Morgunblaðið - 28.09.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. SEPTEMBER 1993
Oldur
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
í Listhúsinu í Laugardal heldur
Jónas Bragi Jónasson sína fyrstu
einkasýningu og stendur hún til
sunnudagsins 3. október.
Jónas nam við skúlptúrdeild
Myndlista- og handíðaskóla íslands
á árunum 1985-89, West Surrey
College of Art & Design 1989-90,
þar sem han tók svonefnt Post-
graduate Diploma í glermótun, og
svo loks Edinburgh College of Art
1990-92 og fékk þar meistaragr-
áðu í Art & Design í glermótun.
Þó að Jónas Bragi haldi nú sína
fyrstu einkasýningu hefur hann
tekið þáttí mörgum samsýningum
víða um heim og hann hlaut fyrstu
verðlaun í samkeppninni „Crystal
-92“ í Dudley, Englandi 1992. Auk
þess hlaut hann þriðju verðlaun í
samkeppni um útilistaverk við út-
varpshúsið 1986.
Þetta er óvenjuleg glersýning
hér á landi því að hér er öðru frem-
ur um að ræða þrívítt gagnþétt
gler, auk þriggja verka í steindu
gleri.
Þótt ekki séu nema 22 verk á
skrá og flest frekar lítii virkar sýn-
ingin um sumt ofhlaðin, en það
skrifast fyrst og fremst á reiking
uppsetningarinnar og svo eru sum
verkanna næsta keimlík í útfærslu.
Það er auðséð á þessum verkum
að hönnuður er að baki útfærslu
þeirra, og á stundum nálgast þau
að vera skreytikennd, sem er alltaf
hættan þegar unnið er í áferðarfal-
legt efni það er eins og flestir vita
nokkur munur á hönnun og skúlpt-
úr, en á seinni tímum hefur skúlpt-
úrinn þó ískyggilega nálgast hönn-
unarsviðið eins og raunar margt í
núlistum dagsins.
Það er alls ekki sagt hönnun-
arfaginu til lasts, heldur þykir mér
sem fleirum nokkur eðlismunur á
hönnun og skúlptúr.
Verkin á sýningunni eru unnin
í kristalsgler og í þeim mörgum
eru ísnálar, en þó ekki of skreyti-
kenndar. En samt fannst mér gler-
ið eitt sér og formanir þess þó vera
það eftirtektarverðasta á sýning-
unni, t.d. verkin „Skæni“ (1),
„Glæra“ (13), og „Skreið“ (23), en
öll eru þau einföld og formsterk.
Þá vakti sérstaka athygli mína
verkið „Jöklar" í glugganum, sem
er unnið í steint gler á mjög óvenju-
legan hátt, en dökki viðarramminn
þyngir verkið til muna og dregur
það niður.
Annað verk sem vakti athygli
mína var „Styx (15) sem er unnið
í kristalsgler og beyki og olli það
mér nokkrum heilabrotum í fyrstu,
því það er óvenjulegt í útfærslu.
Jónas Bragi Jónasson
En í næstu heimsókn þótti mér það
of vélrænt og nálgast full mikil
hreinan listiðnað.
Verðlaunaverkið „Öldubrot" (7)
er mjög vel mótað, en ekki fannst
mér það besta verk sýningarinnar,
en hönnunargildi þess er vafalítið
mikið.
Þykir mér ljóst af sýningunni í
heild að sterkasta hlið Jónasar
Braga sé einföld og formsterk
mótun,' þar sem áherslan er öðru
fremur lögð á rýmiseiginleika for-
manna þ.e. hrein hönnun í fijálsri
mótun.
Einþrykk
í Iisthúsinu Úmbru á Amtmanns-
stíg 1 sýnir Hafdís Ólafsdóttir 23
einþrykksmyndir, sem allar eru
unnar á kopar.
Hafdís er einn af framsæknustu
grafík-listamönnum okkar, en samt
hefur hún einungis haldið þijár
sýningar um dagana og er sýning-
in sem hún hélt í Norræna húsinu
fyrir ári sýnu veigamest. Hins veg-
ar hefur hún tekið þátt í mörgum
samsýningum heima sem erlendis
við góðan orðstír.
Einþrykk er vandasöm listgrein
og einkum vegna þess, að svo auð-
velt er að ná frambærilegum
árangri t.d. með því að sulla litum
á gler, en jafn erfítt að ná framm-
úrskarandi árangri. Að því leyti er
einþrykk skylt tréristunni sem telst
erfíðust allra listgreina þó auðvelt
sé að ná þokkalegum árangri. Það
er hægt að þrykkja af hveiju sem
þegar einþrykk er annars vegar,
en ég held að erfíðast sé einmitt
að þrykkja af kopar og zinkplötum,
en það er a.m.k. mín reynsla.
En þannig ná menn einmitt
hreinustu þrykkjunum og þegar
notaðir eru þunnir og gagnsæir lit-
ir (transparent) geta menn náð
mjög markvissum og blæbrigðarík-
um árangir.
Þetta er einmitt það sem Hafdís
virðist vera að gera og henni tekst
það vel í mörgum myndanna þótt
aðalformið sé stundum frekar laust
á fletinum. En það á þó alls ekki
við um myndina „Eyja“ (7), þar
sem flest virðist ganga ppp.
En það er öðru fremur í hreinum
óhlutlægum myndum sem Hafdís
nær sannverðugustum árangri og
vísa ég hér til verka eins og
„Straumar 1“ (4), „Blátt andiit“(8),
„Tvíhorf" (10) og allrar myndrað-
arinnar frá nr. 12-21. Allt eru
þetta mjög hreint unnar myndir
sem opinbera ríka kennd fyrir gra-
fískum möguleikum einþrykksins
og jafnframt virðingu fyrir miðlin-
um. Ljóst er, að Hafdís er að hvíla
sig frá hinni erfíðu tréristutækni,
sem hún hefur lagt svo mikla rækt
við, og að mínu mati gerir hún al-
veg rétt.
Hafdís Ólafsdóttir
Ekki mun öllum ljóst hve slíkar
myndir geta verið mikið fágæti frá
hálfu listamanna, í öllu falli virðist
ekki vera mikill áhugi fyrir þeim
frekar en hinum frábæru mezzó-
tintum Pólveijanna tveggja sem
voru til sýnis á sama stað í síðasta
mánuði.
Er það afleitt til frásagnar.
Horndiskar
Bandaríska myndlistarkonan
Roni Hom leitar víða fanga í
formasmiðju nátturunnar og eftir-
minnileg er sýning hennar í Ný-
listasafninu á sl. ári. Einkum voru
það ljósmyndaraðir sem hún tók
af landinu, sem óskipta athygli
vöktu og hafa víða borið hróður
hennar.
Nú er listakonan komin aftur,
en nú með annars konar sýnis-
hom af list sinni, sem eru fjórir
diskar eða kringlur úr ryðfríu stáli
og kopar og fer gjörningurinn
fram í listahúsinu „A annarri
hæð“ á Laugavegi 37. Verkið
nefnir listakonan „París/objekt
1987. 1/4X38.1 cm. (þvermál
hvers hlutar). Gagnþétt ryðfrítt
stál og kopar, rennt og glersalla-
blásið."
Þetta er ekta uppsetning (inn-
stallation) í anda naumhyggju og
hugmyndafræðilegu listarinnar
og sem slík helst einungis að-
gengileg örfáum innvígðum. Alla
vega þarf að koma hugmyndinni
til skila í prentuðu máli ef aðrir
eiga að botna í leiknum og fanga
hugmynd listakonunnar.
Sýningin telst þannig fara fyrir
ofan garð og neðan hjá leikmönn-
um í röð gestanna, jafnvel þótt
svipaðir hlutir hafí sést áður hér
á Iandi. En þó má kannski segja,
að leikurinn réttlætist í því hve
gjömingurinn undirstrikar ræki-
lega fegurð rýmisins í hinum
tveim herbergjum listhússins.
En þarna liggja einnig frammi
tvær bækur með ljósmyndum
listakonunnar af réttum frá ýms-
um tímum og gijóti sem hún hef-
ur tínt upp á ferðum sínum merkt
og stundum aukið við flatarmáls-
legri umgjörð í rissuðum línum.
Bækumar eru mun áhugaverð-
ari en stáldiskamir á gólfinu, því
að í þeim koma fram tilvísanir til
tíma og rýmis í bland við nánd
mannvistar.
Roni Hom virðist hafa heillast
af landinu og þá einkum þar sem
margbýlinu sleppir og landið sjálft
tekur við. Að því leyti er hún lík
mörgum útlenzkum listamannin-
um er sækir landið heim, er helst
vill ekki gera nema mjög stuttan
stanz á höfuðborgarsvæðinu, en
flýtir sér allt hvað af tekur í burt
og á vit náttúrunnar.
Um þessar mundir mun Roni
Bandaríska listakonan Roni
Horn.
Horn vera að vinna að myndaröð-
um um íslenzkar sundlaugar,
gamlar sem nýjar, og mættu ís-
lenzkir núlistamenn gjarnan líta
sér nær.
Það kom mér spánskt fyrir
sjónir, að á boðskortinu var texti
frá listakonunni á ensku (!) og
þykir mér það slæm tegund nú-
lista.
MENNING/LISTIR
Hausttónleikar
í Selfosskirkju
Organisti Skálholtsdómkirkju, Hilm-
ar Örn Agnarsson, verður við orgelið
á tónleikunum í kvöld, þriðjudagskvöld.
Stórverk fjögurra höfunda eru á efnis-
skránni, Prelúdía i e moll eftir D.
Buxtehude, Fantasía og fúga í g moll
eftir J.S. Bach, Toccata sem Jón Nor-
dal samdi í minningu Páls Isólfssonar
og Chaconne eftir Pál Isólfsson. 12.
október nk. eru eitt hundrað ár liðin
frá fæðingu Páls.
Tónleikamir byija kl. 20.30. Að-
gangur er ókeypis.
Flauta og píanó
Tónleikar verða haldnir í sal Tónlist-
arskólans á Akranesi á morgun, mið-
vikudaginn 29. september, kl. 20.30.
Það em Guðrún Sigríður Birgisdóttir
og Anna Guðný Guðmundsdóttir sem
leika verk fyrir flautu og píanó eftir
Mozart, Reinecke, Messiaen og Mart-
inu.
Þessi efnisskrá verður endurtekin í
kirkju Ytri-Njarðvíkur laugardaginn
2. október kl. 17.
MÚRVERK OG
STEINSMÍÐI
Bókmenntir
Sigurjón Bjömsson
Múraratal og steinsmiða I.-II.
Rits^jóri: Þorsteinn Jónsson
Þjóðsaga HF, 1993, 858 bls.
Árið 1967 gaf Múrarafélag
Reykjavíkur út Múraratal og
steinsmiða, 154 bls. rit. Saga
Múrarafélags Reykjavíkur skráð
af dr. Birni Sigfússýni hafði birst
á prenti 1951 þegar fyrstu félaga-
samtök múr- og steinsmiða voru
hálfrar aldar _ gömul. Þá ritaði
Brynjólfur Ámundason sögu
þessa sama félags yfir árin
1950-75. Sú saga ber nafnið Líf
og hugur. Og nú í tilefni af sjötíu
ára afmæli Múrarafélags Reykja-
víkur sem var 1987 er gefið út
þetta mikla og myndarlega stétt-
artal. Það verður því ekki annað
sagt en að þessi stétt iðnaðar-
manna hafi sýnt sögu samtaka
sinna og félögum ræktarsemi. Er
það svo sannarlega lofsvert.
Séu þessi tvö töl (1967 og
1993) borin saman sést hversu
gífurleg aukning hefur orðið í
stéttinni. Er það raunar síst að
undra þegar horft er til bygginga-
framkvæmda á tímabilinu. I þessu
tali eru 1433 æviskrár, auk skrár
í bókarlok yfir 110 nema í múr-
smíði. Seilst er eins langt aftur
um æviskrár og heimildir hrökkva
til eða allt til þess er fyrstu stein-
hús voru byggð á íslandi. Talið
hefur vaxið úr 154 bls. í 858 bls.
Að ritinu er þannig staðið að
fjögurra manna ritnefnd vann að
undirbúningi. I nefnd þeirri sátu
Brynjólfur Ámundason, Rafn
Gunnarsson, Jón Guðnason og
Páll Þorsteinsson. Ritnefndin
safnaði upplýsingum til ævi-
skránna. Ættfræðistofa Þorsteins
Jónssonar vann síðan að frágangi
ritsins með_ ritnefndinni og var
Brynjólfur Ámundason aðal sam-
starfsaðilinn. Hann telst því í raun
meðhöfundur ritsins (sbr. æviskrá
hans).
Þar sem því hefur verið við
komið eru myndir af þeim sem
æviskrár eiga. Hafa þær yfirleitt
prentast vel. Þá er mikill fjöldi
mynda af margs konar „múrgrip-
um“, byggingum, legsteinum
o.fl., sem verulega er gaman að
skoða. Á fáeinum stöðum hef ég
Þorsteinn Jónsson
átt erfitt með að átta mig á texta
við myndirnar. Vera má að það
stafi af því að myndirnar hafa
verið eitthvað skornar eftir að
textinn var saminn.
Eins og vænta mátti er múrara-
stéttinn svo til alfarið karlastétt.
Aðeins ein kona hefur tekið
sveinspróf í greininni, Elísabet
Finsen. Hér er því óplægður akur
fyrir kvenþjóðina.
Um sjálfar æviskrárnar get ég
fátt sagt, þar sem samanburði við
frumheimildir verður að sjálf-
sögðu ekki komið við. Æviskrárn-
ar eru með hefðbundnu sniði: fd.
og ár og staður viðkomanda, for-
eldrar hans, nám, starfsferill,
kvonfang, börn og makar þeirra
þar sem það á við. Eins og höfund-
ar geta um í formála sendu sum-
ir ekki upplýsingar til ritnefndar
og sjást þess merki á stöku stað.
Eins er vitneskja stundum tak-
mörkuð um þá sem flust hafa úr
landi. Ritvillur eru fáar. Á örfáum
stöðum rakst ég á lítilfjörlegar
ritvillur þar sem ég þekkti til (á
Stóru-Gröf í stað í St.; Steinsholt
í stað Steinholt). Prentvillur rakst
ég lítið á. Fæ ég ekki betur séð
en að þeir sem að þessu riti hafa
staðið hafi kappkostað að leysa
verk sitt sem best af hendi. Virð-
ist mér að múrarar megi vera
stoltir af þessari framkvæmd og
góð búbót mun hún verða þeim
mörgu sem ættvísi stunda.