Morgunblaðið - 27.03.1991, Blaðsíða 22

-MORGUNBLABIÐMIÐVIKUDAGUR: 27;MARZ 1991
Kári Jónsson
Smiðárkróki
22_______
Minning:
Fæddur 27. október 1933
Dáinn 19. mars 1991
Kári Jónsson er allur. Hann lést
í síðustu viku, aðeins 57 ára að
aldri. Enda þótt hann hefði átt við
veikindi að stríða á undanförnum
árum finnst okkur vinum hans frá-
fall hans ótímabært. En enginn
ræður sínum næturstað.
Nú er bráðum liðinn hálfur annar
áratugur frá því ég hitti Kára Jóns-
son fyrst. Mér hafði áður verið sagt,
að þessi maður væri einstaklega
skemmtilegur og greinilegt var að
konuefnið mitt sem þekkti hann vel
mat hann mikils. Pósthúsið á Sauð-
árkróki hafði verið sameiginlegur
vinnustaður þeirra í mörg sumur.
Þau og síðar við öll urðum ágætir
vinir.
Mennimir eru misjafnir. Sumir
hafa þá meginreglu, að orð skuli
standa. Einn af þeim var Kári.
Hann var einstaklega ljúfur í við-
móti, bráðskemmtilegur og setti
mikinn svip á umhverfíð. Hann var
í hópi burðarása í starfsemi Leikfé-
lags Sauðárkróks og þótti afbragðs-
góður leikari. Sjálfur sá ég hann
aldrei á sviði, en heyrði hann leika
í útvarpsleikriti. Þá var hann
áhugamaður um uppbyggingu og
eflingu safnanna á Sauðárkróki og
sat um árabil í stjóm Safnahússins.
Kári var málhagur maður, talaði
gott og fallegt íslenskt mál, sem
naut sín þegar hann skrifaði
fréttapistla fyrir Morgunblaðið.
Fyrir aðkomumann að koma til
Sauðárkróks og kynnast manni eins
og Kára var mikils virði. Hann
kunni vel skil á mönnum og málefn-
um, hafði þar alið nánast allan sinn
aldur og fylgdist vel með. Hann
sagði skemmtilega frá og var haf-
sjór lítilla mannlífs- og persónu-
mynda sem hann leyfði vinum sín-
um að njóta.
Kári og tengdafaðir minn vom
lengi nánir samstarfsmenn og góðir
vinir. Ekki sakaði frændsemi háns
og tengdamóður minnar. Þegar erf-
iðleikar steðjuðu að og við fráfall
tengdaföður míns, reyndist Kári
betri en enginn og var í raun sú
stoð og stytta sem allir sem af vissu
og nutu minnast með hlýjum hug
og þakklæti.
Sauðárkrókur kveður í dag einn
af sínum bestu sonum. Víst er að
margir munu fylgja honum síðasta
spölinn. Minningar leita á hugann
og söknuður. En mestur er missir
fjölskyjdunnar. Við Anna sendum
Evu, Óla Bimi og Andra og fjöl-
skyldum þeirra innilegar samúðar-
kveðjur. Þeirra ljós inn í framtíðina
era hlýjar minningar. Guð geymi
góðan dreng og traustan vin.
Anna B. Olafsdóttir
og Sigurður Helgason
Ég var ungur háskólanemi og
var að stíga mín fyrstu skref í
stjómmálum. Nokkur sumur hafði
ég það starf að ferðast um landið
á vegum Sjálfstæðisfiokksins til að
reyna að efla félags- og flokks-
starf. Ein af fyrstu ferðunum var
til Skagafjarðar. Ég flaug með
gömlum Katalínu-bát og á flugvell-
inum á Sauðárkróki tók á móti mér
vörpulegur ungur maður. Þar var
kominn Kári Jónsson, þá ókrýndur
forystumaður ungra sjálfstæðis-
manna á staðnum. Hann ók mér
heim til foreldra sinna, þar sem
mér var búin gisting næstu tíu
daga.
I hönd fóru ógleymanlegir dagar.
Bar þar margt til. Ferðalög um öll
hérað Skagafjarðar í fögra sumar-
veðri. Gott og skemmtilegt fólk sem
ég hitti. Og síðast en ekki síst, sú
hlýja og umönnun sem ég naut hjá
foreldram Kára á æskuheimili hans
við Aðalgötu á Sauðárkróki. Síðar
rifjuðum við Kári það oft upp að
móðir hans hafði svo mikið við
þennan Reykjavíkurdreng, að hún
færði honum kaffíð í rúmið á
morgnana og gljáburstaði skóna
hans á hveijum morgni. Á þessum
dögum urðum við Kári vinir og sú
vinátta hélst þar til yfír lauk.
Kári Jónsson var fæddur 27.
október 1933, og voru foreldrar
hans Unnur Magnúsdóttir og Jón
Björnsson verslunarmaður. Kári
stundaði almenn verslunarstörf á
Sauðárkróki, fyrst í verslun Harald-
ar Júlíussonar og siðar í Verslunar-
félaginu sf., en frá 1966 starfaði
hann hjá Pósti og síma og síðustu
starfsárin sem stöðvarstjóri á Sauð-
árkróki.
Þegar ég kynntist Kára var hann
mikill áhugamaður um stjórnmál.
Hann var afburða ræðumaður, rök-
fastur og fundvís á snjallar líkingar
í máli sínu. Hann var valinn til fjöl-
margra trúnaðarstarfa á vegum
Sjálfstæðisflokksins og sat meðal
annars í bæjarstjóm Sauðárkróks í
eitt kjörtímabil. Enginn vafí er á
því að honum vora allir vegir færir
til metorða á stjómmálasviðinu, en
hann kaus sjálfur að draga sig þar
í hlé. Var hann þó brennandi í
stjómmálaandanum til hinstu
stundar.
Kári hafði einnig fleiri járn í eld-
inum. Leiklistin átti stóran hlut í
lífi hans. Hann var afburðasnjall
leikari og lék mörg stór hlutverk
hjá Leikfélagi Sauðárkróks, en þar
hefur leiklist lengi verið í hávegum
höfð. Hann leikstýrði einnig mörg-
um verkum. Það hefur sagt mér
þekktur leikari sem sá Kára á leik-
sviði að Kári hafí verið einn fremsti
áhugaleikari landsins á sínum tíma.
Víst er um það að hann átti vísan
frama á því sviði hér í höfuðborg-
inni og íhugaði um skeið að taka
tilboðum sem honum bárast, en
hann kaus að vera um kyrrt á Sauð-
árkróki og starfa þar. Leiksigrar
hans á sviðinu vora stórir en í hug-
um vina hans era eftirminnilegustu
stundimar þegar hann í þröngum
hópi lék á als oddi, fór með heilu
kaflana úr þekktum leikverkum —
eða hermdi eftir þekktum persónum
— eða sagði frá af þeirri leiftrandi
kímni sem honum var svo eiginleg.
Kári var og áhugamaður um önnur
menningarmál eins og störf hans
fyrir Sögufélag Skagfirðinga og
Safnahúsið á Sauðárkróki bera gott
vitni um.
Eftir því sem árin liðu fækkaði
fundum okkar Kára. Hann dró sig
mikið í hlé og sinnti fyrst og fremst
sínum störfum hjá Pósti og síma.
Hann var ekki heilsuhraustur og
að því kom að hann fékk áfall árið
1985, sem gerði það að hann hætti
störfum. Við töluðum þó stundum
saman í síma og meðal annars um
þremur vikum áður en hann dó.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
stóð þá fyrir dyrum og hafði hann
mikinn áhuga á því sem þar var
að gerast.
Þó fann ég að hann var ekki
fyllilega sáttur við að geta ekki af
fullum krafti tekið þátt í atburðum
líðandi stundar. Aðgerðarleysið átti
ekki við hann. Kári andaðist aðfara-
nótt þriðjudagsins 19. mars aðeins
57 ára að aldri. Banamein hans var
heilablóðfall.
Kári var kvæntur mjög mætri
konu, Evu Snæbjarnardóttur, en
hún er skólastjóri Tónlistarskólans
á Sauðárkróki. Synir þeirra eru
tveir, Óli Bjöm framkvæmdastjóri
Almenna bókafélagsins og Guðjón
Andri sem nú stundar nám í mennt-
askóla. Við Sonja sendum þeim
okkar innilegustu samúðarkveðjur
og söknum vinar í stað.
Birgir ísl. Gunnarsson
Kveðja
frá Leikfélagi Sauðárkróks
Um 1950 kom til starfa hjá Leik-
félagi Sauðárkróks hópur ungra
leikara. Margir af eldri starfskröft-
um félagsins voru að draga sig í
hlé, enda flestir við aldur og búnir
að skila löngu og góðu dagsverki i
þágu leiklistar á Sauðárkróki.
Segja má, að tilkoma þessa hóps
marki tímamót í sögu félagsins,
enda fengu þessir ungu leikarar
gott tækifæri til að spreyta sig á
fjölum Bifrastar, við hlið og undir
stjórn „gömlu mannanna", Eyþórs
Stefánssonar, Guðjóns Sigurðsson-
ar o.fl.
Einn í þessum hóp var Kári Jóns-
son, sem sýndi þá strax, að hann
var líklegur til stórra afreka eins
og síðar kom á daginn. Fljótlega
vora honum falin trúnaðarstörf inn-
an félagsins. Hann sat yfír tuttugu
ár í stjóm, þar af formaður um
árabil. Kári var aðalhvatamaður að
kaupum á fyrstu húseign félagsins
og í formannstíð hans var „Leik-
borg“ keypt, sem hýsir starfsemi
leikfélagsins enn í dag.
Á áranum milli 1950 og 1960 lék
Kári fjölmörg stórhlutverk, en 1961
leikstýrir hann hjá félaginu í fyrsta
sinn, leikritinu „Er á meðan er“ og
hófst þar leikstjóraferill hans, sem
stóð nær óslitið hátt á annan ára-
tug.
Það var ekki ráðist á garðinn þar
sem hann er lægstur, því í leik-
stjóratíð Kára setti félagið m.a. upp
Skálholt, Lénharð fógeta, Skugga-
Svein, Allir synir mínir og Tehús
ágústmánans svo eitthvað sé nefnt.
Það má fullyrða, að starfsár
Kára innan leikfélagsins hafí verið
blómaskeið félagsins, enda barst
hróður þess langt út fyrir hérað og
var það ekki síst að þakka dugnaði
og listrænum hæfileikum þeirra
Eyþórs Stefánssonar og Kára Jóns-
sonar, en þeir vora miklir og góðir
samstarfsmenn og vinir alla tíð.
Kári Jónsson var góður félagi
innan leikhússins. Hann var frábær
sögumaður, þar sem allt hljómaði
saman, leikræn frásagnargleði,
mikil kímni og næmt auga fyrir því
sérstæða í mannlegu fari. Kári var
hlýr og skemmtilegur félagi, sem
gleymist aldrei þeim sem störfuðu
með honum.
Kári Jónsson hóf störf hjá Leikfé-
lagi Sauðárkróks sem sendill, að-
eins 12 ára gamall. Meirihluta
ævinnar helgaði hann leiklistinni
krafta sína. Þar lifir minningin um
mikilhæfan og góðan dreng. Hann
var mikill snillingur.
Leikfélag Sauðárkróks sendir
fjölskyldu Kára Jónssonar innilegar
samúðarkveðjur og þakkar fyrir
allt.
Erling Örn Pétursson
Hinn 19. þ.m. lézt að heimili sínu
á Sauðárkróki Kári Jónsson, áður
stöðvarstjóri Pósts og síma þar í
bæ. Hann var tryggðavinur minn
allar götur síðan við kynntumst að
ráði, unglingspiltar fyrir norðan um
1950. Og nú kveð ég hann í orðum
sem ná þó skammt, því margt fer
gegnum hug mér á þessari stundu.
Kári Jónsson fæddist á Sauðár-
króki 27. október 1933. Hann var
sonur Jóns Bjömssonar verzlunar-
manns, sem lengi stýrði matvöra-
deild Kaupfélags Skagfírðinga, og
konu hans, Unnar Magnúsdóttur.
Ættir þeirra er einkum að rekja
um Norðurland. Þau hjón vora mik-
ilsmetnir borgarar fyrir manndóms
sakir, atorku og heilinda. Þau eign-
uðust tvær dætur og þijá syni og
var Kári yngstur systkina sinna.
Barnahópur Jóns og Unnar þótti
mjög gerðarlegur.
Kári óx upp í föðurgarði. Þar
heitir nú Aðalgata 17. Hús foreldra
hans telst til hinna elztu í kaup-
staðnum, reist 1888 (en byggð á
Sauðárkróki hófst 1871), og er enn
í eigu fjölskyldunnar. Kári var mjög
ræktarsamur við foreldra sína, sem
náðu bæði tvö háum aldri; batt líka
tryggð við gamla húsið þeirra og
raunar allar æskuslóðir sínar, ekki
sízt þarna í Út-Króknum, sem nú
hefur að vísu tekið hinum og þess-
um breytingum, sumum svona og
svona, frá því sem áður var.
Ég þykist muna það rétt, að
Kári fór aldrei í sveit á sumrin eða
í vegavinnu eins og við Krókspjakk-
arnir ýmsir, en varð sér úti um störf
heima fyrir, einkanlega á síldar-
plönum. Sást fljótt að hann var
karskur strákur, þróttmikill, snar í '
snúningum og viljugur.
Kári lauk gagnfræðaprófi á
Sauðárkróki vorið 1950, en hélt
ekki áfram námi, þótt hugur hans
stæði til þess um tíma. Hann gerð-
ist afgreiðslumaður í verzlun Har-
aldar Júlíussonar, grónu og velvirtu
fyrirtæki sem hafði allmikið umleik-
is. Öðlingurinn Haraldur Júlíusson
reyndist honum einstaklega góður
húsbóndi og Kári eignaðist í húsum
hans sitt annað heimili, held ég
mér sé óhætt að segja. Það fór
ekki heldur fram hjá Haraldi, hvílík-
um afbragðsmanni hann hafði á að
skipa þar sem Kári Jónsson var,
því nú, eftir því sem hann þroskað-
ist, komu betur og betur í Ijós ýms-
ir eðliskostir hans sem nýttust ve)
í starfi, svo sem glöggsýni, ósér-
hlífni og trúmennska. Á þeim dög-
um kynntist ég Kára fyrst að marki,
eins og ég gat um, og líður mér
ekki úr minni hvað mér þótti þessi
æskumaður í búðinni hjá Haraldi
Júl. vænn í alla staði, svipgóður,
hýr í bragði, alúðlegur og jafnframt
röskmannlegur í framkomu. Hinu
góða viðmóti glataði Kári aldrei;
þó fann ég við nánari kynni að
hann var býsna þéttlyndur og harð-
ur fyrir í skoðunum.
Töluverð útþrá bjó Kára í blóði
þegar hann var um tvítugt; honUiri
fannst orðið þröngt um sig á heima-
slóðum og fábreytt lífið. Varð úr
að þeir tóku sig upp, Kári og góðvin-
ur hans, Haukur Stefánsson,
Vagnssonar, og héldu til Kanada
vorið 1954. Þeir voru með innflytj-
endaleyfi í höndum, án þess var
ekki von neins konar atvinnu þar
vestra. Þeir stefndu á Winnipeg.
Kári dvaldist um það bil ár í
Kanada, sneri þá heim aftur, en
Haukur vinur hans nokkru síðar.
Þeir unnu m.a. fáeina mánuði við
ríkisjárnbrautirnar, voru í þrjátíu
manna vinnuflokki þar sem púls-
mönnum.af alls kyns þjóðerni ægði
saman. „Við ferðumst bæ úr bæ
og gerum við teinana þar sém þörf
er á ... Við sofum í járnbrautar-
vögnum ... Vinnan er sú erfiðasta,
sem ég hefí á ævinni unnið, því
hraðinn er óskaplegur. Byrjað er
kl. 7 og unnið í 9 tíma“, svo ég
grípi niðri í löngu ferðabréfi sem
Kári skrifaði mér að vestan. Þar
segir hann ennfremur að Kanada
sé ekki „neinn Sacramentodalur,
þar sem menn verða ríkir á einni
nóttu". Hann hafði svo sem ekki
heldur verið að leita Paradísar fyrir
vestan haf, en ætlað sér að viðra
hugann og víkka sjóndeildarhring-
inn dálítið. Og þeir félagar voru á
einu máli um að það hefði þeim
tekizt, en sáu jafnframt skýrar eft-
ir en áður margvíslega kosti fóstur-
jarðar sinnar.
Eftir heimkomuna tók Kári upp
þráðinh þar sem frá var horfið,
vann hjá Haraldi Júlíussyni fram í
ársbyrjun 1959, en réðst þá til
Verzlunarfélags Skagfirðinga, ný-
legs fyrirtækis á Sauðárkróki. Þar
gekk honum sumt öndvert. í maí-
mánuði 1966 hóf hann störf hjá
Pósti og síma. Þeirri stofnun þjón-
aði Kári síðan meðan honum entust
kraftar. Hann varð fulltrúi stöðvar-
stjóra 1. janúar 1974, en skipaður
stöðvarstjóri 15. nóvember 1983.
Þá hafði hann í raun og veru um
mörg ár gegnt embætti stöðvar-
stjóra öðram þræði sökum van-
heilsu yfirboðara síns, og blöskraði
mér stundum hve miklu hann hlóð
á sig, bæði þá og eftir að hann
varð stöðvarstjóri sjálfur. Mig ugg-
ir að hann hafí ofgert sér. Hvort
tveggja kom til, að annríkið á vinnu-
stað hans óx sífellt, það lá í eðli
tímans sem nú er og nýrra og nýrra
umsvifa jafnt í kaupstaðnum sem
héraðinu í kring, og að úthald hans
tók nú að minnka. Þeir voru fáir
sem vissu að Kári hafði aldrei geng-
ið fyllilega heill til skógar síðan á
ungum aldri, því hann flíkaði ekki
hveiju sem var og kunni að bíta á
jaxlinn. En eljan og árveknin var
söm og áður, einnig þónokkur stífni,
sem vissulega var til í fari þessa
ljúfa drengs, svo hann ætlaði sér
ekki af, fannst mér. Tjóaði lítt að
ræða við hann um þá hluti. Dag
einn var hann snögglega sviptur
heilsu og bjó við erfíða fötlun æ
síðan. Hann lét starf sitt laust árið
eftir það áfall, 6. júní 1988. Kári
náði þó aftur sumum andlegum
kröftum sínum furðu vel og var
með hressu bragði eftir atvikum
daginn áður en hann lézt. Dauðinn
vitjaði hans í næturhvfld.
Hinn 28. apríl 1960 gekk Kári
Jónsson að eiga úrvalskonu, Evu
Snæbjarnardóttur, sem er borin og
barnfædd á Sauðárkróki og stjórnar
nú tónlistarskólarium þar. Þau hjón
voru sannir lífsförunautar, það gat
engum dulizt. Þau eignuðust tvo
gjörvilega syni, Óla Björn og Andra.
Oli Björn er um þessar mundir
framkvæmdastjóri Álmenna bóka-
félagsins, kvæntur Margréti
Sveinsdóttur frá Ytra-Kálfskinni á
Árskógsströnd, og eiga þau eina
dóttur barna. Andri stundar skóla-
nám í Reykjavík. Unnusta hans er
Ingibjörg Guðjónsdóttir söngkona.
Kári Jónsson var alla stund
heimakær maður í eðli sínu, og
þegar árum fjölgaði höfðuðu ferða-
lög lítið til hans; sumarleyfum kaus
hann jafnvel að eyða sem mest
heima hjá sér. Hann hafði þar líka
að góðu að hverfa, faliegu og hlý-
legu heimili og gróskulegum garði
sem honum þótti vænt um. Heimil-
ið var kastali hans, eins og þar
segir.
Ég hef hér að framan stiklað á
æviatriðum Kára Jónssonar, en á
sitthvað ósagt, því hann var búinn
mörgum góðum hæfileikum og kom
mikið við sögu í heimabyggð sinni,
lét þegar að sér kveða innan við
tvítugt. Hann var félagslyndur
framan af ævi, en dró sig nokkuð
inn í skel með áranum.
Kári var ritfær vel; til að mynda
kvaddi hann ýmsa gamla samborg-
ara sína í ágætum minningargrein-
um. Hann náði snemma bezta valdi
á ræðumennsku, var skýrmæltur
og skörulegur í ræðustóli, tilgerðar-
laus með öllu, og gat orðið flug-
mælskur ef honum hitnaði í skapi;
aldrei nein loðmulla eða undan-
brögð í málflutningi hans. Enn-
fremur prýðilegur upplesari, sama
hvort heldur var bundið mál eða
óbundið. Þó bar frá, hve ríkum leik-
arahæfileikum hann var gæddur,
en því miður átti ég ekki því láni
að fagna að sjá til hans á sviði
nema lítillega sökum veru minnar
syðra. Átján ára hafði hann stað-
ráðið að setjast í leiklistarskóla
Þjóðleikhússins, en lét ekki af því
verða. Hann var samt með hugann
við leiklist sí og æ, las hér fyrrum
öll leikrit sem hann komst yfír,
myndaði sér skoðanir um þau og
sá hveija einustu leiksýningu sem
hann gat þegar hann kom til
Reykjavíkur. Hann kynntist mikil-
hæfum leikuram, einkum Gísla
Halldórssyni sem stjómaði alloft
sýningum á Sauðárkróki og lærði
vafalaust margt af honum. Kári
Jónsson mun vera einn allra fremsti
leikari sem stigið hefur á fjalirnar
á Króknum frá öndverðu, ef marka
má umsagnir um frammistöðu
hans. Hann fór með fjöldann allan
af hlutverkum, stór og smá, stjórn-
aði einnig leiksýningum og var