Morgunblaðið - 26.04.1990, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRIL 1990
43
JATNINGAR
Eg var „toppmaður“
hjá Stasi
Wolfgang Schnur var skær
stjarna um stutt skeið á
stjömuhimni austur-þýskra stjórn-
mála. Sem formaður Lýðræðisvakn-
ingar, eins og íhaldsflokkanna
þriggja sem mynduðu með sér
bandalag fyrir þingkosningarnar
18. mars, átti hann vísan aðgang
að ráðherraembætti að loknum
kosningum. Þegar orðrómur komst
á kreik um að hann hefði verið á
mála hjá hinni illræmdu öryggislög-
reglu Stasi neyddist hann til að
segja af sér þrátt fyrir að hann
neitaði ásökunum í fyrstu. Schnur
liggur nú á sjúkrahúsi búinn á
líkama og sál.
í nýlegu viðtali við vestur-þýska
tímaritið Stern segist hann hafa
verið „toppmaður“ hjá Stasi og
reglulega gefið skýrslur um hrær-
ingar meðal andófsmanna og innan
kirkjunnar. Saga Schnurs er ekki
einsdæmi. Nú þegar hefur Ibrahim
Böhme, formaður Jafnaðarmanna-
flokksins, þurft að segja af sér
embætti af sömu ástæðum og
eflaust eiga fleiri eftir að sigla í
kjölfarið. Enda varla von á öðru.
Stasi var ríki í ríkinu með 45.000
starfsmenn og um tvær milljónir
uppljóstrara. Saga Schnurs er um
margt athyglisvert dæmi um hvern-
ig Stasi fékk menn til liðs við sig
og notaði síðan.
Wolfgang Schnur fæddist árið
1944 í Stettin. Hann var mjög
heilsuveiil sem barn og var sendur
á spítala á Eystrasaltseyjunni Riig-
en. Spítalinn brann en barninu tókst
að bjarga. Þar sem öll gögn um
Schnur höfðu eyðilagst í brunanum
og ekki var hægt að hafa uppi á
foreldrunum tóku bændahjón barn-
ið að sér. Schnur var alinn upp í
þeirri trú að hann væri munaðar-
leysingi og það kom honum því
mjög á óvart er móðir hans hafði
samband við hann þegar hann er
sextán ára gamall. Hún hafði sest
að í Vestur-Þýskalandi og haft uppi
á honum í gegnum Rauða krossinn.
Hann ákvað að fara vestur yfir til
hennar en þau náðu ekki saman.
Schnur gerðist lærlingur sem sölu-
maður hjá Frankfurter Allgemeine
Zeitung en var ekki ánægður með
tilveruna. Hann nær ekki sambandi
við annað fólk og í október 1962
fer hann svekktur aftur austur til
Rúgen. Þar hefur hann störf sem
sölumaður í verslun með iðnaðar-
vörur.
Skuggahlið lífs hans hefst árið
1963. A dansleik í Rúgen gerir
Schnur sér dælt við stúlku eina, of
dælt að mati vina hennar sem elta
hann uppi eftir dansleikinn og mis-
þyrma honum. Schnur kærir árás-
ina fyrir lögreglunni og nokkrum
mánuðum síðar koma tveir óein-
kennisklæddir menn í verslunina til
hans og biðja hann um að koma
með sér til að svara nokkrum spurn-
ingum varðandi árásina. Þeir fara
með hann í sumarbústað og yfir-
heyra. Snúast mál síðan á þann
veg, að Schnur gengur í þjónustu
öryggislögreglunnar Stasi og fær
dulnefnið „Torsten“ í skýrslum
hennar.
Eftir þetta tekur lífshlaup Wolf-
gangs Schnurs nýja stefnu. Hann
lýkur stúdentsprófi í kvöldskóla og
hefur síðan lögfræðinám. Á meðan
á náminu stendur starfar hann fyr-
ir ýmis ríkisfyrirtæki. Að loknu lög-
fræðiprófi árið 1972 hefur hann
störf í lögfræðingahóp og opnar
síðan eigin skrifstofu árið 1978, en
það leyfðist mjög fáum lögfræðing-
um í Austur-Þýskalandi á þeim
tíma. Allan þennan tíma gaf „Torst-
en“ reglulega skýrslur til Stasi um
samstarfsmenn sína og ástandið í
þeim fyrirtækjum sem hann starf-
aði hjá. Skömmu eftir að Stasi-
mennirnir settu sig í samband við
hann sýnir Schnur kirkjunni skyndi-
lega mikinn áhuga. Hann lætur
skíra sig og ferma og hefst ört til
æðstu metorða innan kirkjunnar.
Yfirmenn hans hjá Stasi voru auð-
vitað yfir sig hrifnir því að Schnur
lak öllum upplýsingum sem hægt
var að leka. Ut á við er hann hins
vegar guðhræddur samborgari.
Árið 1966 giftist hann konu sem
hann hafði kynnst í gegnum sókn-
arstarfið og eignast með henni fjög-
ur börn. Ekki einu sinni fjölskyld-
una grunaði hvers konar tvöföldu
lífi Schnur lifði og segir konan hans
að þau hafi ávallt grafið bönnuðu
bækurnar eftir Solzhenitsyn og
fleiri niður í garðinum af ótta við
Wolfgang Schnur brosir hér breitt á kósningaspjaldi í Austur-Berlín
en það breyttist allt á einni nóttu. Kjörorð hans var „Til að framtak-
ið borgi sig loksins" og þykir mörgum það dálítið kaldhæðnislegt í
ljósi þess, að hann var á mála hjá Stasi, hinni illræmdu öryggislög-
reglu, í langan tíma.
að Stasi myndi gera húsleit.
Wolfgang Schnur verður mjög
virtur lögfræðingur í Austur-
Þýskalandi og sérhæfir sig í að
verja pólitíska andófsmenn. Hann
sér um málefni þúsunda skjólstæð-
inga á hverju ári og fær það orð á
sig að vera einstaklega samvisku-
samur, vinna dag og nótt. Nú segir
Schnur að hann hafi aldrei svikið
einn einasta skjólstæðing sinn í
hendur Stasi þó að margir dragi
þá fullyrðingu hans stórlega í efa.
Mikilvægi hans fyrir Stasi jókst
hvað sem öllu öðru líður með hverj-
um degi. Hann fær nýtt dulnefni,
er nú kallaður „Dr. Ralf Schirmer"
og gefur skýrslu með sex til tíu
daga fresti. Hann sækir leynileg
matarboð með háttsettum Stasi-
mönnum og er heiðraður með orð-
um. Fjárhagslega gengur honum
líka allt í haginn og fær hann jafn-
vel oft greitt í vestur-þýskum mörk-
um fyrir skjólstæðinga sem stjórnin
í Bonn ákveður að aðstoða.
Stjórnmálaferill Schnurs hófst í
ágúst í fyrra er sjö prestar, þar á
meðal Rainer Eppelmann og Fri-
edrich Schorlemmer, hittust í Trin-
itatis-kirkjunni í Dresden til að
undirbúa stofnun nýs stjórnmála-
afls. Schnut' var beðinn um að vera
með sem lögfræðilegur ráðgjafi og
var Stasi því með á nótunum frá
fyrstu stundu. Stasi vildi vita allt
um hina nýju hreyfingu og gaf
Schnur skýrslu á nánast hverju
kvöldi. Þegar Lýðræðisvakning var
stofnuð sem flokkur 29. október var
Schnur valinn formaður. Strax eftir
kosninguna fór hann á fund yfir-
manna hjá Stasi og skýrði þeim frá
úrslitunum. „Þá brá þeim illilega,“ ,
segir Schnur við Stern.
Næstu vikurnar var Schnur mjög
áberandi í fjölmiðlum jafnt í Vest-
ur- sem Austur-Þýskalandi. Hann
myndaði kosningabandalagið
„Bandalag fyrir Þýskaland" með
hægri flokkunum CDU og DSU og
kom fram á fjölmörgum kosninga-
fundum, m.a. með Helmut Kohl
kanslara. Hann var svo upptekinn
við að njóta sviðsljóssins að hann
íhugaði lítið fortíð sína. „Kannski
trúði ég því jafnvel sjálfur að það
væru ekki til nein gögn um Wolf-
gang Schnur.“ En 5. mars hrundi
spilaborgin. Borgaranefnd Rostock
skýrir Lýðræðisvakningu frá því að
gögn hafi fundist um samstarf
formannsins við Stasi. Schnur fær
hjartaáfall rúmum sólarhring síðar
og er lagður inn á sjúkrahús. Hann
neyðist til að segja af sér. Nú telur
hann sig hafa fengið óréttláta með-
höndlun.
Það eigi ekki að bytja á að refsa
þeim sem hafi þegar játað syndir
sínar. Hann segist hafa gefið alla
von um pólitískan frama upp á bát-
inn í bili. Fyrst þurfi hann að finna
sjálfan sig. Hann útilokar þó ekki
stjórnmálaþátttöku í framtíðinni.
Fyrst um sinn segist hann muni -
væntanlega neyðast til að reka hana
undir nafni samstarfsaðila síns
meðan ástandið sé að róast. Hann
segist lika ætla að skrifa bók um
reynslu sína sem lögfræðingur
pólitískra andófsmanna í Austur-
Þýskalandi. Nafn bókarinnar er
hann þegar búinn að ákveða. Hún
á að heita „Tár“.
stoSsholmur
*
Iþróttamenn
síðasta árs
heiðraðir
Stjórn Héraðssambands Snæ-
fells- og Hnappadalssýslu HSH
bauð til hófs á Hótel Stykkishólmi
um páskana til að gera grein fyrir
kjöri þeirra sem skarað hafa fram
úr í helstu íþróttagreinum á svæð-
inu síðastliðið ár.
Guðrún Gunnarsdóttir, formaður
HSH, bauð gesti velkomna og lýsti
því yfir að tilgangur mótsins væri
að verðlauna félaga HSH fyrir
bestu afrek í íþróttum á síðastliðnu
ári.
Til minningar um Pálma
Frímannsson, lækni, sem um árabil
var hér helsti aflvaki íþrótta, m.a.
í hlaupum, göngu og allskonar
íþróttum, en lést á besta aldri í
fyrra, hefur HSH gefið farandbikar
sem ætlaður er helsta íþróttamanni
ársins til varðveislu og hlaut hann
núna Hörður Gunnarsson frá Ung-
inennafélagi Grundarfjarðar, en
Hörður hefir stundað íþróttir með.
góðum árangri síðustu ár. Afhenti
Guðrún honum verðlaunin með
nokkrum velyöldum orðum.
Kristján Ágústsson var kjörinn
Morgunblaðið/Árni Helgason
Gísli Björnsson útnefnir Halldór Sigurjónsson, Grundarfirði, sund-
mann HSH 1989. Halldór var einnig útnefhdur skíðamaður HSH 1989.
besti körfuknattleiksmaðui' ársins
og Gunnar Þór Haraldsson, besti
knattspyrnumaður ársins báðir frá
Ungmennafélaginu Snæfelli,
Stykkishólmi. Halldór Siguijóns-
son, Ungmennafélagi Grundar-
fjarðar var kjörinn bæði sundmaður
og skíðamaður 1989. Kristinn Frið-
riksson frá Stykkishólmi var kjörinn
bridgemaður ársins. ~T~‘: '. .
Vaxandi áhugi hefir verið á
íþróttum undanfarið hér á Snæfells-
nesi enda hafa stjórnendur hér lagt
sitt að mörkum íþróttum til efling-
ar. Heilbrigt líf byggist á heilbrigð-
um lífsháttum, það hefir fortíðin
sýnt okkur og vonandi á það sem
lagt er til íþróttamála hér eftir að
skila sér.
...;: - Árni
Bók
Markham
The Crystal
Workbook
komin aftur.
Árituð eintök.
Verð kr. 1.495,-
Orkusteinar og kristallar í miklu úrvali
Aðrar bækur um steina og kristalla:
□ CRYSTALWISDOM
□ HEALING WITH CRYSTALS
&GEMSTONES
□ CRYSTALENERGY
□ FORTUNE-TELLING BY
CRYSTALS AND SEMI-
PRECIOUS STONES
□ CRYSTAL CONNECTION
□ STEINARÍKIÐ
NYKOMIÐ:
□ THE PRACTICAL PENDULUM PACK - pendúll og bók í sama pakka
kr. 1.475,-
□ GYPSY FORTUNE-TELLER spilastokkur, bók og borð til að leggja á í
sama pakka kr. 2.265,-
□ Mikið úrval af bókum um andleg málefni, sjálfsleit og nýjan lífsstíl,
heilun, heilbrigt mataræði o.fl.
□ Slökunar- og hugleiðslutónlist á spólum
□ Tímarit - reykelsi - o.fl.
□ MONDIAL-ARMBANDIÐ
Tvær milljónir Evrópubúa nota nú Mondial daglega. Fjöldi fólks hérlend-
is lofar áhrif þess sérstaklega varðandi streitu og svefnleysi.
Við höfum í umboðssölu stjörnukort eftir
Gunnlaug Guðmundsson stjörnuspeking:
★ PERSÓNULÝSING ★ FRAMTÍÐARKORT ★ SAMSKIPTAKORT
Afgreidd á meðan beðið er eða send í póstkröfu.
Pantanasímar: (91) 62 33 36 og 62 62 65.
beuRMiji

VERSLUN I ANDA
NÝRRAR
ALDAR
Laugavegi66- 101 Reykjavík^^ Símar: (91) 623336 ■
Póstkröfuþjónusta - Greiðslukortaþjónusta
Pantanasímar: (91) 62 33 36 og 62 62 65
626265