Morgunblaðið - 26.04.1990, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRIL 1990
21
Mannréttindi og
fiskveiðistj ómun
eftir Birgi ísleif
Gunnarsson
Frumvarpið um fiskveiðistjórn-
un, sem liggur fyrir Alþingi, er að
vonum mikið rætt í þjóðfélaginu.
Umræðurnar snúast fyrst og fremst
um kvótann og aðra jiætti sem lúta
að stjórn fiskveiða. I þessari grein
verður hins vegar fjallað um þann
kafla þessa frumvarps sem íjallar
um viðurlög, ef brotið er gegn
ákvæðum laganna. Þar eru greinar
þess efnis að útilokað er að sam-
þykkja þær óbreyttar.
Dómur Hæstaréttar
Að undanförnu hefur orðið mjög
hröð þróun hér á landi í átt til
betra réttarfars sem miðar að því
að tryggja rétt einstaklingsins í
þjóðfélaginu. Þann 9. janúar sl.
kvað Hæstiréttur um dóm sem
markar tímamót í þessum efnum.
í því máli kom til álita hvort sýslu-
manninum í Árnessýslu og fulltrúa
hans, sem kvað upp héraðsdóm í
sakamáli, hafi borið að víkja sæti
í málinu en máljð var rannsakað
af lögreglunni i Árnessýslu sem er
undir stjórn sýslumanns.
Niðurstaða Hæstaréttar varð sú
„að almennt verði ekki talin næg
trygging fyrir óhlutdrægni í dóms-
kerfinu þegar sami maður vinnur
bæði að dómum og lögreglustjórn".
Hinn áfrýjaði dómur var því felldur
úr gildi og vísað heim í hérað til
nýrrar dómsmeðferðar. Var í því
sambandi bæði vitnað til megin-
reglu íslensku stjórnarskrárinnar
um þrískiptinp rík'isvaiásins og ao
sérstakir dómarar fari með dóms-
vald. Ennfremur til ákvæða í mann-
réttindasáttmála Evrópu sem ísland
er aðili að.
„Á hinn bóginn verður
á það að líta að ákvarð-
anir ráðuneytisins um
upptöku afla eru í eðli
sínu dómsathafiiir.
Varðandi þær hlýtur
því að verða að taka
tillit til þeirra mann-
réttindaákvæða sem
um getur hér að fram-
an.“
Ofurvald ráðuneytis
En hvað kemur þetta við frum-
varpinu um stjórn fiskveiða? Þegar
betur er að gáð eru greinileg
tengsl á milli. Samkvæmt frum-
varpi til laga um stjórn fiskveiða
og með tilvísun þess frumvarps í
lög nr. 32 1976 um upptöku ólög-
legs sjávarafla eru verkefni sjávar-
útvegsráðuneytisins meðal annars
sem hér segir:
a. Ráðuneytið ákveður heildar-
afla og gefur út veiðileyfi, bæði til
þeirra sem veiða í atvinnuskyni og
til tómstundaveiða. Ráðuneytið út-
hlutar og veiðiheimildum til ein-
stakra skipa. Nánari reglur um
þessi verkefni eru í lagafrumvarp-
inu.
b. Ráðuneytið annast eftirlit með
framkvæmd laganna og ræður til
þess sérstaka eftirlitsmenn sem
hafa allviðtcBivi váiu ^íogregiuvaíd),
c. Ráðuneytið leggur á sérstakt
veiðieftirlitsgjald sem skal standa
undir rekstri eftirlitsins að hálfu.
d. Ráðuneytið úrskurðar hvort
Fyrirbænarvika;
Málefiii fanga og ís-
lenska þjóðkirkjan
ALÞJÓÐLEG samtök um fangelsismál beina þeim tilmælum til kris-
tinna manna um heim allan að þeir sameinist vikuna 29. apríl til 6.
maí í fyrirbæn fyrir þeim sem eru eða hafa verið fangar og Qölskyld-
um þeirra, fyrir fangaprestum, skilorðseftirlitsmönnum, þjónustu við
fanga og fyrir fórnarlömbum afbrota og glæpa.
Þetta kemur fram í frétt frá bisk-
upsstofu. Þar segir, að stuðningur
við fyrirbænarvikuna og þátttaka í
henni geti verið með ýmsu móti.
Halda megi sérstaka „fangamessu"
og fá fanga eða fyrrverandi fanga
til að leggja sitt af mörkum't.d.
með söng, vitnisburði eða ávarps-
orðum til safnaðarins. Þá megi efna
til söfnunar á nauðþurftum, bókum
Samkvæmt tillögu Svavars
Gestssonar, menntamálaráðherra, á
nefndin að fjalla um fyrirkomulag
á stuðningi við dagblöð, landshluta-
blöð og stjórnmálasamtök hér á
landi á undanförnum árum, og hafa
hliðsjón af skipan þessara mála á
Norðurlöndum. Þá á nefndin að
hafa hliðsjón af fyrirliggjandi
skýrslu um fjölmiðla- og menning-
arsjóð og skýrslu frá framkvæmda-
stjórum stjórnmálaflokkanna.
Ríkisstjórnin samþykkti jafn-
VZterkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
um ólöglegan sjávarafla er að ræða
og ákveður upptöku hans. Ráðu-
neytið úrskurðar og um andvirði
hins ólöglega sjávarafla. Aðgerðir
þessar eru í eðli sínu refsingar og
því ígildi dómsathafna.
Samkvæmt því sem greinir í staf-
liðum a—d hér að ofan hefur sjávar-
útvegsráðuneytið vald til að 'setja
efnisreglur um stjórn fiskveiða inn-
an ramma laganna. Ráðuneytið
hefur og lögregluvald, vald til skatt-
lagningar, rannsóknarvald, „sak-
sóknarvald og dómsvald".
Ákvæðunum verður að breyta
Þeir sem mæla fyrir frumvarpinu
eins og það er, halda því fram að
í raun sé hér um að ræða stjórn-
valdsathafnir í öllum greinum, sem
Birgir ísleifur Gunnarsson
skjóta megi til dómstóla. Víst má
halda því fram að svo sé, a.m.k.
að formi til. í 4. gr. laga nr. 32
1976 um upptöku ólöglegs sjávar-
afia er fram tekið að ákvörðun ráðu-
neytis um upptöku afla megi „vísa
til meðferðar sakadóms", en það
fresti ekki því að ráðuneytið geti
mnheimt andvirði ólöglegs afla.
Ákvæði þetta er reyndar illskiljan-
legt, því að ekki er unnt að sjá
hvernig einstaklingar sem véfengja
ákvarðanir ráðuneytisins, geti „vís-
að“ málinu til sakadóms samkvæmt
þeim réttarfarsreglum sem um það
gilda.
Á hinn bóginn verður á það að
líta að ákvarðanir ráðuneytisins um
upptöku afla eru í eðli sínu dómsat-
hafnir. Varðandi þær hlýtur því að
verða að taka tillit til þeirra mann-
réttindaákvæða sem um getur hér
að framan. Allt annað er í hróplegu
ósamræmi við þá réttarfarsþróun
sem hér hefur orðið á síðustu árum
og er reyndar enn að verða og mið-
ar að því að tryggja réttaröryggi
einstaklingsins í þjóðfélaginu. Al-
þingi getur því alls ekki samþykkt
20. gr. frumvarps til laga um stjórn
fiskveiða eins og hún lítur nú út
og raunar þarf einnig að endur-
skoða lögin um ólöglega upptöku
sjávarafla frá árinu 1976.
Höfúndur er einn afþingmönnum
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Reykja víkurkjördæmi.
og Biblíum handa föngum og fjöl-
skyldum þeirra eða safna fé til
kaupa á slíku. Þá megi einnig efna
til bænavöku. Nánari upplýsingar
um fyrirbænarvikuna eru veittar á
fræðsludeild Biskupsstofu, hjá Ólafi
Jens Sigurðssyni fangapresti eða
hjá Jóhánni Guðmundssyni, Látra-
strönd 8.
Nefiid skipuð til að semja
lög um „lýðræðissjóð“
Ríkisstjórnin hefúr samþykkt að tillögu menntamálaráðherra að
fela nefnd allra þingflokka að semja lagafrumvarp um lýðræðissjóð,
sem á að tryggja lýðræðislegan rétt stjórnmála- og málefhasamtaka
til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri. Verður nefndin á vegum
forsætisráðuneytis.
framt að fela menntamálaráðherra
að undirbúa frumvarp til laga um
menningarsjóð á grundvelli skýrsl-
unnar um fjölmiðlasjóð.

UR ISSKAP FRA LEC
ENSKIR SK.ÁPAR Á FRÁBÆRV VERÐI
KÆLISKAPUR MEÐ FRYSTI 215 L KÆLISKAPUR 215 L
KÆLISKAPUR MEÐ FRYSTI 113 L KÆLISKAPUR 113 L
GOTT VBRB’CÓS KJÖK-GÓO WÓNDSU
HEIMILIS- OG RAFTÆKJADEILD
HEKLAHF
Laugavegi 170-172 Simi 695500