Morgunblaðið - 13.05.1993, Blaðsíða 38
38 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1993
Allt mjakast áfram
með ótrúlegum sveigj-
anleika og þolinmæði
Einstaklingsframtakið leynir víða á sér. Þarna er fjölskyldan á fullri ferð með veitingastaðinn um
hádegisbil.
hótelinu í Hong Kong og biðja um
Perrier-vatn með matnum, en fá
það svar að hið heimsfræga
franska vatn væri ekki á boðstól-
um. Hins vegar bauð þjónninn upp
á íslenskt eðalvatn, sem reyndist
vera frá Sól hf. og á flöskunni
stóð að vatnið væri frá Bishop
Gvendur á íslandi. Jörðin er að
verða eitt samofið markaðssvæði.
Fólk, fólk og aftur fólk
Við ferðuðumst saman nokkrir
íslendingar til Kínaveldis í tilefni
opnunar íslensk-kínverskrar
lakkrísverksmiðju. Fyrsti áfanginn
inn í gamla Kína var með lest frá
Hong Kong um nýleg iðnhéruð
(New Territories) að landamærum
Rauðu-Kína, en ferðinni var heitið
til héraðsins Guangdong, þar sem
áður var Kantoon.
Þótt Kína sé snarlega að opnast
umheiminum, og að þar sé einhver
augljósasta umbyltingin sem á sér
stað í mannlegu samfélagi á jörð-
inni, þá er kerfíð oft samt við sig.
Til þess að komast inn í stórveldið
þurftum við þrisvar að fara í gegn-
um vegabréfaskoðun og vopnaleit.
Allt mjakaðist þetta þó og það
áttu eftir að verða orð að sönnu
næstu daga á eftir. Til þess að fá
færi á að kynnast landi og þjóð
Hefðbundin umferð á þjóðvegum Suður-Kína; þar er mjakast fetið.
nokkuð á leiðinni til höfuðborgar
héraðsins, Guangzhou, ókum við
með 10 farþega bíl frá landamær-
unum og til höfuðborgarinnar. Það
var 8 stunda eftirminnilegur akst-
ur.
Þjóðvegurinn alla leið var aðeins
ein akrein í hvora átt. Umferðin
var slík, að annað eins hef ég aldr-
ei séð. Bfll var við bíi alla leið,
alls konar bflar. Umferðin hafði
sérstæðan takt. Hún var mjög hæg
og ef einhveijum bflstjóra, hvort
sem hann var á minnstu fólksbif-
reið eða stærsta trukk með tengi-
vagni, datt í hug að snúa við þá
gerði hann það einfaldlega, a.m.k.
svo langt sem það náði. Um leið
og bfllinn var þversum á veginum
sat öll heila hersingin föst. Þá
lögðu menn sig bara og tóku öllu
með stóískri ró, sem einkennir
Kínverja. Meðfram öllum þjóðveg-
inum voru smáþorp og alls staðar
var fólk, fólk og aftur fólk. Fólk
að vinna, fólk að spjalla, fólk að
dóla sér í tilverunni, eins og efni
og ástæður gáfu tilefni til. Það
kom skjótt í ljós, að í sameignum
var ekki lagt mikið upp úr hrein-
læti eða snyrtimennsku, en í íbúð-
um fólks var allt á hreinu. Undan-
tekning var að sjá svalir í fjölbýlis-
húsnum án þess að þar væru snúr-
ur fullar af þvotti.
Fjórðungur mannkyns og
framtíðardraumamir
Öllu ægir saman, matstöðum,
bflaverkstæðum og jámvörubúð-
um. Ótrúlegustu viðskipti eru sam-
ofín. Maður fann svo greinilega
þróttinn í samfélaginu og vilja til
þess að byggja upp. Fjölbýlishús
spretta upp eins og gorkúlur. Rík-
ið á nánast allt húsnæði í Kína
en nú eru einkaaðilar og íjárfestar
frá öðrum löndum famir að byggja
húsnæði til splu, jafnt íbúðir sem
atvinnuhúsnæði. Lykillinn að
þeirri þróun er í Hong Kong, sem
innan fárra ára verður aftur form-
legur hluti af Kína.
Liðlega milljarður manna, fjórð-
ungur alls mannkyns, býr í Kína.
Landið skiptist í 31 fylki og við
ferðuðumst um Suður-Kínafylkið
Guangdong. íbúar era 65 milljón-
ir, en í höfuðborginni, Guangzhou,
eru íbúar 6 milljónir. Allt fæst
þama, bæði dýrt og ódýrt. Fólkið
hefur ekki há laun miðað við það
sem við þekkjum. Kaupið hjá
verkamanni er um 2.000 krónur á
mánuði, mest 4.000 kr., hjá skrif-
stofufólki 4-6 þúsund kr. á mán-
Greinar og myndir:
Arni Johnsen
„Það kvað vera fallegt í Kína./
Keisarans hallir skína/ hvítar við
safírsænum,“ kvað Tómas í ljóða-
bók sinni Fögra veröld, en síðan
brá hann sér aftur heim á Frón í
vesturbæ Reykjavíkur. Þótt flest
hafí löngum verið afstætt varðandi
fjarlægðir milli manna og landa
þá hefur það líklega aldrei fyrr
verið eins umbreytanlegt og nú á
hraðfleygum stundum tækniþekk-
ingar. Það var að minnsta kosti
sérkennilegt að sitja á besta veit-
ingastaðnum í 40 hæða Victoríu-
2500 tonna ársframleiðsla
af lakkrís fyrir Evrópu
Greinar og myndir: Árni Johnsen
íslensk lakkrísverksmiðja í
Kína, hvað kemur til? Hvernig
stendur á því, að íslenskir aðilar
eru komnir út í iðnrekstur þar,
í þessu fjarlæga og áður lokaða
landi? Þar búa um eitt þúsund
milljónir manna, eða ijórðungur
mannkyns. En tæknin færir
menn og þjóðir saman og tölvan
auðveldar dagleg samskipti á
milli landa.
Scandinavian Guangzhou
Candy Company heitir lakkrís-
verksmiðjan sem tók til starfa í
Guangzhou í mars mánuði.
Verksmiðjan er sameign ís-
lendinga og kínverskra stjórn-
valda, hvor aðili á helming. Kín-
versk stjórnvöld hafa að undan-
förnu eflt atvinnuuppbyggingu í
Kína með því að laða þangað
erlenda fjárfesta og athafna-
menn. Danskir, þýskir, breskir,
bandarískir og íslenskir athafna-
menn hafa stefnt inn á kínversk-
an atvinnumarkað á undanföm-
um misseram.
Uppbygging lakkrísverk-
smiðjunnar í Guangzhou tók um
tvö ár. Framkvöðlarnir vora
bræðurnir Stefán Jóhannsson og
Halldór Jóhannsson, landslags-
arkitekt, en í upphafí var einnig
Guðmundur Viðar Friðriksson
með í fyrirtækinu. Flestir ís-
lensku eignaraðilanna tengjast
Akureyri á einn eða annan hátt,
en hlutafé er um 100 milljónir
króna. Tækjakostur, endurbygg-
ing gamalla verksmiðjuhúsa, og
annað er lýtur að tæknilegri
uppbyggingu var í höndum verk-
fræðiskrifstofu Sigurðar Thor-
oddsen.
Kröfur um hreinlæti og al-
mennan aðbúnað hafa verið allt
aðrar í Kína en í Vestur-Evrópu.
Lakkrísverksmiðjan er endur-
byggð úr gömlu húsnæði, sam-
kvæmt ströngustu kröfum, og
var það tekið í gegn bæði að
utan og innan. Það sker sig nú
mjög frá verksmiðjubyggingum
í nágrenninu, þar sem viðhaldi
hefur verið mjög ábótavant.
Ráðgert er að framleiða 2500
tonn af lakkrís á ári, en starfs-
menn era um 150 talsins. Upp-
skriftin að lakkrísnum er íslensk,
en blöndunarmeistari er Hlynur
Magnússon.
Miðað er við að öll framleiðsl-
an fari á Evrópumarkað og er
þegar búið að selja stærstan
hluta af framleiðslu fyrsta árs,
sem verður um 1000 tonn. Fjór-
ir íslendingar vinna við stjórnun
í verksmiðjunni. í sameiginlegri
stjórn með kínverskum embætt-
ismönnum sitja Gísli Baldur
Garðarsson, lögfræðingur, og
Björgólfur Jóhannsson, endur-
skoðandi. Formaður íslenska
sameignarfélagsins Unimax er
Pétur Bjamason, en fyrirtækið
er skrásett á Akureyri.
Hlynur blandar fyrsta lakkrís-
inn, Rögnvaldur og Ragnar
eru á vaktinni.
í tengslum við opnun lakkrís-
verksmiðjunnar vora 11 íslend-
ingar í Guangzhou, þar á meðal
fulltrúar frá Vegagerð ríkisins,
sem ræddu mögulega tækni- og
uppbyggingarvinnu fyrir ís-
lenska aðila í vegagerð í Kína á
næstu áratugum. Þá ræddu einn-
ig íslenskir aðilar mögulega
framleiðslu og hönnun hús-
gagna, sölu á físki, þátttöku í
skipulagningu og uppsetningu
frystihúsa og sitthvað fleira.
Merkilegt var að heyra í sam-
tölum hve mikið kapp Kínveijar
leggja- á hraða. uppbyggingu og
Talsmenn og forustumenn íslensku aðilanna sem eiga lakkrís-
verksmiðjuna í Kína, f.v.: Rögnvaldur Sigurðsson, Ragnar
Sverrisson, Kristján Vilhelmsson, Gísli Baldur Garðarsson, Pét-
ur Bjarnason, HaUdór Jóhannsson og Stefán Jóhannsson. Mynd-
in er tekin I portinu milli verksmiðjuhúsa Scandy-Candy, aUt
hvítkalkað í hólf og gólf.
L
v A jjjglgifri^v | Ætf'; \
W«, A í[i|
í
Ragnar Sverrisson ræðir við kínverska starfsmenn í matsal
lakkrísverksmiðjunnar.
hve möguleikarnir eru miklir.
Þörfín er brýn og mikill skortur
á reynslu og þekkingu. Það má
með sanni segja að margar dyr
standi opnar til markaðssetning-
ar í Kína.