Morgunblaðið - 28.12.1995, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 1995 47
GREINARGERÐ
að í því verða minni sveiflur en í
einstökum tilvikum, og oft er með
góðum árangri hægt að spá fyrir
um meðaltal eftir fyrri reynslu þó
ógerningur sé að segja fyrir um
einstök tilvik. Oft er það einnig svo
að það er niðurstaða heildarinnar
sem máli skiptir en ekki hin ein-
stöku tilvik. Þegar tjón eru áætluð
í upphafi er einmitt farið þannig
að. Með vísan til fyrri reynslu er
meðaltjónið fundið, og sú áætlun
notuð fyrir hin óþekktu tjón. A
endanum fer það svo að vegna
sumra tjóna eru greiddar hærri
bætur en áætlað var og vegna ann-
arra lægri, og vegna sumra verða
engar bætur greiddar. í reynd
skiptir það því ekki öllu máli þó
vitað sé að einhver þeirra tjóna sem
skráð hafa verið verði aldrei bætt.
Ef hlutfall þeirra er svipað frá ári
til árs leiðir þetta aðeins til lægra
mats á meðaltjóni, en skekkir ekki
heildarmat. Þannig er það rangt
að mat á heildartjónum hljóti að
vera ofmetið sem nemur þeim tjón-
um sem niður falla, sú er alls ekki
raunin. Að áætla einhveijar bætur
fyrir öll skráð tjón er þannig ekki
óréttmæt aðferð til að hækka mat
heildartjóna, heldur afar hvers-
dagsleg hagnýting meðaltals.
Þó seint verði sjálfsagt ofmetin
þau not sem hafa má af meðaltölum
við ýmsa hagnýta reikninga, er ég
ekki frá því að telja megi óþarflega
djúpt í árinni tekið að nota lýsingar-
orðið stórbrotið um þá reikniaðferð
eins og gert er í grein lögmannsins
sem í var vitnað. Hér er eins og
áður sagði um einfalda og vel-
þekkta reikniaðferð að ræða. Hafa
t.d. lögmenn um langa hríð nýtt í
kröfugerðum sínum niðurstöður
svipaðra aðferða við mat á væntan-
legu vinnutekjutapi, og kemur það
því spánskt fyrir sjónir ef lýsa á
slíkar aðferðir óalandi og ófeijandi
við áætlanir tilkynntra tjóna.
Ef litið er til reynslu undangeng-
inna ára af áætlunum íslenskra
tryggingafélaga vegna tilkynntra
líkamstjóna má sjá að áætlun um
tveimur árum eftir lok tjónstíma-
bils hefur farið mjög nærri því sem
síðar var greitt (hér er að sjálf-
sögðu átt við heildaráætlun, ekki
áætlanir einstakra tjóna). I ljósi
þess hlýt ég að telja öldungis frá-
leitt að ætla að hugsanlegt sé að
nú muni allt í einu rúm 60% af
þeirri fjárhæð sem áætluð er vegna
líkamstjóna síðari árshelmings
1993 hreinlega falla niður! Það er
því ekki aðeins að rökstuðningi
fyrir hinu meinta stórfellda ofmati
tjóna sé áfátt, heldur má sjá að
þær fullyrðingar leiddu af sér nið-
urstöðu sem hlyti að teljast reyfara-
kennd.
Lokaorð
Þær ályktanir sem dregnar voru
af fyrirliggjandi gögnum í þeirri
samantekt sem skilað var til stjóm-
ar SÍT standa því óhaggaðar.
Vissulega hefði verið æskilegt að
rýmri tími hefði gefíst til skoðunar
og frekari úrvinnslu á niðurstöðum
og söfnunar ýtarlegri gagna, og
vonandi gefst tími til þess í fram-
haldinu. Þær niðurstöður sem fyrir
liggja benda þó mjög ótvírætt til
þess að umræddar tillögur til breyt-
inga á skaðabótalögum 50/1993
muni leiða til mjög hækkaðra bóta
frá því sem nú er, og að í fram-
haldi af því verði einnig að reikna
með verulegri hækkun iðgjalda bif-
reiðatrygginga.
Reglur skaðabótaréttar um upp-
gjör líkamstjóna geta varðað flesta
þegna þjóðfélagsins, hvort heldur
beint sem tjónþola eða tjónvalda
eða þá sem þátttakendur í áhættu-
dreifingu trygginga með greiðslu
iðgjalda. Það skiptir miklu að vel
takist til um lagaramma sem settur
er um þennan málaflokk, og að
hann sé þannig gerður að hann
geti lengi staðið. Setning núverandi
skaðabótalaga var meðal annars
gagnrýnd fyrir þær sakir að ekki
hefði komið nægjanlega breiður
hópur að samningu þeirra, og efni
þeirra hefði ekki verið kynnt með
þeim fyrirvara sem dygði til að öll
sjónarmið næðu að koma fram. Fæ
ég ekki betur séð en sömu gagn-
rýni megi beina að vinnubrögðum
ef samþykkja ætti fyrirliggjandi
tillögur um breytingar laganna.
Ég vil leyfa mér að telja að enn
sé nokkuð verk óunnið varðandi
lagasetningu um skaðabótarétt á
íslandi. Eftir því sem ég fæ best
séð er enn órannsakað Hvert verður
raunverulegt íjártjón manna í ís-
lensku samfélagi sem verða fýrir
örorku. Meðan svo er hlýtur að
skorta nokkuð jarðsamband í um-
ræður um hvort greiddar séu fullar
bætur fyrir fjártjón, og hefur mér
þótt þess gæta nokkuð í ýmsum
þeim skrifum sem sést hafa um
það mál.
í nágrannalöndum okkar störf-
uðu nefndir manna um nokkra hríð
við undirbúning setningu skaða-
bótalaga, skiluðu áfangaskýrslum,
og áttu sér stað miklar umræður
um þá vinnu meðal lögfræðinga og
annarra sem láta sig slík mál
skipta. Sýnist varla óskynsamlegt
að sú leið yrði nú reynd hér, og
gætu þá núverandi skaðabótalög,
álitsgerð þeirra Gests Jónssonar
og Gunnlaugs Claessens og raunar
framkomnar ábendingar fleiri aðila
orðið grunnur að því starfí. Einnig
yrði svo gerð ítarleg athugun á
raunverulegu fjártjóni þess fólks
sem verður fyrir örorku, með tilliti
til annarra bóta, skattareglna og
þeirra atriða annarra sem þar
skipta máli.
Höfundur er trygginga-
stærðfræðingur.
% afsláttur
Jólaskraut, jólakerti,
jólatréskúlur, jólapappír,
jólaskreytingaefni o.fl.
(á meðan birgðir endast)
381526
STGR. Á N VSK
Mundu tvöfalda
afskrtft af
flárfestingum
ársins 1995!
Skipbolti 21 • Sími 511 5111
Heimasíðan: bttp://www. apple. is
Listaverð 483.400
Tilboðsverð 346.750 stgr. eða
Opið
30. desemberjrá 10 til 18
Gamlársdag
frá 10 til 12
; Apple-umboðið
Listaverð 629.400
Tilboðsverð 475.000 stgr. eða
Misstuekki
afþessu!
Besta tilboð
ársins 19951
278.514
STGR. Á N VSK
7500
Power Macintosh
7500/100
1 gigabœtis barðdiskur
16 megabceta vinnsluminni
Fjórhraða geisladrif
Apple Vtsion 1710
(nýr 17' litaskjár með
Trintron-myndlampa)
Hnappaborð og mús
8500
Power Macintosh
8500/120
2 gigabceta barðdiskur
16 megabceta vinnsluminni
Fjórbraða geisladrif
Apple Vision 1710
(nýr 17' litaskjár með
Trintron-myndlampa)
Hnappaborð og mús