Morgunblaðið - 23.10.1987, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 1987
31
Viðskiptaráðherra í umræðum um Útvegsbankamálið:
Einum aðila verður ekki seld-
ur meirihluti í ríkisbanka
SALA Á hlutabréfum ríkisíns i
Útvegsbanka íslands kom til
umræðu utan dagskrár í samein-
uðu þingi í gær. Var það Svavar
Gestsson (Abl.-Rvk.) sem hóf
umræðurnar. í umræðunum
sagði Jón Sigurðsson, viðskipta-
ráðherra, að bæði tilboðin væru
enn i athugun en ekki kæmi til
greina að selja öðrum aðilanum
meirihluta i bankanum.
Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
sagðist vilja heyra hugmyndir ríkis-
stjómarinnar um framtíð Útvegs-
bankans og hvaða leiðir hún hygðist
fara í málinu. Sagði hann meðferð
stjómarinnar á málinu vera „klúð-
urslega". Tilboð Sambands
íslenskra samvinnufélaga jafngilti
kaupum, að mati flestra lögfræð-
inga í landinu. Því hefði þó verið
hafnað vegna „hótana Þorsteins
Pálssonar" um stjómarslit.
Svavar sagðist hafa heyrt að
áhugi þeirra tveggja aðila er gert
hefðu tilboð í bankann færi þverr-
andi og þeir myndu innan skamms
lýsa því yfir að þeir vildu ekki koma
nálægt málinu lengur.
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra, sagðist vera ósammála
Svavari í þeim efnum að óeðlilegur
dráttur hafi verið á meðferð málsins
og spurði hvort hann hefði frekar
æskt þess að öðmm hvomm tilboðs-
gjafanum yrði afhentur meirihluti
í Útvegsbankanum eða öðmm ríkis-
banka. Því hefði hann ekki hug á
og væri enn að leita að lausn sem
tryggði almenningshagsmuni betur.
Ef til vill væri líka skynsamlegt
að bíða eftir niðurstöðu matsnefnd-
ar er ynni að úttekt á stöðu bankans
og jafnvel endurmeta hlutabréfin í
ljósi hennar. Þessi skýrsla yrði birt
MÞinfil
.F ' '■> ' ' ' " s ""
Alþingi er hún væri tilbúin.
Viðskiptaráðhera sagði það vera
stefnu ríkisstjómarinnar að breyta
ríkisbönkum f hlutafélagsbanka, að
vinna að sammna banka og að
dreifa eignaraðild í þeim eftir föng-
um. Hefði hann myndað afstöðu
sína til sölu Útvegsbankans með
þessi markmið f huga.
Lögin um sölu Utvegsbankans
væm að hans mati ekki lausn á
vanda bankakerfisins í heild þar
sem þau næðu aðeins til bankans
sjálfs. Nú væri verið að vinna að
tillögum um endurskipulagningu
bankakerfisins og einnig vonaði
hann að boðuð samræming á skatt-
lagningu tekna af eignum gerði
myndun almenningshlutafélaga
auðveldari.
Ingi Björn Albertsson (B.-Vl.)
sagði viðskiptaráðherra vera kom-
inn út f ógöngur í þessu máli. Annað
hvort ætti að ákveða sölu til eins
aðila eða hætta við sölu.
Hreggviður Jónsson (B.-Rn.)
sagði starfsemi Útvegsbankans
hafa snúist til betri vegar þrátt
fyrir áföll. Nú ætti að gera núver-
andi starfsfólki kleift að reka
bankann í friði.
Sagði Hreggviður að ríkið væri
þegar búið að selja SÍS bankann,
engin undankomuleið væri f sölu-
skilmálunum. Spurði hann hvenær
rfkið ætlaði að afhenda bankann
og ef það yrði ekki gert hversu
háar skaðabætur yrðu greiddar
vegna samningsbrots.
Guðmundur Ágústsson (B.-Rvk.)
sagði völd þeirra fáu og stóm í þjóð-
félaginu aldrei hafa komið jafn
glögglega upp á yfírborðið og í
þessu máli. Það skipti fólkið í
landinu litlu máli hvor hópurinn
myndi kaupa bankann. Taldi Guð-
mundur að SÍS ætti bæði lagalegan
og siðferðilegan rétt á kaupunum.
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.-
Rvk.) sagði nauðsynlegt að koma
á hagræðingu f bankakerfinu. Þeg-
ar framtíð Útvegsbankans var
ákveðin á síðasta þingi hefði
Kvennalistinn talið einu raunhæfu
leiðina vera að sameina bankann
við aðra rfkisbanka. Spurði hún
hvort þetta hefði verið rætt nú.
Jón Magnússon (S.-Rvk.) þakk-
aði viðskiptaráðherra fyrir þær
yfirlýsingar að niðurstaða mats-
nefndar yrði birt á Alþingi og að
hann myndi ekki láta einn aðila fá
meirihluta í bankanum. Sagði Jón
að ef selja ætti ríkisbanka þyrfti
að tryggja valddreifingu. Afstaða
Borgaraflokksins f málinu hefði
komið honum á óvart. Gæti hann
ekki skilið hana öðm vísi en svo
að þeir krefðust þess að SÍS yrði
afhentur bankinn. Það taldi hann
ekki æskilegt því það væri ekki í
anda valddreifíngar að afhenda
annað hvort SÍS eða 33-menning-
unum meirihluta.
Jón Baldvin Hannibalsson,
ísland styður tillögu
Mexíkó og Svíþjóð
í umræðum á Alþingi í gær um
tillögu Guðrúnar Agnarsdóttur
(Kvl.-Rvk.) og annarra þingmanna
Kvennalistans um frystingu lqam-
orkuvopna lýsti Steingrímur
Hermannsson, utanríkisráðherra,
sig samþykkan henni og sagði að
ísland myndi styðja efnislega sam-
hljóða tillögur, sem á undanfömum
árum hafa verið fluttar á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna, og gjaman
verið kenndar við Mexfkó og
Svíþjóð. íslendingar hafa hingað til
setið hjá við atkvæðagreiðslu um
tillöguna. Sagði Steingrímur að nú
væri breytt andrúmsloft í heims-
málum frá því fyrir ári sfðan og
veldi það þessari nýju afstöðu.
Dómstóll í
skattsvikamálum
í umræðum í efri deild um tekju-
og eignaskatt á miðvikudag lýsti
Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegs-
ráðherra, því yfír, að til greina komi
að hans mati að koma hér á fót,
tímabundið, sérstökum dómstól í
skattsvikamálum, en Svavar Gests-
Málefni Útvegsbanka íslands komu til umræðu utan dagskrár &
Alþingi í gær.
t fjármálaráðherra, sagði að það
sem vakti fyrir mönnum við sölu
bankans væri að tryggja hagsmuni
ríkissjóðs og sú grundvallarregla
að að draga úr forræði ríkisins í
bankakerfinu.
Halldór Blöndal (S.-Ne.) sagð-
ist undrandi á einhliða áherslu
flárgæslumanns ríkissjóðs á hags-
Stuttar þingfréttir
son (Abl.-Rvk) hefur mælt fyrir
frumvarpi um það efni. Ráðherrann
tók fram að það væri ekki ágalla-
laust að koma á fót mörgum
sérdómstólum. Hinsvegar bæri að
athuga, hvort ekki væri rétt að
koma hér á fót slfkum sérdómstóli
til ákveðins tíma, til að herða á
meðferð skattsvikamála.
Dounreay mótmælt
Hjörleifur Guttormsson (Ab.-Al.)
ásamt fimm öðrum þingmönnum
hefur lagt fram þingsályktunartil-
lögu þar sem lagt er til að Alþingi
feli ríkisstjóminni að bera fram
formleg mótmæli vegna stækkunar
endurvinnslustöðvarinnar fyrir
kjamorkuúrgang í Dounreay f
Skotlandi.
Kennaramenntun
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) ásamt fjórum öðrum þing-
mönnum Alþýðubandalagsins hefur
lagt fram þingsályktunartillögu um
framtíðarskipun kennaramenntun-
ar. Gert er ráð fyrir að rfkisstjómin
láti endurskoða inntak og skipan
muni ríkisins. Fýrst og fremst ættu
menn að hafa f huga hagsmuni
þess fólks sem hefði fé sitt í bankan-
um. Sagðist Halldór vera sammála
því að ef ríkisbanki yrði seldur ætti
eignaraðildin að vera í sem flestra
höndum. Hann myndi jafnvel leggja
til að allir íslendingar fengju hlut
í bönkum, yrðu þeir seldir.
kennaramenntunar fyrir gmnn-
skóla- og framhaldsskólastig.
Fyrirspumir
Jón Magnússon (S.-Rvk) spyr
viðskiptaráðherra hvort nýlega hafí
verið gerðar kannanir á þvf hvers
vegna almennt vömverð er hærra
hér á landi en í nágrannalöndum,
hvort samkeppnishömlur eða sam-
ráð söluaðila og framleiðenda um
verðlagningu valdi hækkun verðs
og hvort farmgjöd til landsins séu
eðlileg miðað við farmgjöld í ná-
grannalöndum.
Olafur Ragnar Grímsson (Abl,-
Rn.) spyr utanríkisráðherra spum-
inga um byggingarkostnað á
Flugstöð Leifs Eiríkssonar og
rekstrarútgjöld fyrirtækja sem em
þar leigutakar.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) spyr menntamálaráðherra um
byggingu fyrir náttúrufræðisafn.
Guðrún Helgadóttir (Abl.-Rvk.)
spyr félagsmálaráðherra um aðild
íslands að norræna umhverfis-
vemdarsamningnum.
Steingrímur J. Sigfússon (Abl.-
Ne.) spyr menntamálaráðherra
nokkurra spuminga um námslán.
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra um erlend heiti á
íslenskum fyrirtækjum:
Vakandi umræða besta vörnin
gegn erlendum aðskotaheitum
GUÐRÚN Helgadóttir (Abl.-
Rvk.) spurði Jón Sigurðsson,
viðskiptaráðherra.í sameinuðu
þingi á þriðjudag um erlend heiti
á islensktun fyrirtækjum. Taldi
hún þróunina vera í þá átt að
fleiri fyrirtæki bæru erlend heiti
en áður og vildi vita hvort við-
skiptaráðherra hygðist sporaa
við þeirri þróun. 1 svari sinu
sagðist viðskiptaráðherra hafa
áhyggjur af þessari þróun en
hann teldi ekki vist að lagasetn-
ing værí besta lausnin. Áhrífarik-
asta vörain værí vakandi
umræða um nauðsyn þess að
verada tunguna gegn erlendum
aðskotaheitum.
Guðrún Helgadóttir (Abl.-
Rvk.) sagði að þrátt fyrir yfírlýsing-
ar nokkurra fyrrverandi viðskipta-
ráðherra að baríst yrði gegn þeirri
þróun að íslensk fyrirtæki bæm
erlend nöfn héldi hún áfram. Nú
hefði nýlega verið opnuð mikil við-
skiptahöll í Reylqavík og hétu
langflest fyrirtæki í henni erlendum
nöfnum. Sömu sögu væri að segja
um helstu verslunargötu borgarinn-
ar og nú hefði landsbyggðin f æ
rfkara mæli tekið upp þennan sið.
Hún spyrði því viðskiptaráðherra
hvort hann teldi það samræmast
lögum um verslanaskrár, fírmu og
prókúmumboð, nr. 42/1903, sbr.
lög nr. 57/1982, að æ fleiri fslensk
fyrirtæki beri erlend heiti. Hvort
viðskiptaráðherra hefði gert gang-
skör að því að farið væri að þeim
lögum teldi hann svo ekki vera og
hvort hann hygðist spoma við þeirri
þróun að íslensk fyrirtæki beri er-
lend nöfn. Sé svo, til hvaða ráða
hyggst ráðherra grípa?
Lögin ekki afturvirk
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra, sagði að f lagatextanum sem
fyrirspyijandi vitnaði til segði efnis-
lega, að hver sá er rekur verslun,
handiðnað eða verksmiðjuiðnað
skuli nefna fyrirtæki sitt eða at-
vinnustarfsemi nafni er samrýmist
fslensku málkerfí að dómi skrásetj-
ara. Ef ágreiningur yrði út af nafni
mætti skjóta honum til Ömefna-
nefndar.
Skráningu væri þannig háttað
að utan Reykjavíkur önnuðust
þessa skráningu embætti sýslu-
manna og bæjarfógeta, en í
Reykjavík firmaskrá borgarfógeta-
embættisins og svo fyrir landið allt
hlutafélagsskrá. Skrásetjaramir
vektu athygli á því að lög nr.
57/1982 og 67/1985 væm ekki
afturvirk og því ýmis erlend heiti
fyrirtækja lögleg sem bijóta mundu
í bága við lög ef menn vildu gefa
þau nú. Nefndi viðskiptaráðherra
sem dæmi nöfn á borð við Holly-
wood, Broadway og Winnys sem
hefðu verið skráð áður en lögin
tóku gildi. Frá gildistöku laganna
hefðu skrásetjaramir í mörgum til-
fellum neitað að skrá fyrirtækja-
heiti sem þeir hefðu ekki talið
samrýmast fslensku málkerfi;
Viðskiptaráðherra sagði auðvitað
mörg álitamál koma upp þegar skrá
ætti nöfn á fyrirtækjum og kæmu
þar ekki einungis við sögu erlend
fyrirtælqaheiti heldur lfka heiti, sem
ættu að heita á fslensku, en menn
vildu mynda með erlendum hætti.
Dæmi um þetta gæti verið nöfn
eins og „Við sjávarsíðuna", sem var
reyndar samþykkt að fengnu áliti
Ömefnanefndar. Einnig kæmu upp
ný álitamál þegar íslensk fyrirtæki
tengdust erlendum viðskiptakeðjum
og byggðu afkomu sfna að verulegu
leyti á alþjóðlegri auglýsinga- og
kynningarstarfsemi, sem keðjan
stæði fyrir.
Nýlegt dæmi um þetta væri nafn
á veitingastað í Kringlunni og á
hóteli við Sigtún. Þegar búið hefði
Jón Sigurðsson
verið að Qalla um þessi nöfn, í sam-
ráði við formann Ömefnanefndar,
hefði verið mótuð ný regla, sú að
hægt væri að hafa erlend orð sem
síðari hluta í heiti slfkra fyrirtækja.
Á sfðustu mánuðum hefðu þannig
verið skráð fyrirtækin „Hótel Sig-
tún, Holiday Inn“ og „Harðrokks-
kaffi, Hard Rock-Café“. Hér væru
mörkin við vörumerki ekki mjög
glögg og þvf úr vöndu að ráða þar
sem erlend vörumerki væru notuð
hér í fullum rétti og reyndar vemd-
uð af alþjóðlegum samþykktum.
Lögin ná ekki upphaf-
legum tilgangi
Sagði viðskiptaráðherra að sér
fymdist sem skráningu væri fram-
fylgt samkvæmt lögunum þótt að
um einstakar skráningar mætti
deila. Hitt væri þó ljóst að lögin
næðu ekki fyllilega þeim tilgangi
sem margir teldu að náð yrði með
setningu þeirra. Sagði hann að
formaður Ömefnanefndar, Þórhall-
ur Vilmundsson, hefði f grein í
Morgunblaðinu bent á eins konar
málamiðlunarlausn, sem hann
myndi kanna nánar. í henni fælist
að verslunum og öðrum fyrirtækj-
um yrði gert skylt að hafa jafnan
uppi íslenskt nafn við hlið hins er-
lenda heitis.
Varðandi þá spumingu fyrir-
spyrjanda hvort hann hefði gert
gangskör að því að farið væri eftir
lögum um nafngiftir á íslenskum
fyrirtækjum sagðist viðskiptaráð-
herra ekki hafa haft bein afskipti
af þeim þá rúmlega 100 daga sem
hann hefði gegnt ráðherrastarfí.
Hann myndi þó leggja það fyrir
skrásetjarana að vanda fram-
kvæmdina eftir föngum þó að hann
óttaðist að lagahliðin væri ekki sér-
lega áhrifarík.
í þriðja lagi var viðskiptaráð-
herra spurður hvort hann hygðist
spoma við þeirri þróun að fslensk
fyrirtæki beri erlend nöfii og þá til
hvaða ráða hann hygðist grípa.
Sagðist hann afdráttarlaust vilja
spoma gegn þeirri þróun en yrði
að viðurkenna að hann hefði ekki
lausn á reiðum höndum. Hann héldi
satt að segja að engin einföld opin-
ber lausn kæmi til f þessu máli og
alls ekki vfst að lausnin feldist f
breyttum lögum. Helst væri hægt
að veijast þessari mengun með vak-
andi umræðu í þjóðfélaginu um
nauðsyn þess að varðveita tunguna
frá slíkum aðskotaheitum.
Áhrífaríkasta leiðin væri að upplýsa
almenningsálitið og styðja það
röggsamlegri framkvæmd á lögum.