Morgunblaðið - 15.02.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1996 35
AÐSENDAR GREINAR
Eftirmæli um
gleymda þorska
í GREIN sem birt
var í Morgunblaðinu í
lok desember síðastlið-
ins fjallaði ég m.a. um
gildi fijósemi þorsk-
stofnsins fyrir viðgang
hans. Í greininni leiddi
ég að því líkur að mjög
óhagstætt væri að
vemda ókynþroska
fiska á kostnað kyn-
þroska fiska og studd-
ist ég þá eingöngu við
lifandi fiska. Þar sem
ekki komu fram í
greininni öll þau rök
sem ég tel mig hafa á Sveinbjöm Jónsson
hendinni tel ég nú tímabært að
bæta um betur með nýjum hug-
myndum.
Eins og allt annað í náttúranni
er þorskurinn stórmerkilegt sköp-
unarverk. Það sem mér hefur þótt
einna merkilegast við eðli hans,
og tala ég þá sem sjómaður, er
að hann étur allt sem hann getur,
þ.m.t. eigin tegund og að hrygn-
umar hrygna tveim milljónum
hrogna eða meira (en ekki sex
hrognum og nokkur hundruðum
til vara).
Þar sem ég er þeirrar trúar að
náttúran, skaparinn, viti undan-
tekningalaust alltaf hvað hún er
að gera hafa þessi einkenni leitað
mjög á hugsanir mínar af og til
undanfarin ár og nú er svo komið
að ég get ekki þagað lengur þó
svo að afrakstur hugsana minna
sé eflaust mjög ófullkominn. Það
ætti reyndar að vera hlutverk vís-
indamanna að leggja fram nýjar
tilgátur og sanna kosti þeirra
umfram ríkjandi kenningar í heimi
þar sem allur sannleikurinn verður
aldrei höndlaður eða þá breytist
frá degi til dags en þeir sem mál-
ið varðar verða þá bara að fyrir-
gefa mér þótt ég reyni af veikum
burðum að fylla örlítið út í þögn
þeirra.
Engar tölur sem ég mun nota í
röksemdafærslu minni eru réttar
(nema annað sé tekið fram) en það
skiptir ekki svo miklu máli því
skekkjumörkin þurfa að vera svo
mikil til að það nægi til að hrinda
tilgátum mínum að öllu leyti.
Hvert einstakt hrogn í öllum
þeim aragrúa hrogna sem til fellur
við hveija hrygningu þorskstofns-
ins hefur inni að halda sinn hluta
arfbera til að reyna að verða stór
þorskur en aðeins örlítið brot af
þeim mun lifa af framskeið ævi
sinnar og ná skjóli í þeim hópi
þorska sem nær þriggja ára aldri
(og lifir í tryggum heimi 18% nátt-
úrulegra affalla upp frá því(?)).
En það era ekki þeir sem lifa sem
ég ætla að gera að aðalpersónum
þessarar greinar heldur allur sá
aragrúi lítilla þorska sem drepast
og ég vil ekki viðurkenna að hafi
lifað til einskis.
Við skulum byija á því að búa
til plat-hrygningarstofn. Segjum
að hann sé t.d. 200 þús. tonn og
að meðalþyngd hverrar hrygnu sé
8 kg og hver þeirra hrygni 2
milljónum hrogna. Heildar hrogna-
fjöldinn verður þá: (100 milljón
kg/8) sinnum 2 milljónir =
25.000.000.000.000. (25 milljón
milljónir) og nú byijar leikurinn.
Vegna þess að ég tel ekki þörf
á að hver hrygna eigi nema 6
þriggja ára nýliða og geri mér að
einhveiju leyti grein fyrir ferli nátt-
úralegra affalla leyfi ég mér að
fullyrða með innan við 0,2% fráviki
að 99,8% af hrognafjöldanum nái
ekki eins árs aldri sem þorskar.
Þetta er rétt tala sem hefur mikið
gildi þegar fjallað er um hetjurnar
okkar sem féllu fyrir göfugan
málstað en hefur hverfandi gildi
þegar fjallað um er
forréttindahópinn sem
lifði a f.
Við skulum nú
skoða nánar 1.000
einstaklinga hóp og
segja að einn þeirra
lifi af eins árs afrnælið
(sem er innan gefinna
skekkjumarka) og
verði þá 10 grömm að
þyngd(?). Við skulum
ekki vera kröfuhörð
fyrir hönd hetjanna
okkar og leggja til að
meðalárgangur þeirra
sem féllu hafi verið
10% af árangri forréttindaeintaks-
ins eða 1 gramm. Og nú skulum
við gleyma þessum eina aftur og
leyfa honum að fljóta með á einu
grammi. Hvaða afreksverk vann
hópurinn allur sem mér finnst svo
mikilvægt að það megi ekki gleym-
ast? Jú, þeir fluttu 25 milljón tonn
ofar í vistkerfi hafsins á einu ári
og hafa sjálfsagt þurft að éta eitt-
hvað meira aflægri stigum kerfis-
ins til að geta það.
„Ég bíð þess með
óþreyju,“ segir Svein-
björn Jónsson, „að
einhver sérfræðingur
Hafrannsóknastofnunar
þeysi fram á ritvöllinn
og afhjúpi fákunnáttu
mína fyrir sjálfum
- mér og alþjóð.“
(Gefðu þeim 0,1 gramm og þeir
flytja samt 2,5 milljónir tonna.)
Ef hrygningarstofninn sem ég
byijaði með hefði verið 400 þús.
tonn hefði afrekið orðið tvöfalt
meira eða 50 milljón tonn (5) og
ef hrygningarstofninn hefði verið
800 þús. tonn hefði afrekið jafnað
heildarveiði mannkynsins um þess-
ar mundir eða 100 milljón tonn.
Þó ég taki ekki inn í myndina
neinar breytingar sem ég veit að
fylgja ijölgun og sé ekki að velta
mér upp úr ónákvæmni gefinna
forsenda læt ég engan segja mér
að fijósemi einstaklinganna í
þorskstofninum skipti ekki vera-
legu máli fyrir afrakstursgetu hans
hversu merkilegur sem sá maður
annars væri sem það reyndi. Ég
vil þvert á móti halda því fram að
frjósemi þorsksins sé að miklu leyti
fæðuöflunartæki sem hann notar
annaðhvort beint fyrir sjálfan sig
eða til viðskiptajöfnunar við aðra
fiska hafsins og mér finnst líklegt
að hagnaður hans af stóram
hrygningarstofni skili sér miklu
fyrr inn í stofninn en venjulegur
vaxtarhraði einstaklinganna segir
til um.
í ferli sköpunarinnar fóra sumir
fiskar á þurrt land og þróuðust þar
áfram í hinar ýmsu áttir. Sumir
fóra aftur í hafíð og héldu ferð
sinni áfram þar. Leiða má að því
líkur að skíðishvalir séu afkomend-
ur eðla sem voru grasbítar á þurra
og að tannhvalir séu afkomendur
eðla sem voru rándýr á þurra. Ef
við segjum að síldin og loðnan og
fleiri slíkir fiskar séu grasbítar
hafsins verður þorskurinn að flokk-
ast undir að vera bæði grasbítur
og rándýr. Hann er bæði ljón og
lamb, þess vegna þarf hann öll
þessi hrogn. Hann neitar að sér-
hæfa sig eins og sumir aðrir í þessu
lífí en veðjar í staðinn á öli sviðin.
Það kæmi mér ekki á óvart þótt
matarvenjur og fijósemi þorsk-
stofnsins gerði honum kleift að Iifa
jafnt einn físka í hafinu sem í sam-
spili við aðra fiska. Svo er fyrir
að þakka aragrúa lítilla þorskhetja
sem tilbúnar era að falla í valinn
eftir vel unnin störf til að einhveij-
ir félagar þeirra geti vaxið áfram
og orðið að vonarpeningum í aug-
um fiskifræðinga sem leggja glað-
ir til að hrognafullum mæðrum
þeirra verði fórnað til að nærtækur
vaxtarhraðamismunur við beina og
fallega affallalínu skili þeim ár-
angri á pappírnum og þjóðin geti
þakkað þeim og herrum þeirra
stjórnmálamönnunum fyrir að
„bjarga þorskstofninum". (Löng
og innihaldsrík setning, ekki satt?)
Þar sem ég hef enn ekki rekist
á svör við tilgátum mínum úr fyrri
grein minni er ég farinn að halda
að eitthvað í framsetningu minni
hafí farið fyrir bijóstið á þeim sem
eiga að vita mest um þessi mál
meðal þessarar þjóðar. Ég er því
tilbúinn að falla strax frá „næstum
því ákæru um landráð“ sem fram
kom í þeirri grein ef það gæti orð-
ið til að losa um pennana. Ég bíð
þess með óþreyju að einhver sér-
fræðingur Hafrannsóknastofnunar
þeysi fram á ritvöllinn og afhjúpi
fákunnáttu mína fyrir sjálfum mér
og alþjóð og komi þannig í veg
fyrir að ófullkomnar tilgátur mínar
festi rætur í jarðvegi þagnar
þeirra. Það er skylda þeirra að
gera það því þeir geta ekki ætlast
til að aumingja stjórnmálamenn-
irnir séu að vasast í svona málum.
Höfundur er sjómaður á Súganda- firði.
\

Plastkort og kortavélar
greiðslukort - félagakort
nafnskírteini - sjúkrakort
ognú GJÖRVAKORT
Greiðslumiðill og
upplýsingabanki framtíðar.
Otto B.Arnarehf.
ÁRMÚLA 29, 108 REYKJAVÍK
SÍMI: 588 4699 • FAX: 588 4696
Bjóbum marga góba hluti meb
30% afslætti á afsláttarstandinum.
yCíMtdcc ynZfitcc tœúcfaencoL
PELSINN
Kirkjuhvoli - simi 552-0160
elluborð
# Venjulegar hellur.
# Með rofum.
# 2 hraðsuðuhellur.
# Keramik helluborð
# Með rofum.
# Aðvörunarljós.
Umboðsmenn um allt land.
Opið alla virka daga kl. 9—18,
laugardag kl. 10-16.
OmífomJhm
SUÐURLANDSBRAUT 16, 108 RVIK, SIMI 588-0500
RAFHA—TEBA
DAGAR 16.-29. FEBRÚAR Á
AKUREYRIOG í REYKJAVÍK
Okkar ráðgjafi verður staddur á Akureyri hjá
RADÍÓ-NAUSTI á fimmtudaginn og fóstudaginn
(16.-17. febrúar)
Idavélar
# 50 og 60 sm breiðar.
# Grill og grillteinn.
# Með og án blásturs
fnar með
helluborði
# Venjulegt helluborð.
# Keramik helluborð.
# Með og án blásturs.
# Grill/grillteinn.