Morgunblaðið - 06.04.1988, Síða 60

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. APRÍL 1988
60
Asgeir G. Sigvrðs-
son járnsmíða-
meistari—Minning
Fæddur 7. október 1917
Dáinn 25. mars 1988
Asgeir Guðmundur Sigurðsson,
eins og hann hét fullu nafni, var
fæddur í Bæjum á Snæfjalla'strönd
7. október 1917. Hann var því sjö-
tugur að aldri er hann andaðist á
heimili sínu á ísafirði föstudaginn
25. mars sl.
Ásgeir var einn 15 barna sæmd-
arhjónanna Sigurðar Ólafssonar og
Maríu Rebekku Ólafsdóttur er
bjuggu í Hærribæ í Bæjum um
langan aldur, en á þeim tíma var
fjórbýlt í Bæjum. Má geta nærri
að þröngbýlt hefur þar verið, en frá
Bæjum sóttu menn, sem frá öðrum
býlum við Djúp, framfærslu sína
ekki síður á hin fengsælu fiskimið.
Fimmtán voru böm þeirra Sig-
urðar og Maríu, tólf synir og þrjár
dætur, en Sigurður eignaðist að
vísu þrettánda soninn með annarri
konu. Ásgeir var tíundi í röð sinna
systkina og lifa hann Gunnar,
María, Aðalsteinn, Arnþníður,
Torfi, Halldór, Kristján og Ólafur
auk hálfbróðurins Magnúsar, en
látin eru Sigurður, Ingibjörg, Krist-
inn, Óskar og Jónar tveir. Er mik-
ill mannvænlegur ættbálkur kom-
inn frá þeim Bæjarhjónum.
Sá, sem þekkir einungis Island
nútímans og þá velferð sem íslend-
ingar búa .við á öllum sviðum, getur
ekki gert sér í hugarlund aðstæð-
uraar fyrir sjötíu árum. Þá þurftu
menn að berjast fýrir lífi sínu og
sinna með berum höndum að kalla,
en nú hafa menn að heita má allt
til alls. Þótt aðeins sé farið fimmtíu
ár aftur í tímann, verður mönnum
ljóst, að ungir menn, sem voru að
hefja lífsbaráttuna, áttu ekki
margra kosta völ. Hærribæjar-
systkinin nutu farkennslu á vetrum,
sem þá tíðkaðist, og nokkur þeirra
munu hafa sótt héraðsskólann í
Reylq’anesi og var Ásgeir þeirra á
meðal. Þá tíðkaðist auðvitað, að
allir unglingar hófu að vinna um
leið og þeir gátu valdið vettlingi.
Lífsbaráttan var mjög hörð og
óvægin, en stælti um leið þrek og
þor. Og þótt enginn óski að hverfa
aftur til þeirra tíma var gott mannlíf
á þessum árum við Djúp vestur.
Þótt öll lífsþægindi nútímans skorti
undu menn glaðir við sitt og hin
mikla Gullkista sá fyrir að aldrei
urðu menn bjargþrota.
Það er við þessar aðstæður sem
Ásgeir elzt upp. Sem unglingur
vann hann búi foreldra sinna,
stundaði hin algengu störf sveita-
drengsins og sótti jafnframt sjó.
I viðtali í Vesturlandi á síðustu
jólum telur Ásgeir að árið 1939
hafi skipt sköpum í lífí sínu. Þá er
það sem honum gefst kostur á að
hleypa heimdraganum. Hann held-
ur til Reykjavíkur og sækir þar
námskeið á vegum Framsóknar-
flokksins, en þeim flokki fylgdi
hann jafnan að málum. Hann dáði
Hermann Jónasson mest allra
stjómmálamanna. Síðar á því ári
ræðst hann í skiprúm til Þórðar
Ólafssonar í Odda í Ögurvík, sem
var næsta býli við Svalbarð foreldra
þess sem þessar línur ritar. Þar
kynnist hann Kristínu Önnu Her-
mannsdóttur, sem var elzt ellefu
systkina á Svalbarði, dóttir Her-
manns Hermannssonar og konu
hans, Salome Gunnarsdóttur. Þau
Anna gengu í hjónaband 30. októ-
ber 1941, settust að á ísafirði og
bjuggu þar alla sína hjúskapartíð.
Þeim varð þriggja bama auðið:
Hermann, tannlæknir í Kópavogi,
kvæntur Guðfínnu Gunnþórsdóttur
frá Seyðisfírði, eiga fjögur böm:
Gunnþór, Bjöm, Katrínu og
Kristínu Önnu. Sigríður Borghildur,
gift Ólafí Þórarinssyni, trésmið, eru
búsett á Akranesi, eiga fímm böm:
Ásgeir, Rannveigu, Þórarinn, Ólaf
Halldór og Salome Maríu. Anna
Kristín, gift Gísla Jóni Hjaltasyni,
skrifstofustjóra, búsett á ísafirði,
eiga tvær dætur Dóru Hlín og
óskírða dóttur mánaðargamla.
Fyrstu árin á ísafirði sótti Ás-
geir sjó, einkum með Sigurði elzta
bróður sínum, sem átti og gerði út
þilfarsbát, aðallega á snurvoð í
Djúpið. En 1942 í september hóf
hann störf hjá Skipasmíðastöð
Marzelíusar Bemharðssonar og
starfaði þar í fjörutíu ár, þar til í
nóvember 1982. BarÁsgeir Marzel-
íusi ávallt mjög góða sögu sem
húsbónda og manneskju. 1982 hóf
Ásgeir störf hjá hinu glæsilega fyr-
irtæki Pólnum á ísafirði og vann
þar til dauðadags. Ásgeir lauk
meistaranámi í jámsmíði 1950.
Þetta er í sem stytztu máli
lífshlaup dáðadrengsins Ásgeirs
Sigurðssonar, sem hér er kvaddur
með þakklæfi og trega. Geiri Sig-
urðs, eins og Isfírðingum var tam-
ast að nefna hann, var mikill félags-
málamaður og áhugasamur og vilj-
ugur að hveiju sem hann gekk.
Hann starfaÁ að félagsmálum
frímúrara á Isafírði. Hann var
söngvinn og vann þeim málum mik-
ið í yfir 40 ár. í Karlakór ísafjarð-
ar, Sunnukómum og kirkjukómum.
Hann var formaður Sunnukórsins í
6 ár. Þeim varð vel til vina honum
og Ragnari H. Ragnars, söngstjóra,
og mat Ásgeir hann mikils og konu
hans Sigríði.
Fyrir ári gerði illkynja sjúkdómur
vart við sig, sem nú hefur dregið
Ásgeir til dauða. Er hann kom hing-
að suður að leita sér lækninga,
skýrðu læknar honum frá því, að
hann væri haldinn ólæknandi
krabbameini. Auðvitað var honum
þá brugðið, en örlögum sínum
mætti hann æðrulaus og tók þar á
trúarþreki sínu. Hann trúði á ein-
lægni á Guð sinn og handleiðslu
hans. Það var ójafn leikur sem háð-
ur var og gott að því vonlausa
stríði er lokið. Hann átti góða að
þá og ávallt, sem reyndust honum
hinn mesti styrkur í bylnum stærsta
seinast. Anna systir biður um inni-
legar þakkir til starfsfólks Sjúkra-
húss ísafjarðar. Einkum kvaðst hún
ekki fá með orðum lýst því atlæti
sem Ásgeir, og þau öll raunar, nutu
af hálfu læknanna Bjöms Sigur-
bjömssonar og Samúels Samúels-
sonar, og Helgu Sigurgeirsdóttur,
hjúkrunarfræðings. Svo frábær
hefði umönnun þeirra verið.
Ásgeir Sigurðsson var fríður
maður sýnum, meðalmaður á hæð
og samsvaraði sér ágæta vel. Hann
var grannholda og hinn stæltasti
fram til hins síðasta, og má segja
að honum yrði nær aldrei mis-
dægurt þar til vágesturinn ósigr-
andi tók tökum. Ásgeir var enda
útilífsmaður og stundaði skíða-
göngu af kappi hin síðari árin og
fór með félögum sínum gangandi á
skíðum norður um Hornstrandir.
Hann gekk til rjúpna á haustum
enda lærði hann barnungur að fara
með skotvopn sem títt var við Djúp
vestur, enda líf Vestfírðings veiði-
skapur mestanpart. Þá var hann
laxveiðimaður og áttum við í gamla
daga góðar stundir saman við þá
iðju. Allt sem Geiri gekk að var af
alúð og ástundun iðkað. Hann var
fagmaður ágætur í iðn sinni, með
listrænu handbragði, sem hann átti ■
kyn til.
Hann var dagfarsprúður maður
og góður heim að sækja og allra
manna giaðastur í mannfagnaði og
á gleðistundum. Auðvitað var hann
ekki allra viðhlæjandi, og hyggju-
þungur gat hann verið á stundum
og skapheitur var hann og harðsnú-
inn að vetja og sækja mál ef hann
taldi einhveiju skipta. Drengskap-
armaður var hann til orðs og æðis
og allra manna hjálpfúsastur og
greiðviknastur. Hann var tengda-
foreldrum sínum betri en enginn
alla þeirra búskapartíð á Isafírði.
Sá sem þessar línur ritar á Ás-
geiri Sigurðssyni mikla skuld að
gjalda og allt hans fólk, undantekn-
ingarlaust. Sú skuid verður aldrei
goldin sem vert væri. Hann var
mágur og vinur í nær hálfa öld svo
aldrei bar á hinn minnsta skugga.
Þegar ég nú skila hinztri kveðju frá
konu minni og börnum mega orð
sín lítils að lýsa þakklæti og vináttu
sem hæfír. Við sendum Önnu systur
og hennar fólki kveðjur og biðjum
þeim styrktar Guðs á strangri tíð,
en erum þess fullviss að minningin
um frábæran eiginmann og föður,
og þakklæti til þess sem gaf líf
hans, muni áður en líður langt um
ná yfírhönd yfír sorg og söknuð.
Sverrir Hermannsson
Ásgeir Sigurðsson lést 25. mars
eftir skamma sjúkdómslegu. Geiri,
eða Geiri frændi eins og við kölluð-
um hann oftast, var kvæntur Önnu
föðursystur okkar. Við systkinin í
Mjógötunni höfum þekkt Geira frá
því að við munum eftir okkur og
alla tíð var hann þáttur í lífi okkar.
Það verður langt þangað til við átt-
um okur á því til fulls að hann sé
horfinn héðan. Margir dagar og
atburðir ársins eru tengdir honum;
á jólum voru það fjölskylduboðin
og jólaball frímúrara sem hann
bauð okkur alltaf á, skíðaferðimar
um páskana, sumrin inni í skógi
og brenna í ágúst þegar Geiri spil-
aði á harmonikkuna. Ragnheiður
gat ekki látið sumarið líða án þess
að fara í að minnsta kosti eina
bæjarferð með Geira. Henni fannst
gaman að hlusta á sögurnar hans
og mun hún seint gleyma sögunni
af Bæjardraugnum. Þegar búið var
að gera slátur á haustin og Anna
og Geiri komu að bragða á, þá var
alltaf passað uppá að hafa til vél-
indu handa Geira. Oft kom Geiri
við í Mjógötunni þegar hann var
búinn að fara á skíði eða ijúpur,
en Geiri var mikill íþróttamaður og
hafði mikið þol. Hann stundaði
skiðin stíft á veturna, veiddi lax á
sumrin og ijúpur á haustin. Þótt
hann væri kominn fast að sjötugu
þá var hann manna sporléttastur
og alltaf tókum við Geira sem dæmi
þegar við ræddum um hversu aldur-
inn væri afstæður. Fyrir nokkrum
árum fórum við upp Ögurfjallið á
bíl með Gísla Jóni mági hans. Þeg-
ar við vorum komin hálfa leið upp
tók Geiri það ekki í mál að sitja í
bíl lengur, hann ætti nú ekki annað
eftir, og hljóp síðan upp fjallið og
var jafn fljótur okkur. En ég valdi
það að fara með honum gangandi
niður aftur því ég vissi að það yrði
skemmtilegra. Við gengum saman
niður fjallið í góða veðrinu og mik-
ið hló Geiri þegar hann þurfti að
skýla mér fyrir árans kjóanum, sem
mér leist ekkert á áganginn í. Geiri
þekkti vel til í Djúpinu og þess
vegna var alveg einstaklega gaman
að ferðast með honum þar um. Þó
að útivist væri Geira hugleikin var
einnig gott að heimsækja Önnu og
Geira.
Eg var elst bamanna í Mjógöt-
unni og átti þar oft gott athvarf;
þar leið manni alltaf vel og þar gat
ég setið tímunum saman út í homi
og lesið eða gert mér eitthvað ann-
að til dundurs. Auðvitað leið manni
svona vel þar vegna þess hve Anna
og Geiri voru bamgóð. Heimili
þeirra stóð alltaf öllum opið og þar
var ekki farið í manngreinarálit,
enda var oft mikill gestagangur.
Það verður að nefna Önnu og Geira
í sömu andránni, svo samrýmd vom
þau. Þó Anna færi ekki með honum
í skíðaferðir þá beið hún hans og
fékk fréttir á meðan hún hellti kaffí
í bollann sem hann hafði fyrir sig.
Þeim þótti vænt um hvort annað
enda 'búin að eyða meginhluta
ævinnar saman. Bömin þeirra vom
þeim allt, og vildu þau hag þeirra
sem bestan. Dóra Hlín dóttir Önnu
Stínu og Gísla Jóns bjó í nágrenni
við þau og var augasteinn afa síns
og alla tíð var með þeim sérstakt
samband og vom þau einstaklega
góð hvort við annað, það em fá
böm nú til dags sem em svo lánsöm
að bindast afa sínum svo sterkum
böndum og býr hún eflaust að því
alla ævi. Þannig er því einnig farið
með flesta sem kynntust Geira. Það
var viss birta og hlýja í kringum
hann og manni leið vel í návist hans.
Við krakkamir í Mjógötunni
kveðjum elskulegan vin og emm
þakklát fyrir að hafa þekkt hann.
Bergljót Halldórsdóttir
í stómm systkinafjölskyldum
verða samskiptamál einstakling-
anna oftast með nokkm öðmm
hætti en þar sem börnin em fá.
Þessu valda margskonar ytri að-
stæður. Sannindi þessi skiljast þeim.
bezt, sem hafa alist upp við fjöl-
breytni hinna stóm systkinahópa.
Það er alkunna, að engir tveir
einstaklingar em eins, hvorki í sjón
né samskiptum, og mannlífíð verður
því litríkara þar sem fleiri vaxa upp
saman og býður upp á þroskavæn-
legri möguleika, þrátt fyrir minni
veraldarauð, oftast nær, og harðari
lífsbaráttu.
Ásgeir Sigurðsson, sem hér er
kvaddur, var einn 15 systkina sem
fæddust hjónunum í Hærribæ á
Sriæfjallaströnd. Hann leit dagsins
ljós hinn 7. október 1917 og var
10. í röð systkinanna. Ekki skorti
hann því leikfélaga í æsku né fyrir-
myndir, því eldri systkinin vom
komin um og yfír fermingu þegar
hann fór að skynja lífið í kringum
sig. Hann ólst upp í þessu marg-
þætta fjölskyldusamfélagi, sem var
samtvinnað hinum tveim aðal-
atvinnuvegum þjóðarinnar, land-
búnaði og sjávarútvegi, eins og það
þá tíðkaðist, en hvort tveggja var
um hönd haft á heimilinu. Heimilis-
faðirinn stundaði sjóróðra á eigin
fleytu bæði vor og haust öll
bemsku- og æskuár Asgeirs og allt
fram á ungli'ngsár hans og svokall-
að mótunarskeið. Allt þetta gaf hin
fjölbreytilegustu tækifæri til að
þroska tilfinningu fyrir margvísleg-
um störfum hins daglega lífs bæði
til lands og sjávar og fínna farsæla
lausn á þeim vandamálum, sem
hvarvetna þurfti að glíma við. Við
þetta bættist svo sú staðreynd, að
staða Ásgeirs í hópnum varð af
ytri aðstæðum nokkuð sérstæð og
markaði honum að ýmsu leyti nokk-
urt annað hlutverk en flestra ann-
arra í þessum fjölmenna bræðra-
hópi. Um það leyti sem hann var
að komast á sjóróðraaldurinn voru
aðstæður að breytast í þjóðlífinu
er snertu aðstöðu og afkomu nálega
hverrar fjölskyldu í landinu og at-
vinnuhættir tóku verulegum
stakkaskiptum. Þetta var á hinum
illræmdu kreppuárum. Útgerð lítilla
árabáta var að leggjast af og færð-
ist smám saman í útgerðarplássin
við utanvert Djúpið, sem voru nær
fískimiðunum og markaðnum. Hinn
mikli samdráttur olli því, að fátæk-
ir bændur, sem fram að því höfðu
róið til fiskjar á litlum fleytum,
heltust smám saman úr lestinni.
Þetta varð m.a. til þess að nokkur
röskun varð á þeirri hefð, sem fram
að þessu hafði þróast heima, að
synimir fóru með föður sínum í
verið, um og eftir fermingu, og réru
með honum kannski 2—3 ár en fóru
þá gjarna alfarnir að heiman og
stunduðu vinnu — oftast sjó-
mennsku úti á verstöðvunum — en
sá næsti í röðinni fyrir neðan tók
við hlutverki þess er yfírgaf forsjá
föður síns á litlu, farsælu fleyt-
unni, sem því nær öll efnisleg til-
vera fjölskyldunnar hvíldi á. Þegar
Asgeir komst á þennan aldur voru
þessar aðstæður að breytast og
hann fór því ekki þessa hefðbundnu
leið eldri bræðranna. Hans hlut-
skipti varð því að leita fyrir sér um
skipsrúm hjá „öðrum" eins og það
var gjaman kallað. Stundum var
þetta að vísu hjá elsta bróður hans,
Sigga Gumm, sem átti bát og hélt
honum til veiða úr sjávarplássunum
við Djúpið, en einnig réri hann úr
Ögurvík, þar sem síðar mótuðust
aðstæður hans og allt lífsmunstur.
En á milli þess að Asgeir leitaði
fanga á þennan hátt, kom hann
jafnan heim og var við búskapinn
og einnig við nám í skóla. Sam-
skipti hans við æskuheimilið urðu
þannig sjálfkrafa fastar bundin en
eldri bræðranna og víðsýni hans til
ýmissa átta nýttust yngri bræðrun-
um að nokkm leyti vegna lengri
samskipta við þá á heimilinu. Þann-
ig varð Ásgeir öðrum fremur til að
brúa bilið milli þeirra elstu sem
flugu úr hreiðrinu strax og færi
gafst og hinna yngstu, sem ógjama
fóm að heiman, a.m.k. mjög tak-
markað til sjóróðra eins og áður
hafði tíðkast. Þetta er í örstuttu
ágripi leiftur af þeirri sögu, sem
við gengum í gegnum, systkinin í
Hærribænum.
Ég, sem þessar línur rita, var 6
ámm yngri en Ásgeir og hlaut því
að verða fyrir vemlegum áhrifum
af honum og þeirri staðreynd, að
hann var á mínum bemskuámm í
hlutverki „elsta" bróðurins í hópn-
um, því þeir eldri vom þá farnir
að heiman. Ég ætla ekki að rekja
frekar þessi samskipti eða uppeldis-
legu áhrif, en eðlilega urðu þau
veruleg, þar sem börn taka eldri
systkini sér til fyrirmyndar. Hlut-
verk Ásgeirs varð því stærra á
heimilinu en það í fljótu bragði
sýndist. Ég skal forðast að fara í
samanburð í sambandi við hin ýmsu
störf er vinna þurfti. Þó get ég
ekki annað en lýst því yfir, að Ás-
geir var sérstaklega lagvirkur ung-
ur maður og hygg ég að sá eigin-
leiki hafi fylgt honum við öll hans
störf síðar á lífsleiðinni.
Það var enn tíðkað á þessum
ámm að færa frá kvíaám. Ein fyrsta
bernskuminning mín, sem snerti
einhver gagnleg störf, var að sitja
yfir kvíaám í Bæjardal með eldri
bræðmm mínum fyrst — síðar að
taka við hlutverki þeirra og bera
ábyrgðina. Ég var 8 ára en Ásgeir
14 ára þegar þetta hófst. Hann
kenndi mér að „sitja hjá“ kvíaám
og svo var einnig um ýmis önnur
störf, því að í raun var hann sá
„elsti“ í hópnum heima og var því
í hlutverki leiðtogans. Það var líka
alveg óhætt að taka mark á hans
ieiðsögn, því að í langflestum tilvik-
um var hann sérlega verklaginn og
lagði sig snemma fram um rétt
vinnubrögð. Auk þess var hann sér-
lega handlaginn og smekkvís við
hvað eina.
Ég vil aðeins nefna hér eitt verk,
sem ég tel Geira hafa unnið betur
en aðrir gerðu og má vera að fleira
mætti tína til er sannar það hversu
vel hann var verki farinn. Þegar
við vomm að alast upp, var allt hey
flutt á klakki, sem kallað var, þ.e.
bundið í bagga á engjum og reitt
heim á 4—6 hestum eftir hestaeign
á hveijum bæ. Á vissum aldri var
það okkar verk að fara með hey-
bandslestina milli túns og engja.
Þetta var ábyrgðarstarf og reyndi
oft á athyglisgáfu meðferðarsveins-
ins. Það þurfti stundum að laga á
hestum á heimleiðinni, t.d. algengt
að bæta þyrfti smásteini í annan
baggann ef sá reyndist léttari en
hinn sem var á móti. Einnig var
mjög misjafnt hvernig hestar fóm •
undir böggum og því þurfti kunnug-
leik á þessum aðstæðum og næmni
til að bregðast við á mismunandi
hátt. Geiri hafði að sjálfsögðu gegnt
hlutverki meðferðarstráks á sínum
aldri og þekkti þessi vandamál út
í æsar. Síðar varð hann í hlutverki
þess, sem batt og bjó uppá hest-
ana. Þá var ég í hans fyrra hlut-
verki. Ég var einnig næmur á þessi
vinnubrögð og treysti mér vel til
að gefa þá umsögn, að engan þekkti
ég á þessum ámm, sem betur kunni
þá list að binda hey og búa uppá
hest en Geira. Þar var ekki aðeins
lagvirkni hans að þakka, heldur