Morgunblaðið - 01.03.1988, Blaðsíða 39
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1988
39
Þorsteinn Pálsson, forsœtisráðherra, og Steingrímur Hermannsson, utanríkisráðherra, í sameinuðu þingi í gær.
Morgunblaðið/Sverrir
Forsætisráðherra kynnir efnahagsaðgerðir:
Lækkandi verðbólga mun bæta
hag útflutningsgreinanna
Ráðstafanaríkisstjórn
Kristín Halldórsdóttir
(Kvl/Rn) sagði ekki margt nýtt
vera í þessum ráðstöfunum, það
væri búið að fjalla svo mikið um
þetta í fjölmiðlum. Kristín sagði
að kalla mætti þessa stjóm „ráð-
stafanaríkisstj óm“. Það hefði þó
gengið svo erfíðlega að rata á réttu
ráðstafanimar að mikið af því sem
stjómin væri nú að gera væri að
Viðskiptahalli rúmlega 10 milljarðar —
ÞORSTEINN Pálsson, forsætis-
ráðherra, kynnti sameinuðu
þingi efnahagsaðgerðir ríkis-
stjórnarinnar síðdegis í gær. í
þeim felst m.a. að gengi krón-
unnar er fellt um 6%, uppsafn-
aður söluskattur verður að
fullu endurgreiddur og launa-
skattur i sjávarútvegi og sam-
keppnisgreinum feUur niður 1.
júlí. Forsætisráðherra sagði að
gert væri ráð fyrir að verð-
bólga yrði 15% á árinu en við-
skiptahaUi rúmlega 10 milljíirð-
ar. Forsætisráðherra sagði
meginvanda útflutningsgrein-
anna vera verðbólguna og
myndi lækkun hennar bæta hag
þeirra. Eftir að forsætisráð-
herra hafði kynnt aðgerðiraar
tók tál máls einn fuUtrúi frá
hveijum flokki. Töldu flestir
stjóraarandstæðingar að kaup-
máttur lægstu launa hefði ekki
verið nægilega bættur með
samningunum og ráðstöfunum
ríkisstjóraar. Svavar Gestsson
sagði að lægstu laun ættu eftir
að lækka verulega. í dag verða
lögð fram frumvörp af fjár-
málaráðherra um þær breyt-
ingar sem þarf að gera á fjár-
lögum og lánsfjárlögum í kjöl-
far þessara ráðstafana.
Þorsteinn Pálsson, forsætisráð-
herra, las upp yfírlýsingu ríkis-
stjómarinnar um efnahagsaðgerðir
í kjölfar nýgerðra kjarasamninga.
Hann sagði að í þessum aðgerðum
fælust breytingar á fjárlögum og
lánsíjárlögum og myndi fjármála-
ráðherra leggja fram frumvörp um
þessar breytingar í dag, þriðjudag.
Þorsteinn sagði að I nýgerðum
kjarasamningum hefði verið leitast
við að bæta stöðu þeirra sem hefðu
lægstu launin, að gera samninga
sem lækkuðu verðbólgu og kæmu
ekki í veg fyrir bættan hag út-
flutningsatvinnugreinanna. Erfítt
væri að ná öllum þessum markmið-
um á sama tíma og þjóðartekjur
lækkuðu en hann teldi að vel hefði
til tekist í þeim efnum eftir atvik-
um.
Rekstrarstaða sjávarútvegs
batnar um 3 milljarða
í aðgerðum ríkisstjómarinnar
fælist m.a. nettólækkun skatta á
útflutnings- og samkeppnisgrein-
amar sem næmi 500 m.kr. og
væri alls gert ráð fyrir að rekstrar-
staða sjávarútvegsins myndi batna
um 3 milljarða á þessu ári. Væri
gert ráð fýrir að verðbólga yrði um
15% á árinu.
Forsætisráðherra sagði að við
núverandi aðstæður væri erfitt að
ráðast að vandanum sem við væri
að etja. Óhjákvæmilegt hefði einnig
reynst að bæta kjör lægstu hóp-
anna en gera mætti ráð fyrir að
þær hækkanir færu upp allan
launastigann. Þjóðhagsstofnun
hefði gert ráð fyrir að viðskipta-
halli yrði að óbreyttu 13-14 millj-
arðar króna en með ráðstöfunum
væri ætlunin að lækka hann niður
í rúma 10 milljarða. Þessi við-
skiptahalli væri of mikill og ekki
viðunandi til lengdar. Þau bættu
skilyrði sem myndu skapast í kjöl-
far ráðstafana ríkisstjómarinnar
ættu eftir að hjálpa til þess að taka
fleiri skref.
Samkvæmt útreikningum hefði
fískvinnslan verið rekin með 5%
tapi í janúar á þessu ári. Með ráð-
stöfunum væri tapið að meðaltali
komið niður í 1,5%. Forsætisráð-
herra sagði að fískvinnslan byggi
því að meðaltali við mjög þröngan
kost en stigið hefði verið mikilvægt
skref til að bæta hag sjávarútvegs-
ins. Lækkandi verðbólga myndi líka
bæta stöðu útflutningsgreinanna.
Það væri óþolandi ástand að höfuð-
atvinnuvegur iandsins væri rekinn
með halla til lengri tíma.
Svavar Gestsson (Abl/Rvk)
sagði nokkur atriði vera ljós varð-
andi nýgerða kjarasamninga.
Kaupmáttur lægstu launa myndi
lækka, verðtrygging væri mjög
veik og marga þætti samningsins
væri erfítt að meta, s.s. starfsald-
urshækkanir.
í ráðstöfunum ríkisstjómarinnar
fælist gengislækkun sem þýddi að
fastgengisstefnan væri hrunin.
Ráðstafanir ríkisstjómarinnar, s.s.
endurgreiðsla á uppsöfnuðum sölu-
skatti, væru viðurkenning á því að
stjómin gerði mistök á síðasta ári.
Sú ákvörðun að fresta áformum
um breytta verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga sagði Svavar að væri
f raun skattur á sveitarfélögin.
Lántökugjöld taldi hann vera skyn-
samlega ákvörðun svo og að leggja
skatta á arð fyrirtækja. Svavar
taldi það gott að ákveðið væri að
breyta vöxtum með pólitískri
ákvörðun en of skammt væri geng-
ið.
Niðurstöður sínar sagði Svavar
vera að kaupmáttur lægstu launa
væri fyrir neðan allar hellur og
færi lækkandi. Það ætti að lög-
binda hærri lágmarkslaun þar sem
verkalýðshreyfíngin hefði greini-
lega ekki mátt til þess. Stjómin
leysti ekki meginvanda atvinnuveg-
anna, sér í lagi frystingarinnar, og
taldi hann þann vanda eiga eftir
að fara vaxandi eftir því sem liði
á árið.
Viðskiptahallinn
alvarlegastur
Steingrímur Hermannsson,
Verðbólga 15% á árinu
utanríkisráðherra, sagði þing-
flokk Framsóknarflokksins hafa
samþykkt þessar aðgerðir í trausti
þessa að það yrði til þess að samn-
ingamir yrðu samþykktir. Samn-
ingamir væru langbesti grundvöll-
urinn til þess að snúa við efnahags-
þróuninni undanfarið.
Steingrímur sagði framsóknar-
menn fagna því að ákveðið hefði
verið að endurgreiða söluskatt á
ný og falla frá launaskatti og að
vaxta- og geymslugjöld yrðu end-
urskoðuð. Hann sagðist taka undir
með Svavari að vaxtalækkunin
mætti vera meiri en taldi að vextir
ættu eftir að lækka til viðbótar.
Sérstaklega alvarlegt sagði
Steingrímur vera að viðskiptahalli
yrði rúmar 10 milljónir. Svo mikinn
halla myndum við ekki þola til
lengdar þó að ekki væri hægt að
ná honum niður á einu ári.
Júlíus Sólnes (B/Rn) sagði
ríkisstjómina ekki hafa náð neinum
tökum á efnahagsmálunum þrátt
fyrir ráðstafanimar. Með gengis-
fellingunni væri tekið til baka allt
sem hefði náðst í kjarasamningun-
um og skelfílegt væri að heyra
upplýsingamar um viðskiptahall-
ann. Bara þetta segði okkur að
stjómin hefði engin tök á efna-
hagslífínu.
Vissulega væri þó margt jákvætt
í þessum ráðstöfunum. Stefnt væri
að því að breyta skuldum sjávarút-
vegsins og sagði Júlíus að þama
rifjuðust upp hugmyndir Alberts
Guðmundssonar um pennastrikið
fræga. Einnig yrði launaskattur
felldur niður en Borgaraflokkurinn
hefði verið á móti því að leggja
hann á.
Júlíus sagði Borgaraflokkinn
ekki vera mjög hrifínn af því að
hefta mjög erlendar lántökur fyrir-
tækja. Það gæti orðið til þess að
hækka vömverð í landinu.
Jón Baldvin Hannibalsson,
fjármálaráðherra, sagði tilgang
þessara aðgerða vera að bæta
starfskjör fólks og fyrirtækja í út-
flutnings og samkeppnisgreinum.
Húsnæðiskerfið
endurskoðað
Jón Baldvin sagði að segja mætti
að samstaða væri að verða um að
húsnæðiskerfið stæðist ekki. Taldi
hann líklegt að frumvarp um end-
urskoðun á því yrði lagt fram á
næsta hausti og samþykkt fyrir
áramót.
Þær breytingar sem gera þyrfti
á lánsfjárlögum myndu setja þau
nær því upprunalega formi sem
ríkisstjómin sendi þau frá sér f.
Segja mætti að með þessum breyt-
ingum yrði eytt þeim slaka sem
kom í lánsfjárlögin í meðferð Al-
þingis.
Varðandi viðskiptahallann yrði
að hafa í huga að inni í þessum
tölum væri neikvæður vaxtajöfnuð-
ur um 6,3 milljarða og sérstök út-
gjöld vegna skipa og flugvélakaupa
3,5 milljarðar. Fjármálaráðherra
sagðist telja að viðskiptahalli yrði
8,2 milljarðar á árinu samkvæmt
útreikningum ráðuneytisins.
Ráðherrann sagðist vilja leggja
áþað áherslu að ríkisstjómin myndi
beina þeim tilmælum til sveitar-
stjóma og annarra aðila að hjálpa
til við að draga úr þenslunni. Ríkis-
stjómin hefði gert sitt með þessum
aðgerðum. Fjármálaráðherra sagð-
ist vona að allir myndu leggjast á
eitt með að ná því meginmarkmiði
aZ verulega dragi úr verðbólgu.
Þegar gengið hefði verið til
samninga hefðu menn verið á einu
máli um að höfuðmarkmiðið væri
að leiðrétta kaupmátt lægstu
launa. Samningar hefðu markast
af því að afkoma útflutningsgrein-
anna væri veik og því sérstakt
fagnaðarefni að samningar hefðu
náðst án vinnudeilna. Það hefði
verið vandaverk. Fjármálaráðherra
sagðist vona að umræða um þessa
samninga yrði hleypidómalaus og
menn mundu sjá að þessir samning-
ar væru það skynsamlegasta sem
hægt hefði verið að gera í stöðunni.
draga til baka fyrri ráðstafanir,
s.s. endurgreiðslu uppsafnaðs sölu-
skatts. Menn væru að beygja sig
fyrir staðreyndunum.
Stefán Valgeirsson (SJF/Ne)
sagði ráðherra hafa fullyrt hingað
til að fylgja þyrfti framboði og eft-
irspum í vaxtemálum. Hann sagð-
ist ekki sjá annað en ríkisstjómin
væri nú komin á aðra skoðun í því
máli. Hann vildi ekki fara út í þetta
mál nánar en sagðist ætla að færa
að því rök þegar þessi frumvörp
kæmu til umræðu að sú stefna sem
stjómin hefði fylgt hefði leitt tii
þess að fella þurfti gengið.
Stefán sagði að það væru mikil
vonbrigði hvemig tekið væri á
málum. Það hefði átt að gera eitt-
hvað til þess að láglaunafólk hefði
meiri tekjur en nú.
Þrír vara-
þingmenn
Þrír varaþingmenn tóku sæti á
Alþingi í gær. Einar Kr. Guð-
finnsson (S/Vf) tók sæti Matt-
híasar Bjarnasonar, Árni
Johnsen (S/Sl) þingsæti Þor-
steins Pálssonar, forsætisráð-
herra, og Ingibjörg Daníelsdóttir
(Kvl/Vf) sæti Danfríðar Skarp-
héðinsdóttur.
Fjármálaráðherra:
Viðskiptahalli lík-
lega 8,2 milljarðar
Jón Baldvin Hannibalsson, fjár-
málaráðherra, sagði í umræðunum
f sameinuðu þingi í gær, um efna-
hagsaðgerðir ríkisstjómarinnar,
að hann teldi að viðskiptahalli á
árinu yrði 8,2 milljarðar. F’yrr f
umræðunum hafði forsætisráð-
herra sagt að samkvæmt útreikn-
ingum Þjóðhagsstofnunar yrði við-
skiptahallinn rúmlega 10 milljarð-
ar eftir ráðstafanir ríkisstjómar-
innar. Fjármálaráðherra sagði
einnig að ríkisstjómin myndi beina
þeim tilmælum til sveitarstjóma
og annarra aðila að hjálpa til við
að draga úr þenslunni. Ríkisstjóm-
in hefði gert sitt með þessum að-
gerðum.
Jón Baldvin Hannibalsson, fjár-
málaráðherra, i umræðunum i
gær.
Morgunblaðið/Sverrir