Morgunblaðið - 28.12.1995, Page 12

12 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vegagerðin hefur eignast ferjurnar Heijólf og Sæfara
Vegagerðin skoðar út-
boð á rekstri Herjólfs
Rektor segir
fjárveitingu til HÍ
valda vonbrigðum
SAMNINGAR hafa verið undirrit-
aðir um yfirtöku Vegagerðar ríkis-
ins á skuldum Heijólfs hf. í Vest-
mannaeyjum og um yfirtöku
Vegagerðarinnar á rekstri Sæfara,
sem sér um ferðir milli lands,
Hríseyjar og Grímseyjar. Verið er
að undirbúa útboð á rekstri Sæf-
ara og Gunnar Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri stjórnsýslusviðs
Vegagerðarinnar, segir koma til
greina að bjóða út rekstur Her-
jólfs að fjórum árum liðnum.
„Það var ákveðið fyrir nokkrum
árum að Vegagerðin yfirtæki eftir-
litið með feijurekstri. í vegaáætl-
un í fyrra voru tilteknar ákveðnar
leiðir sem skyldu vera feijuleiðir
og þar með fengu þær samsvar-
andi hlutverk og þjóðvegir. Stjórn-
endur Vegagerðarinnar hafa verið
að velta fyrir sér hvemig þetta
form yrði best útfært. Niðurstaðan
er sú að heppilegast sé sú að Vega-
gerðin eigi skipin en aðrir aðilar
annist reksturinn. Að okkar áliti
kemur mjög til álita að bjóða rekst-
urinn út. Til þess að aliir sitji við
sama borð við útboð verður Vega-
gerðin að eiga feijurnar,“ sagði
Gunnar þegar hann var spurður
hvers vegna ríkið væri að yfírtaka
Heijólf.
Ríkið eignast Sæfara
í síðustu viku fyrir jól var gérður
samningur milli Hríseyjarhrepps,
Grímseyjarhrepps og Vegagerðar-
innar um yfirtöku Vegagerðarinnar
á Sæfara. Rekstur feijunnar var
boðinn út fyrir 2-3 árum. Samning-
ur um reksturinn er að renna út
og er verið að útbúa útboðsgögn
fyrir nýtt útboð. Reksturinn verður
boðinn út í byijun næsta árs.
Vegagerðin hafði hug á að bjóða
út rekstur Heijólfs samhliða yfir-
töku á skipinu. Stjórnendur Her-
jólfs hf. lögðust eindregið gegn
útboði og vildu gera þjónustu-
samning til margra ára. Að sam-
komulagi var að gera þjónustu-
samning til fjögurra ára. Heijólfur
hf. mun sjá um ferðir milli lands
og Eyja, mönnun, viðhald og eftir-
lit með skipinu gegn 78 milljón
króna árlegu framlagi.
„Við teljum að við náum hag-
stæðustu samningum með útboð-
um. Við höfum gert þjónustu-
samning við Herjólf til fjögurra
ára. Þegar honum lýkur verður í
samráði við bæjarstjórn Vest-
mannaeyja tekin ákvörðun um
hvort og þá með hvaða hætti
rekstrarforminu verður breytt. Til
greina kemur að gera nýjan samn-
ing, útboð eða eitthvað annað.
Áhugi okkar lýtur að því að haga
þessum rekstri með sem ódýr-
ustum hætti,“ sagði Gunnar.
1,4 milljarða skuld hvílir á
Herjólfi
Við undirritun samningsins í
gær var gefið út afsal um að Vega-
gerðin eigaðist Heijólf. Stofnunin
yfirtók 1,4 milljarða króna skuld
sem hvíldi á skipinu. Gunnar sagði
það sitt mat að verðmæti Heijólfs
væri í kringum 800 milljónir. Her-
jólfur hf. hefði því engan veginn
átt fyrir skuldum fyrir yfirtökuna.
Eftir yfirtökuna stendur hlutafé-
lagið Heijólfur hf. þokkalega vel.
Það er skuldlaust, en á eignir eins
og aðstöðu í Þorlákshöfn og Vest-
mannaeyjum.
Vegagerðin hefur greitt afborg-
anir af lánum sem hvíla á Heijólfi
síðustu 3 árin. Þetta hefur verið
bókfært sem skuld Heijólfs við
Vegagerðina og var hún 400-500
milljónir. Á þessu ári námu afborg-
anir og vextir af lánum vegna
kaupa á Heijólfí 225 milljónir.
Gerður var tilflutningur á af-
borgunum þannig að í ár eru
greiddar 175 milljónir af lánunum.
ALÞINGI samþykkti við lokaaf-
greiðslu fjárlaga að hækka fjár-
veitingu til Háskóla íslands um
15 milljónir en skólinn hafði óskað
eftir 20 milljónum króna. Svein-
björn Björnsson háskólarektor
kveðst feginn því að komið sé til
móts við þarfir HÍ, en í heild hafi
menn orðið fyrir vonbrigðum með
að ekki skuli vera gengið lengra.
„Við munum auðvitað gera okk-
ar besta með því fé sem við fáum,
en mér skilst að veija eigi þessum
peningum til nýmæla og vegna
fjölgunar nemenda. Ég veit ekki
hvort við treystum okkur til að
fara út í nýmæli vegna þess að
við gerum ráð fyrir að fjölgun
nemenda taki þennan toll allan,“
segir Sveinbjörn.
Þurfa að mæta 35 millj. halla
Hann segir að í byijun næsta
árs verði skipuð svokölluð sparn-
aðarnefnd sem verði falið að kanna
hvar megi draga saman í rekstri
skólans, enda beri HÍ halla liðins
ár. „Við höfum búist við að hallinn
næmi 30 milljónum á þessu ári
og við þurfum að ná honum upp,
auk þess sem lausaskuldir fyrir
um 20 milljónir eru útistandandi,
eða alls um 50 milljónir. Aukafjár-
veitingin bætir aðeins stöðuna, en
samt þurfum við að ná mismunin-
um, sem er um 35 milljónir, með
sparnaðaraðgerðum.“
Undanfarna mánuði hafa staðið
yfir viðræður á milli HI og mennta-
málaráðuneytis um staðla þá sem
notaða hafa verið við kennslu, en
miðað hefur verið við sænska
fyrirmynd til þessa.
„Misjafnt er hversu mikið þarf
af þjóna nemendum eftir náms-
greinum og eru þær jafnframt
misdýrar. Við höfum verið að bera
saman hversu margar vinnustund-
ir fara í að kenna hveija kennslu-
grein og niðurstaðan er sú að þjón-
usta okkar er töluvert minni en
þessir skólar bjóða í sambærilegu
námi ytra. Við höfum farið fram
á að fá íjárveitingar reiknaðar á
íslensku verðlagi til að geta veitt
nemendum okkar sömu þjónustu,
en þarna vantar yfirleitt 20-30%
upp á.
Við byijuðum með óskum um
150 milljónir en þegar frumvarpið
kom fram í október báðum við um
að minnsta kosti 70 milljónir króna
til móts við þetta. Eftir aðra um-
ræðu um frumvarpið sáum við hins
vegar að menn komu ekki til móts
við okkur í þessari aukningu í fé
til að geta gert betur, en í þriðju
umræðu bentum við á litlar hækk-
anir á fjárveitingum, máli okkar
til stuðnings,“ segir Sveinbjörn.
Rúmlega þijú þúsund íslensk hross eru send til kaupenda í útlöndum á hverju ári
Flogið með 900
hross í ár
Morgunblaðið/Árni Sæberg
RÚMLEGA 900 íslenskir hestar hafa verið
fluttir á vegum Flugleiða til útlanda það sem
af er þessu ári í 29 ferðum, en alls eru um
3.000 íslenskir hestar seldir héðan á hveiju
ári. Flestir hafa hestarnir farið í gegnum
Billund á Jótlandi, eða 702 hestar. Skömmu
fyrir jól hélt vél til Danmerkur með um 30
,jólahesta“ og eru það síðustu flutningar á
þessu ári.
Sigurður Jónsson, sem hefur umsjón með
þessum flutningum, segir mjög mismunandi
hversu margir hestar fari í hvert skipti, allt
frá þrem hestum upp í 90 hesta. Búið er að
fara 11 ferðir til Billund á þessu ári, 16 ferð-
ir með 93 hesta til Ostend í Belgíu og eina
ferð til Stokkhólms með 88 hesta.
Talsvert löng seinkun varð á komu hesta-
flutningavélarinnar, sem Flugleiðir leigja af
Den Norske Bank, en áhöfn vélarinnar var
frá Rhódesíu. Fyrst bilaði frakthurð vélarinn-
ar í Kairó og tók nokkurn tíma að kippa því
í liðinn. Síðan var þotunni flogið til Gatwick,
en þegar hún átti að halda af stað, kviknaði
í annarfi vél á miðri flugbrautinni, þannig
að flugtak var útilokað. Slökkvistarf og
hreinsun tók nokkurn tíma og vélin lenti því
á Keflavíkurflugvelli tæpum 30 klukkustund-
um eftir að gert var ráð fyrir henni. Þá tók
ekki betra við, því í ljós kom að pinnar sem
halda hliðum sem sett eru upp til að að-
skilja hrossin, höfðu orðið eftir einhvers stað-
ar í heiminum. Þess vegna þurfti að útvega
nýja pinna í snarhasti, sem var ekki auðsótt
um miðja nótt.
Biðin var því allmiklu lengri en vera bar.
Tveir starfsmenn seljenda hestanna, þeir
Gústaf Loftsson og Florian Schneider, sögðu
þó þessar tafir ekki einsdæmi og tiltóku að
eitt sinn hefðu þeir þurft að bíða með hest-
ana í bílunum í 36 tíma vegna veðurs sem
hindraði allt flug.
Full vél vikulega
Sigurður hefur starfað að hestaflutningum
í þrettán ár og kveðst sjá geysilega mikla
aukningu í útflutningi á hrossum á þeim
tíma, einkum og sérílagi seinustu ár. Heldur
minna hafi þó verið flutt út í nóvember og
í jólamánuðinum í ár en í fyrra. „Mesta
umferðin er frá janúar fram í apríl, en þá
er yfirleitt farið vikulega með fulla vét í
hvert skipti. Kaupendahópurinn hefur stækk-
að til muna á seinustu árum,“ segir Sigurður.
Hestunum er síðan ekið frá Billund og
Ostend um alla Evrópu, einkum til Þýska-
lands, Danmerkur og Svíþjóðar en einnig til
SIGURÐUR Jonsson festir eitt hross-
anna, sem flogið var með, tryggilega
í flugvélinni, en allt að 90 hross fara
í einni ferð.
Austurríkis, Sviss, Frakklands og Hollands,
svo eitthvað sé nefnt. Aðbúnaður þeirra er
yfirleitt ágætur að sögn Sigurðar, en hann
kveðst telja flugleiðina hæfa hrossum betur
en að velkjast í marga daga í lest skips.
Hestaflutningabílar ytra séu yfirleitt vel
búnir og rými, fæði og vatn nægjanlegt.
Flest hrossin ódýr
„Eftir að við gengum í EES gekk í gildi
reglugerð 1. júní si., þess efnis að það er
skylda að hafa hesthús eða aðbúnað fyrir
dýr sem- hafa viðdvöl á viðkomandi flugvelli
aðildarlands. Ég veit ekki hvernig þessu
verður háttað í Svíþjóð því að aðstaða þar
er ekki góð og ennþá síður í Litháen, þang-
að sem farið hefur verið með hross,“ segir
Sigurður. Hann kveðst ekki þekkja dæmi
þess að skap eða gangur hesta hafí spillst
þannig við flutning að þeir hafí ekki gagn-
ast nýjum eigendum, þvert á móti viti hann
um að „hestar sem hafa verið kolvitlausir
hafi róast við flutninginn".
UM 30 hestar fóru utan aðfaranótt
fimmtudags til kaupenda í Evrópu sem
eflaust hafa glaðst yfir þessari ,jóla-
sendingu“.
Sigurður segir að megnið af hestunum sé
fremur ódýrt, þ.e. þægir fjölskyldu- og reið-
skólahestar fyrir byijendur á um 100-200
þúsund krónur. Þó megi á stundum sjá
gæðinga ætlaða keppni eða graðhesta til
undaneldis.
„Ef það kemur tilboð í einhvern graðhest
erlendis frá upp á t.d. 3 milljónir króna,
hafa Islendingar rétt á að ganga inn í slíkt
tilboð en þeir verða að borga sama verð og
erlendi aðilinn býður. Þetta hefur stundum
haldið góðum hestum í landinu, en kemur
þó ekki í veg fyrir að maður sér stundum
einstaklega falleg hross flutt út,“ segir hann.
Hestar sem fara úr landi fara í dýralæknis-
skoðun og þarf t.d. að röntgenmynda marga
þá hesta sem halda til Þýskalands og Svíþjóð-
ar, og segir Sigurður að honum virðist hafa
færst í vöxt að hestar séu með sk. spatt,
eða kalkmyndun í beinum, en í slíkum tilvik-
um er hestunum snúið til baka. Hann kunni
ekki skýringar á að þessi galli ágerist, en í
mörgum tilvikum sé hann bagalegur. Hann
viti til að mynda dæmi um að 42 hestum
hafi verið snúið við af 90 hesta stóði vegna
þessa.
Steinn Steinsson héraðsdýrlæknir, sem
skoðar skepnurnar til að athuga hvort þær
séu hæfar til flutnings, segir að flest hross-
in séu í ágætu ásigkomulagi. „Flestir eru
hestarnir rólegir og góðir, sumir eru virkileg-
ir gæðingar, en síðan er að finna hesta sem
ég myndi kalla truntur,“ segir hann.
Steinn skoðar um 2.500-3.000 hross til
útfiutings á hveiju ári, eða stærstan hluta
þeirra hesta sem fluttir eru utan. Hann seg-
ir að litlu hlutfalli þessa fjölda sé hafnað
hér heima, eða um 2-3%. Hross, sem er
hafnað, geta síðan hugsanlega komist utan
síðar þegar búið er að lækna það sem hijáir
þau.^
„Ástæður sem geta komið í veg fyrir út-
flutning eru margvíslegar, svo sem spatt,
ýmsir áverkar og gallar á borð við helti.
Dýrin geta orðið fyrir hnjaski í flutningum,
enda gengur talsvert mikið á þegar verið
er að senda þau milli landshluta," segir
Steinn.
Hann segir að kröfur hér heima og að
utan felist aðallega í venjulegri heilbrigðis-
skoðun, þ.e. að ganga úr skugga um að
dýrin séu ekki haldin neinum sjúkdómum.
„Síðan geta kaupendur farið fram á full-
komna skoðun og þá er hún framkvæmd á
þeirra kostnað. Þá tökum við röntgenmynd
af viðkomandi hesti og yfirförum hann ná-
kvæmlega. Við vitum eins og er, að hestur-
inn fær aldrei að koma til íslands aftur,
þegar hann eru einu sinni kominn út.“
Ólöglegur talnaleikur?
í samtölum við menn sem þekkja til hesta-
flutninga til útlanda, heyrast fullyrðingar
þess efnis að útflytjendur, að minnsta kosta
einhveijir, stundi þann leik að hafa annað
verð í farmskýrslu en í raun og sann. Þannig
er uppgefið verð hests t.d. 60 þúsund krónur
meðan raunverulegt verð er kannski helmingi
meira eða ríflega það, t.d. 150-200 þúsund
krónur.
Þetta sé gert þar sem annars þyrfti að
greiða mun hærri útflutningsgjöld af hestun-
um hérlendis og hærri virðisaukaskatt ytra,
sem hækka myndi verð íslensku hestanna tií
muna. Jafnvel svo mjög að kaupendur myndu
ekki fást til að fjárfesta í hestum héðan.
Þessi talnaleikur sé því bæði seljendum og
kaupendum í hag, þótt hann sé ekki lögum
samkvæmt.