Morgunblaðið - 13.05.1993, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1993
21
anlegs eignarhalds: Hvenær verð-
ur aflakvóti, hlutdeild í ársafla,
að varanlegri einkaeign? Einka-
eignarfyrirkomulag hefur tíðkast
í fískveiðum í fjarlægum heims-
hlutum (m.a. í Japan) allt frá mið-
öldum, ef til vill einnig á stundum
á norrænum slóðum. I Egils_ sögu
segir að um það leyti sem ísland
„fannst" hafi Haraldur konungur
eignast „í hverju fylki óðul öll og
allt land, byggt og óbyggt, og jafn-
vel sjóinn og vötnin og skyldu all-
ir búendur vera leiglendingar, ...
allir veiðimenn bæði á sjó og landi
... voru honum lýðskyldir“. Hér
eru það fískimiðin sem eru til
umræðu, ekki fískistofnamir sem
þar eiga heima. Eignarhald á
óveiddum físki á sér skemmri
sögu.
I lögum segir að nytjastofnar á
íslandsmiðum séu sameign ís-
lensku þjóðarinnar. Ýmislegt
bendir hins vegar til þess að físki-
stofnarnir séu smátt og smátt að
verða varanleg einkaeign hand-
hafa aflakvóta. Þótt aflahlutdeild
sé opinbert leyfí, fullnægir hún
sennilega mörgum lagalegum
kröfum sem gerðar era til eignar-
réttinda, m.a. hvað snertir veð-
setningu og réttindi erfíngja. Leiða
má rök að því, að með kvótakerf-
inu hafí íslendingar stigið stórt
skref í átt til einkavæðingar á
fiskistofnum,- Reynslan af þessu
kerfi, af meðferð aflaheimilda,
mun skera endanlega úr um það
hvort handhafar aflakvóta hafí
eignast fiskinn á íslandsmiðum,
en full ástæða er til að gefa þegar
gaum að hugsanlegu misræmi
gildandi laga í þessum efnum.
Lausleg athugun okkar á dreif-
ingu aflakvóta í botnfískveiðum
hefur sýnt að aflaheimildir hafa
safnast á færri fyrirtæki á þeim
tíma sem liðið hefur frá upphafí
kvótakerfísins. Kvótaeigendum
hefur ekki aðeins fækkað, munur-
inn á „dvergum“ og „risum“ er
meiri en áður. Hér er kannski
ekki um mjög örar og róttækar
breytingar að ræða, en með sama
áframhaldi verður allur kvótinn í
eigu örfárra fyrirtækja eftir
nokkra áratugi. Rétt .er að slá
þann vamagla, að eignarhald á
útgerðarfyrirtækjum, ekki síst
„risunum", hefur verið að breytast
og það er ekki sjálfgefið að hand-
höfum aflakvóta (hluthöfum í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum með varan-
lega aflahlutdeild) hafi fækkað
þótt fyrirtækin séu færri. Mikil-
vægt er að kanna þetta nánar.
Landsmenn deila nú ákaft um
sjávarútvegsmál - m.a. hvort sú
þróun, sem lýst hefur verið að
framan, sé óhjákvæmileg eða
ónauðsynleg, æskileg eða óæski-
leg. Hér skal aðeins minnt á að
vitneskjan um hvert stefnir er
mikilvæg fyrir þau skoðanaskipti
um stjórn fiskveiða sem nú eiga
sér stað. Menn kunna að segja sem
miTSUSHIBR
0GOLF
Fisléttar og sterkar
Verð kr. 6.800,-

ÚTILÍFP
OLÆSIBÆ ■ SÍMI 812922
svo að spurningin um eignarhald
á fískistofnum og skiptingu árlegs
aflakvóta milli ólíkra útgerðaraðila
komi umræðu um arðsemi í sjávar-
útvegi, burðarþol fiskistofna og
byggðavanda - meginviðfangsefni
íslenskra þjóðmála um þessar
mundir - harla lítið við. Ef siðferð-
isleg rök hafa „vegið þungt“ í al-
mennri umræðu undanfarin ár,
eins og tvíhöfðanefndin bendir á,
hlýtur það hins vegar að teljast
siðferðisleg skylda stjómvalda að
takast á við þau og kanna rétt-
mæti þeirra, nú þegar endurskoð-
un fiskveiðistefnunnar stendur
fyrir dyram. Þegar upp er staðið
snýst fískveiðistefnan ekki síður
um fólk en físk.
Gísli Pálsson er prófessor í
mannfræði við Háskóla íslands.
Agnar Helgason stundarnám og
rannsóknir við sama skóla.
00®®®®®
VONDUÐVNNUBROGÐ
ERU OKKAR AÐALSMERKI
ÁLFABAKKA12, SÍMI72400
0®®®®®®
HÁALBR. 58-60, SÍMI31380
Nýr Favorít
Ekki bara betrí, heldur 548 sinnum betri!
Verð á Favorit LXi er aðeins kr. 598.000.- á götuna.
Nú er hann kominn til landsins, hinn nýi
Favorit. Eftir að Skoda verksmiðjurnar
sameinuðust Volkswagen samsteypunni hafa
þýskir tækni- og hugvitsmenn lagt nótt við
dag. Útkoman er glæsilegur fimm dyra
hlaðbakur, sem státar af 548 endurbótum,
stórum sem smáum.
Favorit er nú settur saman samkvæmt
kröfum og stöðlum Volkswagen, sem þýðir:
Meiri gæði, aukið öryggi og betri ending.
Vélin er með hvarfakút og tölvustýrðri
Bosch Motronic innspýtingu og kveikju, sem
er viðhaldsfrí og dregur úr bensíneyðslu. (
hurðum eru styrktarbitar, og innréttingar
eru nýjar. Það sama gildir um bremsukerfið,
rafkerfið og margt, margt fleira.
Hinir fjölmörgu aðdáendur Favorit hafa
því fengið 548 nýjar ástæður til þess að velja
þennan vinsæla bíl. Og er þá ein ótalin:
Nefnilega verðið!
Nýr framhjóladrifinn Favorit LXi, 5 dyra
og 5 gíra kostar kr. 598.000.- á götuna, og
fæst í 9 spennandi og frískum litum.
Komdu og reynsluaktu nýjum Favorit. Við
höfum opið virka daga frá 9-18 og laugardaga
frá 12-16.