á kjarasamninga á
almennum markaði en hann
hefur óbein áhrif og ég óttast
að þessi niðurstaða muni síst
auðvelda gerð nýrra kjara-
samninga um áramótin,“ sagði
Þórarinn í samtali við blm.
Morgunblaðsins í gær.
Hann sagði að sér hefði komið
á óvart sú 9-15% launahækkun
til háskólamanna í þjónustu ríkis-
ins umfram almennar hækkanir,
sem Kjaradómur ákvað á miðviku-
daginn. Hann benti á, að lífeyris-
réttindi opinberra starfsmanna
umfram lífeyrisréttindi starfs-
manna einkafyrirtækja væru
metin sem 10-15% af launum. „Ég
hef að vísu ekki séð allar forsend-
ur dómsins en samkvæmt lögum
á Kjaradómur að miða við að kjör
ríkisstarfsmanna séu sambærileg
við kjör launþega á almennum
markaði að teknu tilliti til ein-
stakra þátta í launakerfum,"
sagði Þórarinn. „Einfaldur taxta-
samanburður gefur villandi mynd
en ég treysti því að Kjaradómur
hafi haft efnislegar forsendur fyr-
ir niðurstöðu sinni því auðvitað á
ríkið og starfsmenn þess ekki að
leiða launaþróun í landinu," sagði
hann.
Krislján Thorlacius
formaður BSRB:
Meiri
hækkanir
hefðu stofnað
tilraun
febrúarsamn-
inganna í voða
KRISTJÁN Thorlacius formað-
ur Bandalags starfsmanna ríkis
og bæja telur að ekki hefði
verið æskilegt að háskóla-
menntaðir starfsmenn ríkisins
hefðu fengið meiri launahækk-
un en Kjaradómur ákvað. Segir
hann að meiri hækkanir hefðu
getað stofnað þeirri tilraun
febrúarsamninganna í voða að
reyna að ná fram auknum
kaupmætti með þvi að halda
verðlagi í landinu niðri.
„Mér sýnist að félagsmenn
BHMR hafí fengið mjög svipaða
launahækkun nú og þau aðildarfé-
lög BSRB sem náðu mestu fram
í sérkjarasamningum. Ég tel því
ástæðulaust hjá háskólamenntuð-
um ríkisstarfsmönnum að harma
mjög þessa niðurstöðu Kjara-
dóms.
Kjami þessa máls er sá að ef
félagsmenn BHMR hefðu náð
kröfum sínum fram að fullu, að
hækka launin um 40%, hefði það
stofnað tilraun febrúarsamning-
anna í voða.
Menn komust þá að samkomu-
lagi um að reyna að ná auknum
kaupmætti með því að halda verð-
lagi niðri, og það gefur augaleið
að slíkt er ekki hægt nema allar
stéttir þjóðfélagsins leggist á
eitt,“ sagði Kristján Thorlacius.
Jón Baldvin
Hannibalsson formaður
Alþýðuflokksins:
„Hefur trú-
lega áhrif
tilhækk-
unar annarrau
Segir kjaradóm
ekki gefa tilefni
til umsagnar
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins tel-
ur að kjaradómur sem upp er
kveðinn og byggir á lögum,
gefi ekki tilefni til umsagnar.
Hann segir þó að hann telji að
þessi niðurstaða Kjaradóms um
sérkjarasamninga Bandalags
háskólamenntaðra manna eigi
eftir að leiða til launahækkana
í þjóðfélaginu.
„Kjaradómur sem upp er kveð-
inn og byggir á lögum, gefur ekki
tilefni til umsagnar," sagði Jón
Baldvin í samtali við Morgun-
blaðið. Hann sagði að spumingin
væri einfaldlega um það, hvaða
áhrif þessar niðurstöður hefðu á
kjaraþróun á vinnumarkaðnum til
loka samningstímans.
„Þessar niðurstöður munu trú-
lega hafa áhrif til hækkunar á
kjörum annarra opinberra starfs-
manna," sagði Jón Baldvin.
Svavar Gestsson,
formaður
Alþýðubandalagsins:
BHM fái
fullan samn-
ingsrétt“
Segir eðlilegt
að breyta
lögum þannig
að svo verði
Svavar Gestsson formaður Al-
þýðubandalagsins telur að
breyta beri lögum um Kjara-
dóm og launaákvarðanir
Bandalags háskólamenntaðra
ríkisstarf smanna, þannig að
þeir fái frjálsan samningsrétt.
„Ég er ekkert undrandi á þeim
viðbrögðum sem hafa komið fram
frá Bandalagi háskólamenntaðra
ríkisstarfsmanna í tilefni af þess-
um Kjaradómi, fyrst og fremst
vegna þess að þeim hafði verið
lofað að tillit yrði tekið til þróunar
á almennum launamarkaði í ítrek-
uðum yfírlýsingum frá fjármála-
ráðherra á undanfömum árum,“
sagði Svavar í samtali við Morg-
unblaðið.
Svavar sagðist telja að BHMR
hefði gert sér vonir um talsverða
hreyfíngu umfram það sem dóm-
urinn kvæði á um. Því hefði verið
haldið fram að þessi niðurstaða
bryti í bága við það sem gerst
hefði í almennum kjarasamning-
um, en þeir hjá BHMR hefðu aftur
svarað því þannig að í rauninni
væru þeir einungis að óska eftir
aðild að hinum almenna vinnu-
markaði með sínum kröfum og
með því að miða sig við hann.
„Það náttúrlega tekur engu
tali, að háskólakennarí á fyrsta
ári, það er að segja prófessor, er
með 43 þúsund krónur á mánuði,
en þannig er kaupið í dag. Þess
vegna er það mín skoðun, að það
sé eðlileg krafa háskólamanna í
framhaldi af þessu, að þeir krefj-
ist fyrst og fremst óskoraðs
samnings- og verkfallsréttar,"
sagði Svavar.
Hann kvaðst telja að það væri
betra, bæði fyrir háskólamenn,
almennan launamarkað og allt
þjóðfélagið að menn bæru þá
ábyrgð sem fylgdi verkfalls- og
samningsrétti að fullu. „Þess
vegna tel ég eðlilegt að breyta
lögum þannig að um slíkan rétt
verði að ræða, til handa þessum
mönnum," sagði Svavar.
„Það er hættulegt fyrir ríkið
að bjóða upp á laun sem eru mik-
ið lakari en í viðmiðunarhópum,
vegna þess að það hefur í för með
sér atgerfísflótta frá ríkinu. Þar
með verður sú þjónusta sem ríkið
þarf að veita, hvort sem það er í
skólum, á spítölum, eða annars
staðar, lakari en ella þyrfti að
vera."
Stefán Benediktsson
þingmaður BJ:
„Ekkert sem
kemur í stað
frjálsra
samninga“
„MÉR FINNST nú liggja í loft-
inu eftir þetta, hvort sem það
heitir kjaradórnur eða Garða-
strætissamningar, að það
kemur ekkert í staðinn fyrir
fijálsa samninga," sagði Stefán
Benediktsson þingmaður
Bandalags jafnaðarmanna, er
hann var spurður álits á úr-
skurði Kjaradóms. Sagðist
hann eiga við það, að þegar
samið væri í fijálsum samning-
um, þá gætu menn engu öðru
um kennt en sjálfum sér, hvern-
ig til tækist.
Stefán sagði að greinilegt væri
að Kjaradómur hefði verið að taka
tillit til fjölda annarra hluta, en
beinna hagsmuna samningsaðila.
„Meðal annars, er Kjaradómur að
taka tillit til sín sjálfs, og þess
hvemig hann stendur í þessum
málum, sem kemur hagsmunum
þessa fólks að sjálfsögðu ekkert
við,“ sagði Stefán.
„Það er náttúrlega annað sem
er mjög greinilegt af þessu, en
það er hvaða áhrif þessar flokka-
breytingar hafa. Meðaltalssamn-
ingagerð kemur heldur ekki í
staðinn fyrir vinnustaðasamn-
inga,“ sagði Stefán og bætti við:
„þetta er að verða rétt eins og
hjá Marx gamla, en samkvæmt
hans kenningu, þá mátti ekki
verðleggja vinnu eins og vöru,
vegna þess að það var ómannúð-
legt. Við höfum eiginlega tekið
þetta alveg upp hér á íslandi eins
og það er í Rússlandi, þvi allir sem
vinna, hafa sömu laun, lág laun
og allir sem stjóma hafa há laun.“
Stefán sagði að samkvæmt
nýjustu upplýsingum sem hann
hefði í höndunum um framfærslu
hér á landi, þá þyrfti tvo prófess-
ora til þess að framfleyta tveimur
fullorðnum og tveimur bömum,
og vitnaði þá til þess að fjögurra
manna fjölskylda þyrfti 85 þúsund
krónur á mánuði til framfærslu,
en prófessor hefði liðlega 40 þús-
und krónur á mánuði.
Kristín
Halldórsdóttir,
þingmaður
Kvennalista:
„Hlýtur að
kalla á
geysi-
hörð viðbrögð“
„ÞESSI dómur endurspeglar
einfaldlega stefnu stjórnvalda
í launamálum, þau hafa
skammtímasjónarmið að leiðar-
ljósi og telja það sparnað að
halda fólki niðri í launum,"
sagði Kristín Halldórsdóttir,
þingmaður Kvennalistans í
samtali við Morgunblaðið um
dóm Kjaradóms í sérkjara-
samningum BHMR.
Kristín sagði þessa stefnu þó
leiða af sér meiri kostnað því hún
skapaði vandamál sem væm þjóð-
félaginu geysidýr úrlausnar.
„Þessi láglaunastefna grefur und-
an því að ungt fólk laðist að
ýmsum menntunarkostum, sem
eru þjóðfélaginu þarfír og nauð-
synlegir," sagði Kristín, „og hún
veldur því meðal annars, að ríkis-
stofnanir eru eins konar uppeldis-
stöðvar fyrir einkareksturinn í
landinu, því um leið og ríkisstarfs-
menn eru orðnir vel að sér og
klárir í sínu fagi, býður einka-
markaðurinn í þá.“
Kristín sagði að það sæist
kannski hvað gleggst hvað svona
stefna gæti verið dýr, þegar ekki
fengjust menn fyrir þessi lágu
laun, til að hala inn í ríkiskassann
ailar þær milljónir sem lægju hjá
skattsvikurum landsins.
„Þótt fæstir hafi kannski búist
við fyllilega sanngjamri leiðrétt-
ingu launa, fyrir háskólamennt-
aða ríkisstarfsmenn," sagði
Kristín, „þá er þessi niðurstaða
aldeilis furðuléleg og ekki í neinu
samræmi við forsendur dómsins
og öll rök í máiinu. Rökin fyrir
verulegri leiðréttingu liggja á
borðinu og eru viðurkennd. Og
þótt þessum dómi verði ekki áfrýj-
að, hlýtur hann að kalla á geysi-
hörð viðbrögð, þar á meðal
kennara, sem hafa dregið fram
lífíð á loforðum og virðist ætlað
að gera það áfram."
Steingrímur Hermannsson
f orsætisráðher ra:
Geta bara
sagt upp
o g farið
á aimennan
markað
— telji þeir sig
geta fengið svona
miklu betri
laun þar
Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra segist ekki
skilja óánægju BHMR með dóm
Kjaradóms um sérkjarasamn-
inga Bandalags háskólamennt-
aðra manna, þar sem þeir fái
á bilinu 9 til 16% launahækkan-
ir umfram það sem gerst hefur
á almennum vinnumarkaði.
Hann segir að ef þeir séu svona
óánægðir, þá geti þeir einfald-
lega hætt störfum hjá ríkinu
og farið til starfa á hinum al-
menna vinnumarkaði.
„Við samþykktum það, eins og
kemur fram í Morgunblaðinu í
dag, að gera þessa samanburðar-
athugun og í henni yrði tekið tillit
til allra hlunninda," sagði
Steingrímur í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins. Hann
sagði að það kæmi skýrt fram í
skýrslu Kjaradóms að ákaflega
erfitt væri að bera saman dag-
vinnu þeirra sem í BHMR væru
við þá sem væru í BHM, því það
væru svo miklar greiðslur hjá
ríkinu sem erfítt væri að meta.
„Við þetta verður að sjálfsögðu
stuðst í þeim leiðréttingum sem
eru framundan," sagði Steingrím-
ur, „en því hefur aldrei verið lofað
að taka einhliða tillit til krafna
BHMR, enda hljóðuðu þær upp á
66% kauphækkun að meðaltali,
ef ég man rétt.
Ég verð nú að segja það alveg
eins og er að ég er mjög undr-
andi á óánægju þeirra BHMR-
manna, því þeir fá á bilinu 9 til
16% umframhækkun miðað við
það sem gerst hefur á hinum al-
menna markaði — og það er ekki
lítið. Mér fínnst það mjög mikið.
Þetta mun valda okkur miklum
vandræðum, því nú er aftur orðinn
launamunur við kennara, sem eru
ekki í BHM og hjúkrunarfræðinga
sem eru í BSRB. Ef þetta gengur
svo í gegnum alla línuna, þá er
gengisstefnan brostin og verð-
bólgan komin á fleygiferð á nýjan
leik.
Ef BHMR-menn geta fengið
svona miklu hærri laun á hinum
almenna markaði, þá eiga þeir
bara að segja upp og fara þang-
að,“ sagði Steingrímur.
Aðspurður hvort þessi dómur
myndi gera ríkisstjóminni erfitt
um vik að ná þeim markmiðum
sem hún hefur sett sér í efnahags-
málum, svaraði forsætisráðherra:
„Ekki eitt út af fyrir sig, en þetta
mun valda samanburðarerfiðleik-
um aftur, og ef látið verður undan
öllum kröfum aftur, og ég undir-
strika ef, þá yrði það bara til þess
að hleypa öllu af stað á nýjan
leik, því þá yrði fiskvinnslufólkinu
og lægst launaða fólkinu neitað
um slíka hækkun.“
Steingrímur sagði að ríkis-
stjómin myndi standa mjög stíft
á því sem um hefði verið samið —
á gengisstefnunni, á því að halda
verðbólgunni niðri og ekki gera
neitt sem gæti valdið breytingum
á því.