Morgunblaðið - 12.10.1986, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 1986
Peter Strauss og Mary Steenburgen
í nýjum framhaldsmyndaflokki ríkissjónvarpsins
Ríkissjónvarpið hefur í kvöld
sýningar á
framhaldsmyndaflokki frá
BBC sem gerður er eftir
skáldsögu F. Scotts
Fitzgerald, Tender Is the
Night eða Ljúfa nótt eins og
hún heitir í íslenskri þýðingu.
Myndaf lokkurinn er í sex
þáttum en á eftir fyrsta
þættinum í kvöld verður sýnd
athyglisverð heimildamynd
um Fitzgerald og eiginkonu
hans, Zeldu. Peter Strauss í hlutverki Divers.
Ljúfa nótt
eftir
Fitzgerald
John Heard í hlutverki Abe North.
Með aðalhlutverkin í sjónvarpsþáttunum
fara Peter Strauss (Masada) og Mary Steen-
burgen, handritshöfundur er Dennis Potter
en leikstjóri Robert Knights. Sagan hefst í
Zurich árið 1917. Dick Diver (Strauss) er
ungur bandariskur sálfræðingur sem starfar
í Sviss. Hann verður ástfanginn af forríkum
landa sínum, Nicole Warren (Steenburgen),
sem þjáist af ofsóknarbijálæði og dvelur á
geðveikrahæli. Hún er dóttir margmilljóner-
ans Devereux Warren (Edward Asner) og
sinnisveiki hennar er sprottin af kynferðislegu
sambandi við hann. Diver hefur mjög góð
áhrif á Nicole og kvænist henni, ekki síst
fyrir hvatningarorð systur hennar, Baby
Warren (Kate Harper). Hann leggur þar með
væntanlegan frama í sálfræðinni á hilluna,
gefur sig allan að Nicole og hellir sér út í
hið ljúfa líf ríka fólksins.
Dick og Nicole eru glæsilegt par. Þau eign-
ast vini eins og ungu Hollywood-stjömuna
Rosemary Hoyt (Sean Young), málaliðann
Tommy Barban (Joris Stuyck) og tónskáldið
og fyllibyttuna Abe North (John Heard).
Framhjáhald og ágreiningur setja svip sinn á
sambandið og taka þungan toll af viðkvæmri
heilsu Nicole. En eftir því sem tímar líða
færist drykkjusýki Divers í vöxt og geðheilsa
Nicole batnar að sama skapi. Allt hans líf
hefur snúist um að líta eftir henni en eftir
því sem hún verður sterkari og sjálfstæðari
fjarlægjast þau hvort annað.
Eins og flest önnur verk Fitzgeralds er
Ljúfa nótt byggð á reynslu hans sjálfs og
konu hans Zeldu. Hann hafði lifað nógu lengi
til að skrifa sögu um sinnisveiki og drykkju-
sýki. Hvort tveggja þekkti hann vel. Þættimir
voru fílmaðir á þeim stöðum sem Fitzgerald
dvaldi á í Evrópu: Rívíerunni í Frakkiandi,
París og Sviss. „Stundum held ég að Zelda
og ég séum persónur í sögum mínum," á
hann að hafa sagt einhvequ sinni.
í heimildamyndinni um Fitzgerald, sem
sýnd verður að fyrsta þættinum loknum, er
talað við ýmsa af samtíðarmönnum hans eins
og Morley Callaghan, sem skrifaði um sam-
skipti sín við Fitzgerald og Hemingway í hinni
indælu bók That Summer in Paris, og Mal-
colm Cowley, bókmenntagagnrýnanda, sem
sá um endurútgáfu á Ljúfu nótt eftir leið-
beiningum sem lágu eftir Fitzgerald að honum
að lýsa þessu tímabili og fólkinu sem setti
svip sinn á það af meiri kunnáttu og list en
nokkur annar bandarískur höfundur og nær
þetta tvennt hátindi í skáldsögunni Gatsby
hinn mikli, sem út kom árið 1925.
Níu árum seinna kom Ljúfa nótt. Það hafði
tekið hann langan tíma að koma henni frá
sér því það var eins og hann hefði aldrei
næði til að skrifa hana. Hann varð alitaf að
vera að skrifa smásögur fyrir Saturday Even-
ing Post til að hafa í sig og á, sinnisveiki
Zeldu ágerðist með árunum og drykkjusýki
hans sjálfs að sama skapi. Hann treysti mjög
á að Ljúfa nótt sæi honum fyrir peningum í
rikum mæli svo hann gæti losað sig úr skuld-
um og hætt að hafa fjárhagsáhyggjur, en það
brást. Ljúfa nótt, sem Fitzgerald leit alltaf á
sem sína bestu bók, seldist aðeins í 12.000
eintökum.
Peningaþörfin rak hann til Hollywood.
Hann missti aldrei trúna á hæfleika sína,
segir einkaritari hans frá þessum tíma, en
það var orðin breyting á; hinn ungi, sjálfsör-
uggi og lífsglaði Fitzgerald þriðja áratugarins
var orðinn einrænn, daufur og drykkjusjúkur
Hollywood-penni. Hann vann lítil afrek í
draumaverksmiðjunni en byrjaði á sinni
síðustu skáldsögu, The Last Tycoon. Honum
auðnaðist ekki að ljúka við hana. Hann lést
af hjartaslagi árið 1940.
Handritshöfundur myndaflokksins Ljúfa
nótt er rithöfundurinn Dennis Potter eins og
áður sagði ,en hann hefur skrifað fjölda sjón-
varpsleikrita og er kannski þekktastur fyrir
þætti sína hjá BBC, sem seinna urðu að bíó-
myndinni Pennies From Heavens. Leikstjór-
inn, Robert Knights, er einnig þekktur í
Bretlandi fyrir störf sín í sjónvarpi, banda-
ríska leikarann Peter Strauss þekkjum við
vel úr Masada en mótleikari hans, Mary
Steenburgen, hefur ekki leikið mikið í sjón-
varpi. Jack Nicholson veitti henni fýrst athygli
og fékk hana til að leika í mynd sinni Goin’
South. Næst lék hún í Time After Time með
breska leikaranum Malcolm McDowell, sem
hún seinna giftist. Steenburgen fékk Óskars-
verðlaunin fyrir leik sinn í myndinni Melvin
og Howard með Paul Le Mat og Jason Rob-
aíds en síðan hefur hún unnið með leikstjórum
eins og Woody Allen (Kynlífsgamanmál á
Jónsmessunótt) og Milos Forman (Ragtime).
Mary Steenburgen (Nicole) og Joris Stuyck (Barban) í Ljúfa nótt.
látnum. Einnig er talað við ævisöguritara
Zeldu, Nancy Milford, Matthew Bruccoli,
ævisöguritara Fitzgeralds, og Shelu Graham,
sem annaðist Fitzgerald í Hollywood.
Fitzgerald gaf jassöldinni nafn, lifði hana
og sá hana brenna út. Hann fæddsit í borg-
inni St. Paul í Minnesota og nam við Prince-
ton-háskólann í Qögur ár en hvarf frá námi
árið 1917 og gekk í herinn. Hann vildi taka
þátt í stríðinu, láta reyna á hugrekki sitt, en
hann komst aldrei til Evrópu. Daginn sem
hann steig í flutningalestina sem bera átti
hann í stríðið var lýst yfir vopnahléi. Hann
komst aldrei að því hvort hann væri hugrakk-
ur maður.
Fyrsta skáldsaga hans kom út þremur árum
síðar og hann nefndi hana This Side of Para-
dise. Hann hafði byijað á bókinni, sem gerist
í háskóla, í helgarfríum meðan hann var í
hemum og var bókinni það vel tekið að hann
þurfti ekki að hafa neinar fjárhagsáhyggjur
næstu árin ólfkt samferðamönnum sínum eins
og Faulkner eða Hemingway.
Allt snerist um að eignast peninga og eyða
þeim eins og fram kemur í heimildamyndinni
og þótt hann hefði þá næga á tímabili eignað-
ist hann aldrei neitt. Peningamir fóru í
hótelreikninga, veitingahús, ferðalög og leigu.
En hann var aldrei ríkur eins og fólkið sem
hann umgekkst og skrifaði um. Hann hafði
unun af að vera með unga, rika og fallega
fólkinu. „Ég held að hann hafi ekki þekkt
nokkum fátækan mann,“ segir samtíðarmað-
ur hans.
Því hefur verið haldið fram að þessi snemm-
komna velgengni hafi í rauninni orðið Fitz-
gerald meira til ills en góðs. Þetta voru ár
mikilla veisluhalda og Fitzgerald hafði ekkert
á móti slíku um dagana. En hann átti eftir