Morgunblaðið - 13.05.1993, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. MAL 1993
40
Minning
Erna Jakobsdótt-
ir lyfjafræðingur
Fædd 26. október 1941
Dáin 6. maí 1993
Kveðja frá samstúdentum
Senn eru liðin þijátíu og tvö ár
frá því að sextíu og níu ungmenni
um tvítugsaldur sem um skeið
höfðu átt samleið i Menntaskólan-
um á Akureyri tóku við stúdents-
prófsskírteinum sínum og settu upp
hvítu kollana. Einn sem stundað
hafði nám sitt í áföngum bættist
við um haustið svo að samtals urð-
um við sjötíu sem töldumst til ár-
gangsins 1961.
Það ætla ég næsta sjaldgæft að
svo fjölmennur hópur jafnaldra fái
notið þeirrar gæfu að komast allur
á miðjan aldur. Fyrir það megum
við sem hann fyllum vera höfundi
lífsins þakklát og það því fremur
sem við höfum nú verið minnt á
að æviþráður okkar sem annarra
hlýtur eigi að síður að slitna fyrr
eða síðar. Fyrsta skarðið var höggv-
ið í ráðir okkar 6. þ.m. þegar Ema
Jakobsdóttir lyfjafræðingur andað-
ist á Akureyri eftir harða glímu við
sjúkdóm sem allt of marga leggur
að velli fyrir aldur fram.
Fregnin um andlát hennar barst
mér til Færeyja þar sem þessi orð
em skrifuð. Liðinn var þá nokkuð
langur tími frá því að fundum okk-
ar Ernu bar síðast saman, en af
samtölum við bekkjarsystkini okkar
frá því á útmánuðum vissi ég að
hveiju dró. Þegar í mig var hringt
og mér sagt lát hennar varð mér
samstundis hugsað heim og þá
einkum til þeirrar Akureyrar æsku
minnar sem ég þekkti á sjötta tug
aldarinnar. Þótt ég væri aldrei ná-
kunnugur fólki Ernu eða heimilis-
högum varð mér ungum ljóst hvern
mann hún hafði að geyma og þótt
.fundir okkar væru ekki heldur tíðir
á seinni ámm er svo langt síðan
ieiðir okkar lágu fyrst saman að
mér ætti ekki síður að vera það ljúf
skylda en öðmm bekkjarsystkinum
okkar að minnast hennar með
nokkmm orðum að leiðarlokum,
bæði persónulega og í nafni þeirra,
úr því að hún hefur nú verið kvödd
á brott og bekknum er ekki lengur
unnað þeirra lífsgriða sem fyrr var
getið.
Ég man Emu Jakobsdóttur fyrst
þegar við vorum að stíga fyrstu
skrefin í Barrtaskóla Akureyrar,
bæði átta ára gömul. 011 bæjarþörn-
in sóttu þá einn og sama skólann
og við Ema sátum þar í sömu bekkj-
ardeild. Hún var aldrei neinn flysj-
ungur og mér er enn í minni hve
hún var kurteis og prúð og hve
mikil heilindi og skapstyrkur spegl-
uðust í greindarlegum alvömsvip
þessarar rauðbirknu stúlku með
dökkrauða hárið sem samviskusam-
lega fetaði sína leið upp á Syðri-
Brekku eftir gangstéttum miðbæj-
arins - eða upp Oddeyrargötu -
neðan úr Fjólugötu og heim aftur
að loknum skóladegi með töskuna
á bakinu. Og sú ganga hélt áfram
enn lengra suður á Brekkuna eftir
bamapróf. Þá skildu leiðir okkar
um þriggja vetra skeið, því að Akur-
Bamaskórfrá Bopy
Góðir fyrstu skór í st. 18—24.
Margir litir.
Ath.: Smáskór er fluttur
inní DÓ-RE-MÍ •vid
Fákafen í eitt afbláu
húsunum.
smáskór
Suðurlandsbraut 52,
sími 683919.
______________/
eyrarnemendur sem hugðu á lands-
próf stunduðu sumir nám í gagn-
fræðaskólanum, en aðrir, þeirra á
meðal Erna, í miðskóladeild sem
þavar enn við lýði í menntaskólan-
um. Þar lágu leiðir okkar saman á
ný eftir landspróf - og annarra sem
bæst höfðu í hópinn víðs vegar að
af landinu og hristust nú saman
og deildu súru og sætu, sumir j
heimavist, næstu fjögur árin til
stúdentsprófs, á þeim aldri sem
fólk er hvorki börn né fullorðið.
í öllum þeim unglingaskara hélt
Erna Jakobsdóttir sitt strik, söm
við sig í prúðmennsku og vöndug-
leik til orðs og æðis, samviskusemi
og dugnaði, enda var hún hörku-
greind og stóð sig jafnan með ágæt-
um í námi. Þegar sum okkar brast
áhuga, þrek og andans afl til fang-
bragða við þá námsgreinina sem
Þórarinn skólameistari kallaði ein-
hvern tíma „skessuna miklu, stærð-
fræðina" vílaði Erna ekki fyrir sér
að setjast í stærðfræðideild með
eintómum strákum og þreyja þar
með þeim þorrann síðustu þijú árin
fyrir stúdentspróf eins og önnur
karaktermikil Akureyrarstúlka,
Sigríður J. Hannesdóttir, hafði
raunar einnig gerst næst á undan
henni. En þótt Ema væri stærð-
fræðideildarstúdent og kysi sér síð-
an raunvísindi að viðfangsefni í
háskólanámi og starfi hygg ég að
hún hafði verið jafnvíg á flestar eða
allar greinar og kunnað að meta
þær og njóta þeirra heima sem þær
geta opnað andanum. Til dæmis
þóttist ég verða þess var að hún
hefði yndi af góðum bókmenntuim,
enda átti hún ekki langt að sækja
það. En slíku flíkaði hún að vísu
ekki, því að ég held að óhætt sé
að segja að hún hafi ekki borið
einkalíf sitt og innstu tilfinningar á
torg nema í hófi.
Erna Jakobsdóttir mátti heita
sannkallaður Akureyringur. Hún
fæddist á Akureyri og átti alla tíð
heimili í fæðingarbæ sínum nema
á námsárunum í Reykjavík og þijú
ár sem hún starfaði þar að loknu
námi. En hjá henni, eins og mörgum
þéttbýlisbúum fram á síðari ár, var
rótanna skammt að leita í sveitum
landsins. Móðir Ernu er Margrét
Ágústa Jónsdóttir, ættuð úr Vopna-
firði, en faðir hennar var Jakob Ó.
Pétursson, stundum kenndur við
Hranastaði í Hrafnagilshreppi,
lengi ritstjóri „íslendings“ á Akur-
eyri, ágætur hagyrðingur og'hnytt-
inn í kveðskap sínum.
Að loknu stúdentsprófi lagði
Erna stund á nám í lyfjafræði lyf-
sala í Háskóla íslands og lauk prófi
í júní 1964. Verknámið á námstím-
anum hafði hún stundað í Stjörnu-
apóteki á Akureyri, en frá 1964 var
hún um þriggja ára skeið aðstoðar-
lyfjafræðingur í Vesturbæjarapó-
teki í Reykjavík. Einmitt á þeim
árum átti ég heima á Melhaganum
svo að ekki voru nema örfá hús
milli heimilis míns og vinnustaðar
hennar. Það kom af sjálfu sér að
þangað átti maður stundum versl-
unarerindi og stundum leit ég þar
inn þess utan og við bekkjarsystkin-
in tókum tal saman um það sem
efst var á baugi og hvað þessi eða
hinn var að gera. Þá var létt yfír
Ernu, starfíð hafið og lífíð framund-
an. Meðan hún bjó á Gamla Garði
á námsárum sínum veit ég líka að
herbergið hennar var vinsæll sam-
komustaður fleiri Garðbúa þegar
svo bar undir og líklega ekki síst
félaga hennar í lyfjafraiðináminu
og þeirra bekkjarsystkina hennar
sem skammt voru undan. Þetta fólk
vissi sem var að gott var að eiga
Ernu að og henni mátti treysta auk
þess sem hún gat verið bráð-
skemmtileg á góðri stund. Einu
sinni eða tvisvar minnist ég þess
að hafa verið boðið í kaffi til henn-
ar ásamt fleirum á þessum árum
og þótti þá flest til fyrirmyndar um
veitingar, hlýju og heimilisbrag í
hvívetna í þessu litla herbergi lyfja-
fræðinemans við Hringbrautina.
Eftir rösklega þriggja ára starf
í Reykjavík fluttist Erna norður og
hóf störf í Stjömuapóteki haustið
1967. Það varð vinnustaður hennar
löngum síðan, en frá 1975-1981
hafði hún umsjón með lyfjabúri
Fjórðungssjúkrahúsins á Akureyri.
Erna jjiftist aldrei, en eignaðist
dóttur, Olöf Jakobínu Þráinsdóttur,
uppkomna myndar- og efnisstúlku
sem fyrir fjórum árum lauk stúd-
entsprófi frá MA eins og móðir
hennár forðum.
Ekki er mér kunnugt um að Erna
tæki mikinn þátt í félagsstarfi, en
í stjórnmálum fylgdi hún Sjálfstæð-
isflokknum. Hún var í framboði og
gegndi trúnaðarstörfum fyrir hann
um skeið og sat þá m.a. í bæjar-
stjórn Akureyrar. Ekki efast ég um
að hún hafi á þeim vettvangi lagt
góðum málum lið eftir því sem hún
mátti og eignast jafn traust sam-
heija sinna og andstæðinga, eins
og hún var gerð.
Það er eðli minningarorða að
vera skuggsjá hins liðna, enda er
nú ævi Ernu Jakobsdóttur liðin tíð.
Við sem með henni áttum samleið
í skóla geymum í huga mynd góðr-
ar stúlku frá æskuárum. Við mun-
um líka, bekkjarsystkinin, hve hún
var alltaf tillögugóð og glöð, en þó
stillt, þegar við vorum saman á
fullorðinsárum, t.d. í bekkjarhófum
eða á svipuðum samkomum. Henni
fylgdi góður andi og hún var ein
af þeim fágætu manneskjum sem
öllum var hlýtt til og allir gátu
treyst af því að hún hlaut í vöggu-
gjöf mikla hæfíleika og dýrmæt
skapgerðareinkenni og hvort
tveggja ávaxtaði hún af samvisku-
semi og innri kurteisi sem gerðu
framkomu hennar í orði og verki
að fögru fordæmi.
Við, samstúdentar Ernu Jakobs-
dóttur nær og fjær, kveðjum hana
öll með söknuði og þakklæti fyrir
samfylgdina og vottum ástvinum
hennar öllum og þá ekki síst dóttur
hennar, systur og móður, sem nú
á krossmessunni fyllir áttunda tug-
inn í skugga dótturmissisins, samúð
okkar á kveðjustund.
Hjörtur Pálsson.
Aldan er hnigin. Strangri baráttu
við grimman sjúkdóm er lokið.
Sláttumaðurinn hafði sigur. Ema
bróðurdóttir mín lézt 6. maí. oft
verður orða vant við slíka atburði.
Ég kynntist Ernu lítið fyrr en
síðustu árin, er ég heimsótti Eyja-
fjörðinn, og þá kom ég oftast í
Kotárgerði 10 á Akureyri, en þar
bjuggu þær mæðgur, Margrét Jóns-
dóttir og Ema og dóttir Ernu, Ólöf
Jakobína, áfram eftir lát Jakobs
bróður míns.
Erna var hógvær, alvörugefin,
mjög vökul á umhverfi, vakti traust
með stilltri alúð. Starf hennar sem
lyfjafræðings var alla tíð hjá
Stjörnuapóteki og stundað af mik-
illi trúmennsku. En á þeim síðustu
árum, sem ég var þarna á ferð, var
hún farin að safna upplýsingum um
ætt okkar systkinanna frá Hrana-
stöðum og átti orðið safn þeirra
upplýsinga. í það lagði hún eðlis-
læga alúð. Og ég fékk síðustu árin
löngun að skyggnast á þessar slóð-
ir.
Ætíð sækja að erfiðar stundir á
þá er missa þann sem nákominn
er. Ekki síður er dregur frá atburð-
inum. Ég hefí stöðvast við sálm er
gripið hefír mig sem sérstök hugg-
un á sorgarstund og er eftir Einar
Benediktsson:
Hvað bindur vorn hug við heimsins glaum,
sem himnaarf skulum taka?
Oss dreymir í leiðslu lífsins draum,
en látumst þó allir vaka,
og hryliir við dauðans dökkum straum,
þó dauðinn oss megi’ei saka.
Til moldar oss vígði hið mikla vald,
hvert mannslíf, sem jörðin elur.
Sem hafsjór, er rís með fald við fald,
þau falla, en Guð þau telur,
Því heiðloftið sjálft er huliðstjald,
sem hæðanna dýrð oss felur.
En ástin er björt sem barnsins trú,
hún blikar í ljóssins geimi,
og fjarlægð og nálægð, fyrr og nú,
oss finnst þar í eining streymi.
Frá heli til lífs hún byggir brú
og bindur oss öðrum heimi.
Af eilífðar ljósi bjarma ber,
sem brautina þunp greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri’en auga sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
Það er birta og fró í þessum
sálmi, einkum lokaerindinu sem
megnar að breyta döprum hug.
Sálmurinn á að skila hluttekningu
minni til þeirra er daprar stundir
sækja mest á.
Jónas Pétursson.
Erna Jakobsdóttir lyfjafræðingur
lést á Akureyri 6. maí sl. eftir lang-
varandi veikindi. Hún var dóttir
Margrétar Jónsdóttur, húsfreyju á
Akureyri, sem enn lifir, og Jakobs
Ó. Péturssonar, fyrrverandi rit-
stjóra íslendings, sem er látinn.
Þegar ég minnist vinkonu
minnar, sé ég fyrir mér sólsetur við
Eyjafjörð, rósir í garði og veislu-
borð í eldhúskróknum. Ég fínn fyr-
ir þéttu handtaki.
Ernu kynntist ég 1957, þegar ég
kom í þriðja bekk Menntaskólans á
Akureyri og hélst vinátta með okk-
ur fram á það síðasta. Erna var sú
eina af okkur bekkjarsystrum, sem
fór í stærðfræðideild. Hún var frjölg-
áfuð og gat verið skáld þegar á
þurfti að halda. Að loknu stúdents-
prófí 1961 lagði Erna stund á lyfja-
fræði við Háskóla íslands, og lauk
prófí í þeirri grein 1964. Þar sem
ég hef búið mest erlendis síðan á
skólaárunum höfum við haldið bré-
fasambandi í 30 ár.
Ég á Ernu margt að þakka, en
vænst hefur mér þótt um bréfin frá
henni. Þau voru ætíð fróðleg og
skemmtileg og full af fréttum af
félögunum. Síðasta bréfíð var skrif-
að um afmælið mitt í febrúar, þar
sem hún segist vera „kerlingin með
kútinn“ því að hún gat lítið hreyft
sig án súrefnis.
Erna er fyrst okkar bekkjar-
systkina sem fellur frá. Ég mun
sakna hennar úr hópnum, sem hún
átti svo mikil ítök í að mynda og
halda saman.
Móður hennar, dóttur, systur og
fjölskyldu sendi ég innilegar samúð-
arkveðjur.
Laufey Vilhjálmsdóttir.
Bopar aldrei, brotnar í
bylnum stóra seinast.
Þessar ljóðlínur skáldsins Steph-
ans G. Stephanssonar komu mér í
hug þegar mér um hádegisbilið
fimmtudaginn 6. maí barst andláts-
fregn frænku minnar Ernu Jakobs-
dóttur. Þessi fregn kom að vísu
ekki á óvart því að svo lengi hafði
vofað yfir að hún bærist og í raun
vakti það undrun, hversu mikið lík-
amsþrek og styrk Erna hafði í
harðri baráttu við hinn válega sjúk-
dóm sem að lokum lagði hana að
velli og hve langan tíma það tók
helgreipar dauðans að vinna ætlun-
arverk sitt.
Erna Jakobsdóttir var fædd á
Akureyri 26. október 1941, hún var
dóttir hjónanna Margrétar Jóns-
dóttur húsmóður og Jakobs Ó. Pét-
urssonar ritstjóra, en hann dó 7.
febrúar 1977. Margrét er fædd á
Fremri-Hlíð í Vopnafirði, dóttir
hjónanna Sigurveigar Siguijóns-
dóttur og Jóns Sveinssonar bónda.
Jakob var sonur hjónanna Þóreyjar
Helgadóttur og Péturs Ólafssonar
er lengi bjuggu á Hranastöðum í
Eyjafjarðarsveit. Auk Ernu eignuð-
ust Jakob og Margrét aðra dóttur,
Hrefnu, kaupmann á Akureyri, en
hún er gift Yngva R. Loftssyni
kaupmanni og eiga þau tvær dæt-
ur. Erna eignaðist eina dóttur
bama, Ólöfu Jakobínu, sem fædd
er 4. maí 1969.
Að loknu stúdentsprófi 1961 hóf
Ema nám við Háskóla íslands og
lauk námi í lyfjafræði í júní 1964.
Hún starfaði síðan um skeið við
Vesturbæjarapótek í Reykjavík, en
fluttist síðan aftur til Akureyrar og
hóf störf hjá Stjömu apóteki, sem
aðstoðarlyfjafræðingur, og starfaði
þar á meðan heilsa leyfði.
Á kveðjustundu leita minningar
á hugann. Það var fastur liður á
hverju sumri hjá mér og konu minni
að taka einn góðviðrisdag í það að
fara í gönguferð með Ernu frænku.
Þessar ferðir voru víða farnar. í
eitt skiptið var gengið yfír Bíldsár-
skarð, í annað sinn að Baugaseli í
Barkárdal og fleira mætti nefna.
Þessar ferðir vom ógleymanlegar.
Erna var mikill náttúruunnandi og
naut þess að vera út í náttúrunni
og í þessum ferðum var um margt
spjallað og meðal annars var oft
mikið talað um ættfræði, því að á
henni hafði Erna mikinn áhuga.
Hún var óþreytandi að rekja ættir
sínar og var búin að viða að sér
miklum upplýsingum um þær.
Ema var mjög frændrækin og
hafði unun af því að hitta sem
mest af skyldmennum sínum. Hún
var aðal driffjöðrin í því að efna til
niðjamóta afkomenda Þóreyjar og
Péturs frá Hranastöðum. Þau vom
haldin tvö, það fyrra 1989 og hið
síðara 1991. Þá söfnuðust afkom-
endur þeirra hjóna, sem tök höfðu
á, saman hér á Hranastöðum. Á
þessum stundum var Erna hrókur
alls fagnaðar og óþreytandi í að
fínna upp á hinu og þessu sem fólk
gerði sér til skemmtunar.
Á ættarmótinu sem haldið var
1991 voru gróðursettar tijáplöntur
í lítinn reit sem helgaður er minn-
ingu Þóreyjar og Péturs á Hrana-
stöðum. Það er bjart yfír minning-
unni um síðustu heimsókn Ernu
hingað í Hranastaði á síðastliðnu
hausti. Þá hafði hún meðferðis
reyniviðarplöntu sem hún gróður-
setti í litla reitinn; hún gróðursetti
hana og hlúði að henni af þeirri
nærfærni og hlýju sem henni einni
var lagið og ég er viss um að fái
þessi litla jurt að vaxa og dafna
þá mun hún skipa sérstakan sess í
hugum okkar sem munum Ernu.
Eg vil hér einnig nefna sem
dæmi um áhuga Ernu á því að leita
uppi ættmenni sín að hún leitaði
uppi afkomendur afasystkina okkar
er fluttust til Ameríku á árum
Ameríkuferða íslendinga á síðustu
öld. Er einn þessara manna, Magn-
ús Ólafsson, boðaði komu sína hing-
að til lands á síðastliðnu sumri, sá
Erna um að skipuleggja dvöl hans
hér norðanlands. Hún sá til þess
að reynt var að hafa samband við
öll skyldmenni hans hér um slóðir,
svo að Magnúsi gæfist kostur á að
hitta sem flest þeirra. Efnt var til
kaffísamsætis í Hrafnagilsskóla og
þar komu um níutíu manns og eins
og Magnús sagði sjálfur, þá urðu
þetta honum ógleymanlegar stund-
ir. Hann hafði aldrei órað fyrir því
að honum yrði sýnd jafnmikil
frændrækni og hlýja og birtist í því
sem fýrir hann var gert. Fyrir þessu
öllu stóð Erna, þrátt fyrir að um
þessar mundir væri líkamsþrek
hennar mjög farið að þverra. Ég
er ekki viss um að þeir, sem ekki
var kunnugt um heilsufar Ernu,
hafi gert sér grein fyrir því hversu
hart hún þurfti að leggja að sér.
En Ema naut þessara stunda, þarna
var hún í hópi ættingja og það gaf
henni svo mikið.
Við fráfall Ernu frænku er
höggvið stórt skarð í hóp afkom-
enda Þóreyjar og Péturs frá Hrana-
stöðum og þar ríkir mikill söknuð-
ur. En dýpstur og þyngstur er sökn-
uðurinn hjá dóttur, aldraðri móður