Morgunblaðið - 11.02.1987, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 1987
Stokkseyringar fjölmenntu á fundinn í Gimli.
Stokkseyri:
Staða Hraðfrystihússins
rædd á fjölmenmim fundi
Möguleikar á aö endurskipuleggja starfsemina og koma rekstrinum í lag
Selfossi
HÚSFYLLIR var í Gimli, félags-
heimili Stokkseyringa, á opnum
borgarafundi, sem þar var hald-
inn síðastliðinn sunnudag um
málefni Hraðfrystihúss Stokks-
eyrar. Fyrirtœkið hefur fengið
greiðsiustöðvun til að gera nauð-
synlegar breytingar á rekstrin-
um. Greinilegt var að margir
óttast að illa fari fyrir frystihús-
inu, einkum í ljósi þess að vandi
þess er mikill og erfitt um vik
að auka hráefni. Hraðfrystihúsið
er undirstaða byggðar á Stokks-
eyri og kvíði fólks því auðskilinn.
Framsögumenn á fundinum voru
oddviti hreppsins, Margrét
Frímannsdóttir, Ólafur Óskarsson
framkvæmdastjóri Hraðfrystihúss-
ins og Guðmundur Malmquist
framkvæmdastjóri Byggðastofnun-
ar. Auk þess töluðu hreppsnefndar-
menn úr minnihluta og gagnrýndu
stjóm fyrirtækisins og meirihluta
hreppsnefndar. Auðheyrt var á
mörgum að hráefnisöflun þyrfti að
auka og töluðu menn í því efni um
að nýtt skip væri nauðsynlegt í stað
togarans Bjama Heijólfssonar.
Framsögumenn gerðu grein fyrir
aðstæðum og vanda frystihússins
hvert frá sínum bæjardyrum og
leiðum til úrbóta.
Taka þarf á öllum þáttum
Margrét Frímannsdóttir oddviti
sagði að manna á meðal hefði lengi
verið talað um að frystihúsið væri
á hausnum og því óttaðist fólk mjög
þessa greiðslustöðvun og héldi að
húsið væri í raun gjaldþrota, sem
hún lagði áherslu á að væri alls
ekki raunin. Hún sagði það hlutverk
laga um greiðslustöðvun að fyrir-
tækjum væri gefíð tækifæri að
koma lagi á sín mál. „Við trúum
því að hægt sé að rétta fyrirtækið
við, annars horfír við fólksflótti
héðan," sagði Margrét.
Hún sagði að taka þyrfti á öllum
þáttum fyrirtækisins og stjómun-
inni líka. Fjármál hreppsins færu
mikið eftir hvemig til tækist. Varð-
andi stjómun fyrirtækisins kvaðst
hún telja rétt að minnihluti hrepps-
nefndar ætti fulltrúa í stjóminni en
hreppurinn á 80% í Hraðfrystihús-
inu og skipar 3 fulltrúa í stjóm
þess. „Þetta tekst aldrei nema allir
standi saman,“sagði Margrét
Frfmannsdóttir oddviti.
Vandi undanfarinna
ára hefur hlaðist upp
Ólafur Óskarsson framkvæmda-
stjóri Hraðfrystihússins sagði
lausafjárstöðu fyrirtækisins slæma
og rakti helstu ástæðumar fyrir að
svo væri. í kjölfar bmna í húsinu
1979 hefði farið fram stórhuga
uppbygging í samræmi við aukn-
ingu í afla á þeim ámm. Samdráttur
í afla skömmu síðar hefði kippt
fótunum undan nýtingu hússins.
Þessar endurbætur hefðu orsakað
mikinn fjármagnskostnað og gert
stöðuna erfíða.
Rekstur Árborgar hf., útgerðafé-
lags togarans Bjama Heijólfssonar,
hefði lagst með miklum þunga á
Hraðfrystihúsið, einkum vegna þess
að aðrir eignaraðilar Árborgar hf.
hefðu ekki haft skilning á þýðingu
togarans fyrir íbúana. Hinn erfíði
rekstur togarans hefði gert að verk-
um að bátum frystihússins var ekki
haldið við og svo hefði verið komið,
að endurbótum á þeim varð ekki
frestað. Það var verkefni upp á 40
milljónir og er helsta orsök lausa-
skuldanna. Fyrirgreiðsla til þess
hefði fengist hjá sjóðum en hún
hefði farið í að greiða skuldir sem
þar vom fyrir. Kostnaður viðgerð-
anna hefði því verið tekinn úr
rekstri og skuldir hlaðist upp.
Ólafur benti á að þrátt fyrir erf-
iða stöðu væm öll lán í skilum hjá
Byggðastofnun og hjá Fiskveiða-
sjóði væri einungis hluti afborgana
í vanskilum.
Hann sagði að Hraðfrystihús
Stokkseyrar væri verst staðsetta
frystihúsið landfræðilega sem þýddi
mikinn akstur með afla og að sam-
skipti við sjómenn væm með
minnsta móti. Aukakostnaður
vegna þessa hefði verið 9 milljónir
á liðnu ári.
Ólafur sagði meginvanda frysti-
hússins vera að það fengi of lítið
hráefni. Skipakaup hefðu verið at-
huguð og mögulegt hefði verið að
auka aflann til hússins um 800 tonn
með skipi á sóknarkvóta, en staðan
leyfði það ekki. Skipakaup væm
þó ekki afskrifuð. Möguleikar væm
á því í stöðunni a leigja bátana til
rækjuveiða á inntjörðum til aðila
sem gætu útvegað bolfískafla á
haustin.
Hvergi verri staða
Guðmundur Malmquist fram-
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Guðmundur Malmquist framkvæmdastjóri Byggðastofnunar í ræðustól, aðrir f.v. Margrét Frímanns-
dóttir oddviti, Lárus M. Björnsson sveitarstjóri, sem stjórnaði fundinum, og Ólafur Óskarsson fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihússins.
kvæmdastjóri Byggðastofnunar
sagði að fyrir lægi að fiskvinnslu-
fyrirtæki þyrftu mikið fé til að losna
út úr erfíðleikum og að þurfa alltaf
að standa í að borga endalausa
vexti. Stofnunin hefði fengið heim-
ild til að taka 300 milljóna lán til
að leysa þennan vanda og sömuleið-
is bankakerfíð. Fiskvinnslufyrir-
tælq'um hefði verið sinnt en nokkur
væm eftir sem vísað hefði verið til
stofnunarinnar af bönkum, þar á
meðal Hraðfrystihús Stokkseyrar.
Bankamir treystu sér ekki til að
veita þessum fyrirtækjum viðbótar-
lán.
Guðmundur sagði að sér sámaði
hve fyrirtækin á landsbyggðinni
væm mörg illa stödd með lausafé
þó þau í raun væm forrík. Hann
sagði að kannanir hefðu verið gerð-
ar á fyrirtælqum og endurgreiðslu-
getu þeirra. Það verkefni sem við
væri að eiga á Stokkseyri væri
kvíðvænlegt því staðan væri hvergi
verri en hjá Hraðfrystihúsinu sem
ætti sér skýringar í ýmsum auka-
kostnaðarliðum vegna staðsetning-
ar og endurbyggingar. Endur-
greiðslugeta fyrirtækisins væri
slæm. Auka þyrfti tekjur og draga
úr útgjöldum, þar á meðal launaút-
gjöldum til að bæta stöðuna.
Guðmundur benti á að velvilji
væri fyrir hendi hjá Byggðastofnun
um skipakaup til þeirra svæða sem
misst hefðu skip burtu. Til þessa
verkefnis hefði stofnunin fengið
100 milljónir 1985. Hann sagði og
að við alla fyrirgreiðslu yrði áhersla
lögð á fyrirtæki sem væm undir-
staða byggðar. Hann ítrekaði að
greiðslustöðvun Hraðfrystihúss
Stokkseyrar þýddi ekki gjaldþrot
og að mörg fyrirtæki hefðu náð sér
á strik eftir slíkt. Mikilvægt væri
að endurskipulagning fyrirtækisins
tækist vel svo fyrirtækið byggðist
upp og yrði nógu öflugt til að sinna
sínu byggðarlagi.
Gagnrýni á stjórn
frystihússins og
hreppsnefnd
I almennum umræðum á eftir
framsöguræðum kom fram gagn-
rýni á stjóm Hraðfrystihússins og
meirihluta hreppsneftidar.
Steingrímur Jónsson hrepps-
nefndarmaður nefndi laxeldistöð
fyrirtækisins sem dæmi um vitlausa
fjárfestingu upp á 10 milljónir sem
ekki væri farin að skila arði. Hann
gagnrýndi meirihluta hreppsnefnd-
ar fyrir að halda minnihlutanum
utan við alla umfjöllum í stjóm fyr-
irtækisins. Hann hafði uppi efa-
semdir um að komast mætti út úr
stöðunni og nefndi dæmi um versn-
andi skuldastöðu frystihússins.
„Stjóm frystihússins hefur verið
með allar eigur okkar og við fáum
ekkert að vita. Þetta er allt í einni
helvítis kreppu," sagði Steingrímur.
Einar Sveinbjömsson, sem sæti
á í stjóm Hraðfrystihússins, benti
á að aðalfjárfestingin hefði átt sér
stað í bátunum og það hefði verið
nauðsynlegt svo þeir stöðvuðust
ekki. Hann minnti á að lán vegna
endurbóta á frystihúsinu væru dýr
og það væri ein skýringin á stöð-
unni.
Helgi ívarsson hreppsnefndar-
maður sagði lítið samráð vera haft
við minnihluta hreppsnefndar um
málefni frystihússins. Hann sagði
greiðslustövunina gefa vonir um að
byggðarlagið fengi að lifa. Helgi
kvaðst hafa varað við þessari þróun
á aðalfundum Hraðfrystihússins og
benti á versnandi stöðu hússins
milli einstakra ára. Einnig gat hann
þess að þrátt fyrir erfíðleika og
versnandi stöðu hefði meirihlutinn
kosið sömu stjómina aftur nú eftir
síðustu kosningar. Hann sagði að
þó ýmislegt bæri á milli manna í
skoðunum vildu allir standa að því
að fyrirtækið héldi áfram.
Einn fundarmanna varpaði fram
þeirri spumingu hvort ekki gæti
verið unnt að fá aukinn kvóta á
svæðið í staðinn fyrir þann kvóta
sem fór með togaranum Bjama
Herjólfssyni, sem seldur var á upp-
boði. Bent var á að slíkt væri ekki
möguleiki, fískveiðistefna stjóm-
valda leyfði slíkt ekki.
Ámi Johnsen alþingismaður