Morgunblaðið - 14.12.1989, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1989
Brýnt að efla dagskrár-
gerð vegna örra breytinga
í fjölmiðlun í umheiminum
- segir Sveinn Einarsson dagskrárstjóri Sjónvarpsins
„Það er yfirlýst stefiia Sjón-
varpsins að efla innlenda dag-
skrárgerð. Það virðist vera
samdóma áljt allra sem þar um
fjalla að það sé mjög nauðsynleg
og æskileg þróun. Auðvitað
blandast saman við það þjóðern-
iskennd, við íslendingar erum
þannig að við viljum gera vel í
öllum efnum og þarna er um
að ræða svið sem snertir allar
greinar þjóðlífs okkar,“ sagði
Sveinn Einarsson, dagskrár-
stjóri Sjónvarpsins, í samtali við
Morgunblaðið um hver stefhan
væri í íslenskri dagskrárgerð
og hver verkefiiin væru í næstu
framtíð.
Sjónvarpið endurspegli
þjóðlífið
Sveinn benti á að umræðan í
samfélaginu færi mikið til fram í
sjónvarpi bæði í fréttum og ýmis
konar þáttum tengdum því sem
efst væri á baugi í þjóðmálunum
hveiju sinni. Þá færi talsverð
sköpun fram í sjónvarpi, hvort sem
um væri að ræða á sviði bók-
mennta, leiklistar eða tónlistar.
„Sem menningar- og skemmti-
tæki er sjónvarpið komið til að
vera sá heimilisvinur sem það þeg-
ar er orðið og mjög eðlilegt fyrst
við búum nú í þessu landi að það
spegli þá eitthvað af því lífi sem
hér er lifað bæði hvað varðar þau
almennu einkenni sem við eigum
sameiginleg með öðrum þjóðum
og þau sérkenni sem gera það að
verkum að við erum íslendingar
en ekki einhver önnur þjóð.
Svo er náttúrlega önnur ástæða
sem gerir það að verkum að ein-
mitt þessi ár er mjög brýnt að
efla innlenda dagskrárgerð og það
eru þær öru breytingar sem eiga
sér stað í fjölmiðlun í umheimin-
um. Nú þegar er nokkur hluti þjóð-
arinnar farinn að ná fjölda er-
lendra sjónvarpsstöðva í gegnum
gervihnetti og það á eftir að auk-
ast. Ég held að það sé spáð einum
16 rásum á næsta ári eða
þarnæsta og ég hef heyrt nefndar
á annað hundrað 'rásir í Evrópu
árið 1992. Hvort sem þessar tölur
eru nákvæmar eða ekki er það
auðvitað augljóst að framboð er-
lends efnis, bæði úrvalsefnis og
rusls, ef ég má leyfa mér að orða
það þannig, kemur til með að auk-
ast stórkostlega. Þetta er rás sög-
unnar og henni verður aldrei snú-
ið við, en nýjum ögrunum, nýjum
kröfum og nýjum tímum þarf að
bregðast við með vitrænum hætti.
Við Islendingar virðumst vera
samdóma um það, ef við ætlum
að halda áfram að lifa í þessu landi
sem sjálfstæð þjóð með sjálfstæða
menningu og sjálfstætt atvinnulíf,
þá sé hluti af þeirri sjálfsvitund
okkar fólgin í því að eiga íslenskt
sjónvarp fyrir Islendinga," sagði
Sveinn.
Innlend dagskrá nú
40-42%
Hann sagði að erlendis hefði
víða farið fram talsverð umræða
um það hversu stór hluti dagskrár-
ihnar ætti að vera innlendur og
sumar þjóðir hefðu beinlínis sett
ákveðinn kvóta til að tryggja stöðu
innlends efnis, einkum þegar stór
hluti efnisins væri frá engilsax-
neska menningarhlutanum. Evr-
ópskar sjónvarpsstöðvar væru nú
að taka sig saman gegn því flæði
af ensku og amerísku afþreyingar-
efni, sem hafi á tiltölulega ódýran
hátt komist inn í margar sjón-
varpsstöðvar og vilji ákveðnar
reglur um það hve mikið af efninu
eigi að vera evrópskt og hve mik-
ið frá öðrum löndum.
Hann segist persónulega vera
fremur andvígur því að setja
reglustrikureglur í þessum efnum,
„en ég held að engin þjóð með
raunverulega sjálfsvirðingu sætti
sig við að meirihluti sjónvarpaðs
efnis sé á einu erlendu tungumáli.
Hlutfall íslensks. efnis var lengi
vel um 35% en betur má ef duga
skal. Eftir stóraukið átak að und-
anförnu skilst mér að hlutfallið sé
nú 40-42% og ef það markmið á
að nást að íslenskt efni verði 50%
af dagskránni, þarf að efla dag-
Þá væri verið að sýna vinsæia
myndröð um Fugla landsins, þar
sem sérhver fugl væri tekinn fyrir
og kynntur í 5-10 mínútna þætti.
Sýningar stæðu yfir á myndröð-
inni Hin rámu regindjúp, þar sem
jarðsagan væri rakin. Þetta væri
mjög metnaðarfullt verk á alþjóð-
legan mælikvarða hjá Guðmundi
Sigvaldasyni, jarðfræðingi, og
Jóni Hermannssyni, kvikmynda-
gerðarmanni. Önnur þáttaröð um
Islendingaslóðirnar í Kaupmanna-
höfn yrði framsýnd eftir áramótin,
en hana hefði Saga film gert fyr-
ir Sjónvarpið og leiðsögumaður
væri Björn Th. Björnsson, sem
skrifað hefði vinsæla bók um þetta
efni.
Atriði úr Steinbarni eftir Vilborgu Einarsdóttur og Kristján Frið-
riksson, sem Sjónvarpið sýnir á nýársdag. Rúrik Haraldsson og
Lilja Þórisdóttir í hlutverkum sínum.
skrárgerð á öllum tegundum efn-'
is,“ sagði Sveinn.
Hann sagði að nú í vetur muni
gamall draumur rætast um að
frumsýna í hverjum mánuði eitt
leikið íslenskt verk í vetrardag-
skrá. Á síðasta vetrardag hafi
Stríðsárablús verið sýndur og 1.
desember sjónvarpskvikmyndin
Nóttin já nóttin eftir Sigurð Páls-
son. Verðlaunaleikritið Steinbarn
eftir Vilborgu Einarsdóttur og
Kristján Friðriksson verði frum-
sýnt á nýársdag og áramótaskaup-
ið sé á sínum stað á gamlársdag.
Leikritið Englakroppar verði
frumsýnt í lok janúar og fyrsta
íslenska óperan sem flutt sé í sjón-
varpi verði sýnd í febrúar. Hún
heiti Mann hef ég séð og sé eftir
Karólínu Eiríksdóttur. Því næst
verði sýndur gamanleikur eftir
Árna Ibsen sem heiti Afsakið hlé
og loks verði Vikivaki, ópera Atla
Heimis Sveinssonar frumsýnd á
öllum Norðurlöndunum um pá-
skana. Það hafi víst aldrei gerst
áður heldur að sýndar væru tvær
íslenskar óperur á sama vetri.
Þáttaröð um íslendinga
í Kaupmannahöfn
Hann segir að gerð skemmti-
efnis hafi verið aukin talsvert og
nefnir Spaugstofuna sem dæmi
um það. Þá væri mikið gert af
heimildamyndum, bæði söguleg-
um, menningarlegum og um
íslenska náttúru. Nýlega hefðu
verið sýndir þættir um skáldin
Gunnar Gunnarsson og Jakobínu
Sigurðardóttui'. Sýndur yrði bráð-
lega þáttur um Nonna og í smíðum
væni þættir um Gunnlaug Sche-
ving, listmálara, Jórunni Viðar,
tónskáld, og Thor Vilhjámsson,
rithöfund, sem sýndur yrði um
hátíðarnar og fleira mætti telja,
svo sem þátt um hákarlaveiðar á
Vopnafirði og Pétur Thorsteinsson
og utanrikisþjónustuna.
Sveinn Einarsson
nema um 130 milljónir, þrátt fyrir
allt það efni sem væri framleitt.
Ef vel ætti að vera þyrfti fjárveit-
ingin að vera 250-300 milljónir.
Með því yrði hægt að auka inn-
lenda efnið upp í helming af dag-
skránni og þá yrði hægt að fram-
leiða miklu meira af leiknum
myndröðum. Hann hafi þegar va-
lið efni og gert tillögur um slíkar
myndraðir. Það bíði bara eftir
peningum til framkvæmdanna, en
margt af því geti örugglega orðið
mjög vinsælt sjónvarpsefni, þar
sem það geti sameinað það að
vera tekið beint úr umhverfi okkar
og vera til skemmtunar, auk þess
sem það efni sem hann hafi í
huga sé ágætur skáldskapur. Pen-
ingana skorti, en allt annað sé til
staðar.
„Það eru hæfileikar á öllum
sviðum fyrir hendi í þessu landi.
Hér er fullt af bráðgáfuðu skap-
andi fólki. Við eigum góða rithöf-
unda og leikstjóra og fólk sem
kann mjög vel til handritsgerðar.
Auðvitað þarf endurnýjun alltaf
að eiga sér stað og mig dreymir
til dæmis um að halda dálítið af
námskeiðum, því ég finn að það
er ósk til okkar um það, bæði
hvað varðar handritsgerð, þátta-
gerð og leikstjórn. Ég er einnig
með hugmyndir, sem ég get ekki
sagt frá hér, um ýmis nýmæli í
sambandi við sjónvarpsvinnuna og
þær munu koma í ljós eftir nokkra
mánuði ef guð lofar.“
Eignm ekki að ein-
angra okkur
Aðspprður um muninn á því að
Sveinn sagði að ennfremur væri
neytendaþáttur í undirbúningi sem
hæfi göngu sína eftir áramótin.
Þá yrði litið inn til tónlistarmanns
hálfs mánaðarlega í þætti sem
hlotið hefði nafnið Tónstofan og
Sjónvarpslæknirinn hæfi göngu
sína á útmánuðum, en það væri
þáttur um lækningar og heilbrigð-
ismál sem væri unninn í samstarfi
við landlæknisembættið og Félag
barnalækna. Þá myndi Ólína Þor-
varðardóttir taka á móti gestum
í þætti á miðvikudögum sem yrði
aðra hvetja viku á móti skemmti-
þætti Hemma Gunn, sem slægi
öll met í áhorfi eins og kunnugt
væri. Þáttaröð um handíð annars
vegar kölluð Þræðir og gamla
íslenska matargerð undir heitinu
Innansleikjur hins vegar væru í
undirbúningi eftir áramótin. Þá
yrði Ágúst Guðmundsson með
kvikmyndaþátt, sem hæfi göngu
sína eftir áramót, og síðan yrði
tekinn upp þáttur, sem væri eins
konar sjónvarpspistill, þar sem
fjallað væri um þau mál sem efst
væru á baugi í umræðunni hveiju
sinni. Þessi þáttur hefði ekki feng-
ið heiti ennþá, en hann kæmi á
útmánuðum. Einnig væri þáttaröð
um byggingarsögu í undirbúningi
og ótal margt annað mætti nefna,
auk fastra þátta sem væru á dag-
skrá í hverri viku.
Sérstakur íþrótta-
spegill fyrir börn
Hann segir að þá sé ótalið efni
fyrir börn-Og unglinga, en því sé
hvað brýnast að sinna. Gjörbylting
hafi orðið hvað snerti talsetningu
efnis fyrir börn og hlutfallið nái
nú 95%. Stundin okkar og Töfra-
glugginn séu fyrir yngstu börnin
og tveimur þáttum verði bætt við
eftir áramót fyrir aðeins eldri
krakka. Annar þátturinn heiti
íþróttaspegill, þar sem fjallað sé
Þekktar persónur úr Spaugstofúnni, Ragnar Reykás og Erlendur
fréttainaður.
um íþróttir frá sjónarhóli barna.
Þessi þáttur verði hálfsmánaðar-
lega og á móti honum verði þáttur
þar sem tónlistarskólar landsins
verði heimsóttir, en þeir séu hvorki
meira né minna en 80 talsins með
um 10 þúsund nemendur. Þar fari
þannig fram mikið starf, sem
ástæða sé til að kynna, auk þess
sem í grunnskólunum fari fram
umfangsmikið tónlistarstarf. Um
jólin verði frumsýnd myndin Eng-
inn venjulegur drengur eftir Ið-
unni Steinsdóttur, en það sé fram-
lag okkar í norrænu samvinnu-
verkefni um myndir fyrir börn.
Einnig verði um hátíðarnar sýnd
klukkutímalangt leikrit um Mjall-
hvíti, sem Leikbrúðuland hafi
gert.
„Það kostar auðvitað meira að
halda úti svona metnaðarmikilli
dagskrá. Auðvitað þurfum við í
innlendri dagskrárgerð að hafa
meira fé handa milli. Það hjálpar
hins vegar að við finnum að við
erum í talsverðri sókn, eins og
skoðanakannanir að undanförnu
sýna, og það er mikil hvatning.
Maður finnur það skýrt hvað fólki
er annt um innlenda efnið, bæði
þegar það er ánægt og óánægt,
því það sýnir að fólki stendur ekki
á sama. Ég hygg að á okkar tímum
sé í raun eina eðlilega og bráð-
nauðsynlega svarið sem við höfum
við framvindu fjölmiðlamála að
hlúa að innlendri dagski;árgerð.“
130 milljónirtil
eiginlegrar innlendrar
dagskrárgerðar
Hann segir aðspurður að fjár-
veitingin á þessu ári til eiginlegrar
innlendrar dagskrárgerðar sé ekki
stjórna dagskrárgerð í sjónvarpi
og stjórna leikhúsi, eins og hann
gerði um árabil, fyrst hjá Leik-
félagi Reykjavíkur og síðan hjá
Þjóðleikhúsinu, segir hann: „Ég
var leikhússtjóri í ýfir 20 ár, þann-
ig að það að reka menningarstofn-
un er ekkert nýtt fyrir mér. Hins
vegar er ævinlega gaman að glíma
við ný verkefni. Mér finnst það
örvandi. Menningarstefnan er í
raun hin sama. Þegar ég var í
Iðnó var það efling innlendrar Ieik-
ritunar og það sama var upp á
teningnum í Þjóðleikhúsinu. Hér
er ég nú kominn og ég er ennþá
að bögglast við það sama. Ég
held að það sé lífsnauðsyn fyrir
hveija þjóð að byggja á og hlúa
að sínum menningararfi til þess
að vera í stakk búin til að vega
og meta það besta sem kemur
erlendis frá. Við eigum ekki að
einangra okkur. Þvert á móti eig-
um við að geta mætt öðrum seni
jafningjar. Eftir því sem við gerum
meiri kröfur til okkar sjálfra, þeim
mun færari erum við um að gera
kröfur varðandi það sem að utan
kemur.
Við viljum reyna að hafa sem
fjölbreytilegasta dagskrá vegna
þess að þetta er jú sjónvarp sem
á að þjóna öllum landsmönnum
og það er enginn kominn til með
að segja að allir landsmenn hafi
sama smekk eða sömu áhugamál.
Við þjónum því best okkar hlut-
verki með því að koma víða við
en reyna að vanda til vinnubragð-
anna á hveiju sviði um sig. Við
eigum ekki að eltast við einhvern
sameiginlegan samnefnara, sem
ekki gerir kröfur til nokkurs
manns,“ sagði Sveinn Einarsson
að lokum. HJ