Morgunblaðið - 15.10.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1987
. ft** '*r*
• - •Zt**~*~
.............'
"% "* J?-'
Filippseyjar:
Sprengjutilræði
í miðborg Manilu
Búið í haginn fyrir setningn herlaga
Sem sjá má var ófagurt um að litast eftir sprenginguna.
Reuter
( Manilu, Reuter.
ÖFLUG sprengja sprakk í stóru
gistihúsi í Manilu í gær. Miklar
skemmdir urðu og særðust sjö
manns. Vamarmálaráðherra
landsins, Rafael Ileto, sagði i
framhaldi af þessu að hægt væri
að setja herlög hvenær sem þess
gerðist þörf og forsetinn skipaði
svo fyrir.
Kjör framkvæmdastjóra UNESCO:
Gífurleg spenna og óger-
legt að segja til um úrslitin
- segir Andri ísaksson, fulltrúi íslands
AMADOU M’Bow, hinn umdeildi
framkvæmdastjóri UNESCO,
Menningarmálastofnunar Samein-
uðu þjóðanna, tapaði í gær
tveimur atkvæðum er fram fór
fjórða atkvæðagreiðsla um næsta
framkvæmdastjóra samtakanna.
Helsti keppinautur hans Fredricio
Mayor frá Spáni bætti við sig einu
atkvæði og skilja nú aðeins tvö
atkvæði þá að. Afráðið hefur ver-
ið að úrslitaatkvæðagreiðslan á
milli þeirra tveggja fari fram á
föstudag. Að sögn Andra ísaks-
sonar, sem situr i framkvæmda-
nefnd UNESCO, fyrir íslands
hönd rfkir gífurleg spenna i höf-
uðstöðvunum og er með öllu
ógerlegt að segja til um hvor
þeirra hreppir stöðuna.
M’Bow, sem nýtur stuðings Afríkj-
uríkja og ríkja f Miðausturlöndum,
fékk 21 atkvæði í gær, tveimur færri
en í þriðju atkvæðagreiðslunni sem
fram fór á þriðjudag. Mayor fékk
hins vegar 19 atkvæði og bætti við
sig einu. „Hér gerast óvæntir at-
burðir nánast á hverjum degi,“ sagði
Andri ísaksson í samtali við Morgun-
blaðið í gær. „Þessu úrslit komu
mönnum á óvart,“ bætti hann við.
Að sögn Andra var ákveðið að
fresta lokaatkvæðagreiðslunni til
föstudagsins. „Menn vilja fá tíma til
að ráða ráðum sínurn," sagði hann.
Andri sagði ljóst að fímm ríki myndu
ráða úrslitum atkvæðagreiðslunnar,
Sovétríkin, Austur-Þýskaland, Búlg-
aría, Indland og Brasilía og að mjótt
yrði á mununum. Austantjaldsríkin
þijú hefðu fram að þessu stutt fram-
bjóðanda frá Búlgaríu en nú væri
ljóst að hann kæmi ekki til greina.
Aðspurður um hvort vitað væri hvom
frambjóðandann þijú fyrmefndu
ríkin myndu styðja sagði Andri
ógeming að segja til um það. „Vita-
skuld eru uppi ýmsar getspár," sagði
hann og bætti við að eftir því sem
best væri vitað hefðu Brasilfa og
Indland stutt M’Bow fram að þessu.
Tvö síðastnefndu ríkin hefðu mikil
áhrif innan þriðja heimsins. Kvaðst
Andri telja sýnt að féllu atkvæði
ríkjanna fimm á einn og sama fram-
bjóðandann myndi sá hinn sami fara
með sigur af hólmi.
í fréttaskeytum frá Reuters-
fréttastofunni segir að Frakkar hafí
sætt miklum þrýstingi frá ríkjum
Evrópubandalagsins vegna þeirrar
ákvörðunar að styðja M’Bow. Kvað
Andri þetta rétt vera og sagði ríki
Evrópubandalagsins ævinlega hafa
haft samráð sín á milli í svo mikil-
vægum málum sem framkvæmda-
stjórakosningum. Mönnum hefði
„blöskrað" þessi ákvörðun Frakka
en þeir hefðu enn ekki breytt afstöðu
sinni þrátt fyrir mikinn þrýsting f
þá veru. „Hér ríkir mikil spenna og
ógerlegt er að segja til um hvað
gerist. Menn verða að bíða til föstu-
dagsins," sagði Andri ísaksson.
Svo sem fram hefur komið í frétt-
um hafa íslendingar og fleiri ríki
látið að því liggja að þau muni endur-
skoða afstöðu sína til þátttöku í
UNESCO verði M’Bow endurkjörinn,
en hann þykir hafa misnotað aðstöðu
sína sem framkvæmdastjóri samtak-
anna. Aðspurður kvaðst Andri
ísaksson ekki geta sagt til um við-
brögð íslendinga yrðu niðurstöður
kosninganna þessar. Sagði hann
ríkisstjómar íslands að ákveða fram-
haldið.
Aðalráðstefna UNESCO fer fram
á tveggja ára fresti og þar fer hin
raunverulega atkvæðagreiðsla fram.
Hana sitja fulltrúar allra þeirra ríkja
sem aðild eiga að samtökunum. Van-
inn er sá að ráðstefna þessi leggi
blessun sína yfír einn frambjóðenda
sem framkvæmdanefndin, en þar
sifja 50 fulltrúar, mælir með. Hefur
það aldrei gerst í sögu samtakanna
að aðalráðstefnan hafni frambjóð-
anda til embættis framkvæmda-
stjóra.
Að sögn lögreglunnar var
sprengjutilræðið vel skipulagt, en
sprengjan sprakk um hádegisbil í
Manila Garden Hotel, sem er í
helsta athafnhverfí höfuðborgar-
innar. Enginn hefur enn lýst sig
ábyrgan fyrir sprengingunni, en
lögreglan leiddi getum að því að
uppreisnarhreyfíng kommúnista
staeði þar að baki.
Vamarmálaráðherrann varaði
menn við því að hægt væri að setja
herlög með örskömmum fyrirvara.
„Hún er uppi í hillu — áætlunin.
Þegar tíminn rennur upp . . . þurf-
um við bara að taka hana ofan úr
hillu og segja: ‘Þetta er áætlunin frú
forseti.’" Ileto bætti við að menn
þyrftu ekki að óttast setningu her-
laga. „Ef [setningar þeirra] þarf til
þess að varveita lýðræði okkar, hví
ekki?“
Corazon Aquino, forseti eyjanna,
sem hefur haft endurreisn lýðræðis
að meginmarkmiði sínu, sagdi á
mánudag að engin þörf væri á her-
lögum, en það var í fyrsta sinn, sem
hún hafnaði setningu þeirra alfarið.
Samkvæmt nýrri stjómarskrá
landsins þarf þingið að staðfesta
setningu herlaga innan tveggja sól-
arhringa frá setningu þeirra.
NOBELSVERÐLAUNIN
í eðlisfræði:
Starfsmenn IBM
fá verðlaunin
Stokkhólmi, Reuter.
SVISSLENDINGUR og Vestur-Þjóðveiji skipta með sér Nóbelsverð-
laununum í eðlisfræði í ár, rétt eins og í fyrra. Verðlaunin eru
að þessu sinni veitt fyrir að uppgötva nýtt efni sem er ofurleið-
andi við töluvert lægra hitastig en áður þekkist. Þessi nýi ofurleiðari
er talinn geta valdið byltingu í tölvuiðnaði.
Þeir félagar, Georg Bednorz, byltingu í þróun tölvubúnaðar.
Reuter
sem er 38 ára gamall Þjóðveiji,
og Alex Miiller sextugur Svisslend-
ingur starfa, eins og verðlaunahaf-
amir á síðasta ári, saman á
rannsóknarstofu IBM í Zurich í
Sviss. „Uppgötvun þeirra opnar
nýjar leiðir bæði í rannsóknum og
tækni", sagði prófessor Erik Karls-
son meðlimur sænsku akade-
míunnar við útnefninguna í gær.
Karlsson bætti við að líklega ætti
þessi uppgötvun eftir að valda
Efnið sem þeir Miiller og Bed-
norz þróuðu er efnablanda súrefnis
og kopars sem líkist í útliti
„keramiki". Efnið leiðir rafstraum
fullkomlega við -238°C, sem er
12°C hærra hitastig en aðrir þekkt-
ir ofurleiðarar. Við útnefninguna
sýndi prófessor Karlsson blaða-
mönnum hvemig segull svífur í
lausu lofti yfír ofurleiðaranum.
Sjálfír eru Miiller og Bednorz
hálf-hissa á þessari upphefð, enda
Svisslendingurinn Alex Mtiller og Vestur-Þjóðveijinn Georg Bed
norz sem skiptu með sér 12 miiyón króna Nóbels-verðlaunum í
eðlisfræði fyrir uppgötvun á nýjum ofurleiðara.
var hugmynd þeirra tekið fálega í
upphafí þegar þeir birtu ritgerð
um hugmyndir sínar í vísindariti í
apríl 1986. Nú er haft á orði að
svo miklar uppgötvanir sem þessi
eigi sér aðeins stað tvisvar á öld.
Ráðherra tækni- og rannsókna í
Vestur-Þýskalandi, Heinz Riesen-
huber, sagði í ávarpi sem hann
hélt til að óska þeim félögum til
hamingju með Nóbelsverðlaunin,
að uppgötvun þeirra væri ein sú
merkasta sem gerð hefði verið á
þessari öld. Þeir félagar hafa, auk
Nóbelsverðlaunanna, nýlega hlotið
Marcel Benoist-verðlaunin í Sviss
fyrir uppgötvun sína.
í efnafræði:
Veitt fyrir rannsókn-
ir á nýjum orkugjöfum
Stokkhólmi, Reuter.
Nóbelsverðlaunin í efnafræði voru að þessu sinni veitt þremur
vísindamönnum fyrir rannsóknir þeirra á nýjum orkugjöfum og
efnum, sem nota má við iðnframleiðslu og valda ekki mengun.
í niðurstöðum sænsku vísindaakademíunnar segir að niðurstöður
rannsóknanna séu mjög mikilvægar og kunni þær að hafa bylting-
arkenndar afleiðingar.
Verðlaunin voru veitt Frakkan-
um Jean-Marie Lehn og Banda-
ríkjamönnunum Donald Cram og
Charles Pedersen. Sá síðastnefndi
er 83 ára að aldri og er hann elsti
maðurinn sem hlotið hefur þessi
eftirsóttu verðlaun.
„Rannsóknir þeirra hafa opnað
mönnum sýn til nýrrar aldar þar
sem beitt verður tækni til að nýta
óþijótandi orku sólarinnar," segir
í niðurstöðu akademíunnar. Bo
Malmström, sem á sæti í sænsku
vísindaakademfunni, sagði
vísindamönnunum hafa í krafti
sameindarannsókna sinna tekist
að framleiða vetni með sólarorku.
Sagði hann að þegar hefðu verið
smíðaðar bifreiðar í Bandarílqun-
um em gengju fyrir vetni og líkur
þættu benda til að unnt yrði að
beita þessari tækni við orkufram-
leiðslu innan tuttugu ára.
Charles Pedersen er af norsku
bergi brotin en gerðist banda-
rískur ríkisborgari árið 1953.
Hann lagði grunninn að rann-
sóknarstörfum þeirra Jean-Marie
Lehns og Donalds Cram með sam-
eindarannsóknum sínum á sjö-
unda áratugnum. Rannsóknir
Pedersens leiddu til þess að efna-
fræðingum tókst að búa til nýjar
og mjög flóknar sameindir úr
þekktum frumefnum. í niðurstöð-
um vísindaakademíunnar segir að
rannsóknir þeirra Lehns og Cram
geti haft gífurleg áhrif á efnaiðn-
að framtíðinnar þar sem hugsan-
lega verði kleift að framleiða ný
efni, sem valdi ekki mengun , og
spilli því ekki náttúrunni.
Reuter
Jean-Marie Lehn á rannsóknar-
stofu sínni í Strassborg í
Frakklandi.
Verðlaunin nema alls 340.000
Bandarflqadölum (rúmar 13 millj-
ónir fsl. kr.) og skiptast á milli
þeirra þriggja. Þetta er í 86. skipt-
ið sem verðlaun eru veitt fyrir
framúrskarandi árangur í efna-
fræðirannsóknum.