Morgunblaðið - 15.11.1990, Síða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1990
Frumvarp um breytingar á húsbréfakerfinu:
Almennur vilji fyrir því að
málið fái skjóta afgreiðslu
JÓHANNA Sigurðardóttir félagsmálaráðherra mælti í gær í efri
deild Alþingis fyrir stjórnarfrumvarpi um breytingu á lögum um
Húsnæðistofnun íslands. Húsbréfakerfið fær aukið hlutverk og
vægi. Þingmenn stjórnaraudstöðu gerðu athugasemdir en aljir voru
þess fýsandi að frumvarpið fengi skjóta afgreiðslu.
Félagsmálaráðherra gerði í upp-
hafi grein fyrir niðurstöðum starfs-
hóps þess sem skipaður var í sum-
ar til að athuga fjárhagsstöðu
Byggingarsjóðs ríkisins, en hópur
þessi athugaði einnig almennt
stöðu húsnæðismála og lagði fram
tillögur um hvernig hinu opinbera
húsnæðiskerfi yrði best háttað.
Eindregið er lagt til að lánakerfinu
frá 1986 verði lokað. Félagsmála-
ráðherra lét þess getið að um 11-12
milljarða þyrfti til að afgreiða þær
5.500 umsóknir sem þar biðu af-
greiðslu. Einnig kom fram í ræðu
ráðherrans að áætluð heildarútgáfa
húsbréfa verði um 12 milljarðar
króna þegar húsbréfakerfið hafi að
fullu tekið við af lánakerfinu frá
1986, en líkleg sala á markaði verði
rúmir 9 milljarðar. Starfshópurinn
metur stöðuna og reynsluna af
húsbréfakerfinu þannig að ekki sé
ástæða til að ætla að ríkissjóður
verði fyrir kostnaði vegna ríkis-
ábyrgðar á húsbréfum. Aukin um-
svif húsbréfakerfisins gætu haft
jákvæð áhrif á fjármagnsmarkað-
inn, þar sem losna myndi um fjár-
magn lífeyrissjóða og viðskipta-
banka og gæti það Ieitt til lækkun-
ar vaxta. Ræðumaður sagði einnig
að húsbréfakerfið hefði hingað til
ekki leitttil hækkunar á íbúðaverði.
Nýmæli í frumvarpinu
Félagsmálaráðherra gerði því
næst nokkra grein fyrir frumvarpi
ríkisstjórnarinnar, m.a. sagði hún
eðlilegt að endurbætur og end-
umýjun á notuðu íbúðarhúsnæði
rýmdust innan húsbréfakerfisins
og því væri í fyrstu grein frum-
varpsins m.a. kveðið á um að hús-
bréfadeild Húsnæðistofnunar sé
heimilt að skipta á húsbréfum og
fasteignaveðbréfum vegna við-
bygginga, endurbóta og endurnýj-
unar.
Ráðherra gerði þessu næst grein
fyrir 2. grein frumvarpsins þar sem
kveðið er á um að húsbréf miðist
við allt að 75% af matsverði verð-
minnstu íbúðanna ef matsverðið er
undir 6,2 milljónum. Fyrir allt að
4,65 milljónir ef matsverðið er á
bilinu 6,2-7,154 milljónir. Fyrir allt
að 65% ef matsverðið er 7,154
milljónir eða meira.
Jóhanna Sigurðardóttir sagði
m.a. að greiðslubyrði íbúðarkaup-
enda lækki verulega eý viðmiðunar-
mörkin hækkuðu úr 65% í 75%, eða
um 10-15%. Möguleikar lágtekju-
og meðaltekjufólks til íbúðarkaupa
á hinum almenna markaði ykust
verulega en það væri megintilgang-
ur þessara lagabreytinga.
Að endingu gerði Jóhanna grein
fyrir ákvæði til bráðabirgða í frum-
varpinu þess efnis að húsbréfadeild
verði heimilt fyrstu 12 mánúífna
eftir gildistöku laganna að skipta
á húsbréfum og fasteignaveðbréf-
um sem gefin eru út með veði í
íbúðarhúsnæði til greiðslu á skuld-
um íbúðareigenda í greiðsluerfið-
leikum. Meðal skilyrða fyrir fyrir-
greiðslu eru að fjárhagsvandinn sé
til kominn vegna fjármögnunar á
„hóflegu íbúðarhúsnæði miðað við
fjölskylduaðstæður". Hún benti á
að allt frá árinu 1985 hefðu íbúðar-
eigendum í erfiðleikum verið veitt
sérstök lán úr Byggingarsjóði ríkis-
ins allt að 600 þúsundum króna.
Samtals hefðu 2,8 milljarðar verið
lánaðir til þessa málaflokks, upp-
reiknað til september 1990. Það
kom ennfremur fram í máii hennar
að á síðustu misserum hefði það
orði æ algengara að fólk sem feng-
ið hefði lán úr lánakerfinu 1986
hafi þurft að sækja um greiðsluerf-
iðleikalán hjá Húsnæðismálastofn-
un ríkisins.
Félagsmálaráðherra var þess
fullviss að með samþykkt þessa
frumvarps hefði húsbréfakerfið
fyllilega leyst lánakerfíð frá 1986
af hólmi. Hún fór þess á leit að
málið fengi skjóta afgreiðslu og
yrði vísað til félagsmálanefndar.
Ekki til batnaðar
Halldór Blöndal (S/Ne) sagði
að á ráðherranum hefði verið að
skilja að þunginn í þessum greiðslu-
vandamálum væri vegna laganna
1986 en rætur vandans væru eldri,
frá þeim tima þegar Alþýðuflokk-
urinn beitti sér því fyrir að hús-
næðislán urðu verðti-yggð að fullu.
Halldór Blöndal sagði staðreynd-
ina vera þá að félagsmálaráð-
herrann hefði vanrækt þá embætt-
isskyldu sína að treysta fjárhags-
legan grundvöll Byggingarsjóðs
ríkisins og afla fjár til að hann
gæti staðið við skuldbindingar
sínar. Ráðherrann hefði með
margvíslegum hætti staðið að því
að skapa mismunandi kjör þeim til
handa sem væru að koma þaki
yfir höfuðið. Halldór rakti nokkur
talnadæmi og útreikninga, til sam-
Jóhanna Sigurðardóttir.
Halldór Blöndal.
anburðar og fróðleiks. Taldi hann
mismun á greiðslubyrði á jafnháum
lánum eftir kerfinu 1986 og hinu
nýja húsbréfakerfi vera allveruleg-
an, þó afföllum væri sleppt.
Halldór kom ekki auga á að þetta
nýja kerfi væri betra fyrir fólk í
greiðsluerfiðleikum en var sam-
mála félagsmálaráðherra að nauð-
synlegt væri að koma til móts við
þetta fólk, óverjandi væri að hrekja
fólk úr sínum íbúðum til þess að
það kæmist inn í húsbréfakerfíð. —
Úr því að búið væri að stöðva þau
eðlilegu húsnæðislán sem hefði ver-
ið stofnað til árið 1986.
Ræðumaður tók fram að hann
teldi félagslegt húsnæðiskerfi vera
nauðsynlegt en gagnrýndi mjög
harkalega sérkjör á ákveðnum lán-
um, sérstaklega til kaupleigu- og
búsetaíbúða. Hann sagði mismun-
un þegnanna ekki ganga upp, allra
síst þegar tekjuskatturinn væri
kominn í 40%.
Halldór gagrýndi í ræðulok að
ekki hefði verið afgreitt greiðslu-
erfiðleikalán síðustu misserin og
nú væri svo komið að margir ættu
í verulegum erfiðleikum. Húsbréf
vegna greiðsluerfiðleika væru
miklu dýrari lausn en eldra kerfið
en úr því sem komið væri, væri
nauðsynlegt að hraða þessu frum-
varpi um leið og einstök atriði
væru gaumgæfð. Þetta væri það
sem ríkisstjórnin treysti sér til að
ganga lengst, og ekki mætti neinn
tíma missa,
Salóme Þorkelsdóttir (S/Rn)
Lagafrumvarp um
Umboðsmann bama
„SÚ ER von flutningsmanna þessa frumvarps að alþingismenn geri
sér fulla grein fyrir mikilvægi þess að stefnubreyting verði í málefn-
um barna á næstu árum. Stofnun embættis, sem yrði falið að vera
málsvari barnanna í samfélaginu, væri áfangi að breyttum vinnu-
brögðum og tvímælalaust skerf í rétta átt.“
Frumvarpi til laga um embætti
umboðsmanns barna hefur verið
dreift til þingmanna. Flutnings-
menn eru Guðrún Helgadóttir
(Ab/Rv), Árni Gunnarsson (A/Ne),
Áðalheiður Bjarnfreðsdóttir (B/Rv),
Þórhildur Þorleifsdóttir (Sk/Rv),
Hjörleifur Guttormsson (Ab/Al) og
Jón Kristjánsson (F/Al).
Umboðsmaðurinn skal skipaður
af Alþingi til fjögurra ára í senn
og skal hafa sérþekkingu á svíði
uppeldismála og velferðarmála
barna. Honum til ráðuneytis skipar
Alþingi einnig sjö manna ráð eftir
tilnefningu Barnaverndarráðs ís-
lands, Fóstrufélags íslands, Stétt-
arfélags íslenskra félagsráðgjafa,
Kennarasambands Islands, Sál-
fræðingafélags íslands, Félags
HÆÐ 188,4
s^JDum heim
- HÆÐ 160,9 VJCUUA/I UppWm HÆÐ 133,4
HÆÐ 105,9

BREIDD 95,3 BREIDD 95,3 BREIDD 95,3 BREIDD 95,3
13.50« KR. 11.700 KR. 9.700 KR. 7.600 KR.
ODYRAR
BÓKAHILLUR
4 HÆÐIR OG 4 BREIDDIR
(95,3 cm, 130,5 cm, 165,7 cm og 200,9 cm á breidd)
HVÍTAR, SVARTAR OG UÓS ASKUR
habitat
LAUGAVEGI 13 - REYKJAVlK - SlMI 625870
(INNGANGUR I HÚSGAGNADEILD SMIÐJUSTlGSMEGIN)
sagði það vera árlegan viðburð að
félagsmálaráðherra legði fram
„bútafrumvarp" sem alltaf þyrfti
að „betrumbæta og lappa uppá“.
Salóme gagnrýndi m.a. að ekki
hefði liðið sólarhringur frá því
frumvarpið var lagt fram þangað
til það kom til umræðu og meiri
tíma hefði þurft til að kynna sér
efni frumvarpsins. Hún hvatti þó
til að málinu yrði vísað til nefndar
hið fyrsta, því þörf væri skjótra
aðgerða. Að endingu lét hún þá von
og skoðun í Ijós að fólk þyrfti ekki
að ganga „betligöngur" til að kom-
ast undir þak, og þetta húsnæðis-
lánakerfi yrði það einfalt að ekki
þyrfti pólitíska úthlutunarstofnun
sem Húsnæðismálastofnunin væri.
Guðrún J. Halldórsdóttir
(SK/Rv) gagnrýndi einnig hve lítill
tími hefði gefist til að kynna sér
frumvarpið. Hún vildi einnig benda
þingheimi á að ekki mætti gera of
lítið úr möguleikum félagslega
íbúðakerfísins og einnig taldi hún
ljóst að vextirnir í húsbréfakerfinu
gætu reynst mörgum erfiðir. Að
endingu fagnaði Guðrún því að
þetta frumvarp, sem hún hugði að
væri nauðsynlegt, væri nú fram
komið þótt hún hefði viljað að það
gengi í ýmsum atriðum lengra.
Dæmareikningur
Jóhanna Sigurðardóttir, fé-
lagsmálaráðherra þakkaði umræð-
una og einnig viljayfirlýsingar um
að afgreiðslu frumvarpins yrði
hraðað. Hún gagnrýndi forsendur
og reiknistuðla í talnameðferð og
reikningsdæmum Halldórs Blöndal.
Jóhanna rakti niðurstöður þegar
tekið væri tillit til fleiri forsendna,
s.s. vaxtabóta. Voru niðurstöður
Jóhönnu og hennar ráðgjafa heldur
en ekki húsbréfakerfinu í vil.
Halldór Blöndal (S/Ne) 'var
síðasti ræðumaður og ræddi m.a.
ýmsar reikniforsendur, s.s. afföll,
vexti og greiðslubyrði, sem Halldór
taldi vera þunga í húsbréfakerfinu,
með afföllum um 7% Þetta væri
það besta sem ríkistjórnin byði og
það yrði fólkið að sætta sig við, —
vonandi þó ekki lengur en fram í
apríl þá yrðu kosningar og upp
rynni önnur tíð og blíðari með blóm
í haga.
Málinu var vísað til félagsmála-
nefndar og 2. umræðu.
þroskaþjálfa og Félags uppeldis-
fræðinga. Kostnaður af störfum
ráðsins greiðist úr ríkissjóði.
Meðal verkefna umboðsmannsins
er að fylgjast með löggjöf og
ákvörðunum sem stjórnvöld taka í
málefnum barna og fylgjast með
framkvæmd laga og reglna sem
börn varða. Vera til ráðgjafar og
gangast fyrir rannsóknum á að-
stæðum bama í samfélaginu.
í greinargerð með frumvarpinu
er bent á að börn á aldrinum 0-15
ára séu um fjórðungur þjóðarinnar.
Þjóðfélagsaðstæður hafi allar
breyst undanfarna áratugi og
margar hverjar börnum ekki í hag,
jafnvel að börn séu „ekki tekin al-
varlega sem lifandi og hugsandi
einstaklingar". Flutningsmenn telja
að börnin þurfi sinn málsvara, í
greinargerðinni segir m.a: „Flutn-
ingur þessa frumvarps hefur verið
ræddur við Gauk Jörundsson, um-
boðsmann Alþingis. M.a. var það
rætt hvort embætti umboðsmanns
barna mætti koma fyrir innan emb-
ættis umboðsmanns Alþingis. Nið-
urstaða var sú að verkefni umboðs-
manns barna væru annars eðlis en
verkefni umboðsmanns Alþingis og
því væri eðlilegt að umboðsmaður
barna starfaði sjálfstætt."