Morgunblaðið - 30.05.1991, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 1991
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 1991
Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
EFTA-EB-viðræður
Gísli Alfreðsson Þjóðleikhússtjóri:
Vanhæft
Þj óðleikhúsráð
Yiðræður aðildarríkja
Fríverzlunarsamtaka
Evrópu (EFTA) og Evrópu-
bandalagsins um myndun
hins svonefnda Evrópska
efnahagssvæðis eru nú að
komast á úrslitastig. Tvennt
hefur gerzt að undanförnu,
sem skiptir okkur íslendinga
máli. Annars vegar sú
ákvörðun Norðmanna og ís-
lendinga að eiga sérstakar
viðræður um stöðu mála nk.
laugardag og hins vegar til-
boð samningamanna EB um
að taka upp tvíhliða viðræð-
ur við okkur íslendinga.
Norðmenn og íslendingar
eiga ekki sameiginlegra
hagsmuna að gæta varðandi
sjávarútveginn í þessum við-
ræðum. Augljóst er, að við
íslendingar eigum margfalt
meiri hagsmuna að gæta en
þeir, af þeirri einföldu
ástæðu, að sjávarútvegurinn
skiptir sköpum um afkomu
okkar en ekki þeirra. Um
þetta sagði Davíð Oddsson,.
forsætisráðherra, í samtali
við Morgunblaðið í gær: „Á
hinn bóginn sjá allir, að ef
það á að ná jafnvægi, eins
og varð niðurstaða fundar-
ins 13. maí síðastliðinn, þá
hljóta Norðmenn auðvitað
að leggja meira af mörkum
í þessum efnum en við.“
Mikilvægi þessara við-
ræðna milli Norðmanna og
íslendinga kemur bezt fram
í því, að til þeirra fara þrír
íslenzkir ráðherrar, þeir
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, Jón Baldvin Hanni-
balsson, utanríkisráðherra,
og Þorsteinn Pálsson, sjáv-
arútvegsráðherra. Kjarni
þessara viðræðna er sá, sem
utanríkisráðherra lýsti í
samtali við Morgunblaðið í
gær er hann sagði: „... við
þurfum að fara í þessar við-
ræður til þess að reyna að
tryggja það, að kröfur Norð-
manna um sama rétt og
ávinning og íslendingar fái
komi ekki fram á lokadögum
samninganna til þess að
spilla samningsniðurstöð-
unni.“
Hér heima fyrir hafa á
undanförnum misserum ver-
ið skiptar skoðanir og raun-
ar á köflum harðar deilur
um, hvort óska ætti eftir
tvíhliða viðræðum við Evr-
ópubandalagið. Þótt menn
hafi ekki verið á einu máli
um það á fyrri stigum voru
þó flestir, ef ekki allir, sam-
mála um, að til slíkra við-
ræðna gæti komið á seinni
stigum málsins. Nú hafa
samningamenn Evrópu-
bandalagsins hvatt til, að
slíkar viðræður verði teknar
upp um sérmál íslendinga.
Eins og Jón Baldvin Hannib-
alsson sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær koma
þær ekki í staðinn fyrir að-
ild okkar að EES-viðræðum
heldur hljóta þær að fara
fram jafnhliða þeim.
Á undanförnum mánuð-
um og misserum hefur það
hvað eftir annað komið fram
hjá ýmsum forystumönnum
helztu aðildarríkja Evrópu-
bandalagsins, að þeir hefðu
fullan skilning á sérstöðu
okkar íslendinga. Þannig
hafa forystumenn Þjóðveija,
Frakka og ítala talað og
raunar einnig Breta. Við
hljótum að gera okkur mjög
ákveðnar vonir um, að þau
sjónarmið, sem helztu ráða-
menn þessara þjóða hafa
ítrekað lýst í samtölum við
íslenzka ráðamenn á undan-
förnum misserum komi fram
í tvíhliða viðræðum milli
okkar og EB.
Það er erfitt að halda
uppi skipulegri kynningu á
efnisatriðum samninga fyrr
en þeir hafa verið gerðir.
Þótt margt hafi vissulega
verið gert af hálfu stjórn-
valda til þess að kynna fyrir
íslenzkum almenningi um
hvað er verið að semja í við-
ræðum EB og EFTA skiptir
miklu máli, að þegar og ef
þessir samningar komast í
höfn verði gert sérstakt átak
í að kynna efni þeirra fyrir
þjóðinni á aðgengilegan og
einfaldan máta, þannig að
þorri landsmanna viti hvað
um er að tefla. Það'er nefni-
lega ekki hægt að taka af-
stöðu til þessara samninga
fyrr en bæði stjórnmála-
menn og allur almenningur
vita hvað í þeim felst. Þá
og þá fyrst er hægt að taka
efnislegá afstöðu til þeirra.
Morgunblaðinu hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing frá Gisla
Alfreðssyni, þjóðleikhússtjóra
Þjóðleikhúsráð finnur hjá sér ein-
hverja hvöt að bera undirritaðan
þungum sökum varðandi afstöðu
eða afstöðuleysi í hinu svokallaða
„uppsagnarmáli". Þau átta ár sem
ég hef starfað sem leikhússtjóri hef
ég átt mjög góða samvinnu við ráð-
ið og þakka hana, en núna er eitt-
hvað annað upp á teningnum. Það
er eins og andskotinn hafi hlaupið
í ráðið gagnvart mér eftir að ég
lýsti skoðunum mínum á þessum
■uppsögnum. Það beitir fyrir sig
rangfærslum og túlkar orð mín og
gerðir á hinn versta veg fyrir mig,
enda er þeim kannski vorkunn, því
ég hef lýst ráðið vanhæft í þessu
máli.
„Leita skal tillagna Þjóðleikhús-
ráðs varðandi allar fastráðningar
listamanna" stendur í lögunum og
þá auðvitað varðandi uppsagnir
líka. En Þjóðleikhúsráð kaus að
fjalla ekki um þetta mál á lögboðinn
hátt og brást þar með skyldu sinni.
Ástæðan er augljós. Þeir fjórir
meðlimir ráðsins sem um þetta mál
hafa fjallað eru allir fastráðnir
starfsmenn Þjóðleikhússins: Þuríð-
ur Pálsdóttir, formaður, er tónlist-
arráðunautur, tilnefnd af Sjálfstæð-
isflokki, var ekki sagt upp; Guðrún
Þ. Stephensen, leikkona, tilnefnd
af Alþýðubandalagi, var ekki sagt
upp; Pálmi Gestsson, leikari, til-
nefndur af Alþýðuflokki, var ekki
sagt upp og Tinna Gunnlaugsdóttir,
leikkona, tilnefnd af Félagi
íslenskra leikara, var ekki sagt upp.
— Haraldur Ólafsson, tilnefndur af
Framsóknarflokki, er sá eini í ráð-
inu, sem ekki er á föstum launum
hjá Þjóðleikhúsinu, því miður var
hann erlendis og sótti því ekki fundi
um þessi mál fyrr en 15. maí sl. .
Ráðið bregst
Á fyrstu tveimur fundum ráðsins
var fjallað um uppsagnimar senni-
lega í minna en tvær mínútur sam-
tals og skýrt frá því að „eðlilegt
væri að gera áherslubreytingar í
mannahaldi við leikhússtjóraskipti".
Engin nöfn nefnd, enginn Ijöldi.
Enginn, ég meðtalinn, vefengdi
heimild Stefáns til uppsagnanna.
Hins vegar er Þjóðleikhúsráð lög-
formlegur umsagnaraðili um emb-
ættisfærslur Þjóðleikhússtjóra, en
ekki ég, enda hafði ég einsett mér
að. leikhússtjóraskiptin gengju
átakalaust og prúðmannlega fyrir
sig. Þjóðleikhúsráð bað aldrei um
nöfnin, eins og því bar að gera.
Ég hafði ráðlagt Stefáni að
ganga á fund ríkislögmanns og fá
hjá honum ráð og fara eftir þeim.
Það gerði hann og kom síðan til
mín og sagði að ríkislögmaður teldi
hann hafa fulla heimild til uppsagn-
anna og að hann geti krafist þess
af mér að ég undirritaði þær með
honum, án þess að hafa um þær
fjallað. Hafði ég þá samband við
Sigurð Líndal, prófessor, og bar
þetta undir hann. Hann taldi ekki
að hægt væri að krefjast af mér
að undirrita uppsagnirnar, en
kvaðst mundu skoða hvort það
stæðist að Stefán skrifaði einn und-
ir og hringja til mín daginn eftir.
Neita að undirrita
Morguninn eftir tilkynnti ég
Stefáni að ég myndi ekki undirrita
uppsagnirnar og sagði honum frá
samtalinu við Sigurð Líndal. Síðar
um daginn hringdi Sigurður og
sagði að hann teldi stætt á því að
Stefán undirritaði uppsagnirnar
einn. Þetta sagði ég Stefáni, en
benti honum á að hafa aftur sam-
band við ríkislögmann. Daginn eftir
byijaði hann að afhenda uppsagn-
arbréfin.
Á Þjóðleikhúsráðsfundi 27. febr-
úar, tveimur dögum eftir að ég
neitaði að skrifa undir, skýrir Stef-
án frá nöfnum þeirra, sem hann
hafði þegar afhent uppsagnarbréf.
Mér varð illa við, þetta var flest
allt fólk sem hefur starfað áratug-
um saman hjá Þjóðleikhúsinu og
unnið gott starf og ég álitið fastráð-
ið og yrði ekki sagt upp nema ein-
hveijar ávirðingar væru. Stefán
taldi þetta allt löglegt, hann hefði
skoðað samninga og sagði frá áliti
ríkislögmanns og Sigurðar Líndals.
En ég varð undrandi á framkomu
Þjóðleikhúsráðs, sem taldi þetta allt
eðlilegt og sjálfsagt, þar sem ætti
að ráða aftur í allar þessar stöður.
Minntist ég fundar í fyrra þegar
framkvæmdastjóri kom með hóp-
uppsagnartillögur í sparnaðarskyni,
en framlag til leikhússins var þá
skorið niður um 107 milljónir, en
þá ætlaði allt vitlaust að verða og
að minnsta kosti einn ráðsmaður
hótaði að segja af sér. — En nú var
öldin önnur. Allt saman eðlilegt. —
Ég kaus að mótmæla ekki á þessum
fundi, enda uppsagnirnar þegar
afhentar flestum og ég vildi einnig
meta málið og undirbúa mig, því
mest kom mér á óvart afstaða ráðs-
ins. Kannski voru það mín mistök
að mótmæla ekki strax á þessum
fundi, en ég taldi þá staðreynd að
ég hafði neitað að skrifa undir bréf-
in nægja í bili.
Bréfi stungið undir stól
Á fundi 13. mars sagði ég hins
vegar mitt álit. Ég kallaði uppsagn-
irnar ofbeldisverk, sagði að með
þeim væri vegið að atvinnuleiklist
í landinu, þar sem t.d. enginn fjöl-
skyldumaður gæti leyft sér að
starfa í leikhúsi við hin lágu ríkis-
laun, ef atvinnuörygginu yrði kippt
burt. Ég sagði, að ekkert leikhús
gæti kvatt sína listamenn með þess-
um hætti eftir áratuga starf. Og
með slíku öryggisleysi væri verið
að koma á ógnarstjórn í Þjóðleik-
húsinu.
Fyrir fundinum lá bréf frá Gunn-
ari Eyjólfssyni með tilmælum um
að uppsagnirnar yrðu endurskoðað-
ar. Þessu bréfi hefur verið stungið
undir stól og því aldrei svarað. Eg
lauk ræðu minni á því að taka und-
ir þau sjónarmið sem fram komu í
bréfi Gunnars og lagði síðan fram
svofellda bókun: „Ég vil að fram
komi að ég hef hvorki skilning né
samúð með þeim uppsögnum sem
fram hafa komið nú og er hneyksl-
aður á aðgerðarleysi Þjóðleikhús-
ráðs í þessu máli.“ — Og það er
ég enn, því halelújaræðurnar sem
hver einstakur meðlimur ráðsins
hélt um Stefán og uppsagnir hans
klingja enn í eyrum mér. — Á þess-
um tíma var ég enn sannfærður
um að uppsagnirnar væru lögmæt-
ar eins og Stefán hafði skýrt frá.
Með þessum fundi hófust deilur
milli okkar Stefáns um þessar upp-
sagnir, sem þó fóru nær aðeins fram
á Þjóðleikhúsráðsfundum.
Næst gerist það að tveimur dög-
um eftir þennan fund skrifa ég bréf
til þeirra sem var sagt upp og seg-
ist harma uppsagnirnar. Éitt þess-
ara bréfa rataði i DV og þar las
ríkislögmaður það og varð þá Ijóst
að ég hafði ekki undirritað upp-
Pll------
Gísli Alfreðsson
„Það er eins og ánd-
skotinn hafi hlaupið í
ráðið gagnvart mér eft-
ir að ég lýsti skoðunum
mínum á þessum upp-
sögnum. Það beitir fyr-
ir sig rangfærslum og
túlkar orð mín og gerð-
ir á hinn versta veg
fyrir mig, enda er þeim
kannski vorkunn, því
ég hef lýst ráðið van-
hæft í þessu máli.“
sagnarbréfin. Hann kallaði Stefán
til sín og sagði honum að bréfin
væru ólögleg og honum bæri að
draga þau til baka, þar eð hann
færi ekki með fullt vald Þjóðleikhús-
stjóra fyrr en eftir 1. september.
Ráðið styður ólögmætar
aðgerðir
Nokkrum dögum síðar er Þjóð-
ieikhúsráðsfundur. Þar lagði for-
maðurinn fram tvær bókanir ráðs-
ins. Sú fyrri eindreginn stuðningur
við Stefán, hin síðari harðorðar
ákúrur á mig. Þær komu fram í
greinargerðinni frá í gær. Ég vísaði
henni að sjálfsögðu á bug. Miklar
deilur urðu milli mín annars vegar
og Stefáns og ráðsins hins vegar
og lauk þeim með því, að hver ráðs-
maður hélt enn eina halelújaræðuna
um uppsagnirnar og Stefán. Þetta
allt lét Stefán gerast án þess að
skýra frá fundi sínum með ríkislög-
manni. Bæði ráðið og ég stóðum
enn í þeirri trú að allt væri löglegt.
Það var skömmu eftir þennan
fund að mér barst til eyrna, að
skoðun ríkislögmanns væri allt önn-
ur en Stefán hafði skýrt frá.
Hringdi ég í hann og sagði hann
mér frá samskiptum sínum við Stef-
án. Hann hafði allt frá upphafi sagt
Stefáni að hann hefði ekki vald til
að segja neinum upp. — Með þessa
vitneskju hafði ég samband við
formann ráðsins og skýrði frá mála-
vöxtum. Formaður hafði þá sjálfur
samband við ríkislögmann og fékk
staðfest það sem ég sagði, hún
hafði sömuleiðis samband við fleiri
lögmenn.
En — samt sem áður kaus ráðið
að standa ennþá með Stefáni, þrátt
fyrir að leikhúsið horfði framan í
ólöglegar uppsagnir og hugsanlega
áralöng málaferli. Á þessum fundi
fór ég þess enn á leit við Stefán
að hann drægi uppsagnirnar til
baka, í ljósi þess vafa sem léki á
um lögmæti þeirra. Hann fór þess
hins vegar á leit við mig að ég ítrek-
aði uppsagnirnar, því þá léki enginn
vafi á því að þær væru gildar. Þessu
neitaði ég að sjálfsögðu, en kvaðst
mundu leita eftir skriflegu áliti
ríkislögmanns og að því fengnu
kæmi til greina að draga uppsagn-
irnar til baka.
Fulltrúi leikara í ráðinu stakk þá
upp á því að ég segði af mér, því
þá léki enginn vafi á því hver færi
með völdin.
Og aftur hófust skjallræðurnar.
Ég leitaði eftir skriflegu áliti
ríkislögmanns með bréfi til mennta-
málaráðherra. En svar við því hafði
hins vegar ekki borist þegar fundur
var haldinn í ráðinu 15. maí sl., en
þá var Haraldur Ólafsson mættur
til fundar. Hann lýsti því yfir, að
ef einhver vafi léki á um lögmæti
uppsagnanna bæri að draga þær
til baka, því að stofnun sem væri
vönd að virðingu sinni gæti ekki
staðið að ólöglegu athæfi. Og viti
menn, formaður ráðsins tók undir
þessi orð. Og ég fagnaði. Hinir ráðs-
mennirnir héldu hins vegar upp-
teknum hætti að lofa „stefnu“ Stef-
áns.
Stuðningur formanns stóð hins
vegar ekki lengi eins og fram kem-
ur í greinargerð ráðsins.
Allan þennan tíma hef ég forðast
að gefa kost á því að þetta mál sé
rætt við mig í fjölmiðlum eða þar
tii daginn sem ég staðfesti að upp-
sagnirnar væru ógildar. En eftir
þetta er ég mjög fús til allra um-
ræðna um þessi mál.
Hver er svo staða Þjóðleikhús-
ráðs eftir að hafa lýst fullum stuðn-
ingi við ólöglegar aðgerðir?
í hnotskurn er hún þessi.
Þjóðleikhúsráð styður „stefnu"
Stefáns Baldurssonar, en hver er
hún, hún hefur aldrei komið fram,
aldrei verið rædd af neinum mér
vitanlega. Ef lesa má stefnu hans
úr þessum uppsögnum, þá er hún
þessi:
1. Það á að sparka fólki út úr leik-
húsinu, sem hefur unnið þar ára-
tugum saman gott starf.
2. Atvinnuöryggi listamanna á að
leggja af og ógnarstjórn á að
ríkja.
Og fleira er það nú varla.
Vesalings Þjóðleikhúsráð!
Stjórnvöld í Kanada vilja aukið
samstarf ríkja á norðurslóðum
Rætt við Graham Mitchell, sendiherra Kanada á íslandi
GRAHAM Mitchell, sendiherra Kanada á íslandi, vill stuðla að aukn-
um samskiptum ríkjanna, t.d. í þá veru að fleiri Islendingar sæki
framhaldsmenntun til Kanada. Einnig nefnir hann hugmynd Brians
Mulroneys, forsætisráðherra Kanada, um að ríki sem eiga lendur á
norðurhjara veraldar auki alhliða samstarf sitt verulega en nú þegar
hafa þessi lönd samráð um rannsóknir á Norðurheimskautinu og
mengunarvarnir. Morgunblaðið ræddi við sendiherrann sem staddur
er hérlendis þessa dagana.
Graham Mitchell er stærðfræð-
ingur að mennt. Eftir að hafa unn-
ið hjá olíufyrirtæki hóf hann störf
hjá kanadíska utanríkisráðuneyt-
inu. Hann starfaði í Kamerún, París
og Bonn áður en hann var skipaður
sendiherra íslands og Noregs með
aðsetur í Ósló. Það var haustið
1988.
Mitchell leggur áherslu á hversu
góð samskipti Kanada og íslands
séu. í fyrsta skipti tengdust löndin
við siglingu Leifs heppna til
Vínlands. Sendiherrann getur þess
að 17. júní næstkomandi komi hing-
að til Islands víkingaskipið Gaia
sem siglir frá Noregi til Nýfundna-
lands til að minnast siglingar Leifs
Eiríkssonar vestur um haf. Einnig
stendur til að Vigdís Finnbogadótt-
ir forseti íslands fari til Kanada í
sumar.
í öðru lagi má að sögn Mitchells
nefna samfélag íslendinga í
Kanada, hinna svokölluðu Vestur-
íslendinga, sem er hið stærsta utan
Islands. Islendingar hafa stuðlað
mjög að vexti og viðgangi byggðar
í Manitoba, eins og sendiherrann
orðar það.
Kanadamenn og íslendingar hafa
í þriðja lagi átt samstarf í Atlants-
hafsbandalaginu, innan vébanda
Ráðstefnunnar um öryggi og sam-
vinnu í Evrópu, hjá Sameinuðu
þjóðunum og víðar. Mitchell segist
hafa reynt að auka samskipti
ríkjanna á þann hátt að stutt hafi
verið við bakið á ræðismannsskrif-
stofunni hér. Jón H. Bergs er aðal-
ræðismaður Kanada á íslandi en á
skrifstofunni starfar auk þess Krist-
björg Ágústsdóttir. Mitchell segist
hafa einsett sér að hafa diplómatísk
samskipti ríkjanna eins mikil og
hægt er án þess að hér sé stofnað
sendiráð.
í fjórða lagi nefnir sendiherrann
aukin viðskipti landanna einkum
hvað varðar útflutning frá íslandi.
Hann getur þess sérstaklega að
Marel hf hafi opnað skrifstofu í
Halifax og Eimskip í St. Johri’s á
Nýfundnalandi. Samgöngur á sjó
séu því greiðar en því miður sé
ekki beint flug á milli Kanada og
íslands.
Menningar- og menntatengslin
eru fimmta atriðið sem Mitchell
Morgunblaðið/Júlíus
Graham Mitchell, sendiherra
Kanada á Islandi.
nefnir er hann lýsir samskiptum
íslands og Kanada. Sendiherrann
lýsir áhuga á því að fleiri íslending-
ar fari í framhaldsnám til Kanada.
Nú séu um sextíu íslendingar við
nám í Kanada sem sé hlutfallslega
mikið miðað við aðrar Evrópuþjóðir
en þó finnist sér, sem kynningu á
þeim möguleikum sem Kanada hef-
ur upp á að bjóða, skorti á Islandi.
Háskólarnir séu yfirleitt góðir en
ekki eins dýrir og í Bandaríkjunum.
Einnig nefnir Mitchell áætlun á
vegum kanadískra menntamálayfir-
valda sem miði að því að kynna
kanadíska menningu erlendis
(Canadian Studies Program) og ís-
lendingar hafi þegar notið góðs af.
Styrkjum sé úthlutað til háskóla-
deilda bæði í því augnamiði að þær
hafi kanadískt efni á námsskrá t.d.
bókmenntaverk og einnig til þess
að stundaðar séu rannsóknir er
tengist Kanada.
I sjötta lagi nefnir sendiherrann
samskipti sem helgast af legu land-
anna, þ.e. að bæði eiga hagsmuna
að gæta á norðurslóðum. ísland og
Kanada taka bæði þátt í vísinda-
samstarfi á vegum Norðurskauts-
vísindanefndarinnar. Einnig nefnir
hann Finnska frumkvæðið svokall-
aða en það beinist einkum gegn
efnamengun á norðurhjara verald-
ar. Loks getur Mitchell þess að for-
sætisráðherra Kanada, Brian
Mulroney, hafi fyrir skemmstu end-
urvakið þá hugmynd að þau ríki
sem liggja að hluta til norðan heim-
skautsbaugs ættu að hefja nánara
samstarf á breiðum grundvelli. Þau
ríki og lönd sem hér um ræðir eru
Kanada, Bandaríkin, Grænland, ís-
land, Noregur, Svíþjóð, Finnland
og Sovétríkin.
2
Niðurstöður nefndar um málefni geðsjúkra:
Gert ráð fyrir 16 sam-
býlum á fjórum árum
STARFSHÓPUR á vegum Félagsmálaráðuncytisins, sem unnið hefur
að tillögum um úrbætur í húsnæðis- og félagsmálum alvarlega geð-
sjúkra, leggur til að komið verði á fót að minnsta kosti 16 sambýlum
fyrir geðsjúka á næstu fjórum árum. Af þeim verði 11 sambýli í
Reykjavík og á Reykjanesi, 3 á Norðurlandi, 1 á Vestfjörðum og 1 á
Austfjörðum. Þá leggur starfshópurinn til að gert verði átak í útvegun
félagslegra íbúða fyrir þá sem þarfnast rcglubundins stuðnings og heima-
þjónustu. Er þessum þætti sérstaklega beint til sveitarfélaga. í niðurstöð-
um starfshópsins er einnig gert ráð fyrir að aukin áhersla verði lögð
á starfsráðgjöf og starfsþjálfun geðsjúkra. Gert. er ráð fyrir að komið
verði á fót samráðsnefnd um málefni geðsjúkra sem starfi næstu fjögur
árin.
Félagsmálaráðherra skipaði
starfshóp til að gera tillögur um úr-
bætur í húsnæðis- og félagsmálum
alvarlega geðsjúkra sem eru útskrif-
aðir af geðdeildum og búa við óviðun-
andi aðstæður í janúar á þessu ári.
I hópinn voru meðal annars skipaðir
fulltrúar frá Geðhjálp, Geðverndarfé-
laginu og Öryrkjabandalaginu auk
fagfóiks úr félags- og heilbrigðis-
þjónustunni. Starfshópurinn hefur
nú skilað ráðherra skýrslu um niður-
stöður sínar en þar kemur meðal
annars fram að 124 einstaklingar séu
í brýnni þörf fyrir úrræði í hús-
næðis- og vistunarmálum. Um er að
ræða 87 karla og 37 konur. Af þess-
um hópi eru 100 á höfuðborgarsvæð-
inu en um 30 einstaklingar eru utan
þess svæðis. Aldurskipting hópsins
leiðir í ljós að flestir eru 30 til 40 ára.
Starfshópurinn skiigreindi þrenns
konar úrræði varðandi búsetu/vistun
og þjónustustörf eftir því hveijar
þarfir einstaklinganna eru. Fyrsta
úrræðið gerir ráð fyrir sambýlum
fyrir þá einstaklinga sem þurfa mest-
an stuðning og eftirlit. Á sambýlun-
um þyrftu að vera starfsmenn allan
sólarhringinn. Uin er að ræða ein-
staklinga sem oft hafa verið lagðir
inn á geðdeildir þar sem gerðar hafa
verið ítrekaðar tilraunir til meðferðar
og endurhæfingar án varanlegs
árangurs. í öðru úrræði er gert ráð
fyrir sambýlum fyrir þá einstaklinga
sem þurfa minni stuðning og eftirlit.
Starfsmenn þyrfti frá morgni til
kvölds í þessum sambýlum. Þriðja
úrræðið gerir ráð fyrir íbúðum af
ýmsu tagi, bæði einstaklingsíbúðum
og íbúðum þar sem fleiri gætu búið
saman. Þeir sem þarnast úrræðis af
þessu tagi eru tiltölulega vel sjálf-
bjarga með daglegar athafnir en
þarfnast þó reglubundins stuðnings
og heimþjónustu. 43 þyrftu á fyrsta
úrræðinu að halda. Sami fjöldi þyrfti
á öðru úrræðinu að halda og 38 á
því þriðja.
Tillögur starfshópsins um úrbætur
eru í fjórum liðum. Reiknað er með
að minnsta kosti 16 sambýlum verði
komið á fót og verði það forgangs-
verkefni í málefnum fatlaðra. G
er ráð fyrir átaki í útvegun íbúð
samræmi við þriðja úrræðið en eii
ig er lögð áhersla á starfsráðgjöf
starfsþjálfun. í niðurstöðum stai'
hópsins er einnig gert ráð fyrir
komið verði á fót samráðsnefnd i
málefni geðsjúkra sem starfi næ:
fjögur árin. Samráðsnefnd þe
verði meðal annars ráðgefandi í uj
byggingu á félagslegri þjónustu fy
geðsjúka og verði skipuð fulltrúu
meðal annars frá Sambandi íslensl
sveitarfélaga, Geðhjálp og Gi
læknafélagi Islands.
Á blaðamannafundi þar sem niði
stöður hópsins voru kynntar k<
fram að frumvarpsdrög að nýji
lögum um málefni fatlaðra lægju
fyrir. í þeim eru tekin af öll tvím;
um rétt geðsjúkra til þjónustu s<
veitt er fötluðum. Þá er í frumvarj
drögunum gert ráð fyrir því að i
þingi skuli næstu 5 árin frá gild
töku laganna ákveða sérstakt fra
lag ríkisjóðs til uppbyggingar þjc
ustu í þágu geðsjúkra. Tvö samb
fyrir geðsjúka verða opnuð á þes
ári.
I máli Jóhönnu Sigurðardótt
félagsmálaráðherra, kom fram
stofnkostnaður við 16 sambýli fy
geðsjúka yrði um 400 miljónir en 1
til 200 miljónir færu í rekstrarkosi
að sambýlanna á hveiju ári. H
sagðist vona að Alþingi hefði skilni
á þessu máli en það kemur til u
ræðu í haust.
luuiguiiuiauiui ujai m
Á myndinni eru talið frá vinstri: Jón Magnússon, lögmaður Landhelgisgæslunnar, Hjörleifur Ólafsso
yfirvegaeftirlitsmaður, Sigurður Hauksson, vegaeftirlitsmaður, Halldór Nellet, siglingafræðingur, Helj
Hallvarðsson, yfirmaður gæsluframkvæmda, Páll Halldórsson, yfirflugstjóri og Þóroddur Þóroddssoi
framkvæmdastjóri Náttúruverndarráðs, en í bakgrunni er þyrla Landhelgisgæslunnar, TF-SIF.
Samvinna um aukið eftirlit
með umferð á hálendinu
FULLTRÚAR Landhelgisgæsl-
unnar, Vegagerðarinnar og Nátt-
úruverndarráðs komu saman
síðastliðinn þriðjudag í bækistöð
fluggæslu Landhelgisgæslunnar,
en samvinna stofnananna hefur
nú verið aukin varðandi eftirlit á
hálendinu.
Þegar flugmenn Landhelgisgæsl-
unnar verða framvegis varir við að
auglýst fyrirmæli frá Vegagerðinni
um lokun fjallvega eru brotin eða ill
meðferð á hálendinu á sér stað af
ökutækjum, þá verður slíkt tilkynnt
til stjórnstöðvar Landhelgisgæslunn-
ar, sem síðan sendir upplýsingarnar
áfram til viðkomandi lögregluemb-
ættis og Vegagerðarinnar. Jafnframt
sendir fluggæslan forstjóra Land-
helgisgæslunnar skriflega skýrslu
um viðkomandi atburð, en afrit af
skýrslunni verður sent til viðkomandi
lögreglustjóra þar sem málið verður
tekið fyrir.