Morgunblaðið - 30.01.1988, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JANÚAR 1988
Spilað í fjórum
heimsálfum
Rætt við Asdísi Valdimarsdóttur lágfiðluleikara
Úr
tónlistarlffinu
TEXTI:
SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR
Hljómsveitir eru reknar á
margvíslegan hátt. Á meg-
inlandinu er ekki óalgengt
að þó meðlimimir séu fastráðnir,
þá sé ekki spilað stöðugt, heldur
komið saman endrum og sinnum
til að spila og fara í tónleikaferðir
og upptökur. Þeir, sem eru í slíkum
hljómsveitum geta því verið í fleiri
en einni, eru í kammerhópum eða
einhverri annari samvinnu. Ein
slíkra hljómsveita heitir The Cham-
ber Orchestra of Europe. Þetta er
fært upp hér, því einn íslendingur,
Ásdis Valdimarsdóttir lágfiðluleik-
ari, er viðloðandi þessa hljómsveit.
Hún hefur auk þess komið víðar
við í evrópsku tónlistarlífi. Ekki
óforvitnilegt að heyra ögn af hvem-
ig þar er umhorfs, og hvað ungu
og efnilegu tónlistarfólki stendur
þar til boða.
Evrópska kammersveitin hóf
störf fyrir um sjö árum, óx útúr
æskuhljómsveit Evrópubandalags-
ins, European Community’s Youth
Orchestra. Æskuhljómsveitin er
rekin á vegum Evrópubandalagsins,
sem er ekki aðeins atkvæðamikið í
verslun og viðskiptum, heldur líka
í menningarmálum. Þetta er stór
sinfóníuhljómsveit með yfir hundr-
að manns. í hana er aðeins tekið
fólk úr bandalagslöndunum, svo því
miður komast Islendingar ekki að
þar. Nokkrir meðlimir æskuhljóm-
sveitarinnar voru að eldast út úr
henni, en fannst það dapurleg til-
hugsun að þurfa að hætta í þessum
ágæta félagsskap. Þau komu að
máli við stjómandann og tónlistar-
ráðunaut hennar, Claudio Abbado,
sem tæplega þarf að kynna tónlist-
arfólki eða tónlistarunnendum.
Hann tók að sér að verða aðalstjóm-
andi og ráðunautur í þessari nýju
hljómsveit, rétt eins og í hinni.
Umsvifamikil og þekkt umboðs-
skrifstofa í London tók hana upp á
sína arma, sér um reksturinn í sam-
vinnu við skrifstofu hljómsveitar-
innar, sem er einnig í London.
Hljómsveitin er kammerhljóm-
sveit, í henni eru þrjátíu fastir
hljóðfæraleikarar og hún er rekin
eins og æskuhljómsveit Evrópu-
bandalagsins. Hver meðlimur býr,
Amorgun, sunnudag, verður
Guðni Franzson klarínettu-
leikarí með tónleika í
Norræna húsinu kl. 17, flytur nokk-
ur verk öldungis einn síns liðs,
sumhver áður óflutt. Efnisskráin
er ekki löng, blanda af stuttum
verkum, römmuð inn í segulbands-
verk eftir Guðna, sem á það til að
hlaupa útundan sér og semja sjálf-
ur, auk þess að spila. Þetta verk
er fyrir fimm segulbandstæki og
úr tækjunum kemur reyndar klarí-
nettuleikur höfundar.
Eftir þessa opnun kemur verk
eftir Þórólf Eiríksson fyrir klarínett
og segulband. Það hét í upphafi
Froskmaðurinn, en titlinum breytt
nú í vikunni, heitir nú Mar, visar
enn til hafsins, auk þess til dóttur
þar sem honum sýnist innan Evr-
ópu, en þegar líður að tónleikum
safnast meðlimimir saman til æf-
inga á þeim stað, sem fyrstu
tónleikamir verða. Hljómsveitar-
meðlimimir koma úr ýmsum
Evrópulöndum, búa til dæmis í
Búdapest, Róm, Kaupmannahöfn,
Stokkhólmi, en flestir í London.
Hljómsveitin greiðir ferðakostnað
meðlima á æfingastað frá sínum
heimahögum, en það er óvfst hvort
Ásdísi leyfist að ferðast til og frá
íslandi á kostnað hljómsveitarinnar.
Að þessu leyti er ísland aðeins laus-
tengt Evrópu.
Abbado stjómar oft, en ekki ein-
göngu. Reksturinn er óvenju
lýðræðislegur, þannig að allir fastir
meðlimir og þeir, sem eiga fyrsta
sætið í hveiju hljóðfæri, taka
ákvarðanir sameiginlega. Ákveða í
samvinnu við umboðsskrifstofuna
hveijir skuli beðnir að stjóma,
ákveða einleikara, verkefni og ann-
að. En hvemig komst Ásdís í tæri
við hljómsveitina?
„Ég hef lengi vitað um þessa
hljómsveit. Þegar þau komu til
Kölnar, þar sem ég hef búið síðast-
liðin tvö ár, notaði ég tækifærið til
að prufuspila til að komast inn á
aukamannalista. Ég spilaði þar að-
eins fyrir föstu víóluleikarana, því
það eru þeir fástráðnu í hveiju
hljóðfæri, sem gefa umsögn um þá
sem sækja um í þeirra deild. Það
gekk vel, því fljótlega var hringt í
mig og mér boðin vinna, en ég gat
þá aðeins tekið eina ferð, sem byrj-
aði í Róm í október. Þar mættu
allir til æfinga og fyrstu tónleik-
anna. Þetta var seinni hluti prufu-
spilsins fyrir mig. Það virðist hafa
gengið vel líka, því nokkrum dögum
seinna var svo hringt í mig og mér
boðið að vera með á ferð um Banda-
ríkin og Japan sem byijar í febrúar.
í þeirri ferð er farið fyrst til Hart-
ford í Connecticut. Síðan verða
tónleikar í Yale og því ænst í
Camegie Hall í New York. Abbado
stjómar, en einleikarar í ferðinni
verða píanóleikaramir Mauritzio
Pollini og Cecile Licad, sem kom
héma á Listahátíð einu sinni. Söng-
konan Teresa Berganza kemur líka
Þórólfs, sem heitir María og vísast
eru skírskotanimar fleiri. Þórólfur
er við nám í raftónlist í Hollandi,
er við sama skóla og Lárus Hörður
Grímsson og fleiri hafa verið við. Á
eftir Mar koma þijú stykki eftir
ekki ómerkara tónskáld en Stravin-
ský. Þó árið sé nýbyijað verður í
annað skipti á þessu ári flutt verk
eftir ítalska tónskáldið Luciano
Berio, Guðni spilar Ljóð eftir ítal-
ann.
Karkowski er ungur Pólveiji,
búsettur í Svíþjóð. Þeir Guðni
kynntust í Noregi í UNM, hátíð
ungra, norrænna tónlistarmanna.
Það er kannski varla þorandi að
nefna að á þeirri hátíð var flutt
verk fyrir loftpressur eftir Kark-
owski og hljóðið magnað upp með
fram með hljómsveitinni. Blásarar
úr hljómsveitinni verða líka einleik-
arar, en hljómsveitarmeðlimimir fá
iðulega tækifæri til að koma fram
sem einleikarar. í maí verð ég með
þeim í Vín í upptökum fyrir Deutsc-
he Grammophon og á tónleikum."
En Ásdís hefur kynnst ýmsu öðru
í evrópsku og bandarísku tónlist-
arlífi. Hún var í fimm ár við Juilliard
skólanum í New York og fór meðal
annars með kammersveit skólans í
mánaðar tónleikaferð um Suður-
Ameríku. Síðan fór hún til Kölnar,
var þar í tvö og hálft ár. Þar var
hún meðlimur í fjórtán manna
kammersveit, sem nefnist Deutsche
Kammerakademie og ferðaðist með
þeim vítt og breitt um Evrópu, auk
þess sem hún sótti spilatíma.
Kammersveitin kom meðal annars
fram á tónlistarhátíð fiðluleikarans
Gideon Kremers í Lockhaus í Aust-
urríki og á Kuhmo kammerhátíðinni
í Finnlandi. Leiðin lá líka alla leið
til Kína. Spiluðu þar í tvær vikur í
ferð, sem Goethe-stofnunin þýska
skipulagði. í þeirri ferð var Ásdís
ekki eini íslendingurinn, því Gerður
Gunnarsdóttir fiðluleikari, sem er
við nám f Köln, bauðst að slást í
hópjnn.
Ásdís var á samningi við þýsku
kammersveitina í tvö ár, en lét það
þá gott heita, því þá buðust aðrir
hlutir. sem ekki féllu að starfinu
þar. I Marlboro í Vermont fylki í
Bandaríkjunum er árlega haldin
tónlistarhátíð frá júlíbyijun fram í
miðjan ágúst. Þessi hátíð var sett
á stofn 1951 af nokkrum merkum
tónlistarmönnum, meðal annars
fiðluleikaranum Adolf Busch og
tengdasyni hans, píanóleikaranum
Rudolf Serkin. Guameri kvartettinn
hefur verið viðloðandi þama undan-
farin ár. Þama spila saman allan
liðlangan daginn gamlir snillingar
Ásdís Valdimarsdóttir
og ungt fólk og hafa allir hið besta
af og þá ekki síður áheyrendur, sem
flykkjast að.
Eins og nærri má geta, þá er
aðsóknin gríðarleg, margir kallaðir
en fáir útvaldir. Það er prufuspilað
til að komast þama að og það er
gert í New York. Þegar Asdís var
þar við nám, hvarflaði það ekki einu
sinni að henni að reyna, en kennari
hennar í Þýskalandi, sem hefur
verið þama, hvatti hana eindregið
til að reyna, sem hún og gerði. Fór
reyndar ekki í prufuspil til New
York, því þegar Guameri kvartett-
inn er á tónleikaferðalögum í
Evrópu, halda þeir gjaman pmfu-
spil. Ásdís spilaði fyrir kvartettinn
í Berlín og komst inn. Var með
síðastliðið sumar og var boðið að
koma aftur í sumar, sem hún ætlar
að þiggja. Sigrún Eðvaldsdóttir
fiðluleikari var þama í tvö sumur
á undan Ásdísi.
Eins og sést af undanfarandi frá-
sögn, þá er eitt og annað, sem góðu
tónlistarfólki stendur til boða. Það
er á þeim að heyra, sem hafa til
dæmis verið í Mið-Evrópu, að þar
sé enginn hrögull á vinnu fyrir tón-
listarfólk, ekki bara fastri vinnu,
heldur að vera viðloðandi hina og
þessa hópa, bæði stóra og smáa.
hátölurum, þarf víst varla að taka
fram að hávaðinn var næstum sárs-
aukafullur. Klarínettuverk Kark-
owskys, sem Guðni fmmflytur nú,
er kröftugt, en nær tæpast krafti
loftpressuverksins.
Átli Ingólfsson er við tónsmíða-
nám á Ítalíu, nánar tiltekið í Mflanó
og á verk á þessum sunnudagstón-
leikum. Ingvar Lidholm, fæddur
1921, má kalla afann í sænskri
nútímatónlist, er stjómandi auk
þess að vera tónskáld, sem hefur
samið ballett- og leikhústónlist, auk
hljómsveitarverka, kammertónlist-
ar, einleiksverka og sjónvarpsópem.
Leiðir þeirra Guðna lágu saman í
Gautaborg og þar fékk Guðni hjá
honum verkið, sem hann ætlar að
flytja á morgun.
Þessa dagana er Guðni í plötu-
upptöku, ásamt Þorsteini Gauta
Sigurðssyni, þeir em að taka upp
efni fyrir íslenska tónverkamiðstöð,
framhald af því, sem er þegar farið
af stað á þeim bæ, en á morgun
sumsé íslensk og erlend samtíma-
tónlist í Norræna húsinu, á hæfíleg-
um tíma til að hugsa eitthvað gott
við undirleik Guðna, eftir sunnu-
dagsúti- eða innivem.
Guðni Franzson
á tónleikum
á morgun
Guðni Franzson Morgunbiaðið/BAR