Morgunblaðið - 13.05.1993, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1993
H-
Endurkoma Krists
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Alice A. Bailey: Endurkoma
Krists. Þýðing: Leifur Sörens-
en. Prentverk: Prentsmiðjan
Oddi hf. Útgefandi: Bókaútgáf-
an Geislar.
Ég man undrun mína, er ég sem
stráklingur heyrði séra Friðrik
Rafnar halda því fram í jólahug-
vekju á Sal MA: Að hafi verið
þörf á sendingu Krists til jarðar á
sinni tíð, þá væri mun meiri þörf
á komu hans nú. Hvernig hann
rökstuddi þessa fullyrðingu, man
ég ekki lengur, en ég skynjaði
orðin sem bænakall skelfdrar sálar
sem brann í eldi vitfirringar brjál-
semi stríðsins.
Sama kennd greip mig við lest-
ur þessarar bókar: Skelfing sálar
sem ráfar um í rústum vítis á
jörðu, þar sem ekki aðeins hold
rotnar af beinum í skófari systk-
ina, heldur er þessi för um brot-
haug fallinna verðmæta er mann-
kyn hefir talið til gilda: Staðnaðrar
guðfræði; heimspeki og hagkerfa.
Og sálin skelfd hrópar uppí
hnattahylinn, finnur í „Ákallinu
mikla“ von um betri, réttlátari tíð.
Kall þessarar sálar ekki eitt, og
því langt í frá tíst í stormi ísnála-
vetrar, heldur rísandi voralda
brennandi hjartna sem upplýst eru
af sonum Guðs, einkum Búddha
og Kristi; launhelgum og þeim
bjarma er dýrahring stjörnuspek-
innar fylgir. Enginn „skildi til fulls
Áformið, markmið þess, tækni og
lögmál, orku þess (þ.e. kærleik-
ann) og náið og vaxandi samband
milli andlegu helgistjórnarinnar og
mannkynsins" sem Kristur, og því
notaði hann (með fullu tungli í
júní 1945) „Ákallið mikla“, skráð
niður af aganemum hans, til þess
að flýta fyrir þroska mannkynsins,
svo það skynji og skilji hann, er
hann kemur til uppfyllingar
Áformsins. Að sú stund nálgist
óðfluga efast höfundur ekki um,
les það ekki aðeins úr kreppu-
ástandi heimsins, heldur líka með
auga á störfum helgistjómarinnar
sjálfrar. Það gerir Bailey undir
handarkrika tíbetsks munks. Síð-
an rökstyður hún mál sitt, túlkar
Alice A. Bailey
gamla speki á nýjan hátt. Það
ljómar vissulega af henni í and-
dyri nýrrar aldar, fögnuður orða
hennar slíkur, að þýdd hafa þau
verið á yfir tug tungna svo eyru
mættu heyra.
Væri ég að skrifa um verkið í
bókmenntatímarit myndu spurnir
mínar og andsvör fylla margar
síður, en í blaðagrein á slíkt ekk-
ert erindi, sýnir hins vegar einn
af kostum þessa verks, að það
vekur spurnir sem knýja á um
svör. Því á bókin erindi til fólks,
er auðgandi lestur. Að verkið sé
innblásin speki er þó órafjarri mín-
um skilningi. Mestan hljómgrunn
í bijósti mér fann ég með þeirri
fullyrðingu, að trúarbrögðin öll
þurfa að láta af hrokanum „ég á
sannleikann allan“, takist í hendur
og leiðist í átt til skaparans, hlýða
á hjartslög hans, svo mannkyn og
jörð megi enn lifa.
Bókin er mikið verk, yfir 200
síður, skipt í sjö kafla, auk niður-
lags, atriðaorðaskrár og orðskýr-
ingar. Já, í engu til sparað að búa
vel úr garði.
Þýðingin er mjög góð, lipur og
tær, aðdáunarvel unnið vanda-
verk. Próförk vel lesin, þijár villur
varla mikið, enda augljósar. Prent-
verk frábært. Vekjandi bók.
MENNING/LISTIR
Myndlist
Hjördís Frímann
sýnir í Galleríi
Sævars Karls
Hjördís Frímann sýnir málverk í
Galleríi Sævars Karls, Bankastræti
9, 14. maí til 9. júní. Hún er fædd
1954 og stundaði nám við Myndlist-
arskóla Reykjavíkur 1978-1981 en
fór síðan til náms við School of the
Museum of Fine Arts í Boston. Það-
an útskrifaðist hún vorið 1986.
Einkasýningar: Nýlistasafnið
1987, Gallerí List 1988, Ásmundar-
sal 1990. Samsýningar IBM 1987.
Sýningin er opin á verslunartíma á
virkum dögum frá klukkan 10-18
og á laugardögum frá klukkan
10-14.
Gallerí Hlaðvarpinn
12. maí opna Margrét Valgerðar-
dóttir, Dóra Halldórsdóttir og Ág-
ústa P. Snæland sýningu á hugverk-
um sínum úr margvíslegum efniviði
í Galleríi Hlaðvarpans, Vesturgötu
3, 2. hæð.
Sýninguna nefna þær „Hugarflug
og hvunndagsgleði" til að benda á
að meginmarkmiðið við gerð hlut-
anna er leikur hugar og handa við
gleði og sköpun.
Sýningin stendur til 23. maí og
er opin alla daga milli klukkan
14-18.
Tónlist
Syrpa úr söngleikjum
Á Hótel íslandi standa yfir æfing-
ar á syrpum úr söngleikjunum Cats,
West Side Story og fleirum. Söng-
smiðjan stendur fyrir þessari stór-
skemmtun sem verður frumsýnd 19.
maí, þar sem fram koma nemendur
og kennarar smiðjunnar, Kór ís-
landsbanka og fleiri gestir. Þessi
sýning er afrakstur vetrarstarfs
Söngsmiðjunnar. U.þ.b. eitt hundrað
manns taka þátt í sýningunni. Kynn-
ir kvöldsins verður Þorgeir Ástvalds-
son og hljómsveitin Júpíters spilar.
Forsala aðgöngumiða er hjá Söng-
smiðjunni Engjateigi 19, Listhúsi í
Laugardal, sími 682455. Borða-
pantanir verða á Hótel íslandi alla
daga milli klukkan 13 og 17 í síma
687111.
Leiklist
Arnarstapi, Snæfells-
nesi
Dagana 30. maí til 12. júní nk.
verður haldin í sjöunda skipti alþjóð-
leg leiksmiðja að Arnarstapa á Snæ-
fellsnesi. Leiðbeinandi verður leik-
stjórinn Kevin Kuhlke, en hann
starfar sem kennari við tilraunaleik-
listardeildina í „New York Univers-
ity“, þar sem fjöldi íslenskra leikara
hefur stundað nám. Þessa 12 daga
verður unnið markvisst jafnt úti
undir berum himni sem innan dyra
að því að styrkja kraft, þol og sköp-
un leikarans.
Leiksmiðjan er öllum opin en fjöldi
þátttakenda er takmarkaður. Þátt-
tökugjald er krónur 30.000 (ferðir,
uppihald, gisting).
Bókaútgáfa Orators
„Mistök í þinglýsing- réttarreglur“
BÓKAÚTGÁFA Orators hefur
gefið út bókina Þinglýsingar eft-
ir Þorgeir Örlygsson, prófessor
við lagadeild Háskóla Islands.
Bókin sem ber undirtitilinn „Mis-
tök í þinglýsingum - réttarreglur",
skiptist í sjö kafla. í fyrsta kafla
bókarinnar er fjallað um hugtakið
þinglýsingu og meginþýðingu henn-
ar. I öðrum kafla er fjallað um eðli
þinglýsingar og málskotsreglur
þinglýsingarlaga. Þriðji kafli fjallar
um heimildir þinglýsingarstjóra til
þess að endurskoða úrlausnir sínar
í þinglýsingarmálum. Fjórði kaflinn,
sem er lengsti kafli bókarinnar,
fjallar um leiðréttingu á röngum
færslum og öðrum mistökum, sem
verða við þinglýsingar. Er það meg-
inviðfangsefnið að skýra, hvað telj-
ist til þinglýsingarmistaka, hvernig
úr þeim verði bætt og hver skuli
bera halla af mistökunum.
í fimmta kafla er fjallað um
bráðabirgðavemd réttinda og í þeim
sjötta um það tilvik, þegar eldri
réttindi víkja fyrir yngri réttindum
vegna mistaka við þinglýsingar.
Sjöundi kafli bókarinnar fjallar um
bótaskyldu ríkissjóðs vegna þing-
lýsingarmistaka.
Bókin er ætluð til kennslu við
lagadeild Háskóla íslands og sem
handbók fyrir starfandi lögfræð-
inga og aðra þá, sem láta sig réttar-
vernd eignarréttinda varða.
ítarlegar laga-, dóma og atriðis-
í dag, klukkan 12.45, leikur
Auður Hafsteinsdóttir, fíðluleik-
ari, Ballet IV, eftir Jónas Tómas-
son og Echoes of the Past, eftir
Sunleif Rasmussen.
Næstu tónleikar verða svo laug-
orðaskrár auðvelda notkun bókar-
innar, en einnig eru lög og reglu-
gerð um þinglýsingar birt í bókarlok
ásamt sýnishornum ýmissa skjala,
sem mjög eru til skýringarauka við
lestur bókarinnar. Bókin er 275
blaðsíður að lengd.
Höfundur bókarinnar er prófess-
or við Lagadeild Háskóla íslands
og eru kennslugreinar hans m.a. á
sviði kröfu-, eignar- og veðréttar.
ardaginn 15. maí, klukkan 16.00,
þegar Bryndís Halla Gylfadóttir
leikur á selló og á sunnudaginn,
16. maí, klukkan 12.45, en þá leik-
ur Einar Jóhannesson á klarinett.
Tónlist á Borealis
í SAMVINNU við íslenska tónverkamiðstöð, munu tónlistarmenn
úr Kammerhópnum Ými koma fram á tónleikum í Listasafni ís-
lands meðan á sýningunni Borealis 6 stendur. Tónleikarnir verða
þrisvar sinnum í viku og taka 15 til 20 mínútur í senn.
i
I
I
Mannfræði og persónusaga
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
SAMTÍÐARMENN. Upplýs-
ingar um ævi og störf tvö þúsund
íslendinga. 749 bls. Ritstj. Vil-
helm G. Kristinsson. Vaka-
Helgafell. 1993.
Samtíðarmenn er mikið rit og
veglegt. Þetta er í fjórða skiptið,
telst mér, sem æviskrár af þessu
tagi eru saman dregnar og út gefn-
ar (stéttatöl og skólatöl ekki með-
talin). Brynleifur Tobíasson var
höfundur hins fyrsta. Rit hans kom
út fyrir hálfri öld. Brynleifur gerði
sér far um að safna saman ævi-
skrám »merkra manna« sem svo
er kallað, einkum þeirra sem starf-
að höfðu í opinbera þágu. Samtíðar-
menn fylgja svipaðri línu. En tímar
eru breyttir og ber ritið að sjálf-
sögðu svipmót þess. Jafnvel hug-
myndin um hvað sé merkur maður
hefur breyst eins og annað. Ritstjór-
inn upplýsir að valið hafi verið í
bókina með hliðsjón af »að viðkom-
andi væri áberandi í íslensku þjóð-
lífi um þessar mundir«. Þarna er
mat fjölmiðlaþjóðfélagsins sem sé
komið til sögunnar. í ritinu eru
ekki aðeins landstólpar stjórnkerfis-
ins og afreksmenn á sviði bók-
mennta og lista heldur líka íþrótta-
stjörnur og frægðarpersónur úr
skemmtanalífinu, að ógleymdum
fréttamönnum sem við sjáum dag-
lega á skjánum eða hlustum á í
útvarpi. Sakni maður heiðursmanna
sem að sumra dómi ættu þarna að
vera en eru þar ekki er ástæðunnar
meðal annars að leita í ofangreindu
vali. Stöku maður, sem leitað var
til, mun þó hafa kosið að sín væri
að engu getið. Þó má vera að slíkir
séu færri hér en í fyrri ritum af
svipuðu tagi.
Vegna daglegs fréttaflaums og
hraðans í nútímalífinu getur maður
orðið landskunnur í einu vetfangi,
en er svo líka gleymdur um leið og
hann hverfur af skjánum eða af
síðum dagblaðanna. Þetta hefur rit-
stjórn Samtíðarmanna haft í huga.
Þá sem frægir voru á gömlu góðu
árunum en hafa síðan staðið til hlés
í sviptivindum dægurmálanna er
ekki að finna í bók þessari. Ritið
hefur verið unnið hratt en örugg-
lega og er því bæði tímabært og í
fullu gildi við útkomu.
Þrátt fyrir afdráttarlausa vinnu-
reglu hvað valið snertir hefur rit-
stjórn verið vandi á höndum að
velja og hafna. Frammámenn í at-
vinnu- og félagslífi skipta hundruð-
um. Og listamönnum fer ört fjölg-
andi. Sér í lagi vekur athygli hve
myndlistarmenn eru orðnir margir
á landi hér. Einhveijir hljóta að
hafa staðið á mörkum þess að fá
þarna inni. Til að leysa þann vand-
ann og dreifa ábyrgðinni kvaddi
ritstjómin til liðs við sig hóp manna
sem kunnugir eru hver á sínu sviði
þjóðlífsins. Raunar er ritið unnið
af fjölmennu starfsliði þó ritstjórinn
sé aðeins einn. Að öðrum kosti hefði
ekki verið unnt að vinna verkið á
svo skömmum tíma sem raun ber
vitni og nauðsyn krafði. Rit sem
þetta verður ekki framar unnið af
einum manni.
Fróðlegt er að bera þarna saman
æviskrár elstu og yngstu kynslóðar-
innar. Unga fólkið hefur að jafnaði
lengri, en þó fyrst og fremst fjöl-
breyttari skóiagöngu að baki. Þeir
sem luku prófum frá háskóla eða
sérskólum á ámm áður létu flestir
þar við sitja og hófu störf strax að
námi loknu. Viðbótarnám erlendis
er mun algengara nú og hvergi
óalgengt að fólk fari landa á milli
og setji fótinn inn fyrir þröskuld
menntastofnana í mörgum löndum
áður en það hverfur heim og tekur
stefnu í lífinu. Sýnist þetta gilda
jafnt um einstaklinga í viðskipta-
og listalífi. Hvort þyngra vegur
menntaþrá eða hagstæð námslán?
Það verður ekki ráðið af æviskrám
þessum. Ætla verður að fólk þetta
hafi aflað sér menntunar samsvar-
andi skólagöngu og sjónhringur
þjóðarinnar sé þá víðari eftir en
áður. Ekki eru liðnir margir áratug-
ir síðan frönskumælandi Islendinga
mátti telja á fingrum sér svo dæmi
sé tekið. Flestöllum þýddum bókum,
sem hér komu út, var þá snúið úr
ensku eða dönsku! Nú er fólk, sem
talar spænsku og ítölsku, og jafn-
vel rússnesku, ekki lengur torfundið
á Fróni hér. Nokkrir hafa numið í
Japan og Kína eða viðlíka framandi
löndum.
Þá er það ættfræðin! Mun meiri
áhersla er lögð á hana í þessum
Vilhelm G. Kristinsson
Samtíðarmönnum en í eldri sam-
bærilegum ritum. Einnig að því
leytinu kemur ritstjórnin til móts
við þarfír tímans því ættfræðiáhugi
er nú almennari en nokkru sinni
fyrr; og mega raunar undur heita.
Skýringarnar kunna þó að vera
nærtækari en ætla mætti í fljótu
bragði. Ein þeirra kann að tengjast
þjóðlífsbyltingunni og þar með við-
leitni borgarbúans að slitna ekki
með öllu úr tengslum við uppruna
sinn úti um byggðir landsins. Hitt
vegur líka þungt að með ættfræðina
að leiðarljósi er auðveldara að rekja
sig eftir valdaþráðunum í þjóðfélag-
inu; reyndar illmögulegt án hennar.
Hvers vegna var þessi kosinn hér
og hinn skipaður þar? Þannig er
gjarnan spurt. Oftar en ekki er
skýringanna að leita í venslum og
skyldleika. Og fleira gagn má hafa
af ættfræðinni. Sérhver ætt hefur
sín einkenni. Þannig má fyrirfram
geta sér til hvers sé að vænta af
einstaklingi með hliðsjón af reynslu g
þeirri sem þegar er fengin af skyld- *
mennum. Ér ekki ósennilegt að ein-
hver eigi eftir að fletta bók þessari f
til að fá svar við þvílíkum spurning-
um.
Auðvitað notar margur svona rit ■
til að svala forvitni sinni, komast *
að því hvað drifið hafí á dagana
hjá þessum eða hinum. En æviskrár
þessar geta líka haft hagnýtt gildi
af ýmsu tagi. Og fræðigildi þeirra
er alveg ótvírætt, bæði með sam-
tímanum og ef til vill ekki síður í
framtíðinni. Eða hvort mundi ekki
vera fróðlegt að geta nú flett bók
sem sýndi hverjir voru mest áber-
andi fyrir hundrað árum?
Það er nýtt að mynd fylgir hér
með sérhverri æviskrá. Og mynd-
birting bregður einatt léttari svip
yfír rit sem fjallar svona beint um
persónusögu. Því sjón er sögu rík-
ari, eða er ekki svo? Kannski má ,
lesa út úr svipmótinu það sem ósagt I
er látið í æviskránni!
Ekki skal heldur látið hjá líða
að benda á það sem kalla má kenni- í
mark bóka sem Vaka-Helgafell
sendir frá sér: Meiriháttar hönnun
og stórglæsilegt útlit þar sem sam- I
an fara góður smekkur og nýjasta
tækniþekking. Sýnt er að útgef-
andi, ritstjóri og starfslið allt hefur
lagt metnað sinn í að gera þetta
mikla rit sem best úr garði.