Morgunblaðið - 30.05.1991, Blaðsíða 15

MOKGUNBLAÐID RIMtyTUpAGLjR 39., MAI fl,99,l
iM
mönnum í Evrópu enn betur ljóst
hve áhrif álfunnar eru lítil. í byijun
sjötta áratugarins gerðu Irakar sig
líklega til að innlima Kúveit. Bretar
sendu þá eina herdeild til landsins
og það var nóg til að stoppa Iraka.
Nú hefði Hussein bara hlegið ef
Bretar, einir og sér, hefðu eitthvað
verið að belgja sig og sagt þeim
að eiga sig. Það voru Bandaríkja-
menn sem tóku einarða afstöðu
gegn innrásinni og báru hitann og
þungann af aðgerðunum. Það má
hins vegar deila um hve mikilvægt
Kúveit er og hvort aðgerðir Banda-
ríkjamanna voru réttlætanlegar. Að
mfnu mati er það ekki spurning að
viðbrögð Bandaríkjamanna voru
rétt því þetta gefur ótvíræð skilaboð
til annarra þjóðhöfðingja að slík
valdníðsla verður ekki liðin. Enda-
laust má hins vegar deila um hvort
Bandaríkjamenn geti og eigi að
leika lögreglumenn hér og þar um
heiminn. Það liggur hins vegar ljóst
fyrir að mikilvægi Persaflóans er
mun meira fyrir Evrópu en nokkurn
tíma fyrir Bandaríkin. Mikill meiri-
hluti olíu sem Evrópa þarfnast kem-
ur frá þessum heimshluta og án
hennar myndi efnahagslíf Evrópu
lamast. Evrópubandalagið hafði lítil
áhrif á þróun mála þó svo að ut-
anríkisráðherrar bandalagsins
reyndu hvað þeir gátu að miðla
málum í deilunni.
Hvað á NATO að gera
utan Evrópu?
Persaflóastríðið hefur því haft
mikil áhrif á umræður um framtíð
Atlantshafsbandalagsins. Stofn-
skrá NATO frá 1949 tekur sérstak-
lega fram að bandalagið sé varnar-
bandalag og að hersveitir þess megi
ekki láta til sín taka utan lands-
svæða aðildarríkjanna. Þetta gerði
það að verkum að hersveitir Breta,
Frakka og Bandaríkjamanna í
Persaflóanum voru ekki undir
NATO-fána heldur fána sinna eigin
ríkja. Margir innan bandalagsins
eru nú þeirrar skoðunar að breyta
eigi stofnskránni þannig að NATO
geti beitt sér „utan svæðis“. Meðal
þein-a er Manfred Worner, hinn
þýski framkvæmdastjóri samtak-
anna. Þetta er eitt af helstu deilu-
málum innan stofnunarinnar í dag
og sýnist sitt hveijum. Allt bendir
nú samt til þess að þeir sem eru
andvígir „utan svæðis“ hlutverki
fyrir NATO verði ofan á. Þar kem-
ur m.a. inn í staða Frakka innan
bandalagsins en eins og kunnugt
er tekur Frakkland ekki þátt í hem-
aðarsamvinnu NATO. Einnig eru
smærri ríkin eins og Danmörk ekki
hrifinn af því að víkka valdsvið
bandalagsins.
Einhvers konar samvinna við
Vestur-Evrópubandalagið (WEU)
er því líkleg í framtíðinni. WEU er
vamarsamstarf níu Vestur-Evrópu-
ríkja sem stofnað var árið 1954 og
á rætur sínar að rekja til kalda
stríðsins.
Það var búið að liggja í dvala
nokkuð lengi en var endurvakið
árið 1984. Það getur komið að góð-
um notum því Frakkar em fullgild-
ir aðilar að því samstarfi, ekkert í
stofnskrá þess bannar því að starfa
utan svæðis og það hefur nokkur
tengsl við Evrópubandalagið. Þeirri
hugmynd hefur verið varpað fram
að WEU verði í framtíðinni hvort
tveggja í senn, vamar og öryggis-
armur Evrópubandalagsins og Evr-
ópusúla Atlantshafsbandalagsins.
Framkvæmdastjóri WEU, Hollend-
ingurinn Wiliam van Eekelen, er
mjög hlynntur þeirri hugmynd og
sagði nýlega í samtali við Reuter
að „Persaflóadeilan hefur sýnt það
og sannað að Evrópubandalagið á
á hættu að verða ekkert annað en
áhorfandi að mannkynssögunni“.
Það er nú ýmislegt sem mælir
gegn þessari skoðun Hollendings-
ins. Bandaríkjamenn benda rétti-
lega á að á meðan NATO-lönd eins
og Noregur, Danmörk, Grikkland,
Tyrkland og ísland eigi ekki aðild
að WEU geti bandalagið varla kall-
að sig Evrópusúlu Atlantshafsband-
alagsins. Manfred Worner hefur
einnig snúist harkalega gegn hug-
myndum um varnararm Evrópu-
bandalagsins. „Það verður að vera
samhæfing frá upphafi og sú sam-
vinna getur einungis átt sér stað
innan NATO,“ sagði hann við Reut-
er.
Það liggur því ljóst fyrir að Atl-
antshafsbandalagið mun í náinni
framtíð vera sú stofnun sem áfram
sér um öryggis- og varnarmál fyrir
Evrópubúa. Það er ekki þar með
sagt að ekki muni verða miklar
breytingár á starfseminni. Einkum
er það á hernaðarsviðinu sem rót-
tækar breytingar verða gerðar.
Herdeildum verður fækkað mikið
í Mið-Evrópu og þær sem eftir verða
munu leggja áherslu á hraða og
hreyfanleika. Ekki er ólíklegt að
nokkur lönd muni leggja herskyldu
niður en treysta þess í stað á at-
vinnuhermenn. Á pólitíska sviðinu
er einnig von á breytingum. Nýlega
var sagt frá því í blöðum að NATO
hefði sagt upp nokkur hundruð
manns í ýmsum skrifstofu- og
stjómunarstörfum víðs vegar um
Evrópu. Ekki er ólíklegt að verk-
svið bandalagsins verði víkkað eitt-
hvað á pólitíska sviðinu. Nú er starf-
andi nefnd sem skila á áliti um
framtíðarstefnu bandalagsins og á
hún að skila skýrslu í sumar. Það
merkilega við starfsemi þessarar
nefndar er að Frakkar taka þátt í
starfsemi hennar. Það gerir að vísu
nefndarmönnum erfiðara fyrir að
ná samkomulagi en ella en gerir
starfsemi nefndarinnar mun mikil-
vægari fyrir vikið.
I næstu gi’ein sem birtast mun
fljótlega i Morgunblaðinu mun ég
taka fyrir hlutverk íslands í þessu
breytta bandalagi og einnig fjalla
að einhveiju leyti um hvert framtíð-
arhlutverk bandalagsins verður.
Höfundur er blaðamaður en
stundar nú M.Sc.-nám við London
School ofEconomics íEnglandi.
m ÞÆR SliA I GEGN !1»
I ÓDÝRAR OG GÓÐAR VÖRUR Á FRÁBÆRU VERDI |
HÉR ER SMÁ SÝNISHORN: |
□ Gallabuxur
kr. 2.990,-
□ Pólóbolir
í sumarlitum
kr. 1.190,-
□ Riflaðar
flauelsbuxur
kr. 1.990,-
□ Waxjakkar
kr. 5.900,-
□ Gallaskyrtur
kr. 1.590,-
□ T-bolir í
sumarlitum
kr. 490,-
□ Veiðivesti
kr. 2.990,-
Einnig:
□ Kakhibuxur □ Flónelsskyrtur
□ Herrapeysur □ Sportúlpur
□ Vindsett □ Regnsett □Hettu-
bolir □ Terylinebuxur □ Sokkar
□Húfur □ Jogginggallar □ Skór
□ Stígvél □ Svefnpokar
□ Bakpokar □ Töskur □ Úti-
leigugræjur □ O.m.fl.
Allt á ffrábæru verói.
Póstkröfuþjónusta
.... «1 miföKÁMU
w MÝHVI
\ ^ SKODA X TOYOTA
^DALBREKKA -M
OPNUNARTÍMI
Mánudag -
föstudag
frákl. 13-18.
Laugardag
frákl. 10-16.
Hagvöxtur framtíðar er í lækkuðu vöruyerði á hagkvæmum góðum vörum
nmitfkmii
Nýbýlavegi 4 (Paibrekkumegin), Kópáwgi, símar 91-45220
HAGKAUP
TJALDAR SÍNU
BESTA FYRIR
í Hagkaup fæst allt til útiverunnar
í sumar. Vönduð bandarísk
gasgrill frá aðeins 14.900 kr.
og að sjálfsögðu tilheyrandi
grilláhöld. Sólhúsgögn á
veröndina, svalirnar eða í
^ sumarbústaðinn. Fyrir þá sem
kjósa að leggja land undir fót,
bjóðum við m.a. svefapoka frá
3.490 kr. og tjöld frá 6.795 kr.
Og þú getur hjólað hvert á
land sem er á fjallahjólunum
okkar, sem kosta frá 7.900 kr.
Char-broil gosgrill með kút
frd kr. 14.900
HAGKAUP
Reykjavík • Njarðvík • Akureyri