Morgunblaðið - 23.10.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1987
Htargi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi ínnanlands. I lausasölu 55 kr. eintakíö.
Sviptingar
á Alþingi
Nokkuð stormasamt hefur
verið á Alþingi síðan það
kom saman í haust. Forseti
sameinaðs þings var ekki kjör-
inn án ágreinings í hans eigin
flokki. Snarpar umræður urðu
um efnahagsmál. Uppnám hef-
ur orðið vegna sláturhússins á
Bíldudal. Einn stjómarþing-
manna flytur frumvarp til að
stemma stigu við valdi flármála-
ráðherra til að hrófla við sölu-
skatti. Frumvarp um húsnæðis-
mál er lagt fram af ráðherra
Alþýðuflokksins án þess að
þingflokkar Framsóknarflokks
og Sjálfstæðisflokks hafl lagt
blessun sína yfir það.
Sú stefna hefur verið rflqandi
og henni fylgt í framkvæmd
eftir því sem kostur hefur verið,
að mál eru brædd saman í þing-
flokkum og síðan standa menn
sameinaðir að afgreiðslu þeirra,
þegar þau koma til afgreiðslu í
þinginu. Hefur það jafnan þótt
nokkrum tíðindum sæta, ef einn
þingmaður úr stjómarliði hefur
neitað að styðja frumvarp ríkis-
stjómar. Hafa ij'ölmiðlar verið
á höttunum eftir yfírlýsingum
þeirra, sem þennan kost hafa
valið, og þeir hafa jafnvel átt
auðveldara með að koma sjónar-
miðum sfnum á framfæri en
hinir, er mynda meirihlutann.
Sá kostur, sem valinn var í
Sjálfstæðisflokknum við kjör á
forseta sameinaðs þings, og
aðferðin, sem stjómarflokkamir
hafa valið, við framlagningu
frumvarpsins um húsnæðismál,
benda til þess, að ekki sé lögð
jafn mikil áhersla á það og áð-
ur, að ná samkomulagi innan
þingflokka eða milli þingflokka
ríkisstjómar, áður en mál em
lögð fram. Það hlýtur að ráðast
mjög af heildarfylgi ríkisstjóma
hveiju sinni hve lausan tauminn
einstakir þingmenn geta fengið,
þegar tekin er afstaða til ein-
stakra mála. Ríkisstjóm hefur
yfirlýstan stuðning að minnsta
kosti 39 þingmanna af 63, og
40 ef Karvel Pálmason, einn
þingmanna Alþýðuflokksins,
tekur afstöðu með flokki sínum.
Stjómin hefur því góðan meiri-
hluta og einstakir þingmenn
geta hlaupið út undan sér, eins
og kallað er, án þess að lífí
sljómarinnar sé beinlínis ógnað.
Ríkisstjómin er á hinn bóginn
mynduð með stuðningi þriggja
flokka. Samráð í því skyni að
ná einni sameiginlegri niður-
stöðu er því tímafrekara nú en
þegar tveir flokkar sátu við
stjóm. Þeirri staðreynd mega
þingmenn og forystumenn í
stjómmálum ekki gleyma í óða-
gotinu, að lýðræði er í eðli sínu
tímafrek aðferð til að stjóma.
Þeir sem aðhyllast það verða
að gefa sér nægan tíma vilji
þeir ná víðtækum stuðningi.
Af þingmönnunum 63, sem
kjömir voru í aprfl sl., er 21,
sem ekki sat á síðasta þingi.
Af þessum hópi em 11, sem
koma nú í fyrsta sinn til starfa
í þinghúsinu. Aðrir hafa verið
varamenn eða sátu á þingi ein-
hvem tíma fyrir 1983. Þessi
umskipti kunna að hafa sitt að
segja um yfirbragð þingstarfa.
Það þarf síður en svo að vera
ámælisvert, að ákvarðanir fyrir
luktum dymm þingflokka séu
ekki jafn veigamiklar og áður.
Tíðarandinn krefst þess ef til
vill, að einstakir þingmenn viðri
skoðanir sínar meira en áður
fyrir opnum tjöldum. Mestu
skiptir, að haldið sé á málum
af skynsemi og festu, þannig
að traust almennings á þessari
æðstu valdastofnun þjóðarinnar
vaxi en dvíni ekki enn frekar.
Styrkjum
Slysavarna-
félagið
*
Idag heflast svokallaðir
merkisdagar Slysavamafé-
lags íslands og þeim lýkur á
sunnudag. Sölufólk gengur í
hús um allt land og býður barm-
merki til kaups. Það fé, sem
safnast við merkjasöluna, verð-
ur notað til að efla sjóslysavam-
ir, meðal annars til að kaupa
hraðskreiða björgunarbáta.
Annar búnaður fyrir björgunar-
sveitir verður einnig keyptur og
ætlunin er að efla slysavama-
skóla félagsins og almennt
fræðslustarf meðal sjómanna.
Vegna sögu sinnar og afreka
félagsmanna höfðar Slysa-
vamafélag íslands sterkt til
allra íslendinga. Öllum er okkur
ljóst hve mikið öryggi starfsemi
þess hefur veitt þeim, sem
sækja sjó vegna atvinnu sinnar.
Nú, þegar notkun báta og skipa
til skemmtunar í tómstundum
er að aukast, fær starfsemi fé-
lagsins nýtt gildi í hugum
margra. Morgunblaðið skorar á
lesendur sína og aðra lands-
menn að sýna hug sinn til
Slysavamafélags íslands f verki
með því að kaupa barmmerki
því til stuðnings nú um helgina.
Fridarverðlaunin 1987
Azcona forseti Hondúras.
Daniel Ortega, forseti Nig-
aragúa.
Duarte forseti E1 Salvador.
Samið um rás
byltingarimiar
Frumkvæði Oscars Arias við að stilla til friðar 1 Nicaragúa
kann að valda straumhvörfum í þróun mála í Mið-Ameríku
Þær breytingar, sem orðið hafa á
pólitískum viðhorfum í Mið-
Ameríku, eftir að Oscar Arias
Sanchez, forseti Costa Rica, lagði
hinn 7. ágúst sl. fram ítarlegar frið-
artillögur sínar á sameiginlegum
fundi allra fímm forseta Mið-
Ameríkuríkjanna, kunna að valda
straumhvörfum í heildarstefnu og
stjómmálaþróun þessara langhijáðu
ríkja. í fyrsta sinn um Iangan aldur
örlar þó á einhverri von um að eins
konar lýðræði og einhvers konar
friður geti loks komizt á í þessum
heimshluta.
Arias forseti hefur vissulega kom-
ið fram á sjónarsviðið sem bæði
hygginn og framsýnn stjómmála-
maður, og — það sem ef til vill er
ekki síður mikilsvert á hans heima-
slóðum, hann hefur þegar sýnt fram
á, að hann hefur til að bera elju-
semi, sterkan vilja og nægilegt áræði
til að takast í alvöm á við þann
margþætta pólitíska vanda, sem fyr-
ir hendi er í Mið-Ameríku og reyna
að breyta stöðu mála þar.
— Það era þessir eiginleikar Arías
forseta og áræði hans, sem fært
hafa honum hina mikilsverðu viður-
kenningu norsku nóbelsnefndarinn-
ar. Veiting friðarverðlauna Nóbels
1987 til handa Oscar Arías Sanchez
forseta hefur og yfírleitt mælzt mjög
vel fyrir og þykir val nefndarinnar
í þetta sinn til sóma.
Loft allt lævi blandið
Það er vissuiega ekki til lítils
mælzt í friðartillögum Ariasar for-
seta: Hann ætlast raunveralega til
þess, að hin ríkjandi stjóm Sandin-
ista í Nicaragua, kúvendi stefnu
sinni og leysi þannig erfiðasta hnút-
inn í pólitískri flækju Mið-Ameríku.
Og Arias forseti veit líka, hve erfitt
verk er fyrir höndum í Nicaragua:
„í fyrsta sinn í mannkynssögunni
eram við að fara þess á leit við
marxíska ríkisstjóm, að hún snúist
til lýðræðislegra stjómarhátta og
skapi reyndar það frjálsræði innan-
lands, að mismunandi þjóðfélagsöfl
fái notið sín, og það á að gerast á
90 dögum."
Margar þær kröfur, sem gerðar
eru á hendur stjómar Nicaragua í
friðartillögum Ariasar forseta, þylq'a
strangar og erfiðar að uppfylla þar
suðurfrá. Nokkrar þær helztu era
þessar Að bæjar- og sveitarstjómar-
kosningar verði haldnar I landinu
hið fyrsta, en slíkum kosningum
hefur nú verið frestað um árabil; að
allir þeir þegnar landsins, sem sitja
núna í fangelsi vegna stjómmála-
skoðanna sinna, verði þegar í stað
látnir lausir og þeim gefnar upp
sakir; að neyðarlög þau, sem Nic-
aragua er nú stjómað eftir, verði
numin úr gildi, en þessi lög fela m.a.
í sér, að margs konar almenn þegn-
Friðarverðlaun Nobels til Oscars
Arias Sanchez, forseta Costa
Rica.
réttindi hafa verið afnumin um langt
skeið; að öllum stjómmálaflokkum
verði aftur leyft að starfa óhindrað;
að blöð stjómarandstöðunnar fái
aftur að koma út; að einar fimm
útvarpsstöðvar í einkaeign fái aftur
að senda ótraflað út dagskrár sínar;
að þeir nicaragúanskir þegnar, sem
flúð hafa land eftir valdatöku
Sandinista-stjómarinnar, fái að snúa
óáreittir heim aftur og geti þar ver-
ið óhultir um líf sitt.
En það er samt ýmislegt í friðar-
tillögunum, sem freistar sandinista-
valdsmönnunum í Nicaragua einmitt
um þessar mundir. Þeir eygja þama
möguleika á að lifa af þá orrahríð,
sem andstæðingar þeirra gera að
þeim, en þar era kontra-skæraliðar
fremstir í flokki. Og sandinistum
sjálfum leikur auk þess hugur á að
ná fram breytingum til batnaðar í
innanríkismálum landsins. Kontra-
skæraliðar era á hinn bóginn teknir
að velta því fyrir sér, hvar þeir eigi
þá að verða sér úti um skotfæri og
vistir, ef skriður fer að komast á
friðaráætlun Ariasar. Bandaríkja-
stjóm er mjög svo tvístígandi
andspænis tillögunum og hefur þar
með greinilega verið slegin út af
laginu í stefnu sinni í málefnum
Mið-Ameríku. Almenningur S Nic-
aragua og í nágrannalöndunum
bíður milli vonar og ótta um, hver
framvinda mála verður.
Djúpt sokknir
Mið-Ameríkuforsetamir fimm
voru ekki einir um að samþykkja
stuðning sinn við tillögur Ariasar frá
Costa Rica. Ráðstefnuna sátu einnig
13 utanríkisráðherrar, bæði frá
Mið-Ameríku og frá hinum svoköll-
uðu Contadora-ríkjum, þ.e. frá
Panama, Venzúela, Colombíu og
Mexíkó og frá „stuðnings-ríkjum"
þeirra, Brasilíu, Argentlnu, Úrúguay
og Perú. Auk þeirra vora með í ráð-
um aðalritarar Sameinuðu þjóðanna
og Samtaka Ameríkuríkja. Ef Ró-
manska Ameríka á sér yfírleitt
nokkum sameiginlegan málsvara,
þá er óhætt að segja að hann væri
þama að finna í þessari ráðstefnu.
Skipuð var sérstök eftirlitsnefnd,
sem á að að sjá um, að öllum skilyrð-
um, sem fram komu í friðartillögun-
um, yrði dyggilega fylgt og þau í
heiðri haldin.
í Nicaragúa bragðust sandinistar
hart við. Stjómin flýtti sér að skipa
nefnd til að vinna að „þjóðarsátt",
og jafnvel hinn óþreytandi gagnrýn-
andi sandinista-stjómarinnar,
Miguel Obando y Bravo kardínáli í
Nicaragúa, hlaut sæti í nefndinni.
Hinir kommúnísku valdhafar Nic-
aragúa, þ.e.a.s. sandinistar era í
úlfakreppu; her þeirra telur um
75.000 manns, stjómin telur sér
samt sem áður ógnað af 12.000
manna herstyrk kontra-skæraliða,
sem búnir era að mestu bandarískum
vopnum og hafa hingað til ekki látið
deigan síga í baráttu sinni gegn
kommúnistasljóminni. Efnahagur
Miguel Obando y Bravo kardínáli
leggja blessun sina yfir sandinistt
landsins er I algjöra öngþveiti, verð-
bólgan er yfir 700%. Nýlega varð
Daniel Ortega, forseti Nicaragúa,
að tilkynna landslýð 100% hækkun
á benzíni og að leyfílegur benzín-
skammtur á bifreið yrði minnkaður
um helming. Rússar reynast ekki
lengur eins hjálpsamir við sandin-
istastjómina og nýlega birtist jafnvel
grein í málgagni sovézku stjómar-
innar, ízvestfu, „um „sníkjudýra-
lífshætti, brask, spillingu og
skipulagða svikastarfsemi í Nic-
aragúa sandinista". Samtímis hefur
smásaman verið að draga verulega
úr aðstoð vestrænna ríkja við Nic-
aragúa, en með vissum tilslökunum
I lýðræðisátt vonast stjómvöld eftir,
að vinir þeirra á vesturlöndum verði
aftur örlátari á fé og þjálpargögn.
Ef vonimar rætast...
Framkvæmd friðaráætlunar Ar-