Morgunblaðið - 30.05.1989, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
119. tbl. 77. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 1989
Prentsmiðja Morgunblaðsins
/
TiIIaga Bandaríkjaforseta á leiðtogafundi Atlantshafsbandalagsins;
Drög að byltingarkennd-
um afvopnunarsamningi
George Bush Bandaríkja-
forseti ræðir við Manfred
Wörner, framkvæmda-
sljóra Atlantshafsbanda-
lagsins, í Brussel við upp-
haf leiðtogafundarins í
gær.
Brussel. Frá Kristófer Má Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins, og Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti skýrði leiðtogum aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) í gær frá nýrri tillögu Bandaríkjastjórnar
um niðurskurð á sviði hins hefðbundna herafla í Evrópu. Forsetinn
sagði á fundi með blaðamönnum í höfuðstöðvum Atlantshafsbandalags-
ins í Brussel að samþykktu Sovétmenn tillögu þessa, sem er í ijórum
liðum, kynni hún að geta af sér „byltingarkennt samkomulag um niður-
skurð hefðbundins herafla í Evrópu.“ Forsetinn hvatti önnur aðild-
arríki NATO til að leggja blessun sína yfir tillögu þessa til þess að
unnt yrði að hraða viðræðum um þennan hluta heraflans í viðræðum
austurs og vesturs sem fram fara
Tillögu Bandaríkjaforseta var vel
tekið og sagði Margaret Thatcher,
forsætisráðherra Bretlands, að hún
hefði gjörbreytt leiðtogafundinum í
Brussel en búist hafði verið við að
ágreiningur um skammdræg kjarn-
orkuvopn í Evrópu setti mark sitt á
hann. Steingrímur Hermannssson
forsætisráðherra sagði í viðtali við
Morgunblaðið að tillaga Bandaríkja-
forseta væri líkleg til að stuðla að
lausn á þeim ágreiningi serp væri
innan bandalagsins um endurnýjun
skammdrægra kjarnorkueldflauga í
Vestur-Evrópu. Helmut Kohl, kansl-
ari Vestur-Þýskalands, sagði tillög-
una marka þáttaskil. „Bush forseti
hefur borið fram tillögu sem hefur
hleypt nýju lífi í viðræður okkar,“
sagði Kohl. í orðsendingu til Bush,
sem birtast mun í dag, þriðjudag, í
vestur-þýska dagblaðinu Bild, segir
Kohl að tillaga forsetans varði leið
í átt til stöðugleika og friðar í Evr-
ópu sem orðið geti til þess að binda
enda á skiptingu Evrópu og Þýska-
lands.
Bush Bandaríkjaforseti sagði á
blaðamannafundi í gær að tillaga
stjórnar sinnar væri í fjórum liðum.
í fyrsta lagi væri gert ráð fyrir því
að leitað yrði eftir formlegri stað-
festingu á því að Sovétmenn væru
reiðubúnir til að ganga að tillögum
sem NATO-ríkin hafa lagt fram í
Vínarborg og gera ráð fyrir veru-
legri fækkun skriðdreka, brynvar-
inna liðsflutningavagna og stór-
skotaliðsvopna. Gert er ráð fyrir því
Vínarborg.
að hámarksfjöldi skriðdreka í Evrópu
verði 20.000 hjá hvoru bandalaginu
um sig og lagði forsetinn áherslu á
að tillagan gerði ráð fyrir að vígtól
þessi yrðu öll eyðilögð. Þá segir í
tillögu forsetans að Vínarviðræðurn-
ar, sem taka til herafla á landi frá
Atlantshafi til Úralfjalla, skuli jafn-
framt taka til orrustuþotna og þyrlna
í eigu bandalaganna tveggja. í erind-
isbréfi Vínarviðræðnanna segir að
undanskilja beri þotur og flugvélar
en Sovétmenn hafa hvatt til þess að
einnig verði samið um niðurskurð á
þéssu sviði. í þriðja lagi sagði forset-
inn Bandaríkjamenn reiðubúna til að
fækka hermönnum sínum í Vestur-
Evrópu um 20 prósent. Gert væri ráð
fyrir því að 275.000 bandarískir her-
menn yrðu í Evrópu og jafnmargir
sovéskir hermenn yrðu utan landa-
mæra Sovétríkjanna í álfunni'. Sagði
forsetinn þennan lið tillögunnar
kveða á um að Sovétmenn kölluðu
325.000 hermenn frá Evrópu. Bush
sagði fjórða lið tillögunnar kveða á
um að Vínarviðræðunum yrði hraðað
þannig að samkomulag lægi fyrir
eftir sex til tólf mánuði. Væri þá
unnt að Ijúka framkvæmd niður-
skurðarins árið 1992 eða 1993.
Brian Mulroney, forsætisráðherra
Kanada, kvaðst í gær ætla að hvetja
til þess að tillaga Bandaríkjaforseta
yrði tekin inn i lokaályktun leið-
togafundarins þannig að NATO-ríkin
gætu lagt hana fram með formlegum
hætti í Vínarborg innan 90 daga.
Hópur háttsettra embættismanna
Danmörk:
Róttækar tillögur
í eftiahagsmálum
Efnahagsmálatillögur dönsku
stjórnarinnar, sem lagðar voru
fram sl. föstudag, hafa hlotið
misjafnar undirtektir. Stuðn-
ingsmenn stjórnarinnar kalla
þær „heljarstökk inn í framtíð-
ina“ og „uppgjör við þá ósiði,
sem Danir hafa tamið sér í 25
ár“ en andstæðingar hennar
segja, að með tillögunum sé
stefnt að því að gera þá ríku
ríkari og þá fátæku fátækari.
Megininntak tillagnanna er fjár-
magnstilfærsla upp á 40 milljarða
danskra króna og aðallega í formi
skattalækkana. Verður hæsti
skattur á tekjur einstaklinga lækk-
aður úr 68% í 52% og skattur á
félög og fyrirtæki úr 50% í 35%. Á
móti á að stórauka sparnað og
aðhald í ríkisrekstrinum, ekki síst
með því að fækka heilsdagsstörfum
í opinberri þjónustu um 40.000 á
næstu fjórum árum. Fyrir ýmsa
opinbera þjónustu, sem áður var
ókeypis, verður nú að greiða.
Höfundar tillagnanna segja að í
langan tíma hafi það verið opinber
stefna að verðlauna meðalmennsk-
una en refsa aftur þeim sem eitt-
hvað vildu á sig leggja með þeim
afleiðingum að fólk og fyrirtæki
hafi flúið land í stórum stfl. Nú sé
kominn tími til að snúa blaðinu við.
Sjá einnig: „Boðar nýja ...“
á bls. 20.
vann í gærdag að lausn á ágreiningi
Vestur-Þjóðveija annars vegar og
Breta og Bandaríkjamanna hins veg-
ar um skammdræg kjamorkuvopn í
Evrópu. Vestur-Þjóðveija hafa hvatt
til þess að hafnar verði viðræður um
fækkun slíkra vopna og að ákvörðun
um endurnýjun skammdrægra
bandarískra eldflauga í álfunni verði
frestað. Talið var í gærkyöldi að
deilan stæði nú einkum um hvernig
tengja bæri slíkar viðræður við
árangur á vettvangi Vínarviðræðn-
anna og hermdu ónefndir heimildar-
menn að Vestur-Þjóðverjar vildu að
ákveðin tímamörk yrðu í því viðfangi
nefnd í lokaályktun fundarins.
Utanríkisráðherrar bandalagsríkj-
anna funduðu í gærkvöldi til að reyna
að ná samkomulagi um orðalag
ályktunarinnar. Hugðust þeir starfa
fram eftir nóttu í von um að leið-
togar ríkjanna gætu fjallað um hana
í dag, þriðjudag.
Sjá einnig „Vilja að _ samkomu-
lag...“ á bls. 21 og „Islendingar
drógu ...“ á bls. 2.
Afturhaldsmenn slaka til í Æðsta ráði Sovétríkjanna:
Nýkjörinn fulltrúi gaf
Jeltsín sæti sitt eftir
Moskvu. Reuter. Daily Telegraph.
GEISLANDI af ánægju lýsti Bór-
is Jeltsín yfir þvi í gær að kjör
hans í hið nýja Æðsta ráð Sov-
étríkjanna myndi styrkja Míkhaíl
Gorbatsjov forseta í baráttu við
afturhaldsöfl. Einn af fulltrúum
Moskvu í ráðinu gaf umbóta-
sinnanum Jeltsín eftir sæti sitt,
að undirlagi Gorbatsjovs og full-
trúaþingið samþykkti breyting-
una með þorra atkvæða. A
sunnudag mótmæltu allt að
200.000 Moskvubúar yfirgangi
leiðtoga kommúnistaflokksins á
fulltrúaþinginu á íjöldafundum
víðs vegar í borginni, en aðeins
örfáir umbótasinnar náðu kjöri í
Æðsta ráðið, sem gert er ráð
fyrir að verði mjög valdamikið.
Þátttakendur í mótmælunum á
sunnudag fordæmdu fundarstjórn
Gorbatsjovs á fulltrúaþinginu og
sögðu afturhaldssama flokksleið-
toga hindra allar þær breytingar
sem almenningur í landinu styddi.
„Burt með Gorbatsjov!" heyrðist
hrópað. Jegor Jakovlev, umbóta-
sinni og ritstjóri vikuritsins
Moskvufrétta, var á öðru máli.
Hann sagði að það væri jafn greind-
arlegt að skamma þing, sem væri
í samræmi við þjóðfélagið sjálft, og
að skamma spegilinn sinn.
Um 70.000 manns komu saman
í Lúzhníki-garði í Moskvu á sunnu-
dagskvöld til stuðnings Jeltsín og
öðrum róttækum umbótasinnum.
Bóris Jeltsín fagnar sigri eftir
kjörið í Æðsta ráðið með stuðn-
ingsmönnutn sínum í gærkvöldi.
Andófsmaðurinn Andrej Sakharov,
sem ekki var kjörinn í Æðsta ráðið,
ávarpaði mannfjöldann og var ákaft
hylltur þegar hann sagði: „Almenn-
ingur treystir ekki valdhöfunum og
valdhafarnir treysta ekki almenn-
ingi!“
Á öðrum fundi var hrópað: „Kjós-
ið ekki Lúkjanov; hendur hans eru
ataðar blóði!" Anatólíj Lúkjanov,
sem kjörinn var varaforseti í gær,
er 59 ára gamall og fyrnim skólafé-
lagi Gorbatsjovs. Ýmsir umbóta-
sinnar segja hann hafa fyrirskipað
árás hermanna á friðsama.mótmæl-
endur í Georgíu fyrir skömmu þar
sem yfir tuttugu manns létu lífið.
Sjá ennfremur bls. 22: „Gagn-
rýndur fyrir ..."
Breska þingið:
Gagnslaus
öryggisgæsla
London. Reuter.
„EF ÉG væri hryðjuverkamaður
hefði ég getað þurrkað þingheim
út,“ sagði Stephen d’Antal, blaða-
maður á Sunday Mirror, eftir að
hafa smyglað sér inn í breska
þingið án erfiðismuna og unnið
þar sem þjónn í þrjár vikur.
D’Antal var ráðinn í vinnu í mat-
stofu neðri málstofu breska þingsins
án þess að þurfa að segja nokkur
deili á sér að því er talist getur.
Honum reyndist auðvelt að smygla
segulbandi og ljósmyndavél inn í
þinghúsið þótt slíkt sé stranglega
bannað. „Ekkert hefði verið auðveld-
ara en að koma sprengju fyrir inni
í húsinu," sagði d’Antal. Sunday
Mirror segir að þessi tilraun blaðsins
sýni hve veikburða öryggiskerfi þing-
hússins sé og hversu stjórnmálamenn
séu í raun berskjaldaðir fyrir hryðju-
verkum írska lýðveldishersins (IRÁ).