Morgunblaðið - 28.12.1995, Page 18
18 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
11
ÚRVERINU
Morgunblaðið/Muggur.
Jólalegt við höfnina
ÞAÐ VAR jólalegt um að litast við höfnina í prýdd við bryggju og ljósadýrðin merlaði á sjáv-
Reykjavík á jóladag. Flest skip lágu Ijósum arborðinu.
Athugun bandaríska lyfja- og matvælaeftirlitsins
Ymsu ábótavant í eftir-
liti með skelfiski hér
ÍSLENZKAR eftirlits- og rann-
sóknastofnanir með skelfiski stand-
ast ekki ýtrustu kröfur, sem gerðar
eru vegna innflutnings og sölu á
skelfíski í Bandaríkjunum, að sögn
Árna Kolbeinssonar, ráðuneytis-
stjóra sjávarútvegsráðuneytisins og
stjórnarformanns Rannsóknar-
stofnunar fiskiðnaðarins (RF). Þeg-
ar talað er um skelfisk í þessu til-
liti er átt við veiðar, vinnslu og
útflutning á hráum skelfiski, t.d.
kúfiski og siíkum afurðum.
Hann lætur þessi ummæli falla
vegna komu fulltrúa bandaríska
lyfja- og matvælaeftirlitsins „Food
and Drug Administration" (FDA)
til landsins síðastliðið haust, en
stofnunin gerði forkönnun á hæfni
íslendinga til að vinna skelfisk og
flytja hann út lifandi eða hráan.
„Það er byrjað að nýta hér skel-
fisk með þeim hætti að fylgjast
þarf vandlega með veiðisvæðum og
afurðum til að tryggja að varan sé
heilnæm," segir hann.
„Menn þurfa að uppfylla mjög
strangar kröfur til að fá að flytja
hann út lifandi eða hráan til ann-
arra ríkja. Við höfum verið í samn-
ingum við tvö ríki hvað þetta varð-
ar, annars vegar Frakkland og hins
vegar Bandaríkin. Það er okkur
mjög mikilvægt að fá leyfi til að
flytja út skelfisk á þessa markaði."
Við vorum búnir að fá leyfi árið
1978, en síðan hefur FDA verið að
endurskilgreina kröftir sínar, sem
eru mjög strangar. í tengslum við
aukinn útflutning okkar íslendinga,
að því er við vonum, stendur fyrir
dyrum úttekt á öllu því kerfi sem
tengist veiðunum, skelfisksvæðum,
eftirliti Fiskistofu, rannsóknastofn-
unum o.s.frv.
I forkönnuninni, sem fór fram í
Unnið að lagfær-
ingum í hálft ár
haust, reyndist ýmsu ábótavant,
sem við höfum verið að reyna að
vinna bót á og það verður vonandi
komið í lag þegar þeir koma hingað
um miðjan janúar," segir Árni.
Hann segir að það hafi ekki aðeins
verið gerðar aðfinnslur við RF, held-
ur við kerfið almennt og fleiri stofn-
anir.
Meiri kröfur en almennt til
matvælaeftirlits
Grímur Valdimarsson, forstjóri
RF, sagði að kröfur skelfiskeftirlits
FDA væru mun meiri en. almennt
eru gerðar til matvælaeftirlits, sem
stofnun eins og RF veiti.
„Til þessa hefur stofnunin fylgt
verklagsreglum, sem aimennt eru
notaðar við matvælarannsóknir á
hliðstæðum stofnunum. Þannig hef-
ur RF helst notað aðferðir, sem
yfirvöld í Bandaríkjunum hafa
mælt með. Skelfiskeftirlit FDA
krefst hins vegar nákvæmari út-
færslna á mælingum, skráningu á
niðurstöðum og eftirlits með mæl-
iaðferðum en við höfum fylgt.
Komið hefur í ljós að þótt meg-
inkröfur FDA hafi verið þekktar
var margt sem ekki varð ljóst fyrr
en farið var í gegnum þessi mál
með fulltrúa þess. Nú er unnið af
kappi að því að fullnægja skilyrðum
skelfískeftirlitsins og er vonast til
að þeirri vinnu Ijúki á næstunni,"
segir Grímur.
Ein stærsta ónýtta auðlind
íslendinga
„Sumar þær aðferðir sem notað-
ar hafa verið á Tilraunastöð Há-
skóla íslands í meinafræði og hjá
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
stóðust ekki hinar ströngu kröfur
bandarískra yfirvalda," segir Guð-
jón Atli Auðunsson, deildarstjóri hjá
RF.
„Nú hefur verið unnið að því
hörðum höndum í hálft ár á öllum
þessum stofnunum að lagfæra
þetta. Við höfum fengið til þess
aðstoð bandarískra sérfræðinga og
vonumst til að verða færir í flestan
sjó um miðjan janúar."
Guðjón segir að mikil vinna og
ijármunir hafi farið í þessar breyt-
ingar: „Menn búast við að kostnað-
urinn hjá RF í vinnu og nýjum
tækjum hafi verið um 10 milljónir."
En hvað gerist ef stofnanirnar
standast ekki settar kröfur? „Mér
er nú illa við að hugsa þannig,“
segir Guðjón.
„Það myndi þýða enn frekari töf
á því að við getum flutt út hráan
skelfisk. Þessi iðnaður er að koma
undir sig fótunum og sá vísir sem
er að honum á Flateyri fékk undan-
þágu hjá bandarískum yfirvöldum
til útflutnings til Bandaríkjanna.
Ástæðan fyrir því að það náðist í
gegn er sú að þeir vinna vöruna
og hita hana, þannig að örverurann-
sóknir eru ekki eins brýnar og ella.
Kúskelin er talin ein stærsta
ónýtta auðlind sem við íslendingar
eigum og þess vegna geta þarna
verið óhemju miklir hagsmunir í
húfi. Ef við stöndumst ekki kröfur
FDA í janúar leggjum við okkur
bara enn betur fram og klárum
dæmið. Ég endurtek þó að allt bend-
ir til að þetta verði í lagi. Við höfum
breytt okkar aðferðum í samráði
við bandaríska sérfræðinga, sömu
aðila og eiga eftir að gera úttekt á
okkur."
FULLUR gámur af toghlerum og varahlutum frá
J. Hinrikssyni á leið til Suður-Afríku.
50 tonn
flutt út á
2 dögiim
í NÓGU er að snúast á vélaverk-
stæðinu J. Hinrikssyni ehf. Á tveim-
ur dögum, miðvikudag og fimmtu-
dag fyrir jól, afgreiddi fyrirtækið
óvenju mikið af toghlerum til út-
landa.
Til Noregs fóru rúm 25 tonn, til
þýska togarans Cuxhavens fór eitt
sjö tonna par, og til Suður Afríku
fóru sex pör-og varahlutir eða sam-
tals 17,5 tonn. Heildarútflutningur
fyrirtækisins á þessum tveimur
dögum nam því rúmum 50 tonnum.
Núna er verið að afgreiða flottog-
hlerá fyrir Beiti í Neskaupstað,
Húnaröstina í Reykjavík, Sighvat
Bjarnason í Vestmannaeyjum og
Netagerðina Ingólf. Eftir áramótin
verða svo m.a. afgreiddir botntrolls-
hlerar fyrir Gullver á Seyðisfirði.
„Þetta er frábærlega góður
árangur," segir Jósafat Hinriksson,
framkvæmdastjóri. Hann segir að
útflutningur fyrirtækisins hafi auk-
ist um 20% frá því í fyrra. Á þessu
ári stefnir í að útflutningur verði
um 65% af framleiðslunni. „Það er
svo vitlaust að gera að við höfum
ekki undan,“ segir Jósafat.
FRÉTTIR: EVRÓPA
Santer vill auka
völd forsetans
JACQUES Santer,
forseti fram-
kvæmdastjórnar
Evrópusambands-
ins, vill auka völd
embættis síns. Sant-
er vill meðal annars
geta valið fram-
kvæmdastjórnar-
menn sjálfur, fært
þá milli embætta og
rekið þá sem standa
sig ekki.
Greint er frá því
í European Voice að
Santer hafi tekið
málið upp á leið-
togafundi Evrópu-
sambandsins í
Madríd fyrr í mán-
uðinum og að hann
vilji að aukin völd
forsetaembættisins
verði á dagskrá ríkj-
aráðstefnu ESB,
sem hefst í marz
næstkomandi. Hins
vegar má búast við
því að ýmis aðild-
arríki séu tillögum
hans mótfallin.
Santer, sem var forsætisráðherra
Lúxemborgar og hafði sem slíkur
miklu meira vald yfir ráðherrum sín-
um en hann hefur nú yfir félögum
sínum í framkvæmdastjórninni, telur
að svipuð lögmál verði að gilda og
um ráðherra í ríkisstjórn til þess að
tryggt sé að allir framkvæmda-
stjórnarmenn taki virkan þátt í starf-
inu og að þeir virði þá reglu, að fram-
kvæmdastjórnin tali öll einum rómi.
Þessi röksemd Santers er talin munu
fá meira vægi eftir því sem aðildar-
ríkjum Evrópusambandsins — og þar
af leiðandi framkvæmdastjórnar-
mönnum — íjölgar.
Forsetinn kosinn af
Evrópuþinginu?
Á meðal þeirra hugmynda, sem
nú eru ræddar í Brussel, er að Evr-
ópuþingið kjósi forseta fram-
kvæmdastjórnarinnar af lista með
nokkrum nöfnum, sem leiðtogar að-
ildarríkjanna komi sér saman um.
Forsetinn, sem hljóti með þessu lýð-
ræðislegt umboð, geti síðan valið
framkvæmdastjómarmennina sjálf-
ur, einnig af lista, sem hver ríkis-
stjórn tilnefnir nokkra menn á.
Þetta væri róttæk breyting frá
núverandi kerfí. Aðildarríkin tilnefna
sjálf framkvæmdastjórnarmenn og
enginn getur hafnað þeim nema Evr-
ópuþingið, sem getur aðeins hafnað
nýrri framkvæmdastjórn í heild, ekki
einstökum meðiimum hennar. Forset-
inn situr því uppi með samstarfs-
Reuter
JACQUES Santer ásamt forvera sínum,
Jacques Delors. Margir halda því fram að
„Delors-áhrifin“ hafi nú þegar fært fram-
kvæmdastjórninni og forseta hennar of mikil
völd, en Santer vill seilast enn lengra.
menn, sem hann hefur sjálfur haft
ákaflega lítið um að segja.
Þeir, sem vilja auka völd forset-
ans, segja að hann ætti jafnframt
að geta úthlutað öðrum fram-
kvæmdastjómarmönnum málaflokk-
um og fært þá á milli embætta, auk
þess sem hann mætti refsa þeim
fyrir að ganga gegn stefnu fram-
kvæmdastjórnarinnar og reka þá ef
nauðsynlegt reyndist.
Margir gagnrýnendur fram-
kvæmdastjórnarinnar telja þó að
forveri Santers, Jacques Delors, hafí
náð miklu meiri völdum í sínar hend-
ur en hann átti skilið og eru andsn-
únir því að breyta stofnsáttmála
ESB forsetanum í hag.
Kohl styður Santer
Helmut Kohl, kanzlari Þýzkalands,
styður hins vegar Santer. European
Voice greinir frá því að kanzlarinn
hafi lýst því yfir á Madrídfundinum
að hann væri óánægður með „hegðun
vissra framkvæmdastjórnarmanna.“
Talið er að þar hafi kanzlarinn átt
við framkvæmdastjórnarmenn, sem
gagnrýndir eru fyrir að vera lítið í
vinnunni, til dæmis Martin Bange-
mann, Ritt Bjerregaard, sem olli
hneyksli með birtingu dagbókar
sinnar með palladómum um evrópska
stjómmálamenn, og Neil Kinnock,
sem hefur gengið gegn stefnu fram-
kvæmdastjómarinnar í yfírlýsingum
sínum um evrópskt myntbandalag
og um stækkun Evrópusambandsins.
ESB staðfestir
fiskveiðisamning
við Island
RÁÐHERRARÁÐ Evrópusam-
bandsins, skipað sjávarútvegsráð-
herrum aðildarríkjanna, samþykkti
á fundi sínum í Bmssel daginn fyr-
ir Þorláksmessu breytingar þær á
sjávarútvegssamningi íslands og
Evrópusambandsins, sem samið var
um í október síðastliðnum.
Samninganefndir íslands og ESB
náðu þá samkomulagi um að
stækka veiðisvæði skipa frá Evr-
ópusambandsríkjum hér við land
lítillega. Útgerðir þýzkra skipa, sem
reynt höfðu fyrir sér á karfamiðun-
um, hafa kvartað yfir því að erfitt
sé að ná kvótanum og hafa skip
ESB aðeins náð fáeinum tugum
tonna af 3.000 tonna karfakvóta,
sem samið var um í tengslum við
EES-samningana.
Þýzkaland fær
mestan kvóta
Ráðherraráðið samþykkti jafn-
framt skiptingu karfakvótans á
milli aðildarríkja og er sú skipting
byggð á sögulegri veiðireynslu.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins koma um 1.600 tonn í hlut
Þýzkalands, 1.300 í hlut Bretlands
og 50 tonn í hlut Frakklands og
Belgíu, hvors ríkis um sig.
A móti karfakvóta ESB hér við
land fékk ísland 30.000 tonna
loðnukvóta í lögsögu Grænlands.
Ekki hefur reynt á hvort íslenzk
skip nái þeim kvóta, þar sem íslend-
ingar hafa ekki klárað eigin loðnuk-
vóta þau tvö ár, sem samkomulagið
hefur verið í gildi.