Morgunblaðið - 13.05.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1993
100 ára
Vilborg Krisljáns-
dóttir, Ölkeldu
Ein af fyrstu konum í sveit á
Snæfellsnesi sem ég kynntist veru-
lega var Vilborg Kristjánsdóttir hús-
freyja á Ölkeldu í Staðarsveit. Atvik-
in höguðu því svo að ég varð að
vera á heimili hennar nokkra daga,
ég vil segja ógleymanlega daga. Það
verð ég að segja að viðmótið og hlýj-
an geymast enn í þakklátum huga
mínum. Skuggi hefur ekki fallið á
okkar fyrstu kynni.
Ég má heldur ekki gleyma hús-
bóndanum, eiginmanni hennar, Gísla
Þórðarsyni, né þeim sem tóku síðar
við húsráðum á Ölkeldu. Það var
eins með kynnin, þau hafa haldist.
Nú þegar þessi vinkona mín á í
dag hundrað ára afmæli og hefur
staðið sig vel í straumi lífsins, má
ekki minna vera en að hún fái þakk-
arkveðjur og hamingjuóskir frá mér
og mínum. Þökk sé þér fyrir góða
samfylgd. Guð blessi þig.
Árni Helgason.
Kvæðið Sveitasæla eftir Stein-
grím Thorsteinsson var ort í Dan-
mörku, er hann var við nám í Hafn-
arskóla og eitt erindið hljóðar þann-
ig:
Léttfætt lömbin þekku
leika mæðrum hjá,
3M
Lím
sæll úr sólskins brekku
smalin horfir á.
Kveður lóu kliður,
kyrrlát unir hjörð;
indæll er þinn friður,
ó, mín fóstuijörð.
Sveitasæla Steingríms er ákaflega
fallegt kvæði og kom í huga minn
þegar ég fór að hugsa til ömmu
minnar Vilborgar Kristjánsdóttur
frá Ölkeldu, sem verður hundrað ára
í dag, 13. maí.
Steingrímur hefur eflaust haft
fólk og landslag á Snæfellsnesi í
huga þegar hann orti þetta kvæði.
Á sama hátt beinast hugsanir mínar
til þín á Ölkeldu, þegar ég les þetta
kvæði.
Ég átti því láni að fagna að vera
í sveit á hveiju sumri á Ölkeldu,
alveg fram að sextán ára aldri, og
til viðbótar heilan vetur sem ég
dvaldi hjá þér og Badda. Ölkelda var
og er fyrir mér paradís þessa heims
og þú varst miðpunkturinn. Alltaf
varst þú glöð og skilningsrík bæði
gagnvart mér og öðrum börnum og
unglingum sem á Ölkeldu voru.
Vinnudagur þinn var langur og
erfiður. Þó þú hafir verið á sjötugs
aldri á þeim tíma, þá voru afköst
þín óvenju mikil. Á kvöldin lá ég í
rúminu og hlustaði á umræður ykk-
ar afa, því að hljótt var og samræð-
ur ykkar heyrðust greinilega milli
herbergja. Þið rædduð um viðburði
dagsins og þið rædduð um það mál
sem þurfti að taka á. Mér er minnis-
stæð sú umhyggja, ást og virðing
sem þið sýnduð hvort öðru.
Á kvöldin last þú upphátt greinar
og fréttir úr Tímanum fyrir afa,
ekki af því að afi væri ólæs, heldur
vegna þess að greinar og fréttir í
blöðunum voru ykkar umræðu-
grundvöllur. Víðsýni ykkar í lands-
og heimsmálum var einstakt. Þrátt
fyrir langan vinnudag gafstu þér
tíma til að lesa bækur eftir innlenda
og erlenda höfunda.
Oft sátum við niðri í eidhúsi og
þú sagðir frá því sem þú hafðir les-
ið, en best var þegar þú sagðir frá
viðburðum sem höfðu átt sér stað í
gamla daga. Þú hafðir mjög gott
minni og þær sögur og ævintýri sem
þú sagðir mér eru óteljandi.
Prjónavélin sem var inni í borð-
stofu er heill kapítuli út af fyrir sig.
Þú pijónaðir mikið á þessa vél og
marga flíkina hefur þú pijónað á
mig. Ég minnist margra yndislega
stunda inni í borðstofu, þar sem þú
söngst eða sagðir okkur krökkunum
á Ölkeldu sögur og taktfasta pijóna-
vélarhljóðið og fjarlægar drunur
ljósavélarinnar hljómuðu í bak-
grunni. Þessar stundir eru mér
ógleymanlegar.
Einn daginn kom ég grátandi inn
í borðstofu þar sem þú sast við
pijónavélina. Ég hafði verið að klifra
yfir gaddavírsgirðingu, dottið og rif-
ið buxumar og það blæddi úr hnénu.
Þú huggaðir mig og skildir fljótt að
ég grét mest yfir nýju buxunum
mínum sem nú yrðu bættar og ekki
lengur nýjar. Þú klappaðir mér á
kinnina og sagðir: „Það er allt í lagi
að ganga í bættum buxum, en aðal-
atriðið er að það slær gott hjarta í
bijósti þess sem gengur í þeim.“
Örið eftir sárið er nú horfið, en orð-
um þínum hef ég ekki gleymt.
Þú varst ákaflega skilningsrík
gagnvart okkur börnunum og ungl-
ingunum sem voru Ölkeldu í sumar-
dvöl eða í skóla, en barnaskóli var
í mörg ár á Ölkeldu og kennslan' fór
fram í gamla húsinu ykkar afa. Þú
hafðir þá einstöku eiginleika að
skynja samhengi hlutanna og setja
þig inn í líðan bama og unglinga
án þess að hlutimir eða tilfinning-
WM
. ,Réttu
dælurnar
SJAVARUTVEGUR
FISKIMJÖLSIÐNAÐUR
slógdælur - þvottadælur -
þrýstiaukadælur
FRAVEITUR
✓
I hverju dœluverkefni er
mikilvœgast að nota réttu
dæluna. Við bjóðum jjölbreytt
úrval afdœlum, faglega ráðgjöf
og varahlutaþjónustu.
Leggðu óskir þínar og þarfir fyrir
sölumenn okkar og þeir leysa
dælumál þín á hagkvœman hátt.
EFNAIÐNAÐUR
málningardælur -
olíudælur o.fl.
BYGGINGARIÐNAÐUR
brunndælur - jarðvatnsdælur
= HÉÐINN =
V E R S L U N
SELJAVEGI 2 SÍMI 624260
arnar hafði verið orðaðar. Ég heyrði
þig aldrei hallmæla nokkrum manni
og þú varst alltaf jákvæð í samskipt-
um þínum við fólkið í sveitinni og
gagnvart gestum sem á bæinn
komu.
Það veganesti sem þú gafst mér
amma, hefur reynst mér ómetanlegt
og ég er örugglega ekki sá eini af
afkomendum þínum sem hefur notið
góðs af kærleika þínum og um-
hyggju.
Lokaerindið í kvæði Steingríms
fjallar um sveitina, sem þér þykir
svo vænt um og sem aldrei verður
eins án þín.
0, þú sveitasæla,
sorgar lækning bezt,
værðar-vist indæla,
veikum hressing mest.
Lát mig lúðan stríðum,
loks, er ævin dvín,
felast friðarblíðum
faðmi Guðs og þín.
Gísli Þórmar Þórðarsson,
Árósum
í dag, 13. maí, á Vilborg Krist-
jánsdóttir fyrrverandi húsfreyja á
Ölkeldu í Staðarsveit 100 ára af-
mæli. Hún er fædd á Hjarðarfelli í
Miklaholtshreppi og ólst þar upp í
stórum hópi systkina, bæði alsyst-
kina og hálfsystkina. Er sá þáttur í
lífi hennar allsérstæður, en verður
ekki ekki rakinn hér í þessum fáu
línum.
Hún fluttist að Ölkeldu árið 1915
og hóf búskap með eiginmanni sín-
um, Gísla Þórðarsyni, sem raunar
hefði búið þar um nokkurra ára skeið
með móður sinni.
Þau Vilborg og Gísli eignuðust sjö
börn en þau eru: Þórður, bóndi og
kennari á Ölkeldu II, Elín, húsfrú í
Reykjavík, Alexander, látinn, dvald-
ist með foreldrum sínum á Ölkeldu,
Hjörtur, bóndi á Fossi, nú búsettur
í Borgarnesi, Ólöf Fríða, húsfrú í
Hrosshaga í Biskupstungum, Guð-
bjartur, bóndi á Ölkeldu, nú látinn,
og Lilja, húsfrú í Reykjavík.
Þegar Vilborg kom að Ölkeldu
hafði hún með sér ungan bróðurson
sinn, Kristján Guðbjartsson, sem upp
frá því ólst upp hjá þeim Ölkeldu-
hjónum. Hann bjó um árabil á Búð-
um og síðan á Hólkoti. Hann var
hreppstjóri í Staðarsveit og er nú
búsettur á Akranesi.
Það var ekki auður í búi hjá þeim
hjónum frekar en öðrum fyrstu bú-
skaparárin. Til þess að tryggja af-
komu heimilisins stundaði Gísli sjó-
mennsku um árabil. Hann var dug-
andi sjómaður og var meðal annars
skipstjóri á fiskiskútum á þessum
árum. Af þessu leiddi að Vilborg
varð að hafa á hendi alla stjórn heim-
ilisins bæði úti og inni.
Eftir að Gísli hætti sjómennsku
og sneri sér alveg að búskapnum
hlóðust á hann ýmis störf fyrir sveit-
arfélagið. Hann var um árabil odd-
viti og sýslunefndarmaður auk fleiri
starfa fyrir sveitina. Um langa hríð
var skólahald á heimili þeirra hjóna
og tóku þau þá börn til dvalar á
heimili sitt. Mér er vel kunnugt um
að frá þessum árum eiga nemendur
margar góðar minningar frá dvölinni
á heimili þeirra Ölkelduhjóna.
Allt þetta leiddi til þess að störf
húsfreyjunnar urðu fjölbreytt og er-
ilsöm á svo fjölmennu og gestkvæmu
heimili, en jafnan var tekið þar á
móti gestum af mikilli alúð og gest-
risni.
Vilborg missti eiginmann sinn
árið 1962, en dvaldist eftir það með
Guðbjarti syni sínum á Ölkeldu. Eft-
ir lát hans var hún í skjóli Þórðar
sonar síns og fjölskyldu hans meðan
heilsa leyfði.
Síðustu árin hefir hún dvalist á
sjúkrahúsinu í Stykkishólmi og notið
þar umhyggju og góðrar aðhlynning-
ar.
Á þessum merka degi senda sveit-
ungar Vilborgar henni góðar óskir
og þakklæti fyrir samfylgdina á
langri ævi.
Kristjana og Þráinn.
F.v. Gerður Þórarinsdóttir, frá „Inner Wheel“, Helga Ingólfsdóttir,
frá Umsjónarfélagi einhverfra, Unnur Oskarsdóttir, forseti „Inner
Wheel“, Jarþrúður Þórhallsdóttir, formaður Umsjónarfélags ein-
hverfra, og Olafur Siguijónsson frá Umsjónarfélagi einhverfra.
Einhverfum berst framlag
FORSETI „Inner Wheel“, félags eiginkvenna Rotary manna, á ís-
landi, Unnur Óskarsdóttir, hefur fært Félagi einhverfra 100.000 kr.
að gjöf, eins og fram kemur í fréttatilkynningu frá félaginu.
Gjöfinni veitti viðtöku Jarþrúður
Þórhallsdóttir, formaður Umsjónar-
félags einhverfra. Margir úr þeirra
hópi eiga erfitt með að nema hljóð
úr umhverfínu á réttan hátt og geta
hljóð sem aðrir tæpast greina valdið
einhverfum nánast óbærilegum sárs-
auka. Hægt er að koma til móts við
slíkt ofurnæmi með sérstakri heyrn-
arþjálfun og verður gjöfínni varið til
þess að greiða götu hennar hér á
landi.
CAP
Fjallahjólabúðin
G. Á. Pétursson hf. Faxafeni 14, Sími 685580
LEIÐANDIILAGU VERÐIA FJALLAHJOLUM
USA - Japan - Hátækni - Gæði - Gott verð