Morgunblaðið - 05.05.1995, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SALINA MARGRET
JÓNSDÓTTIR
VALGERÐUR
TR YGG VADÓTTIR
+ Valgerður Tryggvadóttir
fæddist á Hesti í Borgar-
+ Salína Margrét Jónsdóttir
fæddist 9. febrúar 1922 að
Hraunfelli í Vopnafirði. Hún
lést í Danmörku 26. mars sl.
Foreldrar hennar, Jón Krist-
jánsson og Þórunn Oddný Ein-
arsdóttir, eignuðust þrettán
börn og var Margrét næst
yngst systkinanna. Fimm
þeirra eru nú á lífi. 12. febr-
úar 1954 giftist Margrét Þor-
keli Jóhannessyni. Þau eign-
uðust eina dóttur, Helgu. Mað-
ur hennar er Preben og eiga
þau soninn René.
Margrét var jarðsungin frá
Vollmosekirkju í Óðinsvéum
31. mars sl.
KIRKJUKLUKKURNAR í
Vollsmosekirkju klingja yfir Od-
ense í Danmörku. Við fjölskyldan
höfum ekið langa leið til þess að
fylgja ástkærri vinkonu okkar til
grafar. Kirkjan er stór en aðeins
fámennur hópur er viðstaddur,
enda eru ættmenni öll og rætur
heima á íslandi. Er ég hefí sest
niður og lít í kringum mig falla
skyndilega yfír mig minningar
fímm ára sem er sá tími sem við
fengum að njóta vinskapar Margr-
étar og Þorkels í Fyrreparken 82.
Margrét var sem ung lífsglöð
og tilbúin að mæta spennandi lífs-
hlaupi en þegar hún var sextán
ára gömul heijaði á hana berkla-
veiki sem varð upphafíð að ævi-
langri sjúkdómssögu. Það hefur
oft undrað mig hvílíkan innri styrk
Margrét hafði til þess að komast
í gegnum þennan öldugang lífs
síns. En hún var ekki ein því að
12. febrúar 1954 giftist hún eftir-
lifandi eiginmanni sínum, Þorkeli
Jóhannssyni, og einnig átti hún
trúan vin í dóttur þeirra hjóna,
Helgu, sem og dóttursyni, René,
og tengdasyni, Preben, sem dáði
tengdamóður sína og urðu þau öll
til þess að veita Margréti stuðning
og ómælda gleði.
Það var ósjaldan sem ég kom í
heimsókn til heiðurshjónanna í
Fyrreparken og alltaf var mér tek-
ið með hlýju og gestrisni. Þrátt
fyrir veikindin hélt Margrét mynd-
arlegt heimili og var komin í eld-
húsið um leið til þess að móttökur
væru sem rausnarlegastar og ekki
leið á löngu þar til kaffí og ýmist
góðgæti var á borðum að austf-
irskum sið og rausn. Margrét
geislaði af lífsgleði og það eina
sem henni fannst til ama var að
hún var orðin lin til þess að dansa,
en bætti það upp með undurfallegu
orgelspili okkur til skemmtunar
og að sjálfsögðu spilaði hún aðeins
íslensk lög. Það vakti einstaka
hrifningu hve næmt tóneyra hún
hafði og samdi hún sjálf mörg
gullfalleg lög. Minnist ég þessara
stunda með söknuði. Margrét var
útlærð saumakona og var aldrei í
vandræðum ef leita þurfti til henn-
ar ineð saumaskap.
Árið 1970 fluttu þau hjónin til
Danmerkur þar sem mikil vinna
var við skipasmíðastöðina á Lindo.
Bjuggu þau í Munkebo á Fjóni þar
til þau fluttu afturtil íslands 1980.
En gamla konungsríkið togaði í
þau hjónin og 1989 fluttu þau alf-
arin til Odense. Margrét hafði á
Munkabo-árunum verið gjaldkeri
í Íslendingafélaginu og alltaf stóð
heimili hennar opið íslenskum
námsmönnum, sem mikið er af á
Fjóni. Undanfarna mánuði háði
Margrét lokabarátíuna á sjúkra-
húsum og fór ég oft að heimsækja
hana, kraftar hennar voru farnir
að dvína svo að sjálf gat hún ekki
lesið vegna sjóndepru. En við átt-
um saman trúna á Jesúm Krist
og hafði hún tekið við honum sem
frelsara sínum. Ég sat hjá henni
og las úr Biblíunni fyrir hana og
orðið fyllti hana friði. Nú er ævi-
langri baráttu hennar við veikindi
og heilsuleysi lokið, hún er komin
heim til Jesú, í faðm hans sem
huggar hrakin og þjáð böm sín,
þerrar tárin og aldrei þarf hún að
þjást framar, göngunni gegnum
táradalinn er lokið.
Ég vil að lokum votta vini mín-
um og eftirlifandi eiginmanni
hennar og fjölskyldu innilega sam-
úð. Drottinn blessi minningu Sa-
línar Margrétar Jónsdóttur.
Ragnar Haraldsson,
Julesminde, Danmörku.
firði 21. janúar 1916. Hún lést
í Landspítalanum 14. apríl síð-
astliðinn. Utför Valgerðar var
gerð frá Dómkirkjunni 26.
apríl.
„ÉG er fædd og uppalin í konungs-
ríkinu íslandi og ber þess merki.
Þá lifði þjóðin í þessu landi í sam-
ræmi við þá möguleika sem landið
hefur upp á bjóða. En nú finnst
mér stundum eins og ég þekki
ekki þessa svokölluðu lýðveldis-
kynslóð þessa lands og mér fínnst
það raunalegt." Þannig lauk Val-
gerður Tryggvadóttir frásögn
sinni af Alþingishátíðinni 1930 í
útvarpsþætti árið 1985, en faðir
hennar, Tryggvi Þórhallsson, var
þá forsætisráðherra íslands. Orð
hennar lýsa söknuði eftir því liðna
og vonbrigðum með þróun þjóð-
mála.
Valgerður var fjórtán ára á Al-
þingishátíðinni. í útvarpsþættin-
um kemur fram hrifning hennar
á þúsund ára hátíðinni sem efldi
sjálfstæði þjóðarinnar og trú á
landið: „Þjóðin var sátt við sjálfa
sig, hreykin af menningararfínum
og hún sýndi samstöðu sem aldrei
fyrr né síðar og bar þess vegna
gæfu til þess að hafa forystumenn
sem siglt gátu heilu skipi í höfn.“
Fátt hefur mótað sjálfsmynd
okkar meira en íslendingasögur.
Ungir menn fóru utan til að afla
sér frægðar og frama, heimsóttu
konunga og jarla og þágu af þeim
mikinn sóma. Konur voru ekki
með í för. Árið 1930 sóttu Dana-
konungur og Svíaprins íslendinga
heim og Valgerður lýsir því í út-
varpsþættinum þegar Kristján X
bauð henni í konungsveislu og
henni var skipað til sætis á milli
konungsins og Alexandrínu
drottningar. Og konungur bauð
+ Guðríður Árný Þórarins-
dóttir var fædd í Borgar-
nesi 1. febrúar 1915. Hún lést
á dvalarheimilinu Skjóli við
Kleppsveg 23. apríl sl. og fór
útför hennar fram frá Ás-
kirkju 2. maí.
ÞEGAR ástvinur fellur frá leita á
hugann ótal minningar. Þessar
minningar geymum við í hjarta
okkar og deilum þeim með öðrum
þótt síðar verði.
Þær eru margar góðar minning-
arnar sem ég á um ástkæra föður-
systur mína er nú hefur kvatt
þennan heim. Minningar um
kraftmikla konu, en það var hún
Gugga frænka, hún gat allt.
Ég man það sem lítil stelpa
þegar ég fór með pabba og
mömmu í heimsóknir á Hjallaveg-
inn til Guggu og Klemensar. Þang-
að var gott að koma, notalegt
heimili með mikið af bókum og
mikið af blómum og margt að
skoða. Stóri garðurinn í kringum
húsið sem var fullur af blómum
sem frænka hugsaði svo vel um.
Allar blómategundirnar hennar
sem hún þekkti allar með nafni
og hún var svo viljug að fræða
mann um. Það var alltaf gaman
að koma á Hjallaveginn og það
breyttist ekki þó að maður yrði
eldri.
Stundirnar með fjölskyldunni
þar sem mikið var talað, hlegið,
drukkið kaffí, sagðar fréttir úr
Borgarfirðinum eða frá ættingjum
í fjarlægum löndum, skoðaðar
henni upp í fyrsta dansinn og þau
dönsuðu ein á gólfinu og allir
horfðu á.
Það er engum blöðum um það
að fletta að Valgerður dáði og
dýrkaði föður sinn en hún var nítj-
án ára er hann féll frá. „Hann var
rólegur og bjartur eins og alltaf,"
sagði hún þegar hún lýsir honum
þar sem hann kom gangandi eftir
Tjarnargötunni þingrofsdaginn
1931 með mannfjöldann á eftir
sér. Hún hljóp á móti honum og
þau gengu saman heim í ráðherra-
bústaðinn. Ljóst er að sú reynsla
sem Valgerður varð fyrir sem dótt-
ir stjórnmálamanns hefur haft
djúptæk áhrif á hana. Valgerði var
fjarska annt um minningu föður
síns. Mér er kunnugt um að hún
fylgdist nákvæmlega með öllu sem
skrifað var um föður hennar og
hafði samband við þann sem í hlut
átti til að láta í ljós álit sitt, vel-
þóknun eða vanþóknun. Ég geri
ráð fyrir að við báðar höfum verið
ósáttar með þá mynd sem Guðjón
Friðriksson dregur upp af sam-
bandi Tryggva og Jónasar, afa
míns, í sögu hans.
Það var þijátíu árum eftir Al-
þingishátíðina að ég, unglingur-
inn, kom inn á heimili Valgerðar
í Garðastræti. Athygli mína vöktu
ljósmyndir sem héngu á veggnum.
Þær voru flestar af föður hennar
við opinberar athafnir, margar frá
Alþingishátíðinni. Þetta sumar
fórum við Valgerður á hestum
Fjallabaksleið. Á þeim tíma voru
slíkar skemmtiferðir inn á hálend-
ið sjaldgæfar enda var meirihluti
ferðafélaganna Þjóðveijar. Bíll
fylgdi okkur með vistir og tjöld,
en séð var um alla matseld fyrir
hópinn. Ég á mynd af Valgerði
sem tekin var í ferðinni. Hún var
hávaxin, brosandi, hárið dökkt og
vindsveipur í hárinu. Hún stendur
eilítið gleið með hendur á mjöðm-
um, klædd reiðfötum. Það sér í
gamlar myndir þar sem endur-
minningar voru rifjaðar upp, þetta
voru stórkostlegar stundir.
Gugga frænka bar hag fjöl-
skyldunnar allrar mjög fyrir
bijósti, hún þurfti að vita af því
að öllum liði vel og að allt gengi
vel. Börnin hennar, tengdabörnin
og barnabörnin áttu gott að eiga
þessa góðu konu. Þeir voru líka
heppnir bræðurnir tveir að eiga
hana sem stóru systur en samband
þeirra þriggja var mjög náið.
Það varð mikil breyting þegar
Gugga frænka veiktist og flutti
af Hjallaveginum en síðustu árin
dvaldi hún á Hjúkrunarheimilinu
Skjóli. Það voru oft fagnaðarfund-
ir á Skjóli er Gugga og pabbi hitt-
ust en þau dvöldu hvort á sinni
hæðinni þar. Skemmtilegast þótti
þeim að vera í faðmi fjölskyldunn-
ar, ég tala nú ekki um ef í boði
var kakó, brauðterta og konfekt,
þá var nú gaman að lifa. Frænka
var dugleg að koma á efri hæðina
til að athuga hvemig bróður henn-
ar liði og sat hún þá oftast við
rúmið hans og spjallaði við hann
og þetta þótti honum vænt um.
En tímarnir breytast og við
gerum það líka. Það er erfitt að
þurfa að sætta sig við það að ein-
hver sé farinn og að við hittumst
ekki aftur, a.m.k. ekki hér. Á þess-
ari stundu er mér efst í huga þakk-
Iæti fyrir að hafa fengið að kynn-
ast þessari stórkostlegu konu, föð-
ursystur minni, sem kenndi okkur
margt.
hvít tjöld, bograndi fólk, fjall og
himin. Valgerður tók mig að sér
í þessari ferð eins og ég væri dótt-
ir hennar, af ástúð og stjórnsemi.
Valgerður var höfðingi í sjón
og raun og kvenskörungur hinn
mesti. Hún hafði ákveðnar póli-
tískar skoðanir, var mikill þjóðern-
issinni og hafði ríka réttlætis-
kennd. Við Valgerður vorum báðar
ákafir stuðningsmenn Vigdísar
Finnbogadóttur i forsetakosning-
unum 1980. Ég tók eftir því að
hún umgekkst frambjóðandann af
sömu móðurlegu stjómseminni og
mig forðum.
í tilefni af 200 ára afmæli
Reykjavíkurborgar voru nokkrir
Reykvíkingar fengnir til að rifja
upp endurminningar sínar á sam-
komu á Kjarvalsstöðum. Meðal
þeirra var Valgerður Tryggvadótt-
ir. Hún greindi frá æskuheimili
sínu í Laufási, leikjum þeirra bam-
anna og fólkinu í nágrenninu.
Hús þeirra Valgerðar og dr.
Hallgríms Helgasonar í Olfusi
teiknaði Þórir heitinn Baldvinsson
arkitekt. Húsið var byggt sem eins
konar umgjörð eða rammi um þá
hluti sem Valgerði þótti vænst um.
í eldhúsinu var stór skápur með
glerhurðum. Ýmsum smáhlutum
hafði verið raðað í hillumar og öll-
um gefíð pláss til að njóta sín.
Valgerður opnaði skápinn og tók
fram greiðu í silfurhulstri. Greiðan
lá í lófa hennar og hún sagði mér
að þetta væri fermingargjöfin frá
afa mínum og ömmu. Þannig átti
hver hlutur sinn stað og sína sögu.
Fyrir utan húsið var landið og fjall-
ið sem kennt er við fyrsta land-
námsmanninn og Ölfusáin féll
vatnsmikil og straumþung til sjávar.
Valgerður sagði við mig eftir
að þau hjónin fluttu aftur í bæinn
að ég skyldi heimsækja þau í Lauf-
ási en það varð aldrei.
Fundum okkar Valgerðar bar
síðast saman á Gauki á Stöng.
Þá bjó ég erlendis en var á íslandi
í sumarfríi. Nú er ég komin heim
en hún er horfín yfir móðuna
miklu. Blessuð sé minning hennar.
Gerður Steinþórsdóttir.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Elsku Gugga, nú ert þú komin
á annan stað og ég veit að vel
hefur verið tekið á móti þér af
ástvinum þínum. Nú þarft þú ekki
lengur að þjást, þú hefur fengið
lausn frá erfiðum sjúkdómum.
Fyrir hönd móður minnar og
bróður kveð ég þig, elsku frænka,
og votta fjölskyldu þinni og ástvin-
um öllum mína dýpstu samúð.
Góður Guð geymi þig og minn-
ingu þína.
Sigurjóna Sigurbjörnsdóttir.
Nú kveð ég Guggu mína að
sinni. Ég vil þakka henni fyrir
samveruna, hún var mér ómetan-
leg, þegar ég flutti frá mínu fólki
í nágrenni við hana á Langholts-
veg 2 og þekkti fáa. Þá kom hún,
búin þessum kostum, elskuleg,
hreinskiptin og trygglynd. Við átt-
um góðar stundir saman, sem ég
þakka henni fyrir. Nú heldur
Gugga á vit vina sinna sem fagna
henni. Guð veri með henni, við
sjáumst heilar hinum megin ungar
aftur. Afkomendum hennar
Guggu bið ég guðs blessunar.
Unnur Guðmundsdóttir.
+
Ástkær amma okkar,
ÞÓRDÍS GUNNARSDÓTTIR,
hjúkrunarheimilinu Sólvangi,
áðurtil heimilis
f Arnarhrauni 20, Hafnarfirði,
er látin.
Þórdís Birna Eyjólfsdóttir,
Þorsteinn Eyjólfsson,
Sveinbjörn Eyjólfsson.
Móðurbróðir minn,
ÁGÚST BJARNASON
frá Sjónarhóli,
Stokkseyri,
verður jarðsunginn frá Stokkseyrarkirkju laugardaginn 6. maí
kl. 14.00.
Fyrir hönd vandamanna,
Helgi Sævar Helgason.
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
ÁRSÆLL LÁRUSSON,
Vfðimýri 12,
Neskaupstað,
verður jarðsunginn frá Norðfjarðarkirkju laugardaginn 6. maí
kl. 14.00.
Kristín S. Friðbjörnsdóttir, Dagrún Ársælsdóttir,
Ingvi Þór Kormáksson, Ársæll Þór Ingvason.
GUÐRÍÐUR ÁRNÝ
ÞÓRARINSDÓTTIR