Morgunblaðið - 30.05.1991, Blaðsíða 12

12
-MORGUNBLAfilí) FIMMTUDAGUR 30, MAI 1991
Er norræn goðafræði
bamaleg kraftadella?
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ein af valkyijum finnskrar bók-
menntagagnrýni, Merete Mazzar-
ella, skrifar í Hufvudstjidsbladet í
Helsinki (9. jan. sl.) um sænska
þýðingu á Gunnlaðar sögu eftir
Svövu Jakobsdóttur (Gunnlöds
saga, Norstedts 1990) og fer um
söguna liofsamlegum orðum.
Goðafræði Grikkja og Rómveija,
segir Mazzarella, heldur áfram að
veita samtímahöfundum innblástur,
en non-æn goðafræði hefur aftur á
móti ekki orkað á þá með sama
hætti. Mörg okkar, skrifar Mazza-
rella, tengja hana þar að auki
víkingum, miði, stríði, berserks-
gangi og öðrum kraftamálum, það
er að segja eins konar smálegri og
barnalegri karlmennskudýrkun.
Svava Jakobsdóttir fær okkur til
að endurskoða hugmyndir okkar
að dómi Merete Mazzarella, hún
skrifar að Gunnlaðar saga sé tilraun
til að segja upp á nýtt sögu Gunn-
laðar, Oðins og skáldamjaðarins,
frá sjónarmiði konu.
Lokaorð Merete Mazzarella eru
á þá lund að Gunnlaðar saga njóti
frekar ljóðrænnar næmi en epískrar
Norðmaðurinn Tor Áge Brings-
værd, einn þeirra höfunda sem
sækja efnivið í norræna goða-
fræði.
byggingar, en mikiivægast sé að
sagan lifi og hafi óneitanlega áhrif
á skoðanir fólks á hinum fornnor-
ræna heimi.
Norski rithöfundurinn Tor Áge
Bringsværd hefur verið óþreytandi
við að benda á að fólk misskilji
norræna goðafræði, ekki síst hafi
það gerst á árum áður þegar hún
var jafnvel talin í anda nasískrar
hugmyndafræði. Eftir hann hafa
_ *
.7/7/////////
iMtHNAIiONAL
VORLÍNAN
NJARÐVÍK
komið út sjö bækur í flokki sem
hann nefnir Vár gamle gudelære
(Gyldendal Norsk Forlag), en bæk-
urnar eru ríkulega myndskreyttar
og henta öllum aldursflokkum. Ný-
lega kom út eftir hann leikritið
Odin, Óðinn (Gyldendal Norsk For-
lag 1991). Leikritið er 334 bls. Það
gerist með goðum og jötnum og
vitanlega er Óðinn aðalpersónan.
Um þetta nýja verk sitt kemst
Tor Áge Bringsværd m.a. svo að
orði:
„Gömlu sagnirnar um Óðin og
Þór, Baldur, Freyju og Loka eru
mikilvægur þáttur menningararfs
okkar. Þær eiga skilið að lifa. Að
varðveita þær snýst ura rætur. Þar
að auki er okkar norræna goða-
fræði, að minni hyggju, hreint út
sagt einhver æsilegasta, uppruna-
legasta og íhugunarverðasta tilraun
sem gerð hefur verið til þess að
lýsa innri og ytri veruleika okkar,
höndla lífið og tilveruna með orðum
og skáldlegum myndum.“
Bringsværd heldur áfram:
„Hver hefur til dæmis heyrt um
æðsta guð sem skapaði heiminn,
en skilur hann ekki? Það er einmitt
vandamál Óðins. Það er þetta sem
veldur óslökkvandi fróðleiksþorsta
hans. Hann hefur skapað heiminn
— og skilur hann ekki. En hann
vill skilja heiminn!"
Orðræður leikritsins geta stund-
um verkað full hversdagslega á les-
endur, ekki síst íslenska. Mönnum
kann að sýnast að einfaldað sé um
of. En þá verður að hafa í huga
það sem Bringsværd gerir að hluta
stefnuskrár sinnar, það að hver
kynslóð verði að segja sagnirnar á
sinn hátt, endurnýja þær, tengja
þær daglegu lífi sínu.
Frá því segir í leikritinu þegar
Óðinn nær tökum á Gunnlöðu og
drekkur allan skáldamjöðinn, hrað-
ar sér síðan brott. Bringsværd
bregður upp skoplegu ljósi eins og
víða í leikritinu. Sem dæmi um
vinnubrögð hans má nefna að þegar
að því kemur að Óðinn kunngerir
afrek sitt er ætlast til að leikin sé
tónlist úr þöglum kvikmyndum. En
Bringsværd er þó ekki einvörðungu
skop í huga. Hann er ekki síst að
spegla samtíma okkar.
Eftir ragnarök fæðist nýtt mann-
kyn, ný von fyrir heiminn.
Ekki er auðvelt að átta sig á
sviðrænum eiginleikum leikritsins,
hvemig það muni njóta sín á sviði.
Gildi þess er meðal annars kennslu-
legs eðlis. Ljóst er að Bringsværd
vill fræða og skýra ýmislegt í hinum
fornu textum. Þaö gerir hann eink-
ar skemmtilega.
Ekki verður fullyrt um hvort
endurreisn norrænnar goðafræði sé
framundan og heiðnin sæki á. í
höndum góðra höfunda geta fræðin
aftur á móti lifnað við og öðlast
nýtt gildi.
Ný þjónusta:
BLÓMAiÍNAN
Simi 91-689 070 Alia fimmludaga kl.17 - 21.
Hinn velþekkti garðyrkjumeistari,
Hafsteinn Hafliðason verður þá við
símann í Blómavali. Hann ræðir við
alla sem vilja leita ráða um hvaðeina
sem lýtur að garðyrkju og blómarækt,
úti sem inni.
Hafið samband við Blómalínuna, vanti
svör við spumingum t.d. um plöntuval,
jarðveg, áburðargjöf, hvað sem er.
Síminn er 91-689 070. Nýtið ykkur
þessa nýju þjónustu Blómavals.
KOMUM
HEIL HEIM
Sumariðer komið og Lalli hefur eignast fyrsta reiðhjólið.
Og auðvitað hjálm. Þegar pabbi hans og mamma keyptu
hjólið vissu þau ekki að skylt er að h#a á hjólinu: Hemla,
lás, bjöllu, framljós og rafal. Glitauga að aftan og á fótstig-
um;Þetta sea'a umferðarlögin. Og þau mæla einnig með
að á hjólinu séu teinaglit og viðvörunarstöng með glitaugum.
Og Lalli leggur af stað á nýja hjólinu sínu. „Strákurinn
er eldklár," segja stoltir foreldrarnir. Ogenn skortirþau
þekkingu. Því í umferðarlögunum segir að barn undir 7
ára aldrei megi aðeins hjóla á afmörkuðum svæðum en
alls ekki á götum. Jafnframt er mælt gegn því að börn
undir 9-10 ára aldri hjóli einsömul á vegum sem vænta
má umferðar vélknúinna ökutækja. Vegna skorts á þekk-
ingu er Lalli í hættu.
PUFF! Þetta slapp vel. „Blessaður drengurinn okkar.“ Vök-
ul augu ökumanns forðuðu þarna slysi. Lalli og foreldrar
hans ætla nú að kynna sér lögin og reglurnar sem þjóðfé-
lagið hefur sett til verndar hjólreiðamönnum. Þau munu
komast að því að ekki aðeins hjólið er vanbúið heldur líka
þau sjálf.
Upplýsingar um búnað og reglur fyrir hjólreiðamenn
eru fáanlegar á öllum lögreglustöðvum.
■ í HAFNARBORG, Menning-
ar- og listastofnun Hafnarfjarð-
ar, stendur yfir sýningin Vorleikur
sem er sumarsýning á’verkum úr
safni Hafnarborgar. I kaffistofu er
listagallerí og þar eru sýnd verk
eftir 12 hafnfirska listamenn. Opið
kl. 11-19 virka daga og kl. 14-19
um helgar.
■ HELGARSKÁKMÓT T.R.
verður haldið dagana 30. maí til
2. júní nk. Það verður með sama
sniði og fyrri mót. Tefldar verða 6
umferðir Monrad, Vh klst. á 30
leiki og 30 mín. til að klára. Teflt
verður í húsnæði T.R., Skákmið-
stöðinni, Faxafeni 12. Verðlaunin
verða: 1. verðlaun kr. 25.000, 2.
verðlaun kr. 15.000 og 3. verðlaun
kr. 10.000. Skráning í mótið hefst
klukkustund fyrir fyrstu umferð
fimmtudaginn 30. maí. Þátttöku-
gjald í mótið verður sem hér segir:
Fyrir félagsmenn T.R. 15 ára og
yngri kr. 600, fyrir 16 ára og eidri
kr. 1.000, fyrir aðra 15 ára og
yngri kr. 800 og fyrir 16 ára og
eldl'i kr. 1.300. (Frcttatilkynning)