Morgunblaðið - 21.05.1988, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. MAÍ 1988
Nokkur orð um frum-
varp til laga um Tón-
listarháskóla Islands
eftírÞorkel
Sigurbjörnsson
Það var leitt, að ekki skuli hafa
náðst í alla málsmetandi tónlistar-
menn landsins, Sigursvein Magn-
ússon meðtalinn, til að skrifa und-
ir þá áskorun, sem varð tilefni
hugleiðinga hans í Morgunblaðinu
4. maí sl. Þá hefði verið hægt að
útskýra málið í rólegheitum og
æsingalaust. En nú er búíð að bera
frumvarp um Tónlistarháskóla ís-
lands á torg, Alþingi komið í sum-
arfrí, og eftir standa ýmsar misvís-
andi fullyrðingar Sigursveins í
hugum lesenda blaðsins, jafnvel
þeirra, sem aðeins lesa fýrirsagnir.
Þar stóð fýrst, að endurskoða
þyrfti frumvarpið. Það er búið
að vera í athugun og endurskoðun
í áratug, ef ekki lengur. Er nú
ekki kominn tími til að samþyklqa
það? Það er auðvitað hárrétt hjá
Sigursveini, að þetta frumvarp er
ekki fullmótað fremur en önnur
verk manna. Við erum líka svo
lánsöm að hafa löggjafa, sem þing-
ar árlega, einmitt til þess að þoka
málum í átt til slíkra „fullmótana".
Umrætt frumvarp er liður í þeirri
viðleitni, staðfesting á þeirri þróun,
sem átt hefur sér stað. Það er
enginn skkollaleikur eða tilviljun,
sem veldur því, að Tónlistarskólan-
um í Reykjavík er ætlað að stíga
þetta skref. Við þann skóla hafa
nú starfað kennaradeildir, þær
elstu i nær 3 áratugi, einleikara-
deildir og tónfræðadeild, sem hafa
útskrifað hér um bil alla þá tónlist-
armenn, sem sett hafa mark sitt
á tónlistarlíf landsins undanfarið.
Þeir, sem hafa staðið sig vel í
Tónlistarskólanum í Reykjavík,
hafa ekki verið í neinum vandræð-
um með framhaldsnám og meiri
sérhæfíngu við erlenda háskóla
hingað til. Margir fyrrverandi nem-
endur skólans stýra nú og kenna
við tónlistarskóla um allt land og
eru virkir þátttakendur í þeirri
„framsækni, hugmyndaauðgi og
ijölbreytni í námsframboði" (orð
Sigursveins sjálfs), sem hér ríkir.
Eitthvað af þeim ágætum er sjálf-
sagt veganesti frá „gamla skólan-
um“. Auðvitað hefur Tónlistarskól-
inn í Reykjavík átt við ýmis van-
efni að stríða, og það hefur háð
honum að njóta ekki þeirrar stoðar
í lögum, sem umrætt frumvarp á
að veita. Frumvarp til laga um
Tónlistarháskóla íslands á að bæta
úr því, styrkja það foiystuhlutverk,
(sem Sigursveini fínnst líka ábóta-
vant í grein sinni), sem skólinn
hefur haft sem fræðslu og rann-
sóknastofnun, og mun hafa, hvem-
ig svo sem veður skipast, í framtíð-
inni. Um það getur varla verið
„djúpstæður ágreiningur", svo
vitnað sé til orða hans vegna ein-
hverrar ráðstefnu 16. og 17. apríl
sl. Sú ráðstefna var mér vitanlega
ekki neinn hæstiréttur í tónlistar-
málum. Þetta ER EKKI frumvarp
til laga um endanlega úttekt á
tónlistarfræðslu í landinu.
í undirfyrirsögn varpar Sigur-
sveinn fram spumingunni. Er það
ætlun löggjafans að kippa fótun-
um undan starfi, sem ýmsir tón-
listarskólar hafa byggt upp á
undanfömum árum? Síðan sem-
ur hann nokkur tilbrigði við þetta
stef, nefnir samanburð við aðrar
æðri menntastofnanir, Háskóla ís-
lands og Kennaraháskólann.
í ljósi sögu Tónlistarskólans í
Reykjavík og þess, sem hann hefur
verið að beijast fyrir í meir en
hálfa öld, þá fellur stefíð og til-
brigðin undir einhvers konar of-
stæki.
Hveijum dettur í hug að halda
því fram, að bættur aðbúnaður,
aukin kunnátta og þekkingaröflun
við Háskóla íslands leiði til þess
að almennri menntun hraki að
sama skapi í öðrum skólum, sem
undirbúa fólk til háskólanáms? Það
má rétt vera hjá Sigursveini, þegar
hann segir: „Hvorki Háskóli ís-
lands né Kennaraháskólinn hafa
með höndum nokkra ráðgjöf, sam-
ræmingu náms í menntaskólunum
né íhlutunarrétt um störf þeirra."
En hamingjan hjálpi nemendum,
ef þeir uppfylla ekki þær kröfur,
sem háskólar setja um inngöngu.
Það gildir jafnt um innlenda sem
erlenda háskóla.
Eitthvað er Sigursveinn smeyk-
ur við aðlögunartíma þann (2 ár),
sem nemendum og kennurum Tón-
listarskólans í Reykjavík er ætlað-
ur í væntanlegum lögum um Tón-
listarháskóla. Augljóst er, að allar
stöður, stórar og smáar, verða
lausar til umsókna af hæfu fólki
úr öllum áttum, þegar Tónlistar-
háskólinn hefur verið stofnaður.
Skólaárið er ekki sama og alman-
aksárið, og það vita allir, og því
Þorkell Sigurbjömsson
„ Auðvitad hefur Tón-
listarskólinn í
Reykjavík átt við ýmis
vanefni að stríða, og
það hefur háð honum
að njóta ekki þeirrar
stoðar í lögum, sem
umrætt frumvarp á að
veita. Frumvarp til laga
um Tónlistarháskóla Is-
lands á að bæta úr því.“
verða allir, sem ekki standast nýju
kröfumar, að leita eitthvað annað.
Slíkt tæki aldrei minna en hálft
ár. Vafasamt er að kalla það „for-
gang“, og vart trúi ég því, að Sig-
ursveinn vilji reka allan mannskap-
inn úr Tónlistarskólanum í
Reykjavík daginn eftir að lögin
hafa verið samþykkt.
í lok greinar sinnar fínnst Sigur-
sveini furðulegt, að gert er ráð
fyrir aðfarakennslu í frumvarpinu
um Tónlistarháskóla íslands. Slík
aðfarakennsla eða „undirbúnings-
deild“ er ekkert frábrugðin því,
sem tíðkast beint og óbeint við
alla tónlistarháskóla. Tónlistar-
þroski fylgir ekki neinni stunda-
töflu eða dagatali. Ungir tónlistar-
menn geta verið snillingar á sum-
um sviðum og fávís böm samtímis.
Þegar umsækjandi uppfyllir
ekki inntökukröfur í ýmsum grein-
um tónlistar (eða öðmm, sem varða
almenna menntun, s.s. málakunn-
áttu), þá reynir tónlistarháskóli að
bæta úr því, sjálfur, ef hann er
nógu stór, eða í samvinnu við aðr-
ar menntastofnanir.
Æfingakennsla á öllum stigum
er og nauðsynleg í menntun kenn-
araefna. Það á jafnt við um tónlist-
arháskóla með kennaradeildum og
aðra kennaraháskóla. Allt þetta
veit Sigursveinn jafnvel og við öll,
einnig, að það er ekki til neinn
sérstakur „íslenskur veruleiki" í
þessum efnum fremur en sérstök
íslensk píanó.
Þetta er ekki „vantraust" á einn-
eða neinn, ekki til að „kippa fótun-
um undan“, „fækka námsvalkost-
um“ eða „þrengja að“ einum eða
neinum, (svo gripið sé til nokkurra
orða Sigursveins af handahófí).
Allir þurfa að þreyta e.k. próf á
hvaða stigi sem er, jafnvel í upp-
hafí námsferils, og alltaf, þegar
skipt er um skóla eða kennara,
einnig kennara innan sama skóla.
Tónlistarmenn vilja HEYRA í
væntanlegum nemendum sínum.
Það eru svo mörg verðug, óleyst
verkefni framundan í ungu og
óþroskuðu tónlistarlífi okkar. Við
eigum að taka höndum saman,
Sigursveinn, um allt það sem horf-
ir til úrbóta, en ekki vera með
úrtölur, útúrsnúninga og nöldur.
Frumvarp um tónlistarháskóla er
eitt af mörgu, sem nú bíður. Ég
vona bara, þegar þú snýrð endur-
nærður að störfum næsta haust,
að þú takir undir áskorunina til
Alþingis, sem fór svona í taugam-
ar á þér í miðjum vorönnunum nú.
Höfundur er tónskáld.
Húsnæðismálafrum-
varp Borgaraflokksins
eftír Hreggvið
Jónsson
í vetur hafa húsnæðismál verið
til umræðu á Alþingi íslendinga,
eins og raunar mjög oft áður. Sú
umræða hefur að mestu fjallað um
handónýtt kerfi, sem nú er við lýði
og æ ofan í æ hefur verið reynt
að lappa upp á. Það sem var frá-
brugðið umræðum fyrri ára, var
að nú lögðu þingmenn Borgara-
flokksins fram heilstæðar tillögur
um nýtt húsnæðismálakerfí, sem
gæti leyst af hólmi það sem nú
hefur gengið sér til húðar.
Stormur í bala
Félagsmálaráðherra lagði þrisv-
ar sinnum fram breytingu við nú-
verandi lög um Húsnæðismála-
stofnun ríkisins í vetur og í öll
skiptin hristist stjómarheimilið af
sundurlyndi. Þessar tillögur hlutu
allar mjög harða gagnrýni stjóm-
arsinna, enda var sumum þeirra
gjörbreytt í meðfömm Alþingis.
Þær lausnir, sem þessar breytingar
stuðla að, eru kák og leysa ekki
þann vanda, sem við er að etja í
dag. Fjölmiðlar blésu þessar tillög-
ur upp, eins og þær væm eitthvað,
en svo var því miður ekki. Sápuból-
ur félagsmálaráðherra em
spmngnar og inn í þeim er ekk-
ert. Þetta var stormur í bala.
Borgaraflokkurinn með
heildarlausn
Á Alþingi lögðu þingmenn Borg-
araflokksins fram heilstæðar til-
lögur um lausn húsnæðismálá,
annars vegar um Húsnæðisstofnun
ríkisins, sem myndi lána úr Bygg-
ingarsjóði ríkisins, og hins vegar
um húsbanka, sem myndu lána
beint. Húsbankakerfínu, sem hér
er talað um, svipar um margt til
þeirrar lausnar, sem Danir hafa
valið sér og reynst hefur frábær-
lega vel. Hér er uih tvöfalt húsnæð-
islánakerfí að ræða. í fyrsta lagi
sjái ríkið aðeins um lánveitingar
til bygginga með félagsleg mark-
mið og til þeirra sem em að byggja
eða kaupa sína fyrstu íbúð. Þetta
em um 40% af þeim sem sækjast
eftir lánum til byggingar eða
kaupa á íbúðarhúsnæði hveiju
sinni. í öðra lagi er um að ræða
þá sem standa utan þessa kerfís
og eiga væntanlega þegar íbúð og
hafa fengið lán hjá Húsnæðisstofn-
un áður. Þetta munu vera um 60%
þeirra, sem em á almennum fast-
eignamarkaði. Þessi breyting
myndi þýða, að mál myndu ganga
hratt og vel fyrir sig og allir fengju
lausn við sitt hæfí.
Hvar á að fá peningana?
Hin dæmigerða spuming til
stjómarandstöðuþingmanna er
venjulega: Og hvar ætlið þið svo
að fá geningana til að gera allt
þetta? I þinglok fluttu þingmenn
Borgaraflokksins þingsályktun um
byggingu leiguíbúða. Þessi tillaga
var aðeins einn hluti af heildar-
lausn okkar, en í fyrri tillögum var
Hreggviður Jónsson
„Þær tillögnr, sem
Borgaraflokkurinn
hefur lagt fram á Al-
þingi eru byggðar á
ígrundun og skynsemi.
Þeir menn, sem hafa
raunverulegan áhuga á
að leysa húsnæðismál
þjóðarinnar, geta ekki
gengið fram hjá þeim.“
gert ráð fyrir heildarlausn á flár-
mögnun. Þeir sem spurðu þessarar
spumingar höfðu því ekki lesið til-
lögur Borgaraflokksins fyrr á þing-
inu, þvf miður. En hvað varðar
spuminguna um fjármögnun þessa
nýja kerfís er því til að svara, að
það fjármagn, sem nú rennur til
Húsnæðismálastofnunar ríkisins,
rynni framvegis til Byggingarsjóðs
ríkisins og nýjar leiðir yrðu famar
í fjármögnun húsbankakerfísins. í
þessu sambandi er rétt að minna
á að stærsta húsnæðislánastofnun
Danmerkur, Kreditforeningen
Danmark, hefur fengið heimild til
þess að veita dönsk húsnæðislán í
löndum eins og Portúgal, Þýska-
landi og Wales, en þau em öll með
aðild að OECD, eins og ísland. í
viðræðum við Júlíus Sólnes hefur
fulltrúi Kreditforeningen Danmark
talið mögulegt að veita þessa teg-
und húsnæðislána á íslandi. Slíkt
gæti gerst í'samvinnu við íslenskt
fyrirtæki eða að sett yrði upp útibú
frá fyrirtækinu hér á landi. Ekki
er hægt að fara nákvæmlega út í
smáatriði í stuttri blaðagrein, en
þessar hugmyndir hljóta að vera
áhugaverðar fyrir alla.
Ný tegund á lánskjörum til
hagsbóta fyrir lánþega
í tillögum þingmanna borgara-
flokksins er gert ráð fyrir að taka
upp nýja tegund af lánskjömm,
sem myndu leysa hina illræmdu
lánskjaravísitölu af hólmi. Hér er
um að ræða vaxtaaðlögunarlán,
sem hafa ratt sér til rúms í nálæg-
um löndum. í greinargerð með
húsbankafmmvarpinu segir meðal
annars um vaxtaaðlögunarlánin;
„Þau byggja á því að fyrir t.d. 40
ára veðlán er samið um fasta vexti
til ákveðins tíma, t.d. fímm ára í
senn. Gengi skuldabréfsins er háð
vöxtunum sem samið er um í upp-
hafí hvers vaxtatímabils og þar
með er ljóst hver lánsupphæðin er.
Við upphaf næsta vaxtatímabils
er á ný samið um fasta vexti til
næstu fímm ára. Er þá gamla lán-
ið endurgreitt með nýju láni og svo
koll af kolli. Afborgunarranan er
hins vegar miðuð við 40 ára
lánstíma og lánið er í raun veitt
til þess tíma þótt það sé endur-
reiknað á t.d. fímm ára fresti.
Þannig er tekið tillit til verðlags-
þróunar á skynsmlegan hátt. Lán-
takandinn situr ekki uppi með lán
þar sem lánsupphæðin, þ.e. skuld-
in, hækkar í sífellu þrátt fyrir stöð-
ugar afborganir." Þá hafa þing-
menn Borgaraflokksins einnig litið
á það fyrirkomulag að hafa lán
með greiðslumarki og afkomu-
tryggingu (afborgunartryggingu),
en sú aðferð er ekki síður áhuga-
verð.
Skynsemi eða áframhald-
andi svartnætti?
Þær tillögur, sem Borgaraflokk-
urinn hefur lagt fram á Alþingi,
era byggðar á ígrandun og skyn-
semi. Þeir menn, sem hafa raun-
veralegan áhuga á að leysa hús-
næðismál þjóðarinnar geta ekki
gengið fram hjá þeim. Verði haldið
áfram á þeirri braut, sem nú er
farin í þessum málum, verður
áframhaldandi svartnætti hjá
fjölda fólks, sem ekki veit sitt ijúk-
andi ráð í húsnæðismálum. Sumir
em að niðurlotum komnir, vegna
lánskjara, aðrir hafa ekki bolmagn
til að eignast húsnæði og enn aðr-
ir bíða og bíða eftir lánum, sem
þeir munu aldrei fá. Núverandi
húsnæðismálakerfí er sprangið.
Aðeins tillögur Borgaraflokksins í
framkvæmd geta breytt þessum
málum til betri vegar.
Höfundur er þingmaður Borgara-
flokksins fyrir Reykjaneskjör-
dæmi.