Morgunblaðið - 10.11.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1988
Dauðar kanínur?
eftir Ólafísleifsson
í umræðumím um stefnuræðu
forsætisráðherra sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðu-
flokksins, að fleyg hefði orðið sú
líking formanns forstjóranefndar-
innar svokölluðu að ég hefði stigið
ofan úr fílabeinstumi til að draga
dauðar kanínur upp úr krumpuðum
pípuhatti þegar ég kynnti nefnd
þessari tillögur mínar um stefnu-
mörkun og aðgerðir í efnahagsmál-
um. Ég veit ekki nema þessum
ummælum formanns Alþýðuflokks-
ins hafi verið ætlað að vera skrýtla
á borð við þá sem hann sagði um
fröken Mew West, fyrrum kyn-
bombu. Hvað sem því líður felst í
orðum formannsins hagræðing á
staðreyndum sem ekki verður kom-
ist hjá að leiðrétta.
Dauðar kanínur
og svikinn héri
Hinn 16. águst sl. sendi ég for-
ystumönnum ríkisstjómarflokk-
anna tillögur um stefíiumörkun í
efnahagsmálum. Sama dag kynnti
ég nefndarmönnum svokallaðrar
forsijóranefndar umræddar tillög-
ur. Nafngiftina dauðar kanínur um
þessar tillögur heyrði ég fyrst í
máli forystumanns nokkurs í Al-
þýðuflokknum. Nokkru síðar kynnti
Jon Sigurðsson, viðskiptaráðherra,
hugmyndir, sem í ýmsum atriðum
voru áþekkar mínum en fólu m.a.
í sér verðjöfnunargreiðslu í stað
gengisbreytingar. Gáfu þeir _al-
þýðuflokksmenn tillögum Jóns
nafnið svikinn héri. Það er óþarfi
fyrir kratana að vilja ekki kannast
við eigin gamansemi og eigna hana
formanni forstjóranefndarinnar. En
hér skal látið útrætt um spaugsemi
þeirra grínara Alþýðuflokksins.
Hvað fólst í tillögunum
En hveijar voru þá þessar tillög-
ur sem formaður Alþýðuflokksins
kallar dauðar kanínur? í inngangi
greinargerðar minnar með tillögun-
um segir að við rílq'andi skilyrði í
efnahagsmálum sé brýnast:
— Að draga úr verðbólgu,
— að bæta rekstrar- og greiðsluaf-
komu fyrirtækja,
— að lækka vexti,
— að draga úr viðskiptahalla,
— að veija hag lágtekjufólks.
Tillögumar voru í meginatriðum
þríþættar. í fyrsta lagi var fjallað
um aðgerðir til að bæta rekstraraf-
komu atvinnufyrirtækja og treysta
atvinnuöryggi. í öðru lagi var fjall-
að um nýskipan á Qármagnsmark-
aði. Loks var fjallað um kerfís-
breytingar í atvinnumálum.
Aðgerðimar sem ég taldi brýn-
astar í ágúst og formaður Alþýðu-
flokksins kallar dauðar kanínur fól-
ust í fyrsta lagi í allt að 6% lækkun
á gengi krónunnar samhliða fryst-
ingu launa fram til 10. apríl 1989.
Hér var um að ræða takmarkaða
gengisbreytingu, sem ekki hafði
raskað í grundvallaratriðum þeirri
hjöðnun verðbólgu sem þá þegar
var fyrirsjáanleg en e.t.v. tafið hana
nokkuð. Þessi aðgerð hefði bætt
rekstrarstöðu útflutnings- og sam-
keppnisgreina án þess að spilla
vemlega fyrir þeirri vaxtalækkun
sem talið var að gæti verið að hefj-
ast og síðar kom fram. Lagt var
til að bætur almannatrygginga yrðu
hækkaðar og ákveðin yrði hækkun
á bamabótaauka, sem fellur í skaut
þeim foreldmm sem lægstar hafa
tekjur. Lagt var til að hert yrði á
eftirliti með verðlagsþróun, aukið
við upplýsingastarf opinberra aðila
um verðlagsmál, og að beitt yrði
ýtrasta aðhaldi í verðlagningu opin-
berrar þjónustu.
Lagt var til að sköpuð yrðu skil-
yrði fyrir lækkun raunvaxta með
aðhaldi ogjafnvægi í ríkisbúskapn-
um, bættu sölufyrirkomulagi á
ríkisskuldabréfum og skipulags-
breytingum á fjármagnsmarkaði.
Bent var á að bætt rekstrarafkoma
fyrirtækja samhliða minni lánsfjár-
eftirspum stuðlaði að sama mark-
miði. Áhersla var lögð á að beita
þyrfti nauðsynlegu aðhaldi í fjár-
laga- og lánsfjárfrumvörpum til að
fylgja fram markaðrí steftiu ríkis-
stjómarinnar í efnahagsmálum.
Bent var á að ákvarðanir í þessum
efnum réðu úrslitum um það hvaða
tiltrú mundi reynast unnt að skapa
á efnahagsstefnu ríkisstjómarinn-
ar.
I þeim hluta tillagnanna sem laut
að nýskipan á flármagnsmarkaði
var m.a. vikið að nauðsyn þess að
undirbúa afnám ríkisábyrgðar á
ríkisbönkunum tveimur jafnframt
því sem rekstur þeirra yrði gerður
hliðstæður öðmm bönkum með því
að gera þá að hlutafélögum. Þessar
ráðstafanir era forsenda þess að
dregið verði úr hlut ríkisins í banka-
rekstri hér á landi sem er meiri en
nokkurs staðar annars staðar í
Vestur-Evrópu. Fjallað var um aðra
starfsemi á Qármagnsmarkaði, fjár-
festingarlánasjóði, húsnæðiskerfí,
lífeyrissjóði, flárfestingu erlendra
aðila í íslenskum fyrirtækjum,
heimildir til kaupa á erlendum verð-
bréfum og breytt fyrirkomulag á
breytilegum vöxtum. Hér var því
öðram þræði um að ræða eins kon-
ar verkefnaskrá um nýsköpun á
Ólafur ísleifsson
„Kannski formanni Al-
þýðuflokksins þyki
þægilegra eins og mál-
um er komið að bera á
borð aulafyndni um
dauðar kanínur en
skýra fyrir kjósendum
sínum hvers vegna
hann er kominn á bás í
framsóknarfjósinu?‘*
§ármagnsmarkaði sem flestir við-
urkenna að er knýjandi. Þetta kall-
ar formaður Alþýðuflokksins dauð-
ar kanínur.
I þriðja hluta tillagnanna var
fjallað um nokkur atriði sem miklu
varða til frambúðar fyrir atvinnulíf-
ið í landinu. Þessi atriði era: í fyrsta
lagi breyttar skattareglur til að
gera fyrirtækjum, einkum í sjávar-
útvegi, kleift að mynda sveiflujöfn-
unarsjóði innan fyrirtækjanna
sjálfra. í öðra lagi endurskoðun á
gildandi fyrirkomulagi við físk-
verðsákvarðanir með það að mark-
miði að tekjuskipting milli einstakra
greina sjávarútvegs fari ffarn án
atbeina fulltrúa ríkisvaldsins. í
þriðja lagi starf sem miðar að því
að framkvæmd búvörasamnings við
bændur verði sem ódýrast og hag-
kvæmust. í flórða lagi endurskoðun
á gjaldeyrisreglum þannig að
íslenskum atvinnufyrirtækjum verði
heimilt að taka erlend lán til nota
í rekstri enda séu slík lán tekin á
ábyrgð fyrirtækjanna sjálfra. Loks
var flallað um skattaívilnanir til að
treysta eiginfjárstöðu fyrirtækja
samhliða því sem spamaðarkostum
almennings yrði Qölgað og fólki
gefið færi á að eignast beinan hlut
í atvinnurekstri fyrir tilstilli hluta-
bréfamarkaðar. Dauðar kanínur
segir Jón Baldvin Hannibalsson.
Hver á sínum bás
í kosningabaráttunni vorið 1987
boðaði formaður Alþýðuflokksins
eindregna ftjálsræðisstefnu í efna-
hagsmálum. Fijálslyndum kjósend-
um geðjaðist vel að þessum boð-
skap, og flokkurinn hlaut góða
kosningu. Hálfu öðra ári síðar birt-
ist Jon Baldvin sjónvarpsáhorfend-
um til að biðjast afsökunar á að
hafa snúið við blaðinu í efnahags-
málum og vera kominn í hús-
mennsku hjá Framsóknarflokknum.
Fijálslyndisstefnan, sem flokkurinn
boðaði fyrir kosningar, hefur vikið
fyrir forneskju Framsóknarflokks-
ins og Stefáns Valgeirssonar.
Kannski formanni Alþýðuflokksins
þyki þægilegra eins og málum er
komið að bera á borð aulafyndni
um dauðar kanínur en skýra fyrir
kjósendum sínum hvers vegna hann
er kominn á bás í ffamsóknarfjós-
inu?
Höfundur er hagíræðingur og var
efhahagsráðunautur ríkisstjórn-
arinnar 1987-1988.
Höfundar og útgefendur: Kristján Jóhannsson, forstjóri AB, séra
Gunnar Kristjánsson, Páll Stefánsson, ljósmyndari, og Haraldur H.
Hamar, útgefandi.
Bók umkirlgiir
og kirkjulist
Saga, tímarit Sögufélagsins:
Ritgerðir eftir innlenda
og erlenda fræðimenn
Morgunblaðið/Júlíus
Sigurður Ragnarsson og Sölvi Sveinsson, ritstjórar Sögu, með nýút-
komið eintak tímaritsins.
ÚT ER komin bók um kirkjur
og kirkjulist á íslandi og kemur
hún út samtímis á ísiensku og
ensku. íslenska útgáfan heitir
Gengið í Guðshús og er gefin út
af Almenna bókafélaginu og á
ensku ber bókin heitið Churches
of Iceland og er í útgáfii Iceland
Review.
Höfundur textans er séra Gunnar
Kristjánsson, myndimar tók Páll
Stefánsson, hönnuður er Björgvin
Leiðrétting
Selfoflui. °
í frétt hér í blaðinu 8. nóvem-
ber um málefiii Kaupfélags Vest-
ur-Skaftfellinga var sagt að
kaupfélagið hygðist leita nauða-
samninga við skuldunauta sína.
Þar er orðið skuldunautar rang-
lega notað, í stað þess átti að
standa að kaupfélagið hygðist
semja við lánardrottna sína. Beð-
ist er velvirðingar á þessari mis-
notkun. Sig. Jóns.
Ólafsson. Bókin er 112 blaðsíður í
stóra broti, öll litprentuð, myndim-
ar langt á annað hundrað. Gerð
bókarinnar var í höndum Iceland
Review, sem seldi íslensku útgáf-
una í hendur Almenna bókafélag-
inu.
í fféttatilkjmningu frá AB segir
m.a., að efni bókarinnar snerti
flesta þætti kirlqunnar á íslandi:
Sögu, húsagerð og list. Þama sé
fellt saman gamalt og nýtt, hið
litríka svið kirkjunnar i íslenskri
menningu.
Bókin skiptist í tvo meginkafla.
Annars vegar ritgerð höfundar um
kirkjuna að fomu og nýju í fslensku
samfélagi. Hins vegar eru valdar
24 kirkjur og þeim gerð skil í mynd-
um og texta.
„Þær 24 kirkjur sem sérstaklega
er um fjallað, eru valdar með það
f huga að gefa sem besta yfírsýn
yfír íslenskar kirkjur að fomu og
nýju, í bæjum og sveitum, stórar
og smáar, timburkirkjur, steinkirkj-
ur, torfkirkjur," segir höfundur í
eftirmála.
SAGA, tímarit Sögufélags, XXVI
árgangur, er komið út og flytur
ritgerðir eftir innlenda og er-
lenda fræðimenn. Á undanforn-
um árum hafa ritgerðir um fé-
lagssögu skipað vaxandi rúm í
Sögu. Þær eru enn fyrirferðar-
miklar. Fyrsta ritgerðin er sam-
antekt Lofts Guttormssonar á
rannsóknarniðurstöðum hans í
uppeldis- og félagssögu upplýs-
ingaaldar. Ónnur ritgerð er í
heftinu af sama fræðasviði,
greinargerð Guðmundar Jóns-
sonar fyrir hugmyndum embætt-
ismanna um stöðu, réttindi og
skyldur leiguliða á fyrri hluta
19. aldar. Dregur hann þar fram
heimildir sem fræðimenn hafa
ekki notað fyrr.
Ritstjóm fékk heimild tveggja
norskra fyrirlesara á norræna sagn-
fræðingaþinginu í Reykjavík sum-
arið 1987 til að birta framlag þeirra
þar. Jan Ragnar Hagland fjallar
um rúnir á merkispjöldum kaup-
manna sem heimildir um íslenska
verslunarsögu á miðöldum, en
spjöld þessi fundust við fomleifa-
uppgröft í Björgvin og Þrándheimi.
Olav Riste gerir grein fyrir hemað-
aramsvifum Norðmanna hérlendis
1940—45 og víkur einnig að hug-
myndum norskra og breskra valda-
manna um stöðu íslands að styijöld-
inni lokinni.
Af öðra efni Sögu skal nefnd rit-
gerð Einars Pálssonar, þar sem
hann kynnir lesendum vinnuaðferð
sína við þær rannsóknir, sem hann
hefur gert grein fyrir í ritsafninu
Rætur íslenskrar menningar, og
grein Bjöms S. Stefánssonar, sem
andmælir nokkram atriðum í riti
Gísla Gunnarssonar, Upp er boðið
ísland.
Tveir höfundar taka til umfjöll-
unar og endurmats torskýrða staði
í íslenskum fomritum. Siguijón
Páll ísaksson er ósammála Stefáni
Karlssyni um leshátt og skilning á
tiltekinni visu í Hávamálum og
skýrir mál sitt með frásögn og
myndum frá Orknevjum og víðar
og Kristján Bersi Olafsson skýrir
tvær vísur í Sturlungu með nýjum
hætti.
Saga flytur að þessu sinni 17
ritdóma eftir 16 höfunda og hafa
aldrei verið fleiri eða ítarlegri, enda
er það stefna ritstjómar að gera í
hveiju hefti skil eins mörgum sagn-
fræðiritum og unnt er.
Ritstjórar Sögu era þeir Sigurður
Ragnarssonar og Sölvi Sveinsson.
Ný Saga, 2. árgangur, kom út í
sumar, og hinn þriðji kemur út á
vordögum.