Morgunblaðið - 16.12.1986, Qupperneq 68

68
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 1986
Bygging leiguíbúða
þolir enga bið
eftir Jón Rúnar
Sveinsson
Á þriggja ára afmæli Húsnæðis-
samvinnufélagsins Búseta, þann
26. nóvember sl., hófust byggingar-
framkvæmdir við fyrsta fyölbýlis-
húsið, sem félagið hefur látið
hanna. Vart hafði þó fyrstu torf-
unni verið velt við, þegar „uppá-
haldsandstæðingur“ félagsins,
Halldór Blöndal alþingismaður, lét
frá sér fara þrjá greinarstubba í
Morgunblaðinu, þar sem hann að
vanda fer á kostum í skringilegum
fullyrðingum um húsnæðismál og
fleira. M.a. ræðst þessi verðandi
1. þingmaður Norðurlands eystra
og fyrrverandi íslenskukennari í það
þrekvirki að rökstyðja „það eðli
eyjarskeggjans að vera sinn eiginn
herra", með tilvitnun í Hávamál.
Það foma kvæði er þó talið ort í
Noregi af víðforlu víkingaaldar-
skáldi, en ekki af íslenskum eyjar-
skeggja, og einkennist af megnum
uppreisnaranda gegn hinu staðnaða
bændasamfélagi, sem átti sér þá
einu hugsjón, að menn fjötruðu sig
ævilangt við sömu torfuna!
Ungi fólk styður
fjölgun leiguíbuða
„Leiguíbúðir hafa ekkert að-
dráttarafl hjá (!) ungu fólki“ er
fyrirsögn einnar greinar alþingis-
mannsins. Vitnar hann þar til
margrangtúlkaðrar könnunar Fé-
lagsvísindastofnunar á viðhorfum
ungs fólks til húsnæðismála. Hall-
dór hampar eingöngu þeim niður-
stöðum könnunarinnar, sem falla
honum sjálfum í geð, þ.e. þeim sem
gefa til kynna, að við ríkjandi að-
stæður kjósi um 90% svarenda eigið
húsnæði í einhvetju formi fyrir
sjálfa sig. Þetta val er vitanlega
háð aðstæðum hér á landi; framboð
á leiguíbúðum er hér lítið sem ekk-
ert, þannig að menn eru tilneyddir
að „koma sjálfir upp þaki yfir höf-
uðið“. Leiguíbúðir hafa aldrei verið
neinn raunverulegur valkostur hér-
lendis.
Þegar horft er til framtíðarinnar
verður annað upp á teningnum.
Húsnæðiskönnun unga fólksins
sýndi fram á víðtækan stuðning
ungs fólks við byggingu búseturétt-
aríbúða og leiguíbúða sem framtíð-
armarkmiðs í húsnæðismálum.
Þessum niðurstöðum hafa Halldór
Blöndal og fleiri viljað stinga undir
stól. Ég hef áður bent á þessar töl-
ur hér á þessum vettvangi og sé
mig nú knúinn til þess að gera það
enn rækilegar en áður.
I könnun Félagsvísindastofnunar
var spurt svo: Hver eftirtalinna
atriða telur þú brýnast að leggja
áherslu á í liúsnæðismálum
landsmanna ' næstunni: Svör
skiptust þannig: Talið
mikilvægast
Að auka nýbyggingar í einkaeign 29,2%
Bæta nýtingu eldra húsnæðis 29,0%
Byggja búseturéttaríbúðir 14,2%
Fjölga verkamannabústöðum 13,0%
Fjölga almennum leiguíbúðum 12,1%
Jón Rúnar Sveinsson
„TaLið um kröfur um
„forréttindi“ til handa
leigjendum eru að sjálf-
sögðu hrein öfugrnæli.
Leigjendur eru sá hóp-
ur, sem lakast er settur
á húsnæðismarkaðn-
um.“
Leiguíbúðir í einhveiju formi
hafa greinilega talsvert aðdráttar-
afl „hjá“ ungu fólki, þegar spurt
er um markmið og leiðir í húsnæðis-
málum, því 26,3% setja búseturétt-
aríbúðir eða almennar leiguíbúðir á
oddinn, meðan 29,2% telja einka-
byggingar mikilvægastar. Betri
nýting eldra húsnæðis, sem 29%
telja mikilvægast, er hinsvegar al-
gerlega hlutlaust markmið hvað
snertir eignarhald húsnæðisins.
Verkamannabústaðir eru eignar-
húsnæði, en teljast þó venjulega til
félagslegra valkosta í húsnæðismál-
um, eins og leiguíbúðirnar.
Sá hluti unga fólksins í könnun-
inni, er bjó í leiguhúsnæði, studdi
enn frekar byggingu leiguíbúða og
búseturéttaríbúða. Af þessum hópi
settu samanlagt samtals 33,6%
byggingu slíkra íbúða í fyrsta sæti
(23,9% bsr.íb. og 9,7% alm.
leiguíb.).
Einnig hefur svokölluð „Framtíð-
amefnd" forsætisráðuneytisins gert
könnun á því, hverjum augum ungt
fólk um tvítugt lítur eigin framtíð,
þar á meðal hvaða leiðir það vill
fara í húsnæðismálum. Könnunin
náði til nemenda í framhaldsskólum
á aldrinum 17—23 ára, og einnig
til ungra félagsmanna í Verslunar-
mannafélagi Reykjavíkur, og var
einnig framkvæmd af Félagsvís-
indastofnun.
Spurningin um valkost í hús-
næðismálum var samhljóða fyrr-
greindri spurningu úr húsnæðis-
könnun unga fólksins, hins vegar
var hinn „hlutlausi“ valkostur um
betri nýtingu eldra húsnæðis ekki
með í þetta skipti. Niðurstöður um
brýnustu stefnumál í húsnæðismál-
um urðu þessar:
Framhalds- Versl.m.fél.
sk. nemar Reykjav.
Aukning nýb. í einkaeign 42% 43%
Fjölgun alm. leigufbúða 22% 29%
Bygging búseturéttaríbúða 21% 17%
Fjölgun verkamannabústaða 16% 11%
Sem sjá má telja samanlagt 43%
framhaldsskólanema og 46% ungs
verslunarfólks byggingu leiguíbúða
eða búseturéttaríbúða mikilvæg-
asta framtíðarverkefnið í húsnæðis-
málum. Þetta er í báðum tilvikum
nokkru hærra hlutfall en hlutfall
þeirra, er mesta áherslu vilja leggja
á einkabyggingar einstaklinga.
Halldór Blöndal
afneitar staðreyndum
Þessar tölur sanna svo ekki verð-
ur um villst, að þegar Halldór
Blöndal heldur því fram, að leigu-
húsnæði hafí ekkert aðdráttarafl
fyrir ungt fólk, þá er hann einfald-
lega að afneita staðreyndum.
Stuðningurinn við auknar bygging-
ar leiguíbúða og búseturéttaríbúða
er þvert á móti mjög verulegur,
þegar spurt er um framtíðarstefnu-
mótun í húsnæðismálum. Þessi svör
unga fólksins eru mun þýðingar-
meiri en þau svör, er vísa til þeirra
takmörkuðu valkosta er í dag ríkja
á húsnæðismarkaðnum. Framtíðar-
nefndarkönnunin hefur reyndar það
yfírlýsta markmið, að kanna vilja
unga fólksins, svo að stjórnmála-
menn dagsins í dag geti nú þegar
byijað að móta framtíðina í sam-
ræmi við þann vilja. Ef könnunin
er eitthvað annað en atvinnubóta-
vinna fyrir félagsfræðinga, þá ber
stjómvöldun nú þegar að hefja
kröftugt átak við byggingu
leiguíbúða.
Hafnar Sjálfstæðis-
flokkurinn valfrelsi
í húsnæðismálum?
I marsmánuði 1983 gengu undir-
ritaður og tveir aðrir stjómarmenn
Leigjendasamtakanna á fund Þor-
valds Garðars Kristjánssonar,
alþingismanns, er þá var helsti tals-
maður Sjálfstæðisflokksins í
húsnæðismálum. Þorvaldur Garðar
tók okkur opnum örmum. Skömmu
seinna fluttu sjálfstæðismenn til-
lögu um 43 ára lán til leiguíbúða.
í umræðum á Alþingi tók Þorvaldur
Garðar það siðan fram, að sjálf-
stæðismenn væm þarna m.a. að
verða við óskum Leigjendasamtak-
anna.
Ári seinna var Halldór Blöndal
tekinn við hlutverki Þorvalds Garð-
ars. Upp frá því hafa sjálfstæðis-
menn ekki mátt heyra minnst á
leiguíbúðir. Neikvæð viðbrögð
Halldórs Blöndals við nýbirtri
skýrslu Húsnæðisstofnunar ríkis-
ins, sem sýnir fram á mjög knýjandi
þörf fyrir auknar byggingar leiguí-
búða, einkum á landsbyggðinni, em
dæmi um þetta.
Halldór Blöndal og skoðanabræð-
ur hans mega ekki til þess hugsa,
að leiguíbúðir verði almennur
kostur í húsnæðismálum hér á
landi. Svo lengi sem leiguíbúðir em
eingöngu ætlaðar fyrir „námsmenn,
aldraða og öryrkja", sem sagt, þá
sem „ekki em í aðstöðu til þess að
eignast eigið húsnæði við hæfí“,
haggast ekki sálarró séreignar-
postulanna. En jafnskjótt og ungt
fólk fer að þyrpast þúsundum sam-
an í félög og heimta að fá að byggja
leiguíbúðir fyrir hvem sem er, þá
er hótað stjómarslitum til þess að
stöðva slíkt tilræði við „sjálfseign-
arstefnuna". Því, — eins og H.
Blöndal margoft hefur hnykkt á —
„íslendingar vilja eiga sínar eigin
íbúðirsjálfir“.
Þessi útgáfa af „valfrelsi" minnir
á litadýrð gamla T-Fordsins, sem
sagður var til í öllum litum, „svo
lengi sem hann væri svartur".
Talið um kröfur um „forréttindi"
til handa leigjendum em að sjálf-
sögðu hrein öfugmæli. Leigjendur
em sá hópur, sem lakast er settur
á húsnæðismarkaðnum, og hafa
auk þess algerlega farið á mis við
allan verðbólguhagnað og skattaí-
vilnanir er eigendur njóta, að ekki
sé minnst á alla björgunarleiðangra
stjórnvalda á undanfömum ámm í
þágu strandsigldra húsbyggjenda.
Lán til leiguíbúða em nú til að-
eins 30 ára, meðan almenn íbúða-
lán em til 40 ára. Það þykir hins
vegar eðlilegt, alls staðar annars
staðar en hér á landi, að lán til
leiguíbúða séu til lengri tíma en
til eignaríbúða. Það þykir sömuleið-
is sjálfsagt, að vextir lána til
leiguíbíða séu lægri, einfaldlega
vegna þess, að íbúðareigendur geta
dregið greidda vexti frá skattskyld-
um tekjum. Þetta hefur það í för
með sér, að þau 3,5%, sem menn í
dag greiða í vexti af lánum Bygg-
ingarsjóðs ríkisins, nýtast mönnum
til lækkunar skatta, þannig að vext-
irnir eru í rauninni miklu lægri
en 3,5%, reyndar því lægri sem
menn hafa hærri tekjur! Leigjendur
geta hins vegar ekki nýtt sér neinn
skattafrádrátt og því hljóta vextir
til leiguhúsnæðis að vera mun lægri
en til einkabygginga.
Að endingu vil ég láta þá einlægu
ósk í ljós, að stærsti sjómmálaflokk-
ur þjóðarinnar hætti að leggja stein
í götu þess, að leigjendur öðlist jafn-
an rétt á við aðra landsmenn.
Umræddur flokkur minnkar reynd-
ar ört þessa dagana. Haldi hann
áfram hinni „blöndælsku" hús-
næðismálastefnu, sem er gersam-
lega andstæð því fólki, sem verst
er sett í þjóðfélaginu, þá bíða hans
óhjákvæmilega þu örlög, að enda í
sömu smæð og ýmsir afturhalds-
flokkar hafa gert í nágrannalöndum
okkar.
Höfundur er félagsfræðingur.

Ring aukaljós í jóíapakkann. Frumleg
og falleg gjöf, og mikilvægt öryggistæki
á bílinn.
Ring ljós auka skyggni í myrkri og
misjöfnum veðrum. Til prýði á öllum
tegundum bíla.
Ring aukaljósin eru viðurkennd gæðavara,
en eru samt mun ódýrari en aðrar
sambærilegar tegundir aukaljósa.
Ring aukaljós fást í varahlutaverslunum og
bensínstöðvum um land allt.
Ríng aukaljós í jólagjöf.
Verð frá kr. 1.410,-
HEKIAHF
Laugavegi 170-172 Slmi 69 55 OO