Morgunblaðið - 29.09.1988, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1988
13
Alþingismenii með
danska kórónu?
Sumarbústaðaeigendur
Þjóðminjaverði svarað
eftir Guðmund H.
Guðjónsson
Þjóðminjavörður, Þór Magnús-
son, reit grein í Morgunblaðið 16.
sept. sl. þar sem hann varar við því
að sögulegar minjar eða mannvirki
séu hreyfð úr stað eða þeim eytt
vegna einhverra skammtíma sjón-
armiða, vanhugsunar eða vanmati
á gildi þeirra. Ekki er nema eðlilegt
að þjóðminjavörður veki athygli á
því fíð þjóð hans skuli huga vel að
þeim fáu sögulegu verkhlutum og
byggingum, sem varðveist hafa svo
vel sem hægt er, enda er það hans
skylda. En, greinin var skrifuð til
að réttlæta tilveru dönsku kórón-
unnar á þinghúsi íslenska lýðveldis-
ins og er það ástæðan fyrir þessum
línum frá mér.
Ég er sammála þjóðminjaverði
um allt það sem hann sagði um
vemdun sögulegra minja og bygg-
inga en ekki því sem hann heldur
fram um danska merkið á þing-
húsinu, á því hef ég allt aðra skoð-
un.
Allir vita að þjóðir hafa verið
hemumdar af öðram þjóðum í gegn-
um söguna og margar hveijar hafa
borið gæfu til að losa sig við hina
óboðnu yfirtroðsluseggi aftur, jafn-
vel þó langur tími hafi liðið þar til
það markmið náðist. Einnig vitum
við að slíkir atburðir setja mark
sitt bæði á menningu, tungu og
byggingarlist þeirra sem troðið er
á. Oft era slík spor það djúp að þau -
verða ekki afmáð hvorki í tungu
né menningu, en byggingar sem
yfírtroðslumenn reistu á hvetjum
stað era kannski það sem hægt
væri að afmá og oft hefur verið
gert. En þær geta einnig verið góð
tákn um liðna tíð og þar með góð
viðvöranarmerki til að halda vöku
sinni gegn yfírtroðslu annarra
þjóða.
Þjóðminjavörður vitnaði mikið í
Finna og lýsti hvemig þeir halda í
hina ýmsu byggingar og styttur,
sem minjar frá tímum ásælni og
yfírtroðslu Rússa og Svía bæði fyrr
og síðar og hafði eftir merkum
manni, sem sagði: „þetta er okkar
saga“, og henni mætti ekki gleyma.
Þessi frásögn var falleg í grein
þjóðminjavarðar og ekki dettur mér
í hug að reyna að snúa útúr neinu
sem þar er sagt. Hitt er mér þó
ljóst að enginn Finni myndi nokk-
um tíma láta sér detta í hug að
hengja merki rússnesku keisar-
anna, eða merki núverandi valdhafa
í Moskvu á fínnska þinghúsið, enda
man ég hvorki eftir að hafa séð
keisaramerkið né hamar og sigð á
því þegar ég barði það augum fyrir
mörgum áram, og ekki heldur kór-
ónu eða skjaldarmerki Svíþjóðar þar
í grenndinni.
Við þurfum ekki að líta lengra
aftur í söguna en til síðari heims-
styijaldar til að fínna góð dæmi um
hið gagnstæða því sem þjóðminja-
vörður vitnaði í máli sínu til stuðn-
ings. .
Þegar nasistar raddust yfir Evr-
ópu var það eitt þeirra fyrsta vert
að setja þýzka öminn með haka
krossinn í klónum á allar þæi
stjómarbyggingar sem þeir tóku ;
sína þágfu. Þar með sönnuðu þeir
yfirráð sín á hveijum stað. Einnig
var það eitt hið allra fyrsta sem
heimamenn rifu niður eftir að frelsi
var endurheimt.
Og hér er komið að kjama máls-
ins. Það er ekki sama hvar hin sögu-
legu tákn era staðsett. Allar stjóm-
arbyggingar eiga að vera auð-
kenndar því ríki sem á þær, skiptir
þá ekki máli hverjir og hve margir
hafa slegið eign sinni á þær í gegn-
um tíðina. Og þegar um þjóðþing
er að ræða þá er það auðvitað hrein
fírra að eitthvert annað tákn en
„Dönsku kórónuna á
þinghúsinu á þjóð-
minjavörður auðvitað
að biðja um að fá að
geyma í þeirri deild
Þjóðminjasafnsins sem
Qallar um yfirráð Dana
á Islandi og finna henni
þar viðeigandi stað.
Friðlýsing Alþingis-
hússins hefur ekkert
með það mál að gera.“
ríkismerki eigin þjóðar tróni á toppi
þeirrar byggingar sem það starfar í.
Það er kannski ekki sanngjamt
að vitna í sögulegan eftirmála
þýzka nasismans, svo ógeðfelldur
sem hann var. En tákn hans og
merki era ekki finnanleg utandyra
sem sögulegar minjar í því landi
sem skóp hann, Þýzkalandi og hvað
þá í þeim löndum sem hann óð yfír.
Dönsku kórónuna á þinghúsinu
á þjóðminjavörður auðvitað að biðja
um að fá að geyma í þeirri deild
Þjóðminjasafnsins sem fjallar um
yfírráð Dana á íslandi og fínna
henni þar viðeigandi stað. Friðlýs-
ing Alþingishússins hefur ekkert
með það mál að gera. Og það á
heldur ekkert sameiginlegt með því
að fjarlægja styttur eða merki sem
fínnast kunna enn á gömlum húsum
frá tíð Dana hér á landi, og hefur
ekki neitt með þjóðemisrembing
eða minnimáttarkennd að gera.
Við slitum öll tengsl við Dani 17.
mirage
Gæsaskot
Höfum nú fyrirliggjandi hin
frábæru Mirage gæsa-
skot.
38 grömm 42 og 76
magnum
Kaupfélögin um allt
land og sportvöruverslanir
í Reykjavík
júní 1944, og frá og með þeirri
stundu átti íslenzka skjaldarmerkið
að koma í stað danska merkisins á
þinghúsið, upphleypt og tignarlegt.
Það er ekki þjóðlegt af þjóðminja-
verði að vilja að alþingismenn Iýð-
veldisins íslands starfi svo gott sem
með danska kórónu á höfðinu.
Þetta er mín skoðun og styð ég
því heils hugar þingsályktunartil-
lögu Áma Gunnarssonar sem hann
lagði fram á Alþingi í vor, um að
fjarlægja merki Kristjáns 9. af
þinghúsinu og setja íslenzka skjald-
armerkið þar í staðinn.
Höfundur er skólastjórí Tónlistar-
skóla Vestmannaeyja.
NORSKU ARINOFNARNIR
nú aftur fáanlegir. Margar nýjar geröir.
(Ósóttar pantanir óskast sóttar).
GEfSÍR
H
BENIDORM
4-11. okt. 7 dagar á Benidorm kr. 24.900,-
Sameinið sumarauka og
verslunarferð á
haustdögum
HELGARFERÐIRNAR
VINSÆLU
Hamborg - Amsterdam
London - Glasgow
Frábær verð
jjFERÐA..
!lMIDSTODIIM CiUittcdlccMl
ADAIS1MÆTI9 10IREVKJAVIK TELEPHONF 28133 TELEX 2154 ICELAND