Morgunblaðið - 01.03.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1988
Mennt er máttur
eftir Svanhildi
Kaaber
Margir hafa haft á orði að árið
1987 hafi verið sérstakt góðæri til
sjávar og sveita. Þó má segja að
heimilin og fjölskyldurnar í landinu
standi nú frammi fyrir meiri óvissu
um hag sinn og framtíð en alla jafna
áður. Breytt skipulag á innheimtu
skatta, t.d. með því að innheimta
söluskatt af matvælum, ásamt öðr-
um fyrirsjáanlegum verðbreyting-
um, óbærilegir vextir af lánum og
jafnvel yfirvofandi gengisfelling
gera það að verkum að nú um ára-
mótin sér nánast enginn fyrir úr
hveiju er að spila á næstu mánuð-
um.
Þrátt fyrir margnefnt góðæri og
ágæta afkomu atvinnuveganna hef-
ur launafólk ekki fengið bætta lang-
varandi kjaraskerðingu. Vinnuálag
er gífurlegt og dagvinnulaun nægja
hvergi nærri til framfærslu ein-
staklings, hvað þá heillar fjölskyldu.
Mismunur launataxta og greiddra
launa hefur aldrei verið meiri en
nú — hjá ákveðnum hópum —
þ.e.a.s. þeim sem atvinnurekendum
hentar hverju sinni að umbuna. Með
því reka þeir fleyg í samstöðu
launafólks.
Eftir situr stór hópur, konur í
miklum meirihluta, láglaunastéttir
sem starfa t.d. í verksmiðjum, við
verslun og í fiskiðnaði, stéttir sem
sinna umönnun ungra, gamalla og
sjúkra og aðrar stéttir opinberra
starfsmanna. Þessar stéttir hafa
einungis úr að spila þeim launum
sem samið hefur verið um.
Hveijir njóta góðærisins?
Óhjákvæmilega verður manni þá
á að hugsa; hveijir hafa notið þessa
mikla góðæris árið 1987 eða ef til
vill öllu fremur, hveijir hafa ekki
notið þess?
Tæplega eru»það þeir ungu Is-
lendingar sem stunda grunnnám
og framhaldsnám í skólum landsins
því lítið útlit er fyrir að afrakstur
góðærisins verði nýttur til að bæta
skólastarf í landinu. Og ekki eru
það þeir sem einhverra hluta vegna
þurfa að sækja þjónustu til heil-
brigðiskerfisins þar sem heilbrigðis-
stofnanir geta ekki haldið uppi
nauðsynlegri þjónustu vegna skorts
á starfsfólki og verða því að loka
heilum deildum. Og þá ekki þeir sem
lokið hafa lífsstarfi, ellilífeyrisþegar
sem búa við smánarlega lágan
lífeyri og fá oft ekki þá hjúkrun eða
aðhlynningu sem þeir þurfa á að
halda.
Því miður virðast forgangsverk-
efni ævinlega verða önnur en þau
sem lúta að umbótum í skólastarfi.
Hinsvegar skortir ekki fjármagn við
framkvæmdir,. eins og t.d. bygg-
ingar flugstöðvar, ráðhúss, verslun-
arhalla, hótela og banka.
Uppeldi vaxandi kynslóðar er lát-
ið reka á reiðanum. Algengt er að
böm og unglingar gangi nánast
sjálfala ef svo'má að orði komast.
Foreldrar sem neyðast til að vinna
langan vinnudag þurfa að búa við
stöðugar áhyggjur af velferð bama
sinna bæði vegna þess ástands sem
ríkir í dagvistarmálum og þess hve
skóladagur er stuttur og víða sund-
urslitinn. Leikskólar og dagheimili
hafa þurft að loka mörgum deildum
vegna skorts á starfsfólki.
Yngstu bömunum eru aðeins
ætlaðar rúmlega tvær klukkustund-
ir á dag í skólanum og vegna að-
stöðuleysis er víða ekki hægt að
hafa skóladag þeirra samfelldan.
Þau þurfa því að koma í skólann
mörgum sinnum á dag og bætist
þá hættan af umferðinni við áhyggj-
ur foreldra þeirra.
Ytri umgjörð skólastarfsins
Enginn efast um nauðsyn þess
að almennir vinnustaðir séu þannig
úr garði gerðir að sem best henti
þeim sem þar starfa og þeim sem
starfsins njóta og að starfið nýtist
til fulls. Sjálfsagt þykir einnig að
þar séu fyrir hendi þau tæki, hjálp-
argögn og aðstaða sem nauðsynleg
er. Og þá þykir ekki síður mikil-
vægt að ráða til starfa þá starfs-
menn sem best kunna til verka og
hafa hlotið til starfsins menntun
og þjálfun og greiða þeim laun í
SATIN
ÁFERÐ
með
Kópal
Glitru
K'oííliclditi
oo slyikk'itíl'
í 11 ('• i i i v. rI; í.
Gljáandi
HARKA
með
Kópal
Geisla
l’vdHlicUiiii
ocí siyikleiki
í liómoikí.
Svanhildur Kaaber
„Til þess að skólinn
geti sinnt því hlutverki
sínu að stuðla að far-
sælu námi og alhliða
þroska allra nemenda
sem í honum eru verða
þeir sem við skólana
starfa að hafa að baki
menntun og þjálfun til
að takast á við starfið.“
samræmi við ábyrgðina sem starf-
ipu fylgir.
Því miður er allt of algengt að
menn hugsi ekki þannig til skólanna
og starfsins sem þar fer fram. Skól-
inn er vinnustaður nemenda og
kennara sem kosta verður kapps
um að búa vel eins og aðra vinnu-
staði, gera notalegan, öruggan en
jafnframt hagkvæman í rekstri.
Ekki má gera minni kröfur til að-
stæðna á vinnustað bama og ungl-
inga en gerðar eru til vinnustaÓa
hinna fullorðnu.
Allir hafa einhveija reynslu af
skólastarfi, annaðhvort sem nem-
Frá kennslustarfi.
endur eða foreldrar — nema hvort
tveggja sé. En allt of margir hugsa
sem svo: „Sjáið til — ég er læs og
skrifandi og geri það gott, það sem
var nógu gott þegar ég var í skóla
hlýtur að nægja enn í dag.“
Þeir sem þannig hugsa horfast
ekki í augu við staðreyndirnar eða
gera sér ekki grein fyrir því hvern-
ig langvinnar og djúpstæðar þjóð-
félagsbreytingar hafa haft áhrif á
forsendur bama og unglinga til
menntunar. Þeir gera sér ekki grein
fyrir, þótt augljóst sé, hvemig
lífsvenjur, ekki síst fjölskyldulífið
og neysluhættir, hafa gjörbreyst og
atvinnuhættir tekið stakkaskiptum.
Þeir gera sér þá heldur ekki grein
fyrir því að skóli nútímans þarf að
búa nemendur undir líf og starf í
framtíð sem enginn sér fyrir.
Skólabyggingin, skipulag hennar
og útbúnaður ásamt nánasta um-
hverfi er sú ytri umgjörð sem mót-
ar skólastarfið. Einsetinn heils-
dagsskóli þar sem hver bekkur hef-
ur sitt vinnpsvæði er forsenda þess
að vinnuaðstaða nemenda geti orðið
sambærileg við það sem gerist hjá
öðrum þegnum þjóðfélagsins. Það
em líka samfelldur skóladagur og
lengri en nú er hjá yngstu nemend-
unum.
Hér á landi hefur jafnan tíðkast
að hefja skólastarf í hálfbyggðum
og vanbúnum skólahúsum og bæta
úr brýnum húsnæðisvanda skóla
með því að hrófla upp kofum og
skúrum á skólalóðum. Nánast
óþekkt er að gengið sé frá skólalóð-
um svo viðunandi sé áður en skóla-
hald hefst, oftar en ekki leika nem-
endur sér í frímínútum á bílastæð-
um, í besta falli malbikuðum!
Námsefni og námsgögn
Mikilvægustu „verkefnin" sem
notuð eru í skólastarfi eru náms-
gögnin sem nemendur fá í hendur.
Námsgagnastofnun er ætlað sam-
kvæmt lögfum að tryggja grunn-
skólum landsins sem best náms- og
kennslugögn, m.a. til að tryggja
jafnrétti allra til náms.
Að undanförnu hafa verið á
kreiki hugmyndir um að flytja ýms-
an kostnað ssem nú er á herðum
ríkisins yfir til sveitarfélaganna.
Ef sveitarfélög, sem sannarlega eru
afar misvel búin, ættu að sinna
þessu hlutverki væri á engan hátt
hægt að tryggja slíkt jafnrétti. Á
sama hátt væri jafnrétti fyrir borð
borið ef foreldrar ættu að standa
' straum af kostnaði við námsgögn.
Námsgagnastofnún hefur frá
upphafi átt við stöðugan fjárhags-
vanda að stríða og engan veginn
verið gert kleift að sinna lögboðnu
hlutverki sínu. Það er af sem áður
Eigendur og útgefendur
skuldabréfa
Vegna mikillar eftirspurnar óskum við eftir góðum
skuldabréfum í umboðssölu.
Sparifjáreigendur!
Við kappkostum að bjóða örugg skuldabréf með góðri
ávöxtun. Lánstími við allra hæfi. Skuldabréfin eru auð-
seljanleg ef nota þarf fé bundið í þeim fyrir gjalddaga.
Skuldabréfin eru því í reynd óbundin.
Við bjóðum varðveislu og innheimtu
keyptra skuldabréfa án endurgjalds.
Ávöxtunin er því öll ykkar!
Allar nánari upplýsingar í Bankastræti 7, 3. hæð.
S 91-20700
UERÐBREFAumsKiPTi fjármál eru
V/ samvinnubankans okkar fag