Morgunblaðið - 27.11.1992, Blaðsíða 38

Ingibjörg Vigfús
dóttir - Minning
Fædd 27. október 1915
Dáin 19. nóvember 1992
Ingibjörg Vigfusdóttir fæddist í
Engey 27. október 1915 og er hún
síðasti íslendingurinn sem þar fæð-
ist. Hún flyst á fyrsta ári í byijun
sumars að Laufásvegi 43 með fjöl-
skyldu sinni og þar stóð heimili
þeirra alla tíð. Inga, eins og hún
var að jafnaði kölluð, leit alltaf á
sig sem Reykvíking, þótti vænt um
borgina sína og lét sér annt um
velferð hennar.
Á þjóðhátíðardaginn klæddist
hún í upphlut, gekk um bæinn, það
var jafn sjálfsagt og að sækja kirkju
á hátíðarstundum. Framtíðin blasti
við þessari ungu stúlku. Hún var
fríð og fönguleg, beinvaxin með
bjartan yfírsvip. Engan óraði fyrir
þeim örlögum, er biðu hennar.
Vigfús Guðmundsson, faðir
hennar, var yngstur barna Guð-
mundar Brynjólfssonar á Keldum á
Rangárvöllum og þriðju konu hans,
Þuríðar Jónsdóttur í Skarðshlíð.
Vigfús var aðeins rúmu ári yngri
en Júlía, systir hans, en þau fermd-
ust saman og voru mjög samrýnd.
Þau skrifuðust jafnan á og í einu
bréfa sinna lætur Júlía þau orð
falla, að þau Vigfús hafí í æsku
vakað sumar eftir sumar yfír túninu
heima, en aldrei kvaðst hún muna
eftir, að „áskýjað" hafí með þeim
eða þeim sýnst sitt hvoru. Þessi orð
voru rituð fyrir rúmum sjötíu árum
en rifjast upp, þegar hugsað verður
til sambands systkinanna á Laufás-
veginum löngu síðar.
Vigfús Guðmundsson, faðir
þeirra, var búfræðingur frá Hvann-
eyri, bóndi í Haga í Gnúpveija-
hreppi og síðast bóndi í Engey til
ársins 1916, þegar hann fluttist til
Reykjavíkur, en þá fékk hann betra
tækifæri til að stunda söfn og fræði-
störf. Eftir hann liggja merk rit,
sem bera vitni gjörhygli hans og
vandvirkni. Aldamótaárið kvæntist
hann ágætri konu, Sigríði Halldórs-
dóttur frá Háakoti í Fljótshlíð og
eignuðust þau fímm böm, en þijú
þeirra náðu fullorðinsaldri.
Elst þeirra systkina var Þuríður
Kristín, fædd 1901. Maður hennar
var. Guðmundur málarameistarí
Filippusson og eignuðust þau sjö
böm. Mann sinn missti Kristín 1956
og var lengi ein með stóran bama-
hóp og var þá gott að leita til fjöl-
skyldunnar á Laufásvegi. Halldór,
bróðir þeirra, fæddist 1906 og hef-
ur lengst af verið rannsóknarmaður
á Keldum, vel metinn af samstarfs-
mönnum og þekktur fyrir ná-
kvæmni og vandvirkni.
Inga var yngst systkina sinna.
Hún var bókhneigð, hafði næmt
eyra fyrir söng og tónlist og seinna
bar á listrænu handbragði hennar
við útsaum og hannyrðir. Inga var
alin upp á menningarheimili við
góðan bókakost og naut ástúðar
og umhyggju sinna nánustu.
Inga var nemandi í Kvennaskó:
lanum í Reylgavík 1931-1934. í
fjórða bekk vom stúlkumar þrettán
að tölu, og milli þeirra skapaðist
óvenju mikil samheldni og vinátta,
sem enst hefur fram á þennan dag.
Við brautskráningu era venjulega
veitt ein verðlaun úr Minningarsjóði
Þóra Melsteð, stofnanda skólans.
Það er silfurskeið, elstu og virðuleg-
ustu verðlaun, sem veitt era fyrir
frábæran námsárangur. En vorið
1934 brá svo við, að fjórar stúlkur
vora óvanalega jafnar og náðu frá-
bæram árangri, og erfítt var að
gera upp á milli þeirra. Þær fengu
§órar verðlaun Þóra Melsteð og
Ingibjörg var ein í hópi þeirra.
Skólasystumar hafa oft sýnt vin-
áttu og hlýhug í garð skólans. Þeg-
ar tíu ár vora liðin frá brautskrán-
ingu þeirra færðu þær skólanum
fallegan fána með merki skólans,
en Unnur ÓJafsdóttir hafði saumað
hann af sinni alkunnu list. Fáninn
er ein besta gjöf, sem skólanum
hefur hlotnast, notaður sem tákn
skólans á sorgar- og gleðistundum.
Á aldarafmæli skólans 1974 færðu
þær skólanum vandaða rafínagns-
ritvél, sem kom í góðar þarfír.
Inga vann fyrstu árin eftir skóla-
gönguna. Hún var nokkur ár að-
stoðarstúlka hjá Þórði Þórðarsyni
lækni. Hún var vandvirk og þótti
einkar natin við sjúklinga. Um tíma
vann hún hjá Erlingi Þorsteinssyni
lækni og síðar við skráningu spjald-
skrár og heimildarskrár við rönt-
gendeild Landspítalans meðan
heilsan entist.
Rúmlega tvítug fór Inga að smá-
fínna til, horaðist og varð þróttlítil.
Að vorlagi 1940 greindist sjúkdóm-
ur hennar og í Ijós kom að hún
þjáðist af sykursýki. Breytt var um
mataræði, inngjafír og sprautur
fylgdu í kjölfarið og margar spítala-
legur biðu hennar síðar.
Vorið 1952 lést heimilisfaðirinn
áttatíu og þriggja ára að aldri. Sig-
ríður ekkja hans lifði tólf ár eftir
lát manns síns og þurfti síðustu
árin sérstakrar aðhlynningar við.
Inga veitti móður sinni þá umönnun
og hlýju, sem henni var eðlislæg,
og gamla konan andaðist rúmlega
níræð á heimili þeirra systkina á
Laufásvegi.
Inga fór oft á sjúkrahús og var
þar stundum langdvölum. Eftir
hveija legu reis hún upp aftur og
var hún sjálf. Hún vildi aldrei ræða
um veikindi sín og eyddi öllu tali
um þau.
Heimilið á Laufásvegi var að
mestu Ieyti óbreytt frá því sem
áður var. Lítil skrifstofa Vigfúsar
blasti við, þegar inn var komið.
Lítið skrifborð stóð þar undir
glugga, veggimir þaktir bókum, og
allt bar vitni um hirðu og reglu-
semi. Þykk tjöld voru fyrir dyrum
að dagstofu, allstórt hringlaga borð
var á miðju gólfí, lítill sófi meðfram
vegg og stólar prýddir útsaumi Ingu
og þar sátu gestimir. Allt umhverf-
ið myndaði eina heiid og andrúms-
loft, þar sem fólki leið vel, og auð-
séð var, að heimilið var griðastaður
þeirra systkina.
Ekkert var Ingu Qarlægara en
stæra sig af einhveiju, sem hún
hafði gert. Silfurskeiðin, sem hún
hlaut í verðlaun, barst fyrst í tal,
þegar skrifað var um hana og leitað
var í gömlum bókum. Þegar fínna
átti ljósmynd af Ingu með eftirmæl-
um hennar var erfítt um vik. Inga
hafði gert margt annað þarfara en
sitja fyrir á ljósmyndastofu.
Inga átti erfítt um gang síðust
árin, en gat fíkrað sig milli hús-
gagna heima fyrir. Sérsmíðaðir
skór hjálpuðu um tíma upp á sakim-
ar og á þeim fór hún út að ganga
með Halldóri bróður sínum. Síðustu
árin komst hún ekki ferða sinna
nema í hjólastól. Ekki lét hún það
aftra sér að heimsækja vini á hátíð-
arstundum, fara í leikhús, á söng-
leiki og óperar. „Ég á besta bróður
í heimi,“ sagði hún, „án hans hefði
ég ekkert komist."
Ég get ekki lokið þessum fátæk-
legu skrifum án þess að minnast á
ræktarsemi Ingu við foreldra mína.
Hún heimsótti þau oft, ræddi við
þau í síma, og fáir afmælisdagar
liðu án þess að hún færði þeim
góðan grip, sem hún hafði saumað,
eða fallegan blómvönd ásamt hlýj-
unni og góðvildinni, sem jafnan
fylgdi henni.
Inga trúði á líf eftir dauðann og *
öll vonum við, að henni hafí orðið
að trú sinni. Meðal ættingja og vina
lifir minningin um góða konu, sem
þrátt fyrir mótlæti átti alltaf eitt-
hvað aflögu til að miðla öðrum.
Guðrún P. Helgadóttir.
Nú legg ég augun aftur,
Ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ, virst mig að þér taka
mér yfir láttu vaka
þinn engii svo ég sofi rótt.
(Sveinbjöm Egilsson)
Þá hefur Inga frænka fengið
hvíldina. Eftir miklar þjáningar í
fjölda ára er stríðinu við erfiðan
sjúkdóm lokið. Elskuleg móðursyst-
ir er kvödd.
Ingibjörg, alltaf kölluð Inga
frænka, var há og grönn, svipmik-
il, lagleg kona, kvik á fæti þar til
heilsan gaf sig.
Hún gat oft verið glettin og sagði
skemmtilega frá, stórvel gefín, eins
og bróðir hennar, Halldór, sem lifír
systur sína. Hún gat líka verið stór-
lynd, hafði sínar föstu og ákveðnu
skoðanir og varð þá lítt haggað,
þá var oft gaman að rökræða við
hana um ýmis málefni, því alltaf
var maður fróðari á eftir og ávallt
hélt hún með þeim sem minna
máttu sín.
Hún laðaði að sér fólk, og ekki
síst bömin, og ósjaldan sá ég hana
traktera krakkana í nágrenninu á
einhveiju góðgæti, og passaði hún
vel að eiga litabækur og liti og
annað dót, þegar þau komu í heim-
sókn, tryggðin við þau var svo
mikil, að skipst var. á jólagjöfum
viðþau.
Áreiðanlegri og heiðarlegri
manneskjum hef ég ekki kynnst
en þeim systkinum, Ingu og Halla.
Þau gátu aldrei né vildu skulda
neinum neitt og áreiðanleikinn var
fyrir öllu. Frá því ég man eftir mér
fóra mamma og pabbi með okkur
yngstu systkinin í heimsókn á
sunnudögum á Laufásveginn og á
jóladag hvert einasta ár hittumst
við hjá ömmu og afa og eftir að
þau létust tóku Inga og Halli við
heimilinu og hélst þessi siður áfram
hjá okkur að koma á jóladag ár
hvert. Þrátt fyrir að okkar eigin
bamahópur stækkaði vildu þau
systkin að við kæmum með bömin
og Inga sagði svo oft, að ekki
væri orðið jólalegt nema sjá allan
hópinn.- Heitt súkkulaði með ijóma
var hennar sérgrein, það mun alltaf
minna mig á jólin.
Baksturinn hennar Ingu var líka
sérstakur, pönnukökurnar þunnar
eins og blúndur, smákökumar og
randabrauðið enginn getur leikið
það eftir. Hún lagaði góðan mat,
enda mikil húsmóðir. Aldrei var
hægt að líta inn nema þiggja kaffí
og meðlæti svo manni þótti nóg
um. Meðan heilsan leyfði átti hún
ávallt til heimabakaðar kökur. Allt-
af var maður að þiggja eitthvað
og nú undir það síðasta, mandarín-
ur og konfektmola.
Eftir að mamma dó fannst böm-
um okkar að Inga kæmi sem amma
á sinn hátt. Þeim þótti svo innilega
vænt um hana og þakka þau henni
nú alla hlýju og væntumþykju í
gegnum öll, ógleymanlegu árin.
Alltaf hélt hún upp á afmælis-
daginn sinn, 27. október. Þá komu
vinkonur hennar og við systur til
hennar, nú síðasta afmælisdaginn
lá hún banaleguna. Margir heim-
sóttu hana og allt fylltist af blómum
sem hún hafði svo mikið yndi af.
Hún var glöð og þakklát öllum
sem komu til hennar á Laufásveg-
inn og ekki síst á spítalann, en leg-
umar í gegnum árin vora æði
margar.
Inga hafði yndi af klassískri tón-
list, kunni að meta góða málaralist
og allt sem fegrað gat lífíð og tilver-
una. Frændrækin var hún og trygg-
lynd og var þakklát fyrir að geta
verið meðal skyldmenna sinna og
á mannamótum. Bara það að
hringja og skrafa var hún þakklát
fyrir.
Dugnaðurinn og seiglan við
sjálfa sig var alveg einstök, hún
komst ferða sinna á lönguninni og
kjarkinum einum saman og nú síð-
ast í hjólastól, sárþjáð, og þá var
Halldór bróðir hennar, eins og allt-
áf, hennar stoð og stytta. Án hans
hefði Inga aldrei komist svona
langt. Fyrir hans hjálp gat hún
komist svona oft heim og margoft
sagði hún mér hversu kær og ósér-
hlífínn hann bróðir hennar væri við
hana, þó hann sjálfur væri ekki
heill heilsu.
Ekkert þráði hún heitar meðan
hún lifði en að fá að þrauka eins
lengi og hún gæti heima á Laufás-
vegi 43.
Nú er hennar löngu og þrauta-
fullu ævi lokið og munum við, ég
og fj'ölskylda mín, minnast hennar
eins og hún ávallt var, þrátt fyrir
erfíð veikindi, kát, hress, gjafmild
og sterkur persónuleiki.
Við söknum hennar öll.
Þér, Halli minn, vottum við inni-
legustu samúð, með þökk fyrir þína
óhagganlegu umhyggju fyrir syst-
ur þinni.
Guð geymi Ingu frænku.
Bedda.
„Og vertu nú í rauða kjólnum
þínum.“ Þetta sagði sonur minn,
ungur að áram, þegar hann bauð
Ingu í afmælið sitt, en þá áttum
við heima á efri hæðinni á Laufás-
vegi 43. Þar var heimili Ingu alla
tíð. Og auðvitað kom Inga í rauða
kjólnum. Sú vinátta og tryggð sem
þama myndaðist hefur aldrei rofn-
að.
Það var Ingu eðlilegt að koma
skartbúin í afmæli lítils drengs.
Sýnir það hug hennar til bama og
þá virðingu sem hún bar fyrir þeim,
enda hændust böm mjög að henni.
Mér fannst Inga alltaf þeirrar gerð-
ar að vera skartbúin, hvort sem
hún var við heimilisstörf eða í
veislusölum. Slík var virðing henn-
ar fyrir öllu, sem hún tók sér fyrir
hendur.
Kynni okkar Ingu vora löng og
farsæl. Við voram bekkjarsystur í
Kvennaskólanum í Reykjavík árin
1932-34. Það voru góð ár, þar sem
gleðin og æskan höfðu völdin. Við
voram þrettán, sem settumst í
ij'órða bekk haustið 1933, en þá
hafði sá bekkur ekki starfað í nokk-
ur ár. Komið var fram á sumar
þegar fullvissa fékkst um að bekk-
urinn myndi starfa næsta vetur.
Gleðinni yfír þessari frétt þarf ég
ekki að lýsa og vináttuböndin frá
þessum vetri hafa aldrei rofnað.
Enn þann dag í dag hittumst við
bekkjarsystur reglulega. Nú eram
við aðeins sjö eftir. Tvær hafa kvatt
á þessu ári, Guðrún Markúsdóttir
og nú síðast Inga.
Á þessum tímum vora hannyrðir
mjög í heiðri hafðar í Kvennaskól-
anum. Vora þær snar þáttur í
námsefninu. Þarna bar Inga af.
Hennar handbragð var snilld og
hlaut hún verðlaun fyrir við skóla-
uppsögn.
Sumarið 1934 gaf Norræna fé-
lagið skólanemum kost á ferð til
Noregs og Svíþjóðar. Varð þetta
allstór hópur og voram við nokkrar
bekkjarsystur í Kvennaskólanum í
þeim hópi. Þetta var yndisleg ferð,
og minntisf Inga hennar oft með
mikilli gleði. Sérstaklega var henni
minnisstæð heimsókn okkar til
Selmu Lagerlöv á Márbacka.
Skáldkonan tók okkur ákaflega
vel, leiddi okkur um húsið og sýndi
okkur hvaðeina. Hún stóð á tröpp-
unum þegar við kvöddum og að
lokum bað hún okkur að syngja
eitt íslenskt lag. Og við byijuðum
öll sem einn að syngja: „Þú blá-
fjalla geimur með heiðjökla hring“!
Okkur fannst víst svo vel viðeig-
andi að syngja um bláfjöll og jökla,
til að minna á ísland, þama í hinu
græna og gróðursæla Vermalandi.
Það var ekki fyrr en löngu seinna,
að okkur varð ljóst að við höfðum
verið að syngja þjóðsöng Svía,
þ.e.a.s. lagið. Inga minntist oft á
þetta og kom þá glettnisglampi í
augun og dillandi hlátur fylgdi.
Inga var mjög hrifnæm og dáði
mjög íslenska náttúra. Ég minnist
þess er hún eitt sinn fór með mér
austur í Hreppa á mínar bernsku-
slóðir. Þar fundum við engjarós í
dálitlu mýrardragi. Inga laut að
blóminu og hafði yfír þessar ljóðlín-
ur Jóns Helgasonar: „Dumbrauðu
höfði um dægrin ljós/ drúpir hin
vota engjarós.“ Inga var mjög hrif-
in af ljóðum Jóns en hann var
frændi hennar.
Ég var svo lánsöm að þau systk-
in, Halldór og Inga, buðu mér eitt
sinn í hringferð kringum landið
með Heklunni. Það munu vera ell-
efu ár síðan. Það var ógleymanleg
ferð. Þá bar margt fagurt og
skemmtilegt fyrir augu. Eg man
hvað Inga var hrifín, þegar hún sá
Fagraskóg. Hún dáði Fagraskógar-
skáldið og í hug okkar beggja komu
ljóðlínur Davíðs, „Seiddur um sólar-
lag/ siglir inn Eyjafjörð". Þetta var
stórkostleg ferð og fæ ég hana
aldrei fullþakkað. Á þessu ferðalagi
skynjaði ég glöggt þann mikla
kærleik og umhyggju sem þau
systkin báru hvort til annars.
Lífsviðhorf Ingu var sérstakt.
Það var svo bjart og kærleiksríkt,
enda kom það fram í öllu hennar
viðmóti. Hennar löngu og þung-
bæru veikindi gátu ekki bugað
hana. Lífsviðhorfið bjarta og hlýja
brást henni aldrei. Hún átti þann
eiginleika, að geta glaðst yfír
mörgu smáu sem fjöldinn veitir
ekki athygli. Hún þurfti ekki annað
en að líta út um gluggann til að
sjá fegurð. Tijágreinar í garðinum
sem bærðust jafnt í sumar- sem
haustskrúði eða nýfallinn snjór.
Það var þess vegna mjög tákn-
rænt, að rétt í þann mund er hún
sofnaði svefninum langa féll snjór
og allt var hvítt og hreint.
Hulda Runólfsdóttir frá Hlíð.
Það er svolítið skrítið að hugsa
til þess að hún Inga frænka verði
ekki á Laufásveginum næst þegar
ég kem þangað, en þar bjó hún
alla tíð og hélt fallegt og rausnar-
Iegt heimili. Ég kom fyrst á Laufás-
veginn sem lítið bam því þá átti
langamma mín þar heima, hún Sig-
ríður, ásamt börnum sínum, Ingu
og Halldóri.
Ég held að þar hafi lítið breyst
innanhúss, húsgögnin enn á sínum
stað og öllu haldið vel við, þó að
heimilisfólkinu fækki. Þetta hús er
bæði gamalt, sérstakt og geymir
mikla sögu. Það era ábyggilega
ekki mörg svona heimili til í dag
því allir era að flýta sér í nútímann
og tæknivæðinguna.
Inga var kona af gamla tímanum
eins og við yngra fólkið köllum það
í dag. Alltaf þegar einhver kom
þangað í heimsókn var hellt upp á
kaffi og borið gott meðlæti með.
Það era ansi margir sem þangað
hafa litið inn, bæði ungir og gaml-
ir, úr öllum stéttum þjóðfélagsins
og alltaf allir velkomnir. Það kæmi
mér ekki á óvart þó að ýmis þjóðfé-
lagsmál hafi verið leyst á Laufás-
veginum því Inga var vel gefín.
Ég vil kalla mig mjög lánsama að
hafa kynnst Ingu og Halldóri, bróð-
ur hennar, og þeirra menningu.
Halldór hefur alltaf stutt og
hjálpað Ingu, en hún var orðin
mikið veik síðustu árin.
Núna er hún búin að fá hvíldina
og öll veikindi á bak og burt, en
minningin geymist.
Halldór minn, ég votta þér sam-
úð mína því góður félagi og systir
er farin á vit æðri máttarvalda.
Hvíii hún í friði.
Sigrún Benediktsdóttir.
í dag verður til moldar borin
Ingibjörg Vigfúsdóttir, sem lengst
bjó á Laufásvegi 43 hér í bæ. Hún
andaðist síðdegis 19. þessa mánað-
ar í Landspítalanum.
Ingibjörg var yngst þriggja
systkina, fædd í Engey við Reykja-
vík 27. október 1915. Foreldrar
hennar vora Vigfús Guðmundsson,
fræðimaður á Keldum á Rangár-
völlum af Víkingslækjarætt, og
Sigríður Halldórsdóttir frá Háakoti
í Fljótshlíð. Faðir Sigfúsar var
Halldór snikkari, fyrst á Bakka-
velli í Hvolhreppi, svo í Háakoti í
Fljótshlíð, Guðmundssonar frá Döl-