Morgunblaðið - 29.09.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1988
Markmið landgræðsluáætlunar
eru raunsæ og framkvæmanleg
- segir Hallgrímur Indriðason framkvæmdastj óri Skógræktarfélags Eyfirðinga
í ljósi hálfrar aldar reynslu
af skógræktarstarfi, má full-
yrða að markmið landgræðsluá-
ætlunar frá 1974 eru öll raunsæ
og framkvæmanleg. í áætlun-
inni er skógræktarstarfi sett sjö
markmið. Þau eru: framleiðsla
á nytjaviði, framleiðsla á jólatij-
ám, skógrækt á útivistarsvæð-
um, skógrækt á friðlöndum,
skógrækt á sumarbústaðalönd-
um, ræktun beitiskóga og rækt-
un skjólbelta. Þetta kom meðal
annars fram í máli Hallgríms
Indriðasonar firamkvæmda-
stjóra Skógræktarfélags Ey-
firðinga á umhverfismálaþingi
þar sem hann fjallaði um útivist-
arskóga.
EINAR E. Sæmundsen garð-
yrkjusljóri í Kópavogi segir
umhverfismálin hafa hingað til
borið vott um veikan lilekk hjá
sveitarfélögunum samanborið
við flesta aðra rekstrarþætti
þeirra. Þeir málaflokkar, sem
hefðu á bak við sig sterka lög-
gjöf, vel mótað starfssvið og
fjárframlög frá ríki, hefðu no-
tið meiri athygli. „Ég tel mig
hafa séð breytingar til batnaðar
að undanförnu og óneitanlega
vekur það vissar væntingar þeg-
ar þessi málaflokkur nær at-
hygli stofinunar eins og Norr-
ænu ráðherranefndarinnar sem
er samstarfsvettvangur allra
ríkissfjórna Norðurlanda,"
sagði Einar.
•x Nýlega sendi nefnd á vegum
stofnunarinnar frá sér skýrslu,
sem Qallar um „Útivistar- og
umhverfismál næst byggð“. I
skýrslunni er einnig að finna drög
að áskorun Ráðherranefndarinnar
til stjómmálamanna um þessi
mál. Þar er farið fram á að:
1. Allir norrænir stjómmála-
menn á þingum eða í sveitar-
stjómum leggi sitt að mörkum
til að auka mikilvægi um-
hverfis- og útivistarmálefna
við skipulagningu, sem og við
stjómmálalegar ákvarðanir.
Þannig að útivistarmál og
umhverfismál næst byggð fái
. sama vægi og önnur mikilvæg
Hallgrímur dró markmið rækt-
unar saman í tvo meginflokka:
framleiðsluskógrækt og umhverf-
isskógrækt. Framkvæmdaaðilar
að framleiðsluskógrækt eru Skóg-
rækt ríkisins, sem starfar sam-
kvæmt skógræktarlögum, bændur
á nokkmm stöðum á landinu sem
stunda nytjaskógrækt, sem
aukabúgrein í samræmi við skóg-
ræktarlög og með stuðningi ríkis-
ins og ennfremur nokkur stærri
skógræktarfélög. Framleiðslu-
skógræktinni er ætlað að gera
íslendinga sjálfbjarga um allt
gróftimbur í framtíðinni. Alitið er
að heildarsvæðaþörf slíkrar fram-
leiðslu sé um 40.000 hektarar að
flatarmáli og er þá miðað við að
málefni samfélagsins svo sem
skólamál, heilbrigðismál og
samgöngumál.
2. Að ríki búi þannig að sveitar-
félögum að þeim sé kleift að
ráðast í úrbætur á sviði úti-
vistarmála. T.d. með löggjöf
eða með fjárstuðningi til
kaupa á landi og búa sem
útivistarsvæði í nánd við
byggð.
3. Skipulagsyfírvöld landanna
gefi út leiðbeiningar til sveit-
arstjóra, sem gæfu skipu-
leggjendum og sveitarstjóm-
armönnum hugmyndir að úr-
lausnum þannig að þeir geti
betur sinnt útivistarþörfum
íbúanna.
4. Skipulagsyfirvöld Iandanna
hvetji sveitarfélögin til þess
að gera sérstakar áætlanir um
hverfis- og útivistarmál í
tengslum við aðalskipulags-
gerð.
5. Að ábyrg yfirvöld standi vörð
úm almannaréttinn, rétt al-
mennings til frjálsrar um-
ferðar um landið.
6. Að reynt verði að fýlgjast með
þróun þessa málaflokks af
hálfu skipulagsyfirvalda.
7. Af hálfu sveitarfélaganna á
Norðurlöndum verði séð til
þess að tekin verði frá hæf
landsvæði til Qölbreytilegra
útivistarafnota. Útivistar-
svæði eiga ekki að vera af-
gangssvæði.
heildar grófviðarþörf okkar sé um
150.000 rúmmetrar á ári, að sögn
Hallgríms. „í ljós hefur komið að
sveitarfélögin eru fremst í fram-
kvæmd umhverfisskógræktar.
Einnig eru skógræktarfélögin og
Skógrækt ríkisins þátttakendur."
Einstaklingar leggja líka mikla
fjármuni og vinnu í umhverfis-
skógrækt og afkastamesti hópur
einstaklinga eru eigendur sumar-
bústaða og fullyrti Hallgrímur að
þeir eigi eftir að hafa mikil áhrif
á umhverfismótun á næstu árum.
Hallgrímur rakti stuttlega sögu
skógræktar á íslandi. Á tímabilinu
frá 1899-1930 þróast skógræktar-
starfíð hægt en nokkuð miðar þó
bæði á hinu „pólitíska" og hinu
8. Sveitarfélög varðveiti nátt-
úruleg landssvæði innan sinna
marka til útivistar.
9. Að sveitarfélög sjái til þess
að útivistarsvæðin séu að-
gengileg öllum, að þau liggi
vel við almenningssam-
göngum og tengd göngu- og
hjólreiðastígakerfum. Sér-
staklega þarf að huga að að-
gengi aldraðra, hreyfíhaml-
aðra og bama.
10. Að lokum er fólk hvatt til að
standa vörð um útivistar-
möguleika næst byggð og til
þess að taka til hendinni í
samráði við sveitarstjórnir.
í máli Einars kom fram að á
síðustu 100 árum hefði orðið al-
gjör kollsteypa í búsetuháttum
íslensku þjóðarinnar. Þann 1. des.
1987 bjuggu 90% þjóðarinnar í
þéttbýli og 10% í stijálbýli og fyr-
ir einni öld voru hlutföllin með
öfugum formerkjum. Islendingar
hafa því ekki búið í þéttbýli í
marga ættliði. Eftirsjáin eftir
menningu bændasamfélagsins átti
svo sterk ítök í hugum fólks að
það gleymdi að beina athyglinni
að kringumstæðum þar. Sú kyn-
slóð, sem nú er að vaxa úr grasi,
verður mest vör við þann skort á
menningu, sem viðgengst í um-
hverfismálefnum þéttbýlisins.
„Lærir hún að bera virðingu fyrir
umhverfi sínu ef hún kemst ekki
á auðveldan hátt í snertingu við
náttúruna þar sem hún býr?
Krafan til úrbóta á umhverfínu
næst þar sem maðurinn býr vex
með hverjum degi. Nærtæk dæmi
um breytt hugarfar er stofnun
umhverfisflokka eða græningja-
flokka í nærliggjandi löndum,“
sagði Einar.
Gaumgæfa þarf öll
landnotkunaráform
Einar sagði að þó rúmt væri
um flesta þéttbýlisstaðina á lands-
byggðinni, væru aðstæður þannig
á höfuðborgarsvæðinu að rík
ástæða væri til að gaumgæfa vel
öll landnotkunaráform með það
sérstaklega í huga að eyðileggja
ekki framtíðarkosti til útivistar
næst byggð. Aukning á útivistar-
þátttöku almennings væri áber-
andi um allan hinn vestræna heim.
„praktíska" sviði. Nefna má skóg-
ræktarlögin, „Lög um skógrækt
og vamir gegn uppblæstri lands",
sem Hannes Hafstein ráðherra
beitti sér fyrir og samþykkt voru
á Alþingi 1907. Þar með var lagð-
ur grundvöllur að stofnun Skóg-
ræktar ríkisins. Hið „praktíska"
frumkvæði kom ekki síst frá
Ræktunarfélagi Norðurlands und-
ir forystu Sigurðar Sigurðssonar
búnaðarmálastjóra og Páls Briems
amtmanns, en Sigurður hafði aflað
sér ræktunarþekkingar í Noregi
og kynnst þeirri ræktunarbjart-
sýni, sem þar ríkti skömmu fyrir
aldamót. Tijáræktin varð einn
höfuðþátturinn í tilraunastarfi
Ræktunarfélagsins. Glæsilegir
minnisvarðar þeirra tilrauna eru
tijágarðamir við Minjasafnið og
Gömlu Gróðrarstöðina. Einnig er
víst að tijágróðurinn i gamla inn-
bænum á Akureyri á rætur sínar
að rekja til starfsemi Ræktunarfé-
lagsins. Segja má með sanni að
tilraunastarfið hafi þannig skilað
sér skjótt til almennings.
Skógræktarfélag ís-
lands stofnað 1930
Árið 1930 er síðan Skógræktar-
félag íslands stofnað á Þingvöll-
um. Því félagi var ætlað að virkja
alla áhugasama skógræktarmenn
til átaks. Hægt miðar í fyrstu en
segja má að eftir 1930 séu virkir
framkvæmdaaðilar að skógrækt í
landinu orðnir tveir, Skógrækt
ríkisins og Skógræktarfélag Is-
lands. Störf þeirra manna, sem á
þessu tímabili skipast í forystu-
sveit íslenskra skógræktarmanna
má að mörgu leyti líkja við störf
trúboða. Þeirra verkefni var meðal
annars að eyða vantrú. Það vom
þessir menn, sem gáfu þjóðinni
nýjan gróður. Á ámnum eftir 1930
og fram undir 1970 em gerðar
tilraunir með margar tegundir.
Fræ og græðlingar em sóttir á
ýmsar norðlægar slóðir. Niður-
stöður þessara tilrauna em að
koma í ljós og á þeim munum við
byggja starfið í framtíðinni.
Vetrarstarf Kammerhljóm-
sveitar Akureyrar fer nú senn
að heljast. Hljómsveitin, sem
rekin er að hluta sem atvinnu-
mannahljómsveit, hefúr nú starf-
að í tvö ár og er farin að skipa
sér fastan sess í bæjarlífinu.
Síðasta vetur var aðsókn að tón-
Ieikum hljómsveitarinnar mun
meiri en fyrra starfsár hennar
og gefúr það bjartar vonir um
að grundvöllur sé fyrir starfsemi
slíkrar hfjómsveitar. Hlutverk
hennar er að gefa áheyrendum
tækifæri á að hlýða á fjölbreytta
tónlist frá ýmsum tímum, segir
í fréttatilkynningu firá Kammer-
hljómsveitinni.
í Kammerhljómsveit Akureyrar
eru kennarar og nemendur við Tón-
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Hallgrímur Indriðason firam-
kvæmdastjóri Skógræktarfélags
Eyfirðinga.
Landgræðsluáætlun
Árið 1971 skipaði Halldór Sig-
urðsson þáverandi landbúnaðar-
ráðherra nefnd, sem kölluð var
landnýtingar- og landgræðslu-
nefnd. Þessi nefnd skilaði síðan
af sér landgræðsluáætlun 1974-
1978. í erindisbréfi nefndarinnar
er henni falið að vinna að heildará-
ætlun um alhliða landgræðslu og
skipulega nýtingu landgæða. I
kjölfar áætlunarinnar kom svo
þjóðargjöfin 1974 á 1100 ára af-
mæli Islandsbyggðar. Þá var
ákveðið að veija til skógræktar
og landgræðslu einum milljarði á
þávirði til viðbótar þeim íjármun-
um, sem einstöku stofnanir höfðu
á fjárlögum ríkisins, sagði Hallg-
rímur.
Skógræktarfélag
Eyfirðinga
Um starfsemi Skógræktarfé-
lags Eyfirðinga sagði Hallgrímur
að starfsvettvangur þess væri allt
Eyjaijarðarsvæðið, frá Grýtu-
bakkahreppi í austri til Ólafsfjarð-
ar í vestri. Á svæðinu byggju um
25.000 manns. „Þegar félagið var
stofnað árið 1930 voru náttúruleg-
ir skógar nánast horfnir, aðeins
þekktar birkileifar á þremur stöð-
um í sýslunni, í Leyningshólum,
Vöglum á Þelamörk og Garsárg-
listarskólann á Akureyri auk þess
sem hljóðfæraleikarar annars stað-
ar frá hafa veitt hljómsveitinni lið-
styrk sinn. Einleikarar og stjórn-
endur hafa verið innlendir og er-
lendir listamenn. Nú hefur hljóm-
sveitin hug á að kanna áhuga bæj-
arbúa fyrir hljómsveit af þessu tagi
til að fá vissu fyrir því hvort starfs-
grundvöllur sé fyrir henni í raun.
Fyrirhugað er að stofna áhuga-
samtök um rekstur Kammerhljóm-
sveitarinnar. Slík samtök myndu
að hluta til sjá um rekstur hljóm-
sveitarinnar sem yrði þá sjálfstætt
fyrirtæki. Með þessu er Kammer-
hljómsveitin að vísa því til bæjarbúa
hvort þeir vilji hafa hljómsveit, sem
þessa í bænum og er starfið því að
mjög miklu leyti komið undir við-
brögðum fólks.
IMorðlendingar!
Stofnfundur SÁÁ - N
Samtaka áhugamanna um áfengisvandamálið - Norðurlandi
verður haldinn í Borgarbíói kl. 14.00 laugardaginn
1. október. Allir áhugamenn velkomnir.
Kaffisala á hótel Varðborg.
Fyrirlestur
Þórarinn Tyrfingsson formaður SÁA flytur erindi
um forvarnarstarf og horfur í áfengismálum.
Allirvelkomnir.
Undirbúningsnefnd.
Umhverfismál látin silja á
hakanum hjá sveitarfélögum
- segir Einar E. Sæmundsen garðyrkjustjóri í Kópavogi
Kammerhljómsveit Akureyrar:
Fyrirhuguð stofiiun
áhugamannasam-
taka um reksturinn