Morgunblaðið - 27.03.1991, Síða 17

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. MARZ 1991
17
Er ný stjórnmála-
hugsun nauðsynleg?
eftirGústaf
Níelsson
i
Nýafstaðinn landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins var um margt
merkilegur. Að líkindum hefur eng-
inn einn fundur, þar sem sjálfstæð-
ismenn hvarvetna af landinu koma
saman, skotið andstæðingum
flokksins öðrum eins skelk í bringu,
þótt þeir hamist nú hver um annan
þveran við að gera lítið úr niðurstöð-
um fundarins, enda vart við öðru
að búast. Spenningur fólks vegna
þessa fundar var eðlilegur, enda í
vændum að hann yrði tíðindaríkur
þar sem fyrir lá að taka þurfti
ákvarðanir um forustu flokksins
undir kringumstæðum sem menn
höfðu aldrei horfst í augu við áður,
jafnframt því sem lagður yrði
grunnur að kosningastefnuskrá fyr-
ir Alþingiskosningar sem eru í
nánd. Fundurinn tókst með miklum
ágætum. Landsfundarfulltrúai'
tóku djarfar ákvarðanir í forustu-
málum flokksins, sem eiga sér enga
hliðstæðu og þrátt fyrir það að fyr-
ir lægi að skiptar skoðanir væru
með mönnum um mikilvæg þjóðmál
fengust niðurstöður án þess að allt
færi í hund og kött og breytingar
í forustu flokksins munu ekki hafa
eftirmál í för með sér, þótt snarp-
lega hafi verið glímt. Þær vonir
andstæðinganna, að flokksmenn
færu sárir og vígamóðir í tvístruð-
um fylkingum af landsfundi hafa
með öllu brugðist.
II
Nú þegar þetta er ritað hefur
þingið nýlokið störfum sínum og
skammt til kosninga. Landsmenn
hafa haft kjörið tækifæri til þess
að fylgjast með því hvernig hin
„djúpa vinátta" hefur verið með
mönnum á kærleiksheimili ríkis-
stjórnarinnar. I ljósi atburðarásar-
innar á Alþingi síðustu daga þess
er ekki að undra þótt álit almenn-
ings sé ekki ýkja mikið á stjórnmál-
amönnum og störfum þingsins al-
mennt og nokkurs vonleysis og
uppgjafartóns gæti vegna lausa-
taka stjórnvalda á málum sem
miklu varða um framtíðarstefnu-
mótun í þjóðmálum. Má með sann-
girni segja að alger upplausn ríki
í störfum þess þingmeirihluta sem
ríkisstjórnin styðst við. Undir svona
kringumstæðum er ekki óeðlilegt
að spurt sé hvað taki við að loknum
kosningum. Er við því að búast að
þjóðin fái yfir sig nýja vinstristjórn,
þar sem stjórnarfarið mun einkenn-
ast af hrossakaupum, pólitískri létt-
úð og algerri vöntun á framtíðarsýn
í síbreytilegum heimi? Ekki er þess
að vænta að landsmenn kjósi að fá
yfir sig enn eitt tilbrigðið af vinstri-
stjórn, sem skilur ekki kall tímans
um nauðsynlegar breytingar í þjóð-
félaginu, en mun þess í stað hamla
eftir fremsta megni gegn allri ný-
sköpun með þeim hörmulegu afleið-
ingum að ísland gæti dagað uppi
sem fátækur útkjálki í samfélagi
þjóðanna um næstu aldamót. Og
nú þegar eru teikn á lofti sem gefa
okkur vísbendingar um hnignun og
afturför.
III
Á svipaðan hátt og fulltrúar á
síðasta landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins voru djarftækir í ákvörð-
unum um menn og málefni, má
ætla að þjóðin geti verið það einnig
í næstu kosningum. Valkostirnir
virðast skýrir og hljómgrunnur fyr-
ir því meðal landsmanna að reyna
eitthvað nýtt í stjórnmálunum, sem
aldrei hefur verið reynt áður. Breyt-
ingarnar í alþjóðastjórnmálum hafa
verið gríðarlega harðar og heilu
hugmyndakerfin hrunið til grunna
á undraskömmum tíma. Þessar að-
stæður hafa valdið því að tilvistar-
vandi þeirra stjórnmálaflokka, sem
eiga rætur sínar í sósíalískri hug-
myndafræði kreppuáranna er orð-
inn að vandamáli í samtímanum;
þeir eru að breytast í eins konar
peðafylkingu á skákborði stjórn-
málanna, sem er ófær um að tak-
ast á við úrlausnarefni samtíðarinn-
ar. Viðbrögð vinstri flokkanna hér-
lendis hafa verið með ýmsum hætti
vegna þessa. Alþýðubandalagið sem
hefur mátt þola mestu hremming-
arnar og er i reynd að leysast upp
hefur skipt um flokksmerki, eins
og að það hafi einhveija pólitíska
skírskotun; Alþýðuflokkurinn hefur
brugðið á það ráð að auka við nafn
sitt í þeirri von að það hressi upp
á ímyndina og Framsóknarflokkur-
inn virðist ætla að stökkva nokkra
áratugi aftur í tímann og ástunda
„pólitíska þjóðrækni“ eins og einn
framsóknarmaðurinn orðaði það í
Timagrein um daginn, hvað svo sem
það nú þýðir. Varla myndi blása
byrlega fyrir íslenskri þjóð ef þess-
um flokkum tækist að mynda ríkis-
Kristín Einarsdóttir
út. Það verður að teljast ábyrgðar-
hluti ekki síst í ljósi þeirra samn-
inga sem nú standa yfir.
Fróðlegt verður að vita hvort
samtrygging flokkanna fjögurra
verður nægjanlega öflug eftir kosn-
ingar til að útiloka Kvennalistann
frá Landsvirkjunarstjórn eða öði'um
valdamiklum stjórnum og ráðum
sem kosið er til á Alþingi.
Höfundur er alþingisnunhir fyrir
Kvennalistann í Keykjavík.
í Kaupmannahöfn
F/EST
í BLAOASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
stjórn að afloknum kosningum,
ásamt klofningsbrotinu úr Alþýðu-
bandalaginu, sem kallar sig Kvenn-
alista og hamast af alefli gegn allri
nýbreytni og framförum í atvinnu-
málum þjóðarinnar, en telur þess í
stað að vaxtarbroddurinn í atvinnu-
lífi landsbyggðarinnar felist í aukn-
um heimilisiðnaði í sveitum, eins
og að hann geti verið grundvöllur
gróskumikils mannlífs. Einfeldn-
ingshættinum virðast engin tak-
mörk sett.
IV
Ég gat þess hér að framan að
nú væri hljómgrunnur meðal fólks
að reyna eitthvað nýtt í stjórnmál-
um á íslandi. Allan lýðveldistímann
hafa ríkt samsteypustjórnir og kjós-
endur hafa aldrei vitað hvers konar
ríkisstjórnir þeir fá yfir sig að lokn-
um kosningum, þótt þeir hafi stutt
sinn flokk dyggilega. Margir hafa
talið þetta alvarlegan annmarka á
stjórnmálunum og til þess fallinn
að hamla gegn festu og stöðugleika
í landsstjórninni. Þessari skoðun
virðist vaxa fiskur um hrygg meðal
almennings og þær raddir gerast
háværari að nýbreytnin í íslenskum
stjórnmálum skuli vera sú að kalla
einn flokk til ábyrgðar. Slík niður-
staða í kosningum hefði ótvíræða
kosti í för með sér og gerði öll
markmið stjórnmálanna augljósari
og auðskildari. Að loknu kjörtíma-
bili einsflokksstjórnar myndu að-
gerðir og aðgerðaleysi slíkrar
Gústaf Níelsson
„Að loknu kjörtímabili
einsflokksstj órnar
myndu aðgerðir og að-
gerðaleysi slíkrar
stjórnar fara fyrir dóm
kjósenda og ógerlegt
væri að bera ávirðingar
á samstarfsflokka um
slakleg vinnubrögð.“
stjórnar fara fyrir dóm kjósenda og
ógerlegt væri að bera ávirðingar á
samstarfsflokka um slakleg vinnu-
brögð.
Eins og sakir standa er tæpast
við því að búast að nokkur einn
stjórnmálaflokkur sé í stakk búinn
til að taka að sér landsstjórnina,
nema Sjálfstæðisflokkurinn. Fyrir
því eru margvíslegar ástæður, en
einkum þó tvær. I fyrsta lagi er
enginn vinstriflokkanna nógu
öflugur til þess að taka að sér
meirihlutastjórn (þeir hafa ekki nóg
kjörfylgi) og í öðru lagi skortir þá
nauðsynlega pólitíska breidd þar
sem þeir eru meira og minna sniðn-
ir að gæslu tiltölulega þröngra
hagsmuna og skortir þar af leið-
andi afl og burði til þess að geta
markað heilli þjóð markmið og
stefnu til langs tíma, sem sæmileg-
ur friður gæti haldist um. Reykvík-
ingar hafa haft ágæta reynslu af
því að fela Sjálfstæðisflokknum
meirihlutastjórn borgarinnar og
hika ekki við að endurnýja það
umboð, þannig að vandséð er að
einhver þung rök mæli gegn því
að fela Sjálfstæðisflokknum lands-
stjórnina næsta kjörtímabil, nema
ef vera skyldi einhver tilfinningarök
um ímyndaða hagsmuni lands-
byggðarinnar, sem þrátt fyrir allt
er í reynd engu betur sett undir
vinstristjórn — heldur þvert á móti.
Á þetta er bent hér vegna þess að
andstæðingar Sjálfstæðisflokksins
eru óþreytandi við þá iðju sína að
draga upp þá ímynd af flokknum
að hann sé íjandsamlegur lands-
byggðarfólki og vilji helst ekkert
af því vita. Þetta er auðvitað hin
mesta firra, en munurinn á Sjálf-
stæðisflokknum og öðrum í þessum
efnum (þó einkum Framsóknar-
flokknum) er sá að Sjálfstæðis-
flokkurinn vill hverfa frá þeirri
kyrrstöðupólitík, sem jíkt hefur í
atvinnumálum landsbyggðarinnar
alltof lengi. Landsmönnum er nauð-
synlegt að tileinka sér nýja stjórn-
málahugsun þar sem spurt er um
árangur af stefnumótun til langs
tíma fyrir landið allt í stað þess að
einblína á sértæk vandamál ein-
stakra byggða vítt og breitt um
landið með misjöfnum árangri og
stundum alls engum.
Höfundur er sagnfræðingur í
Reykjavík.
• •
PASKAR A SOGU
OPNUNARTÍMAR VEITINGAS ALA
'HÓTELS SÖGU PÁSKAHELGINA:
SKÍRDAGUR, FIMMTUDAGUR 28. MARS:
SKRÚÐUR (veitingasaiur 1. hæð) opinn frá kl. 11:00 til 21:30
GRILLIÐ opið frákl. 18:00til21:30
FÖSTUDAGURINN LANGI 29. MARS:
SKRÚÐUR opinn frá kl. 11:00 til 22:00
opið frákl. 19:00 til 22:00
GRILLIÐ
LAUGARDAGUR 30. MARS:
SKRÚÐUR
GRILLIÐ
MÍMISBAR
opinn frá kl. 11:00 til 23:30
opið frákl. 19:00til23:30
opinn frá kl. 19:00 til 23:30
PASKADAGUR
SKRÚÐUR
GRILLIÐ
SUNNUDAGUR 31. MARS:
opinn frá kl. 11:00 til 21:00
Lokað.
ANNAR PASKADAGUR—M ANUDAGUR1. APRIL:
SKRÚÐUR opinn frá kl. 11:00 til 23:30
GRILLIÐ Lokað.
Gleðilega páskal
Ináiet
/A<sA
íoftirgóðu