Morgunblaðið - 23.07.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JULI 1991
19
Kærleikurinn fell-
ur aldrei úr gildi
fyrsta lagi að huga vel að varð-
veislu fiskveiðiauðlindarinnar og í
öðru lagi að vera vakandi fyrir
tengslunum milli sjávarútvegsins
og annarra atvinnugreina. Fram að
þessu höfum við átt auðvelt með
að dreifa ávinningnum af hagstæð-
um sjávarútvegi til annarra þátta
atvinnulífsins og hefur raunar oft
verið gengið of langt í því efni. Til
þess hefur ekki þurft veiðigjald og
þarf varla í framtíðinni.
Bestu framleiðsluskilyrðin
Um skeið hefur sú skoðun verið
ríkjandi meðal þeirra sem mest
áhrif hafa haft á efnahagsmál
heimsins að stuðla beri að því að
gæði séu framleidd þar sem skilyrð-
in eru hagstæðust. Sé það gert
megi vænta þess að lífskjör í heim-
inum batni. Reynt hefur verið að
vinna þessari skoðun fylgi og eru
sennilega flestir þeirrar skoðunar
að þetta sér rétt. En það hefur samt
átt erfitt uppdráttar í framkvæmd.
Flestar þjóðir vernda sína atvinnu-
starfsemi að einhveiju marki og
leggja til þess fjármuni. Hins vegar
leggja þjóðir ógjarnan á sérstakt
gjald til þess að gera samkeppnis-
stöðu sína erfiðari.
Islandsmið og fleiri auðug fiski-
mið hafa yfirburði við framleiðslu
sjávarafurða. Til' þess að mæta
þessum yfirburðum hafa margar
þjóðir gripið til þess ráðs að styrkja
sjávarútveg sinn og gera hann sam-
keppnishæfan á þann hátt. Sunnan-
verð Suður-Ameríka, austanverð
Afríka, Ástralía og Nyja-Sjáland
henta betur til kjötframleiðslu en
margir aðrir staðir. Til þess að
mæta samkeppni þaðan hafa fjöl-
margar þjóðir gripið til gífurlegra
ríkisstyrkja. Þetta hefur gengið svo
langt að eyðileggja efnahag heilla
þjóða, sem þó hafa betri framleiðsl-
umöguleika en flestir aðrir. Nægir
þar að nefna Argentínu og Urugu-
ay.
Reynt er að koma í veg fyrir
þetta, t.d. með GATT-viðræðunum
sem nú standa yfir, þar sem leitast
er við að ná samkomulagi um að
draga úr niðurgreiðslum og vernd,
þannig að raunverúleg hagkvæmni
fái notið sín. Það væri satt að segja
dálítið hlálegt ef einhver þjóð, t.d.
íslendingar, færi nú að leggja sér-
stakt gjald á hagkvæma útflutn-
ingsframleiðslu og gera hana óhag-
kvæmari á alþjóðamarkaði. Það
hefur engri þjóð dottið í hug fram
til dagsins í dag að snúa þróuninni
við og skemma samkeppnisstöðu
sína á þann hátt.
íslenskur sjávarútvegur er hag-
kvæmur miðað við sjávarútveg
flestra annarra þjóða. Það er auð-
velt að benda á að hægt er að ná
meiri hagkvæmni. Það er ekkert
sérstakt um íslenskan sjávarútveg,
þannig háttar víða til. Það á einnig
við um íjölmargar atvinnugreinar
víðast hvar í heiminum að fram-
leiðsluþættir nýtast ekki að fullu.
Það er fremur regla en undantekn-
ing og hefur reyndar sína kosti þó
að gallarnir séu að jafnaði fleiri.
Hér á landi erum við ákveðnir í. að
auka hagkvæmnina eins og framast
er kostur. Til þess að ná því fram
geta núgildandi lög um fiskveiði-
stjórnun reynst dijúg, þó að finna
megi á þeim galla sem nauðsynlegt
er að sníða af.
Það er ljóst að ýmsar aðrar fram-
leiðslugreinar munu eiga erfitt upp-
dráttar, að öðru jöfnu, ef fyllsta
hagkvæmni næst í sjávarútvegi.
Þetta hafa menn löngu gert sér ljóst
og því hefur verið leitast við að
finna nýjar hátekjugreinar til þess
að starfa við hliðina á sjávarútveg-
inum. Hugmyndir um stóriðju
byggjast á því að líklegt sé að
ýmiss konar stóriðja geti staðist
sjávarútveginum snúning. Vænt-
ingar um fískeldi voru þær sömu.
Sama er að segja um þann vísi að
hátækniiðnaði, sem reynt hefur ver-
ið að koma á. Ef litið er til þeirra
hugmynda, sem menn hafa sett
fram um framleiðsluatvinnuvegi
framtíðarinnar, má sjá að þær miða
flestar að því að þeir geti keppt við
sjávarútveginn og bætt lífskjör
landsmanna.
Auðvitað er heppilegast að sjáv-
arútvegurinn fái notið sín og ekki
sé dregið úr hagkvæmni hans með
sérstöku gjaldi, sem óvíða tíðkast.
Fari hins vegar svo að ekki takist
að koma á fót og viðhalda atvinnu-
greinum sem geti keppt við hann
og við neyðumst til að stofna í aukn-
um mæli til nýrra lágtekjustarfa til
þess að halda þolanlegu atvinnu-
stigi, má vel vera að rétt geti verið
að leggja veiðigjald á sjávarútveg-
inn til þess að jafna aðstöðuna. En
þar með verðum við ekki lengur í
hópi þeirra tíu þjóða sem við best
lífskjör búa.
Lokaorð
Þó að íslenskur sjávarútvegur
hafi öll skilyrði til að vera hag-
kvæmur, og hafi að undanförnu
lyft íslensku þjóðfélagi upp á það
stig að vel má við una, hefur löng-
um verið of mikið á hann lagt og
of lítið skilið eftir hjá honum sjálfum
og mörgum sem við hann starfa.
Fjárhagsstaða fyrirtækja í sjávarút-
vegi hefur oft verið veik. Árið 1988
keyrði um þverbak. Orsakir þess
voru margar en verða ekki raktar
hér. Þó að frá þeim tíma hafi verið
reynt að bæta stöðuna og síðasta
ár hafi verið það besta fyrir sjávar-
útveginn í langan tíma er staða
hans ennþá mjög veik og hann þarf
mörg ár til þess að ná eðlilegum
fjárhagslegum styrk. Það má lítið
útaf bera hjá fjölda fyrirtækja að
ekki fari illa. Og ekki yrði veiði-
gjald til að bæta stöðuna.
Það hlýtur því að setja að manni
ugg ef ekki á lengur að hlúa að
atvinnulífínu eins og gert hefur
veið í áratugi og hefur lyft okkur
úr örbirgð til þeirra lífsgæða, sem
hér að framan hafa verið nefnd og
flestir þekkja. Við getum orðið fá-
tækasta landið innan OECD um
næstu aldamót ef það er einlægur
ásetningur okkar að haga málum
þannig.
Höfundur gætir hagsmuna
hluthafa í Islenskum
sjávarafurðum hf.
eftir Þóreyju H.
Kolbeins
Undanfarið hafa verið fréttir í
fjölmiðlum af nágrannakritum við
Sæbraut. Þessar fréttir hafa vakið
af dvala endurminningar um ýmis
atvik úr eigin lífi.
Ég hef alið upp fjögur börn og
fæ nú tækifæri til að leggja mitt
af mörkum við uppeldi barnabarn-
anna. Oft hefur mikið gengið á og
stundum hafa leikir barnanna farið
út fyrir þau mörk sem talin eru
viðeigandi í samfélagi okkar. Mér
er í fersku minni eitt sólríkt kvöld.
Ég var að þvo upp og varð þá litið
út um gluggann. Kom ég þá auga
á eitt barnabarnið mitt að leik —
allsbert í uppblásinni gúmmílaug í
garði nágrannans. Ég var ekki sein
á mér að hlaupa út og útskýra fyr-
ir barninu að svona nokkuð mætti
alls ekki gera, hvorki að stelast í
UNDIRBÚNINGUR fyrir Lands-
lagið 1991 er um þessar mundir
í fullum gangi. Keppnin verður
með sama sniði og undanfarin
ár, en þessi keppni er sú þriðja
í röðinni.
Tónlistarmönnum er bent á að
skilafrestur laga er til 10. ágúst
1991. Lögum skal skila á kassettu
ásamt textablaði og skal fylgja með
lokað umslag með nafni höfundar
lags og texta. Tekið skal fram að
hámarkslengd laga í úrslitakeppn-
inni eru 4 mínútur, en það skiptir
þó ekki höfuðmáli í undanúrslitum
keppninnar. Umslagið með ofan-
greindum gögnum sendist í póst-
hólf 1331, 121 Reykjavík, merkt
Stöðin — Landslagið 1991.
Dómnefnd velur 10 lög sem kom-
ast áfram í úrslitakeppnina sem
fram fer á Hótel íslandi þann 25.
október 1991. Þau lög sem komast
í úrslit verða öll hljóðrituð í hljóðver-
inu Stöðinni hf. og gefin út á sér-
stakri landslagsplötu sem gefin
verður út af Stöðinni hf. í samvinnu
við P.S. Músík, fyrirtæki Péturs
Kristjánssonar. Þá verða gerð
myndbönd með lögunum sem í úr-
slitakeppnina komast og lögin
kynnt vel í útvarps- og sjónvarps-
stöðvunum fyrir keppnina.
Vegleg verðlaun verða að vanda
fyrir fyrstu fimm sæti keppninnar.
Þá má geta þess að á úrslitakvöld-
inu verður veitt gullfjöðrin, sem er
„Hagsmunir stangast á
varðandi umgengni,
hávaða, skemmtana-
venjur, varðandi allt
mögulegt. Þessar deil-
ur verður fólk að leysa
sín á milli.“
sundlaug nágrannans né striplast á
almannafæri. Ég var svo heppin að
nágrannar mínir tóku þessu atviki
af skilningi.
Sú tilhugsun raskar hugarró
minni, að ef barnabarnið mitt hefði
verið nokkrum árum eldra og ein-
hverft, þá hefðu viðbrögðin hugsan-
lega orðið öðruvísi. í stað þess að
brosa góðlátlega og leiðbeina barn-
inu um rétta hegðun hefði kannski
legið spenna í loftinu — jafnvel
hótanir og illindi eins og virðist
vera raunin við Sæbraut. Hvernig
viðurkenning til tónlistarmanns
sem unnið hefur að framgangi
dægurtónlistar um árabil. Fjöldi
fyrirtækja stendur að keppninni
með Stöðinni hf. og eru nánari upp-
lýsingar veittar hjá Stöðinni.
(Fréttatilkynning)
hefði barnabarninu mínu þá orðið
um? Hvað hefði það lært? Hefði
barnið lært að það væri minna virði
en annað fólk — að annað fólk fyrir-
líti það vegna fötlunar sinnar?
Eins og eðlilegt er í lífinu reyna
samskipti milli nágranna oft á um-
burðarlyndið. Einnig ég hef þurft
að bregðast við börnum sem gengu
lengra en rétt er. Á tímabili þurfti
ég, svo dæmi sé tekið, að læsa jafn-
an geymslunni minni þar sem ég
áttaði mig á því að drengir úr ná-
grenninu vöndu þangað komur sín-
ar og gæddu sér á jólasælgæti og
smákökum. Ég leysti þetta mál
þannig að ég talaði einslega við
drengina og tók frá þeim freisting-
una með því að læsa.
í samfélagi manna reynir á um-
burðarlyndi og gagnkvæma virð-
ingu. Gera verður sanngjarnar kröf-
ur til fólks og bregðast við vandræð-
um á þann veg að allir aðilar læri
af. Ágreiningur milli nágranna er
jafn gamall og mannkynið sjálft.
Oft eru deiluaðilar ekki síður full-
orðið fólk en börn. Hagsmunir
stangast á varðandi umgengni, háv-
aða, "skemmtanavenjur, varðandi
allt mögulegt. Þessar deilur verður
fólk að leysa sín á milli. Ég trúi
því að bestu leiðirnar til þess hljóti
að eiga sér stoð í kærleika og um-
burðarlyndi. Þetta á við um mig og
nágranna mína og þetta á jafnt við
þegar fatlað fólk á í hlut. Kærleik-
urinn fellur aldrei úr gildi.
Höfundur er kennari og húsmóðir.
GRÆNLAND I
NARSARSUAQ: |
1 DAGUR KR. 15.000,-
3 DAGAR KR. 29.530,-
KULUSUK:
1 DAGUR KR. 23.100,-
Ferðaskrifstofan sacp ALLAR IMÁIMARI UPPLÝSINGAR UM FERÐIRNAR FÁST Á
Suðurgötu 7 Sími 624040 SKRIFSTOFUNNI
Undirbúningur haf-
inn að Landslaginu
'1
MITSUBISHI
MOTORS
HVARFAKÚTUR
MINNI MENGUN
m
HEKLA
LAUGAVEGI 174
SÍMI695500
A
Ó
■
■
m
m
c
UÐVELDUR í ENDURSÖL
DÝR í REKSTRI
Handskiptur / Sjálfskiptur
Aflstýri og veltistýrishjól
Framdrif
Hvarfakútur
Þriggja ára ábyrgð
Verð frá kr. 795.840.-
i