Morgunblaðið - 17.03.1989, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MARZ 1989
Ante Markovic, nýr forsætisráðherra í Júgóslavíu:
Markaðslögmálin komi í
stað miðstýringarinnar
BelgT-að. Reuter.
ANTE Markovic, sem tók í fyrra-
dag við sem forsætisráðherra í
Júgóslavíu, varaði í gær þjóðina
við og sagði, að verðbólgan í
landinu gæti farið í 1.000% áður
en róttækar umbætur í efnahags-
málunum færu að bera árangur.
Sagði hann, að landsmenn gætu
því aðeins unnið sig út þessum
mestu efhahagsþrengingum eftir
stríð, að þeir losuðu sig við mið-
stýringuna og tækju í raun upp
frjálsan markaðsbúskap með
vörur, Qármagn og vinnuafl.
„Við verðum að tileinka okkur
nýtt hugarfar, hugarfar þeirra, sem
eru staðráðnir f að bera sigur úr
býtum," sagði Markovic í sjón-
varpsávarpi til þjóðarinnar eftir að
skipan hans í embætti forsætisráð-
herra hafði verið samþykkt nær
einróma á þingi. „Okkur er ekki til
setunnar boðið, við verðum strax
að hefjast handa við breytingamar.
Einkaréttindi ríkisfyrirtækjanna
verður að afnema, markaðurinn
verður að taka við.“
Markovic lagði áherslu á, að
umbætumar ættu vafalaust eftir
að mæta andstöðu afturhaldssamra
afla, sem myndu reyna að nýta sér
ástandið í landinu, efnahagslegar
þrengingar og úlfúðina, sem er á
milli þjóðarbrotanna.
Júgóslavía, sem er sambandsríki
sex lýðvelda og tveggja sjálfstjóm-
arhéraða, skuldar 22 milljarða doll-
ara erlendis og verðbólgan mælist
346% og vex stöðugt. Atökin milli
þjóðanna, sem landið byggja, og
deilur innan kommúnistaflokksins
milli frjálslyndra manna og aftur-
haldssamra hafa heldur ekki bætt
um enda hefur pólitískt og efna-
hagslegt ástand í landinu aldrei
verið verra sfðan kommúnistar
komust þar til valda fyrir 44 árum.
Markovic hefur valið sér 19 Váð-
herra í stað 29 áður og verða efna-
hagsmálin í höndum nýrra manna
frá Króatíu og Slóveníu, þeim hér-
uðum landsins þar sem frjálsræðið
er mest. Fjármálaráðherra verður
Reuter
Ante Markovic þegar hann flutti
sjónvarpsávarp til þjóðarinnar
og boðaði gjörbyltingu í júgó-
slavneskum efnahagsmálum.
Branko Zekan og þróunarmálaráð-
herra Bozidar Marendic, báðir Kró-
atar eins og Markovic sjálfur, en
utanríkisviðskiptaráðherra verður
Slóveninn Franc Horvat. Eru þessir
menn allir kunnir fyrir fijálslyndar
skoðanir. Utanríkisráðherra verður
áfram Króatinn Budimir Loncar og
vamarmálaráðherra Veljko
Kadijevic, einnig frá Króatíu. Inn-
anríkisráðherrann er hins vegar
sagður af öðru sauðahúsi, Petar
Gracanin, uppgjafaherforingi, sem
til þessa heftir verið forseti Serbíu,
stærsta lýðveldisins.
Markovic sagði, að þær stofnan-
ir, sem reyndu að koma í veg fyrir
frjálsa samkeppni, yrðu teknar sér-
staklega fyrir og lagði áherslu á,
að eignarhaldsformið yrði gefíð
ftjálst, þar á meðal einkaeignarrétt-
urinn. Þá yrði komið á raunveruleg-
um flármagnsmarkaði.

appeal to ln
MEMBER NATIONS
ÍMMEDIATE UN
INTERVENTION
SAVELIVES OF TIBETANS
Tíbetar í hungurverkfálli
Um 200 munkar og nunnur frá Tfbet hófu í gær hungurverk-
fall fyrir framan minnismerki um Mahatma Gandhi í Nýju
Delhí til að beina athygli heimsins að þeim sem biðu bana nýve-
rið í Lhasa, höfúðborg Tíbets, er kínverska lögreglan braut á
bak aftur mótmæli Tíbeta.
ERLENT
Embætti vamarmálaráðherra Bandaríkjanna:
Lyktir Tower-málsins áfall
fyrir Bush Bandarödaforseta
Boston. Frá Óla Birni Káraayni fréttaritara Mor^runblaðains
HANN var einn af „strákunum" og því var búist við að hermála-
nefnd Bandaríkjaþings yrði fljót að mæla með honum tíl embætt-
is varnarmálaráðherra. Fáir efúðust um hæftii Johns Towers og
kunnáttu í hermálum, fyrr en sögusagnir um drykkfelldni, kven-
semi og vafasöm sambönd við hergagnaiðnaðinn, komust á kreik.
Og í Washington hafa menn unun af sögum, sérstaklega ef þær
eru um stjómmálamenn. George Bush Bandaríkjaforseti tilnefndi
strax Richard Cheney til embættisins og hefúr þingið nú sam-
þykkt skipun hans. Niðurstaða Tower-málsins er engu að sfður
alvarlegt áfall fyrir forsetann.
Það kom fáum á óvart þegar
George Bush útnefndi John Tow-
er, gamlan vin frá Texas og fyrr-
um formann hermálanefndar öld-
ungadeildarinnar, til embættis
vamarmálaráðherra. Það leið hins
vegar ekki langur tími frá útnefn-
ingunni þangað til ýmsar sögur
um Tower, fóru að heyrast í Was-
hington, sögur sem urðu honum
að falli þegar meirihluti öldunga-
deildar Bandaríkjaþings lagðist
gegn honum sem vamarmálaráð-
herra. Áður hafði meirihluti her-
málanefndar (jpildarinnar hafnað
tilnefningu forsetans. Aðeins níu
sinnum hefur Bandaríkjaþing fellt
ráðherraefni sitjandi forseta og
aldrei fyrr hefur forsetinn orðið
fyrir því áfalli að þingið hafni
ráðherraefni hans í upphafi for-
setaferilsins.
Niðurstaða Tower-málsins er
mikið áfall fyrir George Bush, sem
hefur þurft að veija miklum tíma
af fyrstu tveimur mánuðunum á
forsetastóli í tilraunir til að fá
Bandaríkjaþing til að staðfesta
útnefningu Towers. Ekki bætir
úr skák að þær raddir gerast
sífellt háværari að ríkisstjóm
Bush komi litlu í verk, hana vanti
stefnu og ákveðna stjómun. En
hvað svo sem segja má um ríkis-
stjómina virðist ljóst að pólitískt
umrót kringum Tower kom Bush
í opna skjöldu. Það voru t.d. ekki
demókratar, heldur ihaldssamir
repúblikanar sem fyrst sökuðu
Tower opinberlega um diykkju-
skap og kvensemi.
George Bush getur ekki kennt
formanni hermálanefndarinnar,
demókratanum Sam Nunn, um
það hvemig fór fyrir Tower.
Margir þingmenn repúblikana
saka John Sununu, skrifstofu-
stjóra forsetans, um að hafa ekki
staðið eins og skyldi að útnefning-
unni. Þannig voru allir helstu
starfsmenn forsetans á ferðalagi
með honum í Asíu á sama tíma
og hermálanefndin greiddi at-
kvæði um Tower, í stað þess að
reyna að vinna stuðning demó-
krata í Washington.
Eftir að hafa verið á forseta-
stóli í aðeins rúma tvo mánuði
hefur Bush orðið fyrir pólitísku
áfalli. Vandamál Bush er að
demókratar eru í meirihluta í báð-
um þingdeildum og því er nauð-
synlegt fyrir hann að góður andi
ríkji í samskiptum við þingmenn.
Og kannski þess vegna valdi hann
Richard Cheney, fulltrúadeildar-
þingmann, sem vamarmálaráð-
herraefni í stað John Towers.
Cheney er sagður njóta almennrar
virðingar og er talið öruggt að
öldungadeildin samþykki hann.
En það er ekki aðeins kapps-
mál fyrir Bush að sæmilegur
vinnufriður sé milli Hvita hússins
og Bandaríkjaþings, það er einnig
hagur demókrata, að minnsta
kosti til skamms tíma litið. Demó-
kratar vilja sýna kjósendum að
þeir séu ábyrgir og að þeir vilji
vinna með ríkisstjóminni. En þeir
hafa einnig sýnt að þeir „hræð-
ast“ ekki George Bush, líkt og
Ronald Reagan, fyrrum Banda-
ríkjaforseta. Og kannski er það
ein ástæða þess að þeir lögðust
gegn Tower, því ólíkt forvera
sínum vantar Bush fastmótaða
stefnuskrá og hugmyndafræði.
AÐALSAFNAÐAR-
FUNDUR
GARÐASÓKNAR
verður haldinn í Safnaðarheimilinu Kirkjuhvoli
mártudaginn 20. mars. 1989 kl. 20:30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Kaffiveitingar.
Sóknarnefnd.
Míssa Bretar yfirráðin
yfir eigin fiskimiðum?
FinanciaJ Times.
BRESKA stjórnin er nú í vanda stödd og ekki annað sýnt en að til-
raunir hennar til að slá skjaldborg um sinn eigin sjávarútveg og
koma í veg fyrir það, sem hún kallar „veiðiþjófnað" spænskra skipa,
séu runnar út í sandinn, að sinni að minnsta kosti.
Breskur dómstóll, High Court,
komst að þeirri niðurstöðu fyrir
skömmu, að bresk lög, sem banna
eignarhald útlendinga á skipum
skráðum í Bretlandi, skyldu ekki
ná til tiltekinna 95 skipa fyrr en
Evrópudómstóllinn hefði Qallað um
málið. Er talið nokkuð víst, að þetta
sé í fyrsta sinn, sem breskur dóm-
stóll gengur í berhögg við vilja
breska þingsins með þessum hætti.
Breska stjómin ætlar að áfrýja
málinu en þessir síðustu viðburðir
eru eins og olía á þann eld, sem
geisað hefur í Brussel síðustu sjö
mánuðina og getur hugsanlega
kippt fótunum undan fiskveiði-
stefnu Evrópubandalagsins.
Málið snýst um þá umdeildu að-
ferð að „hoppa á milli kvóta" eins
og það er kallað en þá er átt við,
að skip frá öðrum EB-ríkjum, aðal-
lega frá Spáni, eru skráð í Bret-
landi eða írlandi til að þau geti síðan
veitt úr þeim kvóta, sem ríkisstjórn-
ir þessara landa ákveða.
Hefur verið áætlað, að vegna
þessa hafi breskir fiskimenn tapað
rúmlega hálfum öðrum milljarði ísl.
kr. í tekjum árið 1987 og til að
ráða á því bót ákvað ríkisstjómin
að setja í lög, að frá og með næstu
mánadamótum mætti ekki skrá í
Bretlandi skip, sem ekki væru að
75% í eigu breskra þegna.
Þessi lagasetning olli reiði
spánskra stjómvalda og fram-
kvæmdanefnd EB mátti nauðug
viljug lýsa yfir, að það væri í and-
stöðu við Rómarsáttmálann að úti-
loka einn eða annan vegna ríkis-
fangs eða þjóðemis. Það varð svo
aftur til, að spænsku togaraeigend-
umir höfðuðu mál fyrir breskum
dómstól og unnu sigur eins og fyrr
segir, að minnsta kosti áfangasigur.
Þegar úrskurðurinn var kveðinn
upp sagði dómarinn, að fyrir 20
árum hefði það verið „óhugsandi",
að breskur dómstóll drægi í efa
lög, sem breska þingið hefði sam-
þykkt. ... ,