Morgunblaðið - 29.12.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1987
Bjórstríðið
eftir Þorstein Úlfar
Björnsson
Að undanfömu hefur verið háð
hér á landi stríð um áfengt öl og
sýnist sitt hveijum. Þetta er nokkuð
sem mér gengur fremur illa að
skilja þar sem áfengt öl fæst hér í
matvöruverslunum. Þar á ég við
léttöl að styrkleika allt að 2,25%.
Mörg þung orð verið látin falla og
röksemdirnar og rakaleysan flogið
sitt á hvað því eins og títt er um
stríðsaðila hafa báðir að sjálfsögðu
rétt fyrir sér. Á stundum virðist
manni þó málflutningur bjórand-
stæðinga minna lítið eitt á ofstæki
Irana undir stjórn Kómeinís erki-
klerks. Til dæmis röksemdin að
bjórinn ýti undir drykkju unglinga.
Af málflutningi bjórandstæðinga
mætti ætla að velflestir unglingar
landsins yrðu frávita og ofurölvi af
bjórþambi ef drykkurinn sá yrði
lejrfður. Auðvitað prófa flestir ungl-
ingar bjórinn, en að þeir væru meira
og minna fullir alla daga held ég
að sé fráleitt. Auk þess held ég að
það væri gæfulegra fýrir alla aðila
að unglingamir slægju saman í eins
og einn og einn bjórkassa (því auð-
vitað gætu þeir fengið einhvern til
að kaupa fyrir sig bjór eins og ann-
að áfengi í ÁTVR) fremur en að
kaupa flösku af sterku brenndu víni.
Það er af sterku, brenndu víni sem
þeir verða frávita og ofurölvi en
ekki af bjór. Satt að segja efast ég
stórlega um að hægt sé að drekka
sig ofurölvi af bjór og tl' það er
hægt, reikna ég með að magnið
eitt geri það að verkum að viðkom-
andi verði veikur. Það segir mér
fólk sem hefur upplifað það að
bjórgubb sé næstum eins vont og
að kasta upp mjólk.
En hvað er það sem fyrst og
síðast stjómar áfengisneyslu ungl-
inga. Það er tískan og tíðarandinn.
Ég bygg að flestum renni í gmn
að unglingar em nokkuð áhrifa-
gjamir og gjamt að fylgja tískunni,
þ.e. tísku og félagslegum stöðlum
hópsins sem þeir tilheyra.
Nýlega var gerð úttekt á neyslu-
venjum í Bretlandi og_ þá kom
ýmislegt skondið í ljós. Árið 1967,
árið eftir að Bretar unnu heims-
bikarinn í knattspymu og Straw-
berry fíelds forever með Bítlunum
komst í fyrsta sæti breska listans,
dmkku 95% ungra Breta mestan
partinn sterkan bjór, þ.e. bitter, ale
og stout, en aðeins 5% dmkku létt-
öl eða lager eins og þeir nefna það
gjaman. Og merkilegt nokk, þetta
léttöl var mest dmkkið í Skotlandi
og em þó Skotar fyrir margt annað
betur þekktir en hófsemi í drykkju.
1987 hafa þessi hlutföll milli léttöls
og sterkara breyst all vemlega. Nú
er talið að milli 40—45% drekki létt-
öl og að þessar tölur komi til með
að vera 60—65% eftir 1990. Það
er kannski ekki að furða því bresk-
ur bjór hefur nú sjaldnast verið
þekktur fyrir bragðgæði og 1967
var úrval léttöls langt frá því að
vera það sem það er í dag.
Þorsteinn Úlfar Björnsson
„Það er af sterku,
brenndu víni sem þeir
verða frávita og ofur-
ölvi en ekki af bjór.
Satt að segja efast ég
stórlega um að hægft sé
að drekka sig ofurölvi
af bjór.“
Nú em í Bretlandi um 40 tegund-
ir af „draughts" (sterkur bjór úr
tunnu) en hvorki fleiri né færri en
240 tegundir léttöls. Þá em ótalin
merkin af óáfengum og mjög veik-
um pilsner (undir 2,25%) sem hafa
rokið upp í sölu. En hvers vegna?
Em Bretar hættir að detta í það
eða hvað? Framkvæmdastjóri hjá
stóm bjórdreifíngarfyrirtæki lýsti
þessu þannig: „Þetta er bara enn
eitt dæmið um vald neytendanna.
Fjöldanum öllum af ungu fólki
fínnst það ekki „flott“ að vera
dmkkið. Það er úr tísku og slæmt
fyrir „ímyndina“. Það er lítið gaman
að bjóða stúlku út að borða og
anga svo af bjór í hvert skipti sem
maður opnar munninn. Auk þess
hefur tíðarandinn breyst frá því
fyrir 20—30 ámm þegar það var
viðtekin venja að fara út með strák-
unum og staulast heim á brauð-
fótum. Þá áttu fæstir ungir menn
bíl en nú er öldin önnur og það er
meiri stíll yfír því að keyra dömuna
sína heim á eigin bíl.“
Þetta kallast víst félagslegur
þrýstingur á fínu máli. Og það er
þessi þrýstingur sem meira en allt
annað stjómar drykkju unglinga
eins og glögglega kom fram í könn-
un sem gerð var á Bretlandseyjum
1986. Þar kom í ljós að þeir piltar
sem dmkku á annað borð áfengi,
tóku bjór og léttöl fram fyrir allt
annað áfengi. Stúlkur vom aftur á
móti praktískari og tóku hag-
kvæmnina fram yfír. Enda ekki eins
auðvelt fyrir stúlkur að kasta af sér
vatni.
Næsta röksemd bjórandstæðinga
Settur hagsýslustjóri
UM ÁRAMÓTIN verða þær
breytingar í fjármálaráðuneyt-
inu, fjárlaga- og hagsýslustofnun
að Magnús Pétursson, sem gegnt
hefur starfi hagsýslustjóra und-
anfarin ár fær leyfi frá störfum.
Magnús tekur við starfi hjá Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum í Wash-
ington í byijun næsta árs.
Gunnar H. Hall hefur frá sama
tíma verið settur hagsýslustjóri til
næstu tveggja ára. Gunnar hefur
gegnt stöðu skrifstofustjóra í fjár-
laga- og hagsýslustofnun undanfar-
in ár. Hann er viðskiptafræðingur
frá Háskóla íslands og stundaði
síðan framhaldsnám í þjóðhagfræði
í Uppsölum í Svíþjóð. Hann er 36
ára að aldri. Gunnar H. Hall
er að bjórinn auki heildameyslu
hreins vínanda á hvern íbúa. Auð-
vitað getur hann gert það og gerir
sennilega. En eins og faðir nútíma
lytjafræði, Paracelsus, sagði fyrir
löngu: „Oll efni geta verið eitur.
Það sem skilur á milli er skammtur-
inn.“ Það hlýtur að vera augljós
kostur að geta beint neyslumynstri
á vímugjafa yfír á veikasta form
hans. Af hveiju skyldu önnur lög-
mál gilda um áfengi, sem svo
sannarlega er hægt að misnota, en
valium. I dag eru 10 og 15 mg
töflur af valium bannaðar á Islandi
og aðeins hægt að fá 5 mg töflur.
Af hveiju? Vegna þess að það var
talin meiri hætta á misnotkun
sterku taflanna. Ef að sama gilti
um áfengið væru sterk brennd vín
og léttvín bönnuð og aðeins seldur
bjór.
í alvöru, fínnst þér lesandi góður
það vera rökrétt að þú getir gengið
inn í útsölur ÁTVR og keypt að
vild áfengi að styrkleika 45%, en
geta ekki í sömu verslun fengið
áfengi með 3—5% styrkleika? Er
þetta nú hægt? Hveijir ráða því að
svona andskotans vitleysa sem allir
hlæja að innan lands og utan er enn
við líði á því herrans ári 1987? Það
hljóta að vera pólitíkusar. Kannski
er það þess vegna sem þeir eru
pólitíkusar.
Það er komið að þriðju röksemd
bjórandstæðinga. Akstur undir
áhrifum. Hér hafa þeir svo sannar-
lega mikið til síns máls. Það er vitað
mál að akstur eftir einn bjór eða
tvo kemur sennilega til með að
aukast. Ekkert mál. Reddum því
snarlega. Herðum viðurlög við
akstri undir áhrifum. Þyngjum
sektir a.m.k. 5-falt og ef þú veldur
slysi undir áhrifum á bílnum þínum
þá máttu sko aldeilis biðja fyrir
þér. Eg býst við að ef einhver geti
átt von á að þurfa að punga út
með kannski 3—500 þúsund í sekt
ef hann ekur fullur muni hann
hugsa sig tvisvar um áður en hann
sest undir stýri. Nema náttúrlega
viðkomandi sé svo fullur að hann
viti ekki hvað hann er að gera og
svoleiðis verða menn ekki af bjór
einum saman nema almestu hænu-
hausar.
Þá er það skorpulifrin og allt það
mál. Ég leyfí mér að fullyrða að
fyrir a.m.k. 85% þjóðarinnar verður
það ekkert vandamál. Sá er nú far-
inn að taka stórt uppi sig hugsar
eflaust einhver, og allt í góðu með
það. Svarið við þessu er að rann-
sóknir hafa sýnt að einungis 10%
skepnunnar Homo sapiens lendir í
þeim ógöngum að geta ekki ráðið
við vímugjafaneyslu sína. Ég hef
enga trú á að við íslendingar séum
öðruvísi og held því fram að fyrir
þessi 85% breyti það akkúrat engu
hvort hér sé seldur bjór eður ei.
Ef þau kaupa bjórinn þá verður
hann ekki drukkinn með meiri tíðni
en sá pilsner sem seldur er í búðun-
um í dag. Að minnsta kosti hefur
það komið fram í þeim samtölum
sem ég hef átt við fólk, að það
muni sennilega frekar grípa með
sér einn „diet“-belg í kjörbúðinni
en að fara að standa í biðröðinni í
ÁTVR og rogast með níðþunga
bjórkassa þaðan út í troðningnum
á föstudagseftirmiðdögum.
Ein röksemd enn heyrist alloft.
Það er að drykkja við vinnu aukist.
Ég er einn af þeim heppnu sem
komst út í nám á námslánum sem
voru ekki lán, heldur gjafír. Þetta
var í London. Þar.er seldur bjór.
Þar er seldur matur á pöbbunum
og sumt af þessum mat var bara
þokkalega ætur, miðað við enskan
mat yfírleitt. Það tók mig 3 daga
að læra það að maður var ólíkt
hressari seinnipartinn ef maður
fékk sér ölkelduvatn frá Frans eða
gosdrykk með fasta fæðinu fremur
en öl. Auk þess hafði maður miklu
betri frið við námið þar sem maður
þurfti ekki alltaf að vera að skreppa
á klósettið til þess að létta á sér.
Það er nefnilega mikið til í því sem
maðurinn sagði: „Ef þú kneyfar
bjór þá stendurðu með glasið í ann-
ari hendinni og jafnaldrann í hinni
og mér leiðist að drekka á náð-
húsinu."
Höfundur er kvikmyndagerðar-
maður.
Hraðaðu þér til
umboðsmannsins og
tryggðu þér númer -
v NÚNA!

'
Happdrætti Háskólans hefur hæsta vinnings-
hlutfall í heimi! 70% af veltunni fara til vinnings-
hafa! Allir vinningar eru greiddir út í beinhörð-
um peningum sem vinningshafar ráðstafa að
eigin vild. Vinningarnir eru undanþegnir skatti!
Vinningarnir 1988: 9 á 5.000.000 kr./
108 á 1.000.000 kr./108 á 500.000 kr./
324 á 100.000 kr./1.908 á 25.000 kr./
10.071 á 15.000 kr./122.238 á 7.500 kr./
234 aukavinningar á 25.000 kr./
Samtals 135.000 vinningar á 1.360.800.000 kr.
ISLANDS
/Ln
til vinnuigs